Israëlische ministers
onverwachts naar YS
Polen laat politieke gevangenen vrij
itrauss: „Toestand in Polen duidelijk beter"
Sraxi gaat oude
•segeringscoalitie
lerstellen
CeidöeGotnmti
3
Walvisvangst
aan banden
Malta dreigt
veiligheids
conferentie
te torpederen
Kerncentrale
„made in India"
Nederlandse oorlogsmisdadiger wordt niet
ontslagen door Canadese universiteit
NOtbtf.
VS willen democratische
orde in Nicaragua
Iran dreigt olie-export
uit Golf te blokkeren
li
WARSCHAU In Poler
is afgelopen weekeinde
een begin gemaakt met de
vrijlating van gedetineer
den in het kader van de
vorige week aangenomen
amnestiewet. In totaal zul
len ongeveer 800 politieke
gevangenen op vrije voe
ten worden gesteld.
Het Poolse persbureau PAP
meldde zaterdag dat de eerste
groepjes gedetineerden de ge
vangenissen al hebben verla
ten. Zeer spoedig zullen meer
dere gevangenen naar huis
mogen, aldus PAP.
Ter gelegenheid van de ophef
fing van He staat van beleg in
Polen heeft de Poolse vice-
premier Rakowski in een ex
clusief artikel voor het Britse
dagblad The Guardian ge
schreven. dat hij nog eens be
nadrukt dat de Poolse regering
„niet zal afwijken van de weg
van hervormingen". Rakowski
zegt te beseffen dat zijn land
voor een „enorme opgave"
staat, maar ziet als pluspunten
Hat er geen Hreiging van anar
chie en hongersnood meer is,
de economische ontwikkeling
weer een opgaande lijn ver
toont en de verhouding met de
buurlanden goed is.
De strakke wetten, die door
het parlement zijn aangeno
men alvorens de staat van be
leg werd opgeheven, zijn vol
gens Rakowski in de eerste
plaats bedoeld om ..de econo
mie te beschermen". Het ge
brek aan voldoende voedsel
was volgens hem een van de
voornaamste redenen van de
onrust in 1981. Rakowski acht
de huidige manier de beste
manier om verder te gaan.
„Misschien", zegt hij. ..is dit
niet het soort Polen dat ze in
het Witte Huis of in de West-
europese hoofdsteden ver
wachtten, maar dat is niet
onze eerste zorg".
JjlTENLAND
MAANDAG 25 JULI 1983 PAGINA 7
oJITENHEER
jp«
BRIGHTON Mileubescher-
mers hebben dit weekeinde
een kleine overwinning ge
boekt, toen de internationale
commissie voor de walvis
vangst (IWC) zijn conferentie
afrondde. Na 1986 zullen al
leen nog Japan, de Sovjet-
Unie en Noorwegen de walvis
vangst beoefenen. De vorige
week in Siberië opgepakte ze
ven Greenpeace-leden zijn gis
teren in Alaska teruggekeerd.
Zij werden zaterdag vrijgela
ten, maar mochten hun film
opnamen van de Russische
walvisvangst niet meenemen.
Peru heeft zich op de IWC-bij-
eenkomst tot verrassing van
zijn vroegere compagnon Ja
pan, bij 36 andere IWC-leden
aangesloten door zich uit te
spreken voor een verbod op de
commerciële jacht op walvis
sen met ingang van 1986. Ja
pan, de Sovjet-Unie en Noor
wegen gingen met dat verbod
niet akkoord. Omdat de IWC
zijn besluiten niet af kan
dwingen zullen deze drie lan
den ook na 1986 nog op wal
vissen jagen.
De VS hebben op de conferen
tie gedreigd met economische
sancties die de invoer van Ja
panse en Noorse zeeprodukten
ter waarde van 400 min dollar
kunnen beletten. Of de sanc
ties nu daadwerkelijk worden
uitgevoerd is niet bekend. In
1984 mogen de IWC-landen
overigens nog 10.000 walvissen
vangen. Tien jaar geleden lag
dat aantal boven de 50.000.
MADRID Malta blijft wei
geren de slotverklaring van de
Europese veiligheidsconferen
tie te ondertekenen. Tijdens
een gisteren gehouden plenai
re zitting in Madrid hebben
alle gedegeleerden tevergeefs
getracht Malta er toe te bren
gen zijn bezwaren tegen het
slotdocument te laten varen.
De zogeheten conferentie over
veiligheid en samenwerking
in Europa (CVSE) is al meer
dan 2 1/2 jaar aan de gang. Ze
begon in november 1980 en is
bedoeld om de naleving te
toetsen van de in 1975 onder
tekende slotakte van Helsinki
over de mensenrechten.
Alle 35 bij de vergadering te
Madrid aanwezige landen
moeten met het document in
stemmen voor het kan worden
ondertekend.
Malta blijft eisen, dat er een
speciale conferentie komt over
de veiligheid in het Middel
landse zeegebied. De andere
landen willen geen verande
ringen meer aanbrengen in
het slotdocument.
Het officiële Russische persbu
reau Tass heeft gisteren ge
meld. dat Malta's stellingname
..bewust of onbewust de belan
gen dient van die krachten die
wat op de vergadering in Ma
drid bereikt is. zouden willen
ondermijnen".
De slotzitting van de Europese
veiligheidsconferentie zal tus
sen 7 en 9 september in Ma
drid worden gehouden.
Noodweer
in Japan
Bij overstromin
gen en aardver
schuivingen in
het zuidwesten
van Japan zijn
het afgelopen
weekeinde 76
mensen omgeko
men en 36 ge
wond. Er worden
nog 43 personen
vermist, zo is
vanochtend uit
officiële bron ver
nomen.
Hevige regenval
veroorzaakte de
overstromingen
en aardverschui
vingen. Vooral de
districten Shima-
ne en Yamanashi
werden getroffen.
In Shimane is op
verschillende
plaatsten de
spoorverbinding
verbroken. Vol
gens plaatselijke
autoriteiten zal
het twee tot drie
weken duren
voor het treinver
keer weer zijn
normale loop
heeft.
dse
le -
posiRSCHAU De op-
2™jfing van de noodtoe-
in Polen is een stap
„fie goede richting. Het
oiiasten zou deze ontwik-
koang moeten bevorderen
er »r economische hulp te
in Jen aan Polen. Aldus
^'Westduitse CSU-leider
teijnz Josef Strauss in een
interview met de Poolse
radio.
Strauss, die voor het eerst van
zijn leven een bezoek aan Po
len bracht, vindt dat de voed
selhulp moet worden gestaakt,
want die is nu niet meer nodig
en beledigt de waardigheid
van het Poolse volk. Hij had in
Polen een „duidelijk betere"
situatie aangetroffen dan hij
op grond van berichten in de
pers had verwacht.
Straus heeft onder meer ge
sproken met minister van bui
tenlandse zaken Olszowski en
met kardinaal Glemp. Hij
heeft Glemp toegezegd zijn in
vloed te zullen aanwenden om
fondsen te werven in West-
-Duitsland voor het landbouw
fonds, waarmee de kerk de
zelfstandige boeren in Polen
wil steunen.
Daarentegen heeft de leider
van de grootste vakcentrale
van de Verenigde Staten,
Lane Kirkland van de AF-
L-CIO, gezegd dat de ophef
fing van de noodtoestand een
schijnvertoning is die ophef
fing van de economische sanc
ties niet rechtvaardigt.
een twee uur durend gesprek
met de Oostduitse leider Erich
Honecker, waarbij deze laatste
gewaarschuwd heeft voor de
gevolgen van de mogelijke
plaatsing van nieuwe middel
lange afstandsraketten voor
zowel de Westduitse belangen
als de betrekkingen tussen de
DDR en de Bondsrepubliek.
zorgde er vorige maand voor
dat het communistische buur
land van een groep Westduitse
banken een krediet van een
miljard mark kreeg. Dit heeft
reeds geleid tot kritiek van
zijn eigen partij, de conserva
tieve CSU, die doorgaans een
harde lijn tegenover het rode
Oostduitse bewind voorstaat.
lijk op dat hij met het krediet
als steun in de rug een aantal
belangrijke concessies van Ho
necker (o.a. meer vrijheid van
contacten tussen de burgers
van beide landen) zal kunnen
krijgen. Daarmee zou hij zijn
rivaal bondskanselier Helmut
Kohl een belangrijk politiek
voordeel afsnoepen.
Strauss had gisteren ook nog De onberekenbare Strauss Maar Strauss rekent er kenne-
EsJiel Peron terug
„"."Jar Argentinië
»fl»ii*flNOS AIRES Isabel Peron,
ay ,%duwe van generaal Juan Pe
is van plan naar haar land te-
duiven keren. Isabel was na de
'!£neü van Peron in 1974 tot de
sntgreep in 1976 presidente van
!ï!wtinië-
tijd: enteel woont zij in balling-
3- ai in Spanje. De Peronistische
fi. ««na heeft onlangs verklaard dat
toS?*! r ^eron no6 steeds „de na-
n'ó.ijke leider van de partij" is.
iJ»eh«iende is zij uitgenodigd het ko-
Ifotm fe congres van de Peronisten
te zitten. Isabel Peron wil dat
BtoM?oer|. maar is niet bereid een
i en i ilre rol te gaan spelen in de
•rxt«n ptijnse politiek.
Zweedse jurist
mag Sovjet-proces
dissident bijwonen
TEL AVIV De Sovjet-autoriteiten heb
ben een joodse jurist uit Zweden toestem
ming gegeven het proces tegen de joodse
dissident Yosef Begun als waarnemer bij
te wonen. Begun, een 51-jarige professor
wiskunde, werd november vorig jaar ge
arresteerd, omdat hij „anti-Sovjet-propa-
ganda" gevoerd zou hebben.
Premier Menachem Begin heeft gisteren
de Sovjet-regering opgeroepen Begun vrij
te laten en hem toe te staan naar Israel te
emigreren. Gisteren was nog niet bekend
wanneer Beguns' zaak zal voorkomen. De
aanklacht tegen Begun kan hem komen te
staan op zeven jaar gevangenisstraf en vijf
jaar verbanning.
NEW DELHI Premier Indira Gandhi heeft za
terdag in Kalpakam, in het uiterste zuiden van In
dia, de eerste kerncentrale van Indiase makelij in
gebruik gesteld. Zij verklaarde dat de te winnen
kernenergie alleen voor vreedzame doeleinden zal
worden gebruikt.
De centrale, die een capaciteit heeft van ongeveer
115 megawatt en die rond 118 miljoen dollar heeft
gekost, zal de zuidelijke staat Tamil Nadu van
elektriciteit voorzien. Momenteel zijn stroomsto
ringen in deze achtergebleven staat nog aan de
orde van de dag.
Met de centrale van Kalpakam erbij beschikt India
thans over drie kerncentrales. De eerste is door de
Verenigde Staten in 1963 gebouwd in Tarapur, in
de buurt van Bombay.
VANCOUVER De Neder
landse oorlogsmisdadiger Ja
kob L. Luitjens (63), die in
1948 bij verstek door de bij
zondere strafkamer te Assen
tot levenslang werd veroor
deeld wegens het neerschie
ten in oktober 1944 van de
Groningse onderduiker Hen
drik Jansen en later in dat
jaar van een gedeserteerde
Duitse soldaat, zal niet wor
den ontslagen door de uni
versiteit van British Colum
bia (UBC) te Vancouver waar
hij sinds 1963 plantkunde do
ceert
Luitjens vluchtte in de mei
dagen van 1945 via Zuid-
Amerika naar Canada, waar
hij in 1971 het staatsburger
schap verkreeg. De Simon
Wiesental-organisatie te Los
Angeles had de universiteit
gevraagd hem wegens zijn
oorlogsverleden te ontslaan.
Rector George Pedersen van
de universiteit schrijft nu in
„UBC-reports" dat net aan-
stellingsbeleid van de univer
siteit en de mensenrechten
van Brits Columbia ontslag
niet mogelijk maken. „Een
veroordeling wegens een
misdrijf is geen grond voor
ontslag, tenzij het misdrijf
verband houdt met de uitoe
fening van het beroep", aldus
Pedersen.
In mei had advocaat-gene
raal Robert Kaplan de uni
versiteit laten weten dat het
uitleveringsverdrag tussen
beide landen uitlevering ver
hindert. Het artikel waarop
Luitjens destijds is veroor
deeld, geldt in Canada niet
als uitleveringsgrond.
en.
SHINGTON/BEI-
|-|T De Israëlische
"Sisters van defensie,
.f^s, en van buitenland-
JJjJyken, Shamir, vertrek-
aPnr vandaag op uitnodi-
idij van president
gan naar de Verenigde
id^'en. Zij zullen in Was-
"tSit^ton besprekingen
voeren met de Ameri
kaanse minister van bui
tenlandse zaken, Shultz
en met Mcfarlane, de op
volger van Philip Habib
als speciaal Amerikaans
afgezant voor het Midden-
-Oosten. Ook zullen zij
president Reagan ontmoe
ten. Dit hebben Ameri
kaanse regeringsfunctio
narissen gisteren bekend
gemaakt.
Centraal tijdens de Israëlisch-
Amerikaanse gesprekken zal
het besluit van de regering-
Begin staan om nog dit jaar de
de troepen in Libanon gedeel
telijk terug te trekken. Dit
stuit op grote weerstand bij de
'81
n drieduizend Israëliërs hebben afgelopen zaterdag in Hebron gedemonstreerd tegen de plan-
i van nationalistische landgenoten om in het centrum van deze Palestijnse stad een joodse wijk
tichten. Het was de eerète keer dat Israëliërs op massale wijze demonstreerden tegen het Israë-
he beleid in de bezette gebieden.
Libanese regering. Ook de VS
zijn hier niet gelukkig mee.
Als de Israëlische troepen in
derdaad worden teruggetrok
ken, dan is de driedeling van
Libanon een feit. Israëliërs be
heersen dan het zuiden, Sy-
riërs het noordoosten, terwijl
de regering-Gemayel effectie
ve controle blijft uitoefenen
over Groot-Beiroet.
Reagan verstuurde de uitnodi
ging afgelopen zaterdag in een
telegram aan premier Begin.
Deze zou aanvankelijk deze
week naar Washington gaan,
maar zegde zijn bezoek vorige
week om „persoonlijke rede
nen" af. Het bezoek van de
twee Israëlische ministers
komt op het moment dat de
strijd tussen christenen en
druzen in Libanon weer toe
neemt. De linkse leider van de
druzen, Joemblatt kondigde
dit weekeinde de oprichting
aan van een „Nationaal Red
dingsfront". dat met steun van
Syrië de val van de regering-
Gemayel beoogt.
Afgelopen week heeft Libane
se president Gemayel tijdens
diens bezoek aan de VS uit
voerig de kwestie van de bui
tenlandse troepen in de VS be
sproken. In een rede tot 2000
Amerikanen van Libanese af
komst pleitte Gemayel voor
voortzetting van de samen
werking tussen de VS en Liba
non. Gemayel zei verder dat
de VS er voor kunnen zorgen
dat alle buitenlandse troepen
uit Libanon verdwijnen dat
daarom de Amerikaanse ge
loofwaardigheid op het spel
staat.
Uitbarsting
De vulkaan
Kilauneau
(Honoloeloe)
werd dit
weekeinde actief
en slingerde een
lavastroom van
ruim 100 meter
de lucht in. De
lavastroom die
langs de
oostelijke flank
van de vulkaan
afzakte, vormde
geen bedreiging
voor omliggende
dorpen.
WASHINGTON De Ameri
kaanse druk op Nicaragua
heeft tot doel de „gedragslijn
te wijzigen" van het Sandinis-
tische bewind. Het is de bedoe
ling dat het Sandinistische be
wind streeft naar de invoering
van een democratisch bestel.
Dit heeft de Amerikaanse am
bassadeur in Nicargua, Quain-
ton, gisteren in een interview
met de Amerikaanse omroep
ABC.
De ambassadeur is mening dat
het vredesvoorstel van de Ni
caraguaanse leider Ortega po
sitieve punten bevat. Maar het
is nog onvolledig, aldus Quain-
ton, vooral waar het gaat om
de democratisering van het
land. Een van de adviseurs
van de onlangs door president
Reagan ingestelde commissie
voor Midden-Amerika, de de
mocraat Michael Barnes, is
van oordeel dat het organise
ren van militaire manoeuvres
in Honduras, die binnen kort
beginnen, een „tragische ver
gissing" is. In een vraagge
sprek met de omroep NBC zei
hij dat het gaat om het sturen
van Amerikaanse troepen
naar Honduras en niet om mi
litaire manoeuvres.
De Cubaanse president Castro
heeft in een brief aan de presi
denten van de Contadoragroep
(Mexico, Venezulea, Panama
en Bolivia) laten weten, dat
zijn land voorstander is van
onderhandelingen die moeten
leiden tot vrede in Midden-
Amerika. In zijn brief schaar
de Castro zich achter de vre
desvoorstellen van de Conta
doragroep en het vredesplan
van Nicaragua.
Het conservatieve Engelse
zondagsblad Sunday Express
meldde gisteren dat in de
NAVO de vrees toeneemt over
het beleid van de VS ten aan
zien van Midden-Amerika. In
NAVO-kringen zou de over
tuiging groeien dat de VS al op
de verkeerde zit bij de pogin
gen een „einde te maken aan
de communistische ondermij
ning".
TEHERAN Iran heeft gedreigd de olie-export van
de landen aan de Perzische Golf te blokkeren als Irak
zou proberen de uitvoer van Iraanse olie onmogelijk te
maken. Dit heeft de Iraanse minister van buitenlandse
zaken, Velayati, gisteren verklaard in een vraagge
sprek met Radio-Teheran.
Velayati reageerde met deze uitlating op verklaringen van de
Iraakse vice-premier Aziz, die onlangs zei dat Irak de olie-in
dustrie van Iran zou blijven aanvallen. Irak zou van plan zijn
om Franse exocet-raketten in te zetten tegen Iraanse olie-instal
laties. Volgens waarnemers is het de eerste maal dat Iran dreigt
met maatregelen tegen de olie-exporterende landen in het ge
bied van de Perzische Golf.
Iraakse en Iraanse strijdkrachten hebben gisteren in het gebied
van Omran, in het noorden van Irak, zware gevechten geleverd.
Zoals gewoonlijk zeiden beide partijen grote overwinningen te
hebben behaald. Een Iraaks militair communiqué maakte mel
ding van 800 gesneuvelden aan Iraanse zijde en Iran gaf een
verklaring uit waarin stond dat de Iraakse troepen zware verlie
zen hadden geleden. Verder meldde Teheran dat gisteren het
garnizoen Omran in Iraaks Koerdistan is ingenomen, nadat za
terdagnacht een Iraakse tegenaanval was afgeslagen. Vorige
week opende Iran een nieuw front in het noorden van Irak.
Volgens Teheran is het nieuwe offensief geopend om het Koer
disch verzet in Iran uit te schakelen. Maar er zijn berichten uit
Iran gekomen, die er op wijzen dat Iran door middel van kleine
offensieven Irak een nederlaag wil militaire nederlaag afdwin
gen.
ant O O
it 1
«tyan onze correspondent
js:
Cees Manders)
ME Italië krijgt op-
uw een regering waar-
i de christen-democra-
he partij (DC) het ge
it en programma gaat
r« °)alen, zoals sinds de
'*7*og het geval is ge-
est. Het feit dat staat-
esident Pertini (socia-
zijn partijgenoot Craxi
tot kabinetsformateur
ift benoemd zal daar
ts aan veranderen.
ixi (49) is bezig een vijfpar-
,a^iregering samen te stellen,
bestaan uit christen-de-
raten, socialisten, socialis-
°tflL
mocraten vormen veruit de
grootste partij Toch zal de DC
het premierschap laten aan
Craxi. om de eenvoudige re
den dat Craxi met zijn PSI an
ders in de oppositiebanken zou
plaats nemen en zodoende
elke coalitie onmogelijk zou
maken.
De jongste verkiezingen heb
ben de marges van de politie
ke samenwerkingsverbanden
in Italië zo versmald dat er
geen alternatief is voor de vijf-
partijenregering die er nu aan
komt. Deze coalitie heeft 56,4
procent en zonder de PSI valt
die meerderheid dus weg. Ka
binetsformateur Craxi zal de
komende weken besteden aan
het opstellen van een rege
ringsprogramma waarin alle
vijf partijen zich kunnen ver
enigen.
