Hoofdgeluidstechnicus als
postbode van het geluid
Banneling in Italië anno
1935 gezien door de
ogen van Franeesco Rosi
Nederlandse programma's
PROGRAMMA-OVERZICHT
Buitenlandse programma's
jRADIO/TELEVISIE
CcidAcSouaant
VRIJDAG 29 JULI 1983 PAGINA 13
.ord als Gaius
3e Britse Lord Lau-
ence Olivier speelt
je rol van de Romein
se hoofdman Gaius in
Je tv-serie, die mo-
nenteel gemaakt
wordt over de onder-
jang van Pompei'. Het
wordt een serie in ze-
ren delen, die volgend
aar op de buis moet.
Jehalve ter plekke
worden er ook opna-
■nen gemaakt in de
'inewood Studio's in
.onden.
Proces tegen makers
illegale videobanden
ARNHEM - Tot vernietiging
van in beslag genomen illegaal
videomateriaal en een dwang
som van tienduizend gulden
per overtreding heeft de presi
dent van de Arnhemse recht
bank besloten in een kort ge
ding tegen negen Gelderse be
drijven, die videobanden ver
vaardigden en illegaal in de
handel brachten. Deze zaak
was aangespannen door de
stichting „Video Veilig", een
samenwerkingsorgaan van
beeldproducerende bedrijven.
Op duizenden illegale banden
werd bij politie-acties de hand
Films op tv vooral bekeken
door mensen die bioscoop mijden
HILVERSUM Uit een onderzoek naar de publieksbehoefte in
het omroepbeleid over het vertonen van speelfilms op televisie
blijkt dat er vooral naar bioscoopfilms op tv wordt gekeken door
mensen die nooit naar de bioscoop gaan en nooit filmrecensies in
de kranten lezen.
Het onderzoek werd in 1980 gedaan door Marjolein Hekket, tij
dens een stage bij de afdeling Kijk- en Luisteronderzoek van de
NOS nodig voor haar studie massacommunicatie aan de univer
siteit van Amsterdam.
Het zijn vooral de jongeren die de afspraak met de Nederlandse
Bioscoop Bond betreuren om alleen films op televisie te verto
nen die drie jaar oud zijn. Betaal-televisie wordt door ruim de
helft van de ondervraagden een aantrekkelijk systeem gevon
den. Marjolein Hekket concludeert dat het met het speelfilmbe-
leid van de omroepen droevig is gesteld. Een duidelijke doelstel
ling ten aanzien van het uitzenden van speelfilms ontbreekt.
Uitzonderingen hierop vormen de VPRO en de NOS.
HILVERSUM Alleen heel
fanatieke hobbyisten houden
het als geluidstechnicus vol
bij de tv. Want wat er van al
dat prachtige studiogeluid uit
de armetierige huiskamer-
luidsprekertjes van tv-ont-
vangers komt, is nul komma
nul. Om te huilen. Terwijl ste
reo-geluid bij televisie althans
voor Nederland nog toe
komstmuziek is. In Duitsland
wordt al wel stereo-tv-geluid
geleverd.
Carel Sarton is zo'n bezeten
hobbyist. Hij is hoofdgeluid
stechnicus bij de NOS. Hobby
ist van huis uit, altijd ge
knoeid met geluid en geluids
apparatuur. Hij weet wat er
van zijn mooie studiogeluid
overblijft.
Hij zegt: „Wij maken ons in
de studio's druk om zaken
waar de kijkers nooit last van
zullen hebben. Maar het is je
eer te na om slecht geluid af
te leveren. Overigens is na de
Firato van '80 of '81 het huis
kamergeluid van veel toestel
len verbeterd door de toepas
sing van hifi-luidsprekers.
Ook in eigen huis (in de stu
dio's dus) is tv-geluid jaren
lang stiefkind geweest".
Carel Sarton werkte veel voor
het programma van Sonja Ba
rend. Aan de hand van een
„Sonja-dag" laten we daarom
zien, wat het werk van een
geluidstechnicus bij de tv in
houdt. De Sonja-uitzendingen
komen vanuit De Meervaart
in Amsterdam; een cultureel
centrum in één van de weste
lijke nieuwbouwwijken van
de hoofdstad.
Sarton: „Om ongeveer half
een 's middags vertrekken we
vanuit Hilversum naar Am
sterdam met een geluidswa
gen". (De cameraploeg is een-
bedrijf apart, waar we het in
dit verhaal niet over hebben.)
„Vooraf is er contact geweest
met de regisseur over orkes
ten, meewerkende artiesten
en zangers. Je moet als ge
luidsman namelijk weten wat
voor soort instrumenten er
bespeeld gaan worden. Want
elk instrument vergt weer an
dere opnametechnieken en
andere microfoons. Met drie
man wordt er in De Meer
vaart opgebouwd: uitstallen
van de verschillende micro
foons voor Sonja, handhengels
voor de publieksinterviews en
leggen van draden. Zaalver
sterking is nodig om het pu
bliek te laten horen, wat de
kijkers ook te horen krijgen".
„Óm ongeveer drie uur is er
een regiebespreking. De op
bouw is dan klaar. Rond half
vier is er een snelle doorloop
zonder publiek en zonder ar
tiesten, maar mét Sonja. Be
paald wordt, op welke plaat-
sen sprekende personen ko
men te zitten. Om zeven uur
's avonds zijn er muzikale re
petities, maar nog zonder ca
mera's. Sonja is één van de
weinige programma's waarbij
dit zo gebeurt. Half acht is er
een generale camerarepetitie;
nog steeds zonder gasten en
publiek. Wel met muziek".
„Om half negen doet Sonja de
aankondiging van wat de kij
kers tijdens de uitzending van
de show later op de avond
mogen verwachten. Net als
het hele programma, gebeurt
ook die aankondiging live".
Werkdag van
veertien uur
„Om half tien is er dan een
korte repetitie en tien voor elf
gaat het programma de zen
der op. Tot tien voor twaalf.
Daartoe komen om 22.30 uur
de „lijnen" van de PTT bin
nen, die dan gechequed wor
den op hun kwaliteit. Na de
uitzending: alles afbreken en
inpakken. Rond half twee 's
nachts zijn we dan terug in
Hilversum".
Dat zijn werkdagen van veer
tien uur. Met drie van zulke
programma's is een studio-
werkweek dus al goed gevuld.
Carel Sarton: „Als de kijker
het programma op de buis
krijgt, hebben wij er al een
forse dagtaak opzitten, met
veel gesjouw en getranspireer.
Je moet er in dit vak voor op
passen dat je op het moment
dat de eigenlijke uitzending
begint, nog voldoende energie
over hebt. Want na een uur of
acht in touw zijn, krijg je echt
wel even een inzinking".
Altijd geluid
Als opleiding deed Carel Sar
ton de middelbare radioschool
Rens Rens in Hilversum.
Ook thuis is hij nog met ge
luid bezig, want hij speelt gi
taar en orgel. En behalve de
liefde voor zijn medemens, is
hem de liefde voor het geluid
aangeboren.
Er werden in totaal tien
hoofdgeluidstechnici bij de
NOS en 54 geluidstechnici.
Tot de taak van deze afdeling
behoort ook de nasynchroni-
satie van buitenlandse films,
de geluidstechnische bewer
king van dramaprodukties en
de nabewerking op het filc-
mentrum van filmgedeelten
die in tv-programma's mee
draaien.
Hij vestigt de aandacht op Eu
rovisie-uitzendingen. „Bij die
uitzendingen gaat er naar alle
landen eenzelfde beeldsignaal,
maar naar elk land afzonder
lijk moet een apart geluidssig
naal in de eigen taal worden
uitgestuurd. En hoewel de
techniek voor niets staat, is
dat toch een ingewikkelde
aangelegenheid".
Geluidssoorten
Tenslotte is er een groot ver
schil tussen tv-geluid, radio-
geluid en platengeluid.
Sarton: „Let er maar eens op
bij tv-concerten i
luid op de radio. Ook al
de luidsprekers aan weers
kanten van het tv-toestel,
toch klopt er iets niet. Dat
komt omdat radiogeluid in de
huiskamer een ruimte schept,
die er niet echt is. Kijk je
daarbij naar het orkest op de
tv-buis, dan heb je te maken
met een groot orkest dat op
een beeldscherm van pakweg
60 centimeter doorsnee ge
perst is en zowat bij je op
schoot zit. Dat wringt met el
kaar: de radio die de oren van
de luisteraar een geweldige
ruimte met stereogeluid sug
gereert, terwijl de ogen een
orkest op een klein tv-beeld
waarnemen. Daarom krijgen
kijkers-luisteraars naar dat
soort programma's het onbe
haaglijke gevoel, dat er iets
niet klopt tussen beeld en ge
luid".
GE TOL
Don Carlo Gian Maria Volonte in gesprek met de
dorpsbarbier in Franceso Rosi's „Christo si e fermato a
Eboli
De Italiaanse regisseur Francesco Rosi heeft inmiddels een zeke
re reputatie opgebouwd als maker van bijna documentaire films,
opgebouwd als zuiver beschouwende registraties van het leven
in eigen land. In de voor televisie gemaakte Frans-Italiaanse co-
produktie „Christo si e fermato a Eboli" zondagavond bijna
twee en een half uur op het scherm heeft hij zich helemaal
kunnen uitleven. Hij neemt alle tijd om een situatie te schetsen,
waardoor de zich vaak in het donker afspelende vertelling mis
schien nogal traag overkomt, maar zijn haarscherpe observatie
komt indrukwekkend over, wanneer je er de tijd voor neemt.
„Christus ging aan Eboli voorbij" zoals de niet geheel juist ver
taalde Nederlandse titel luidt, is het autobiografische verhaal
van Carlo Levi, een erudiet mens, die vanwege zijn politieke op
vattingen door het regime Mussolini in 1935 wordt verbannen
naar het einde van de Italiaanse wereld, een gehucht in het ui
terste zuiden, waar bijgeloof hoogtij viert en men eigenlijk niets
met politiek te maken wil hebben. Rome is de grote boosdoener,
die belasting heft op het houden van schapen, die ze dan maar
liever slachten. Emigratie naar de Verenigde Staten is de grote
droom, maar weinig van de broodarme dorpelingen kunnen zich
dat veroorloven. Carlo Levi een knappe, beschouwende rol
van Gian Maria Volonte heeft medicijnen gestudeerd en hoe
wel hij nooit praktijk heeft uitgeoefend, wordt hij door de bevol
king al spoedig op handen gedragen omdat hij als einige zich
werkelijk bekommert om hun uitzichtloze lot. Rosi weet
weer razend knap met zeer bescheiden middelen en voortreffe
lijke beeldcompositie sfeer te/scheppen. Carlo Levi verloren in
een gemeenschap van droevig in zwart gekede vrouwtjes, die
maar wat rondscharrelen in een troosteloos geheel wordt al
spoedig de held. De fascistische burgemeester (Paolo Bonacelli)
staat ver van de bevolking, die de hele door Mussolini gepropa
geerde oorlog in Abessinië koud laat en liever beter sociale
voorzieningen had gehad.
De Franse inbreng Alain Cuny komt in een donkere scène nau
welijks uit de verf als een plaatselijke aristocraat, in tegenstel
ling tot de formidabele rol van de Griekse Irene Papas, die een
zeer primitief, maar wel werelds wijf als huishoudster neerzet.
Dat laatste geldt ook voor Francois Simon als de dronken pas
toor, die zich dapper door de Kerstmis heenslaat. Lea Massari
heeft een betrekkelijk onbeduidend rolletje als Don Carlo's zus
ter, die hem in ballingschap aanspoort om iets te gaan onderne
men en zich niet neer te leggen bij het „zalig nietsdoen".
„Christo si e fermato a Eboli" is beslist geen film om voor het
verhaal te zien. Wel een perfecte sfeertekening van een primi
tief levende kleine gemeenschap, die hun eigen politiek (met
alle roddels) belangrijker vindt dan het nationaal gebeuren en
de glorie, die misschien uit een oorlog in Abessinië te behalen is.
Jammer, dat de ondertitels zo vaak te kort schieten. Zoals in het
ongetwijfeld onbelangrijke gesprek van Don Carlo met zijn
hond. En de ondertitel „Het geluid van de Duce is op" terwijl
ongetwijfeld „Het geduld" werd bedoeld.
Zondagavond Ned. 1, 20.45 uur. MILO
NEDERLAND 1
22.05 Film thui9. De Franse
regisseur Edouard Molinaro
verfilmde de psychologische
oorlogsroman van Paul Gui-
mard „De ironie van het lot",
waarin het thema wordt uitge
werkt, hoe het in iemands le
ven vergaan zou zijn als be
paalde dingen wel of niet ge
beurd waren. In het Franse
Nantes van 1943 zijn de twee
vrienden Antoine en Jean lid
van de verzetsbeweging. Ze
zijn beiden verliefd op hetzelf
de meisje, Anne. Wanneer een
Duits officier achter hun activi
teiten komt, moet Antoine hem
uit de weg ruimen. In de eerste
versie zal Antoine zich van zijn
taak kwijten, maar gegrepen
en gefusilleerd worden, zodat
Jean met Anne kan trouwen. In
de tweede versie slaagt de
Duitse officier erin de verzets
groep op te rollen.
NEDERLAND 2
19.25 Nederland Kikkerland.
De spelletjesomroep NCRV
heeft voor de zomermaanden
een serie van vijf spelprogram-
ma's bedacht, die in het teken
-Staan van de zwembadrecrea-
■he. In iedere aflevering zullen
-de teams van vijf scholen - in
totaal twintig -, die uit een aan
tal voorronden te voorschijn
zijn gekomen, op diverse spel-
onderdelen tegen elkaar uitko
mmen. In de eerste aflevering
komen de teams bijeen in het
De zanger Albert West komt
het zwemfeest „Nederland
kikkerland" opluisteren op
Ned. II om 19.25 uur.
zwembad van Wageningen,
waar NZC '21 uit Nijmegen als
intermezzo een demonstratie
kunstzwemmen zal geven.
Fruitcake en Albert West zor
gen voor de muzikale afwisse
ling.
23.25 The Sheepman. In de
komische western „The
Sheepman" is de bevolking
van Powder Valley absoluut
niet blij, als Jason Sweet
(Glenn Ford) met een kudde
schapen in het stadje neer
strijkt. Hij wordt vijandig ont
vangen, omdat de ranchers
bang zijn, dat de schapen hun
weidegronden zullen verpes
ten. De enige die op den duur
een beetje begrip toont is de
charmante Dell Payton (Shirley
MacLaine).
in* Brigitte Fossey is te zien in de film „De i
Ned. I om 22.05 uur.
Televisie vandaag
NEDERLAND 1
VARA
18.55 Popeye. Tekenfilm.
19.01 Pippi Langkous.
Zweedse jeugdserie.
Afl.: Pippi bevrijdt haar
vader.
19.26 Het koraaleiland.
Jeugdserie naar het
boek van R.M. Ballanty-
ne. Afl.: Schip in zicht.
20.00 Journaal.
20.28 De avonturen van Pi-
nokkio. Italiaanse tv-se
rie. Vijfde deel.
21.28 Achter het nieuws. Ac
tualiteiten.
22.00 VARA-tv deze zomer:
augustus. Voorproefjes
van tv-programma's.
22.05 Film thuis: De ironie
van het lot. Franse film
van Edouard Molinaro
(1973).
NOS
23.40 Journaal. Met; Nieuws
voor doven en slechtho
renden.
NEDERLAND 2
Studio sport extra. EK
voor springruiters.
Nieuws voor doven en
slechthorenden.
Sesamstraat.
Journaal.
De uitvinder. Poolse te
kenfilmserie.
Nederland Kikkerland.
Spelprogramma rond
een zwembad.
Zo vader, zo dochter.
Spelprogramma.
Stiefbeen en Zoon.
Herhaling van 20 jaar
geleden. Vierde afl.: Ja
rig vandaag.
21.30 NCRV-Sport. Met: da
mesvoetbal en stayers
wedstrijd.
22.15 Meditatie. Door ds. J.
Noltes uit Utrecht.
NOS
22.30 Journaal.
IKON
22.45
18.40
19.00
NCRV
19.12
20.30
20.55
NCRV
23.25 The Sheepman. Ameri
kaanse western van
George Marshall (1958).
DUITSLAND 1
17.50 Journaal. 18.00 Actualiteitan.
nieuws. 22.30 Achtergrondinforma
tie. 23.00 Het sterke geslacht. Duits
tv-spel naar Marieluise Fleisser. 00.45
DUITSLAND 2
Enorm in vorm. Aerobic-oefeningen.
ZDF-Uw programma. 19.00 Journaal.
19.30 Buitenlands journaal. 20.15
Gevaarlijke erfenis. Franse
Tom en Jerry. 22.00 Actualiteiten.
dag. Met: Atletiek
23.35 De gebroken lans.
DUITSLAND 3
Live-programma. 23.45 Jour-
BELGIE BRT 1
8.00 Apple. Tekenfilmserie voor de
18.20 Rode Zora (12). Duitse jeugd-
18.45 Harold Uoyd. Komische
19.40 Mededelingen en programma-
-ovenicht. 19.45 Journaal en sport-
chael Apted (1974). 22.05 De wereld
van „Dark Crystal". Documentaire.
23.05 Journaal. Aansluitend: Coda
(poezie).
BELGIE BRT 2
Zie België BRT 1
BELGIE FRANS 1
17.10 ONEM.
zoekenden. 17.25 Cine-vacances.
Vakantieprogramma voor de jeugd.
".15 Lollipop. Kinderprogramma.
BELGIE FRANS 2
17.10 Zie Belgie Frans 1. 19.30
ENGELAND BBC 1
17.20 Play school. 17.45 Jigsaw.
18.10 Hunter's gold. Jeugdserie.
18.35 Jeugdprogramma. 18.40 Jour
naal. 19.00 Nationwide. 19.50 Bugs
about. 22.00 Journaal. 22.25 Shan
non. 23.15 Seconds out. 23.46 Jour
naal. 23.50 The last train. Film.
ENGELAND BBC 2
ne. Met Richard Feynman. 20.45 Ci
vilisation. Serie van Kenneth Clark.
21.35 Gardener's world. Tuinrubriek.
22.00 My music. Muzikale kwis. 22.25
ENGELAND ITV
17.50 Freetime. 18.15 One of th
boys. 18.45 Nieuws. 19.00 About An-
glia. 20.00 Winner takes all. 20.30
The A-team. 21.30 Cabbage patch.
Members only. 00.30 Topsecret,
Televisie morgen
NEDERLAND 1
DUITSLAND 1
htergrondinfor-
ok
haling. 11.55 Umschau.
DUITSLAND 2
11.50 ZDF-Uw programma.
BELGIE FRANS 2
09.00 Talstekst.
ENGELAND BBC 1
bericht 11.45 Grandstand.
ENGELAND BBC 2
07.25 Tv-cursussen.
ENGELAND ITV
Metst Mickey. 11.30 Nr. 73.
Radio vandaag
iventlg (1>- 18.06
18.16 Punt uit - 19.30 Nouhoorjehe-
- 19.00 Folk. Opna
men van het Lelds Folkfestlval 1982 -
20.03 Provinciale zaken: Vaals - 21.00
Vrije tijd, blije tijd - 21.40 (NOS)
NOS-service: spreekuur voor Pakista
ni - 22.10 Radiovolksuniversiteit -
22.40 (NOS) Oost-West - 23.00
(VARA) Het zout in de pap en Willem
(NOS) De vakantiesplts -
Bart en De Zwart - 22.02 Countdown-
- 22.30 NOS-cultuur:
Radio morgen
Toeraktua - 9.05 Gymnastiek v
t - 9.15 (NOS) Voor blinden t
9.33 (TROS) Bosboom en Bekooy
programma - 9.00 i
1 elk heel uur, 24 uur per dag. Op Hil
versum 2 op elk half uur van 7.30 uur
tot 17.30 uur, voorts om 7.00. 8.00,
13.00, 18.00, 20.00, 22,30 en 23.55
3 op elk heel
DUITSLAND 1
20.15 Wat deze vrouw alle
maal uithaalt. In de filmkome
die „The thrill of it all" uit
1962, waarin Norman Jewison
de draak steekt met de Ameri
kaanse tv-reclame, spelen Do-
ris Day en James Garner de
hoofdrollen. Het verhaal is als
volgt: Wanneer de jonge Newy-
orkse doktersvrouw Beverley
Boyer als model door een
zeepfabgikant ontdekt wordt,
zien haar familieleden haar
spoedig meer op het beeld
scherm dan thuis. Ook gebeu
ren er nog andere dingen, die
de echtelijke vrede niet bevor
deren. Helemaal spannend
wordt het, als dokter Boyer op
zijn eigen wijze de strijd aan
bindt om de verstoorde fami
lie-idylle weer te repareren.
23.00 Het sterke geslacht. Za
delmaker Leonhardt Bitterwolf
heeft in het volksstuk van Ma
rieluise Fleisser „Het sterke
geslacht" zojuist zijn vrouw
verloren. De vader van zijn jon
ge meid Annerl, vindt het niet
gepast, dat zijn dochter bij een
man alleen in dienst is. Maar
Bitterwolf kan de bezorgde va
der ervan overtuigen, dat het
meisje niets zal overkomen. Hij
heeft Annerl nodig om zijn ba
zige schoonzus in bedwang te
houden, die in zijn huis de za
ken wil regeleno en op de erfe
nis uit is.
DUITSLAND 2
23.35 De gebroken lans. De
Amerikaanse film „Broken lan
ce" speelt in 1880 in het zuid
westen van de Verenigde Sta
ten. Het verhaal draait om de
tirannieke vaderfiguur Matt
Devereaux (Spencer Tracy), die
als een koning over zijn ranch
en familie regeert. Hij wordt
David Essex
speelt de
rockster die
ten onder
gaat in de film
„Stardust" op
België 1 om
20.15 uur.
omringd door vier zonen van
twee verschillende moeders,
die met elkaar bakkeleien om
de erfenis. Als het giftige water
van een kopermijn een vees-
terfte veroorzaakt, raakt Matt
in de problemen. Een wilde
schietpartij met de mijnwer
kers beslist Matt op zijn eigen
wijze in zijn voordeel. Om hem
voor de gevangenis te behoe
den, neemt zoon Joe (Robert
Wagner) de schuld op zich.
Matt, die zijn bezittingen aan
zijn zonen vermaakt had, moet
toezien hoe de landerijen aan
de kopermijn verkocht worden.
Een hartaanval maakt een ein
de aan zijn leven.
BELGIE BRT 1
20.15 Stardust. In de rockfilm
„Stardust" schetst regisseur
Michael Apted de opkomst en
de ondergang van de rockzan
ger Jim MacLaine (popster Da
vid Essex), welke film een ver
volg is op „That'll be the Day"
van Claude Watham. Het eer
ste deel werd afgebroken bij
het vertrek van de Engelse
popster, die zijn vrouw en kind
in de steek laat om zich geheel
aan de muziek te wijden. Het
levensverhaal van Jim komt
overeen met de geschiedenis
sen van zovele andere pop
sterren. Hij weet met de door
hem opgerichte groep „The
Stray Cats" tot de top door
tendgingen: Maar vrouwen,
drank en drugs leiden tot de
ondergang van de groep. Jim
sterft eenzaam in Spanje aan
een overdosis verdovende
middelen. Behalve David Essex
speelt ook Adam Faith in deze
film als Jims manager en Larry
Hagman in een toen al typi
sche J.R.-rol, die van de kei
harde Amerikaanse manager
Porter Lee Austin.
