Levensgevaarlijke
files op steile
alpenwanden
jwitserse reddingsvliegdienst helpt iedereen,
rü
Barbecue
ZATERDAG 13 AUGUSTUS 1983
ILAKEN Steeds meer mensen be-
het ruige alpinisme op grote hoog-
eds meer mensen ook beklimmen de
ippen van vierduizend meter en ho-
p één warme juli-zondag deze zomer
n maar liefst tachtig alpinisten ge-
iie probeerden de top te bereiken
Mönch, bij Interlaken in het Berner
land. Nu geldt deze wel als de mak-
l Tffete van het wereldberoemde drietal
!®-_ Dj Mönch en Jungfrau, maar toch
linkt ongelooflijk, een „file" op de
bergkam naar de top van de Mönch
achttijden van anderhalf uur in de
it^bergwand en passeermanoeuvres, die
gebrek aan ruimte bepaald niet zon-
,3 p|ivens)gevaar zijn.
5. ij
[gelukken kwam het op de
gelukkig niet, maar eldèrs
Waïtserland moest in datzelfde
;t mrencl de Schweizerische
ïweegsflugwacht met zijn heli-
!8. T veert'6 ^eer uitrukken om
elukte bergbeklimmers te
Drie van hen konden al-
>g dood geborgen worden.
3|. iie op het Jungfrau-gebied
ir j- treert zich het massa-alpi-
ook op andere bekende top-
jjjj routes, zoals de Blümlisalp,
lerhorn (bij Zermatt) en het
wak Rosa-massief. In deze ber-
ar ren vorig jaar 31 van de 206
gro( n de Zwitserse Alpen te he
rland zelf telt naar schatting
De roemruchte Eigernordwand, een gigantische, bijna loodrechte muur van zo'n 1800 meter hoog.
sport voor de elite
jbeklimmen uit tot
kssport. En het zijn niét al-
berglandbewoners dié mee
lok uit de lage landen van
'uropa komt een groeiend
enthousiastelingen. Wat is
aantrekkelijkheid van deze
ke sport?
ichwendener. postcomman-
n de Kantonpolizei te Grin-
delwald, tevens reddingschef voor
het gebergte in een ruim gebied
rondom dit wintersportplaatsje,
drukt het eenvoudig zo uit: ,,Het is
de vreugde om in de natuur te zijn
én de vrijheid. Men heeft gewoon
een vrijheid, die onvergelijkbaar is.
Op dé weg bijvoorbeeld word je ge
controleerd, al heb je nog zo'n
mooie motor of auto. Altijd zijn er
wel bepalingen waarnaar je moet
handelen. In de alpen is men aan
zichzelf overgelaten; niemand zegt
je wat mag en wat niet. Er staan
nergens bordjes. Je kunt je kennis
en uithoudingsvermogen toetsen.
Worden je prestaties beter, dan
merk je dat direct. Dat geeft een
intense voldoening. Die vrijheid,
die wezenlijk eigen verantwoorde
lijkheid, kun je je niet voorstellen
als je niet zelf aan alpinisme doet".
Hij is een evenwichtig mens, deze
Schwendener, beginnende vijftiger,
van wiens vakkennis en beoorde
lingsvermogen tijdens acties in de
bergen zowel verongelukten als
redders vaak afhankelijk zijn.
Veel buitenstaanders zijn het met
dit alpinisme niet eens. Ze vinden
het onredelijk dat terwille van en
kelen die, soms onvoldoende voor
bereid, de bergen intrekken en
daar verongelukken, anderen hun
leven op het spel moeten zetten om
ze te redden. Kurt Schwendener
desgevraagd: „Vroeger heb ik me
ook vaak geërgerd als ik lieden
voor moeilijke tochten op weg zag
gaan en ze verwenst. Maar nu ik
wat ouder ben geworden begrijp ik
het veel beter. Het trekt de mensen
•aan. Een oude berggids heeft me
eens gezegd: „Kijk, nu vloeken we
omdat ze een ongeluk veroorzaakt
hebben. Maar doen ze met die
klimmerij eigenlijk niet iets veel
beters dan degenen, die elke avond
in een bar zitten en zich vol laten
lopen met whisky tot ze zat zijn?
Mij zijn die heden daar in de berg
veel sympathieker dan de rest". En
toch had hij zelf vaak aan gevaar
lijke reddingen meegedaan".
Verplichting
Iedere bevoegde berggids is in
principe verplicht aan reddingsac
ties mee te werken als hij daarvoor
wordt aangewezen. Schwendener
en zijn mannen (maar ook hun col
lega's elders in Zwitserland) staan
het hele jaar gereed om hulp te
verlenen als dat nodig is. In de
winter zijn door allerlei technische
verbeteringen aan persoonlijke uit
rusting en pistes de ongelukken te
genwoordig minder talrijk, maar
door de hogere snelheden waarmee
geskied wordt wel ernstiger, 's Zo
mers echter komt het grootste aan
tal ongelukken voor. Ook die zijn
vaak zwaar en betreffen zowel al
pinisten als toeristische wandelaars.
In alle seizoenen bestaat overigens
een intensieve samenwerking met
de helikopters van de Schweizeri
sche Rettungsflugwacht, die op
verschillende plaatsen in het land
gestationeerd zijn. Hulpacties kun
nen daardoor tegenwoordig, als het
enigszins redelijk weer is, veel
sneller van start gaan.
Binnen het reddingsgebied van
Grindelwald valt natuurlijk ook de
roemruchte Eigernordwand, een
gigantische, bijna loodrechte muur
van rots in een markante driehoe
kige vorm. Deze rotswand is zo'n
1.800 meter hoog en betekent een
enorme uitdaging voor veel alpinis
ten van over de hele wereld Gedu
rende een groot deel van het jaar
beklimmen vele tientallen, zo niet
honderden deze berg. Maar ook on
der hen zijn er. die dit avontuur
met zware verwondingen of de
dood moeten bekopen.
Veel oude verhalen over vroegere
moeizame reddingen zijn in om
loop. Verhalen, waaruit duidelijk
blijkt met hoeveel persoonlijke
moed. volharding en koelbloedig
overleg, hulp geboden werd aan
mensen in nood. Dat geldt nog
steeds. Maar de laatste vijftien jaar
heeft de techniek verandering ge
bracht. Een helikopterpiloot:
„Sinds reddingen uit de lucht mo
gelijk zijn, lijkt het wel of men
minder verantwoord de berg in
gaat. Men schijnt te denken: we
worden toch wel gered".
Elke redding in het hooggebergte
en speciaal bij de Eigernordwand
betekent echter één groot risico,
ook voor de helikopter. Langs zo'n
bergwand regent het stenen, grote
en kleine, zeker in de zomer. „En
als er een steen op de heli valt", al
dus weer Schwendener, „is er ne
gentig procent kans dat het afgelo
pen is. Misschien heeft de piloot ge
luk, zodat hij nog wat doen kan om
te landen als er niet te veel bescha
digd is. Maar hoe dan ook, het gaat
altijd om de piloot, éen arts of zie
kenverpleger en een werktuigkun
dige; het zijn altijd drie man, die
hun leven op het spel zetten".
Redders in de bergen, of ze nu vlie
gen of klimmen, zijn niet uit op ei
gen gewin. Rijk of beroemd wor
den ze er niet van. Het werk ver
langt wel hun totale inzet, lichame
lijk én geestelijk.
Daarom: het is onbegrijpelijk hoe
lichtvaardig mensen in de bergen
kunnen handelen. Zoals die Engel
se toerist die drie weken geleden
moederziel alleen, slechts gewa
pend met bergschoenen en een
wandelstok, van het Jungfraujoch
op 3.454 meter hoogte via de glets
jer naar beneden wandelde. Het
uitzicht was zo mooiBij het sta
tion Eismeer van de Jungfraubahn
(ruim 3.100 meter) werd het hem te
moeilijk en riep hij om hulp. Een
helikopter werd op onderzoek uit
gestuurd en vond de man. Hij werd
ongedeerd gered. Dat hij wel tien
heel bijzondere beschermengeltjes
moet hebben, werd hem pas duide
lijk toen men hem vertelde, dat hij
tijdens zijn uiterst gevaarlijke wan
deling tientallen diepe gletsjersple
ten was overgestoken, die verbor
gen waren onder onbetrouwbare
sneeuw en ijs. Eén van die diepe
spleten zou al voldoende zijn ge
weest om hem voor vele jaren
spoorloos te doen verdwijnen in
een natuurlijke diepvriesruimte.
FRED HOOGEZAND
L H Ongeveer 5.600 keér
orig 11 m
irig jaar de in Zwitserland
pulaire Schweizerische Ret-
l(ugwacht met zijn luchtvloot
rleend aan mensen en in-
n, die die hulp nodig had
aar waren bergboeren bij.
het vee tijdens het weiden
hooggelegen almen veronge-
^'is ol vermiste toeristen, of
die uit het buitenland
worden gerepatrieerd.
reu;
°P|ook directe reddingsacties
r'D veel voor, ten behoeve
slachtoffers van verkeers-
Ongelukken.
erki!
^"f'n 130 medewerkers in vaste
n 12 helikopters (waarvan 9
es en 3 Bolkows) plus 3
renojjegtuigen (2 Lear Jets en 1
itiusggr) jn je lucht kost de
lt d<j'et op winst uit zijnde orga-
per jaar ruim 40 miljoen
Omdat overheidssubsidie
'der uitzondering dan regel
P It dit hele bedrag door ruim
donateurs bijeengebracht,
voorzover de ten behoeve
ïn verzekerden verleende
.P0" i niet door verzekerings-
je appijen jWotdèn vergóed.
j-j
r jweizerische Rettungsflug-
's uniek in zijn soort. Welis-
^ènnen de omringende lan-
organisaties met een soort-
doèïstelling, maar deze zijn
'eelzijdig en ook vrijwel
t bezit van eigen helikop-
ardoor zijn ze op rhedewer-
n anderen aangewezen. Zo
Zwitsers. Gemiddeld vijf-
er per dag gaat ergens in
land een wendbare wentel-
I lucht in op weg naar de
aar hulp nodig is. Daartoe
t men over een alarmcen-
Zürich waar alle aan-
binnenkomen en de inzet
risen én materieel wordt ge-
eerd die de beschikking
;er een landelijk net van ra-
kmverbindingen zowel met
de grond als met vliegtui-
e tycht. Deze vijftien heü-
ises vormen het uitgangs-
or elke reddingsactie en lig-
ver het land verspreid, dat
vijftien minuten vliegen
j Z1jaats in Zwitserland bereik-
Bergboeren kunnen altijd rekenen op een helikopter, wanneer zij om welke
reden dan ook hulp nodig hebben.
Ook directe reddingsacties ten behoeve van verkeersslachtoffers komen veel voor.
Voor een reddingsmissie wordt de
speciaal ingerichte helikopter be
mand door drie ervaren mensen:
een vlieger, een arts of oudere zie
kenverpleger en een algemeen as
sistent. De patiënt kan zowel per
brancard als zittend vervoerd wor
den. Omdat vaak ook in het onher
bergzame hooggebergte moet wor
den gewerkt, waar de bemanning
volledig op eigen kunnen is aange
wezen, wordt van hen behalve een
stabiel karakter en een uitstekende
vakkennis ook een grondige berg-
ervaring en training verlangd. De
medische apparatuur aan boord be
hoort tot de modernste die ver
krijgbaar is voor het verlenen van
niet alleen eerste,' maar heel vaak
ook levensreddende hulp. In eigen
beheer van de medische staf van de
Rettungsflugwacht werd voor het
werken in de bergen een noodkof-
fer voor artsen samengesteld, die
algemene en internationale erken
ning kreeg.
In het gebergte is de helikopter bij
reddingsacties natuurlijk hét ideale
vervoermiddel. Bij ongelukken, bij
voorbeeld op autowegen, staat er
gens in de omgeving meestal ook
een ambulance ter beschikking.
Voor een gewonde is het natuurlijk
heel wat aangenamer als hij vrijwel
schokvrij naar het ziekenhuis
wordt gevlogen in plaats van door
een schommelende ambulance-auto
bij de eerste-hulppost te worden af
geleverd.
Het voordeel van de helikopter ligt
daarbij niet op de eerste plaats in
de snelheid. De ervaring heeft uit
gewezen, dat ambulance-auto's niet
later op de plaats van het ongeluk
aankomen. Maar de helikopter van
de Flugwacht brengt in tegen
stelling tot de ambulance in de
regel direct een arts mee, die on
middellijk en ook later gedurende
de vlucht kan ingrijpen. Dit kan
veel ellende voor de patiënt bespa
ren. De praktijk heeft ook uitgewe
zen, dat de hogere kosten voor de
helikopter verantwoord zijn en uit
eindelijk kostenverminderend.
Van de ongeveer 5.600 vluchten in
1982 betroffen er ongeveer 1.800
reddingsacties. Daarnaast werden
rond 1.500 patiënten vervoerd van
een ziekenhuis naar een ander zie
kenhuis. waar om welke reden dan
ook de behandeling beter zou kun
nen gebeuren. Daarbij was gemid
deld elke vijfde vlucht een nacht
vlucht. Hierbij waren enkele hon
derden pasgeboren kinderen. Ui
teraard komen deze vluchten zel
den in de publiciteit, maar ze vor
men wel een wezenlijk bestanddeel
van het hulpwerk. Evenals trou
wens de repatriëringsvluchten met
de eigen ambulance-jets. In hoofd
zaak betreft dat het naar huis bren
gen van Zwitsers, die in het buiten
land (voornamelijk Europa en
Noord-Afrika) ziek zijn geworden;
vorig jaar waren dat er zo'n 900. De
overige 1.400 vluchten werden be
steed aan de eerder genoemde hulp
aan de bergboeren, het overbren
gen van transplantatie-organen,
bloedconserven, medicamenten en
wat dies meer zij.
De Rettungsflugwacht werkt van
zelfsprekend nauw samen met an
dere in het reddingswerk actieve
organisaties. Al sinds jaren kreeg
men van het Zwitserse Rode Kruis
het recht bij de werkzaamheden
het rode-kruisteken te voeren. Dat
is mede nuttig voor het internatio
nale werk in het kader van de be
strijding van de gevolgen van de
jaarlijks wel ergens in de wèreld
optredende aardbevingsrampen.
Samen met drie andere gespeciali
seerde Zwitserse organisaties heeft
men daarvoor een gezamenlijk ope
ratieplan ontwikkeld, de zoge
naamde reddingsketting. De pa
raatheid wordt door oefeningen op
peil gehouden. Daardoor is het mo
gelijk op zeer korte termijn waar
dan ook hulp te bieden.
De verschijnselen van het
kamperen bij een vrije boer en
het barbecuen in de open lucht
stammen uit nagenoeg dezelfde
tijd. Misschien is er een
samenhang en kan een
promovendus in de sociologie
daaraan zijii proefschrift wijden,
nu alle terreinen zijn afgegraasd,
gezien het peil'van sommige
dissertaties. Wel: in de blakende
persoon van tante Alie
ontmoetten beide fenomenen
elkaar. Ze had van een agrariër
toestemming gekregen haar
caravan wortel te laten schieten
op een door drie bekroosde sloten
omzoomd puntje wei waarvan de
koeien geen gras meer lustten en
zette haar opgetogenheid
hierover kracht bij met het
uitroepteken van een
barbecueparty voor bloed- en
aangetrouwde verwanten. Wat
tante Alie doet. doet ze goed.
Die zoele zomeravond zal me
altijd bijblijven. Op het
afgesproken tijdstip stroomde het
gezelschap samen, gewapend met
flessen van uiteenlopend kaliber,
want het begrip bottleparty had
al enkele jaren eerder zijn
doorbraak beleefd. Barbecuen
echter was iets nieuws en in een
sfeer van hooggespannen
verwachting begon oom Bertus
de fonkelnieuwe barbecue-set in
elkaar te zetten. Dit ging
indertijd nog met behulp van een
groot aantal vleugelmoeren en
vereiste het inzicht van een
HTS'er (iets wat oom Bertus niet
was), maar de som der delen
bleef na een half uur sleutelen
overeind, zij het wankel. Nu
hoefde nog slechts het houtskool
ontstoken te worden. Onder
luidkeelse aanmoedigingen van
de gasten verrichtte tante Alie
het ritueel.
Wat ging er mis, het volgende
uur? Ofschoon iedereen zich
beijverde de voorschriften van
het bijgeleverde handboekje
nauwgezet op te volgen, bestond
het resultaat voornamelijk uit
walm. Hoe de genodigden zich
ook bij toerbeurt op de knieën
zetten om te blazen tot ze er
duizelig bij neervielen, het
beloofde gloeien bleef uit. Een
spetterend vuurtje vertoonde zich
pas wanneer er per ongeluk een
druppel vet naar beneden lekte
uit de sjaslik, de kebab en de
varkensworstjes die op het
rooster lagen te verleppen sinds
tante Alie ze daar rood
aangelopen door zenuwen en
schaamte ten einde raad had
gedeponeerd.
Toen de vingers van neef Harrie
waren verbrand bij een poging de
barbecue-set te verplaatsen („hij
moet meer op de wind staan,
verdorie"), bleek het
engelengeduld van oom Bertus
uitgeput. Hij beende vastbesloten
naar de caravan, kwam terug met
een fles spiritus en mikte een
ruime scheut op de weigerachtige
houtskool. De gevolgen stemden
precies overeen met de
waarschuwing die het Nationaal
Veiligheids Instituut geregeld
tegen dit soort onverwachte
ingrepen laat horen. Een felle
steekvlam zette de barbecue-set
in vuur en na de
blussingswerkzaamheden restte
er slechts een wijde cirkel van
verschroeid gras. De sjaslik. de
kebab en de varkensworstjes
lagen her en der verspreid over
de grond.
Vreemd genoeg of niet, gelet
op de reeds gevloeide drank
leidde het voorval onder de
gasten tot verhoging van de
feestvreugde. Ze begonnen
gierend over elkaar heen te
tuimelen op zoek naar het vlees
en propten zich de monden vol.
„Hmmm, lekker, tante Alie:
heerlijk, tante Alie". Het tafereel
bracht in oom Bertus een
kruitvat tot ontploffing. Met een
wijde boog deed hij de geblakerde
barbecue-set in de sloot belanden
waar hij een krater sloeg in het
kroos. „Hebben jullie nou je
De gepijnigde stilte die volgde op
zijn drastische daad. werd
onderbroken door de boer aan
wie het weiland toebehoorde. Hij
bleek, geleund over het hek, de
gebeurtenissen reeds enige tijd
gade te hebben geslagen en
schudde bekommerd het hoofd.
„Een tijdje terug", sprak hij als
tegen zichzelf, „heeft een
buurmeisje haar ijslollie in dat
gras laten vallen. Ze kreeg gelijk
tetanus, dat arme ding". De bom
van deze mededeling
veroorzaakte een kettingreactie
die ik niet zal proberen te
beschrijven. Het gezelschap
stortte zich, kort gezegd, op de
voertuigen waarmee het
gekomen was, teneinde naar de
eerste-hulp-post van het
dichtstbijzijnde ziekenhuis te
snellen en daar een tetanusprik
te halen. Ik bleef eenzaam achter,
want ik had kort tevoren zo'n
injectie ondergaan na een beet
van een hondje waarover ik
gestruikeld was (maar dat is een
ander verhaal, al had het alles
met feesten te maken).
„Wat erg van dat meisje", zei ik
tegen de boer. „Heeft ze het
overleefd?". Hij spuugde een
straal pruimtabak ervaren met de
wind mee alvorens te
antwoorden: „Ik heb helemaal
geen buurmeisje. Ik werd alleen
dat geduvel hier zat".
PIET SNOEREN
