weekpuzzel door dr. Pluizer
postzegels
WETENSCHAPPEN
CeidócSomant
oplossing vorige puzzel
NR. 26
KRUISWOORDRAADSEL
ZATERDAG 2 IULI 1983 PAGINA 21 X
«van Aalst. Diamantstraat 216, 2403 AZ Alphen a.d. Rijn.
j Vogelezang. Piet Heijnlaan 26, 2252 TB Voorlschoten.
Ai prijzen worden binnen drie weken per cheque toegestuurd.
Horizontaal:
1. bevallig; 7. bijbelse naam; 8. verdikking
van de opperhuid; 10 veelkleurig; 12. twee
tal; 14. klein werpanker; 15. vordering; 17.
ruim vertrek; 19. ongestadig; 21. opgeschoten
jongmens; 24. boomscheut; 25. eerstkomende
(afk.); 27. uitroep; 28. tijdvak van 100 jaren;
30. bergweide; 31. boom; 32. soort oorkonde;
34. dwarshout aan een mast; 36. projectie
plaatje; 37. klaar; 38. muzieknoot; 39. vuurpijl;
41. persoonlijk vnw.; 43. titel (afk.); 44. vuur
wapen; 45. onverkort; 46. zeilvaartuig (afk.);
48. vogelprodukt; 49. kleurling; 51. klein
kind; 52. persoonlijk vnw.; 53. zoogdier; 55.
sportevenement (afk.); 57. metaal; 58. sym
bool van chroom; 59. schuw dier; 60. brood
soort; 62. laagtij; 64. boksterm (afk.); 65. land
bouwer; 66. bluffer; 69. begin v.e. sprong; 71.
wedspel; 72. vistuig; 74. vertaler; 75. insnij
ding; 77. vaartuig; 78. familielid; 80 cirkelvor
mig; 81. delfstof.
Verticaal:
1. bepaald onderricht; 2. kleur; 3. voorzetsel;
4. muzieknoot; 5. boom; 6. glazige stof; 7. ma
tig koud; 9. bruinachtige verfstof; 10. Engels
man; 11. bolgewas; 13. bevlieging; 14. menig
te; 15. landbouwwerktuig; 16. stoomschip
(afk.), 18. verdriet; 19. tak van sport; 20. per
soonlijk vnw.; 22. muzieknoot; 23. hardop; 24.
laadruimte op een open vrachtwagen; 26.
windvlaag; 29. roofdier; 31. belangrijke voe
dingsstof; 32. hoofddeksel; 33. lawaai; 35. he
melsblauwe kleur; 38. honingdrank; 39. snelle
loop; 40. insekt; 42. boom; 47. muziekstuk; 50.
zwarte delfstof; 52. motorvoertuig; 54. over-
zetvaartuig; 56. op een vroeger tijdstip; 58. in
gereed geld; 59. hooistapel; 61. rakelijzer; 63.
dieregeluid; 64. walkant; 65. zeevis; 67. voed
sel; 68. godsdienst (afk.); 69. hoewel; 70.
vreemde titel; 73. rund; 76. tovergodin; 77.
uitroep; 79. fortissimo (afk.); 80. regiment in
fanterie (afk.).
Welke 2 sleutelwoorden vormen de letters uit de vakjes 26 11 44 19 67 50 59 53
35 9 en 1 29 42 25 76 38 73 18 31 78?
Oplossingen onder vermelding van Puzzel 26 dienen uiterlijk
woensdagmiddag in bezit te zijn van:
Leidse Courant, Postbusll, 2300 AA Leiden.
Eigen postcodenummer s.v.p. leesbaar vermelden.
De Warwinkel van doubletten (4 en slot)
een aantal rubrieken heb-
i we aandacht besteed aan
verschillende betekenissen
een doublet in het huidige
ige kan hebben: strafdou-
$Ü't (de oudste betekenis), in-
'matiedoublet. teruggekaatst
ublet, competitief doublet,
komstdoublet, enz. In deze
irde en laatste aflevering
g twee gevallen, waarbij het
"■ÊJ'ste een speciale variant is
^-ji het uitkomstdoublet, die
^sluitend gebruikt wordt als
tegenpartij vrijwillig een
biedt.
ghtnerdoublet
u aas en heer van schop-
bezit, kunt u met 'n gerust
|%t 6 schoppen van de tegen
partij doubleren, als u tenmin-
III zeker weet dat ze nergens
lp ar kunnen ontsnappen. Een
Plfiblet van een vijandig slem
ook iets heel anders bete-
Ü|hen. En wel als u met uw
^■mner het Lightnerdoublet
'"^eelt.
een aantal jaren geleden
frieden Theodore A. Ligh-
r is de uitvinder van dit
iblet. Rond de jaren dertig
e- fiseerde hij om speciaal
1S (ns te doubleren wanneer
te i door een bijzondere start
ie yn gespeeld konden wor-
nm Dit Lightnerdoublet
ar lagt de partner om een on
gebruikelijke start. U kunt het
dus niet toepassen als u zelf
moet uitkomen. In 99 van de
100 gevallen betekent het dat
u een renonce hebt, zodat er
grote kans bestaat dat het con
tract uitsluitend na een uit
komst met die kleur sneuvelt.
Om de extra punten - 100 i.p.v.
50 of 200 i.p.v. 100 - hoeft u
het uiteindelijk niet te doen,
vandaar dat er als het ware
ruimte werd geschapen voor
dit doublet.
Mocht uzelf of uw partner ac
tief aan de bieding hebben
deelgenomen, dan betekent
het Lightnerdoublet in ieder
geval dat er niet met die kleur
moet worden uitgekomen.
Een voorbeeld:
Oost bezit:
<?H7
ook een geval van een uit
komstdoublet.
West zal in zijn eigen hand
wel kunnen zien dat oost een
renonce schoppen heeft, en
daarmee starten. Het gevaar
bestaat natuurlijk dat NZ in
gevallen als dit naar een on-
verliesbaar slem in sans-atout
worden getild. In dit geval was
dat niet zo:
en de bieding gaat:
A V«,
107 6543
O S 3 ^"^8 7
WO
OV 09 542
10 86 2 L AVB97 13
H B 8 2
A V 9 6
O A B 10 8
H
1 Ha
4 Ru
5 Ha
4 KI
4 SA
6 Ha
Oost vraagt hiermee aan west
om een zeer seciale start. Dus
niet om een klaverstart. Als
oost niet zou doubleren, komt
west natuurlijk met klaver uit.
Immers, het doublet op 4 kla
ver, in de eerste biedronde, is
Striped-tail ape double
Het laatste doublet dat we in
het kader van deze serie be
handelen, is door John Lo-
wenthal en Samuel Scaffidi al
dus in een bridgeartikel ge
noemd en eigenlijk is het een
blufdoublet. Een Nederlandse
naam of vertaling heb ik er ei
genlijk nooit van gehoord. De
naam lijkt op het eerste ge
zicht een grapje, niet in de
laatste plaats omdat een 'ape'
in tegenstelling tot een 'mon
key* een staartloze aap is. De
clou van de naamgeving 'stri-
ped-tail ape doublé' is me niet
bekend. Mogelijk dat een van
de lezers /lezeressen hier de
diepere betekenis van kent of
kan achterhalen. In dat geval
houd ik me aanbevolen en
hoort u het t.z.t. nog wel eens.
Dit doublet werkt als volgt:
Als u er vrijwel zeker van
bent dat de tegenpartij een
slem kan maken, kan het
vruchten afwerpen door ze
een niveau lager te doubleren.
Dat contract zal dan gemaakt
worden, met een overslag
zelfs, maar dat gedoubleerde
contract levert minder op,
voor de tegenpartij, dan het
geboden en gemaakte slem.
Als u b.v. denkt of voelt, dat
de vijand 6 schoppen kan ma
ken (u kunt weten dat de troef
voor de vijand gunstig zit, of
bepaalde sleutelkaarten), dan
doubleert u b.v. 5 schoppen.
Want 5 schoppen gedoubleerd
plus één is minder dan 6
schoppen contract. Het risico is
- en hier komt de aap uit de
mouw - dat de tegenpartij gaat
redoubleren, want dan verdie
nen ze meer (5 schoppen gere
doubleerd plus één is meer
dan 6 schoppen contract),
maar van de weeromstuit ver
geten ze dat doorgaans. Boven
dien zijn ze door het doublet
natuurlijk bang voor een ex
treem slecht zitsel en zijn dus
vaak blij dat ze op deze manier
bijtijds worden 'gewaar
schuwd'.
Misschien kunt u in uw brid-
gecarrière nog eens zo'n dou
blet uitdelen.
Zo, dat waren de laatste we
ken flink wat doubletten. Er
zijn er gerust nog wel meer.
Van enig streven naar volle
digheid is dan ook geen sprake'
geweest. De bridgebibliotheek
is uitgebreid genoeg om al
deze doubletvariaties, als u dat
wilt, nader te bestuderen. De
bedoeling van deze serie was
alleen maar een eerste kennis
making.
Startprobleem
Tot slot een uitkomstprobleem
dat zich onlangs - op het
strand - voordeed in een rob
berwedstrijd.
West bezit: f,
*11 V72
O A V 103
6 3 2
en de bieding gaat (allen
kwetsbaar):
zuid west noord oost
1 Sch pas
2 KI dbl. pas 2 Ha
dbl. pas 6 KI' a.p.
na zeer lange denkpauze.
Waarmee zoudt u als west uit
komen?
Correspondentie over deze ru
briek p/a Beeklaan 27, 1403
RD Bussum.
Frankrijk
Franse damwereld heeft in
Guinard een nieuwe
eld". Voor het eerst sinds ja-
- i heeft een Franse speler
- ilag gelegd op de grootmees-
titel. De bijna niet meer
1 ilende Hisard is weliswaar
- grootmeester, maar deze
i dl stond en staat vooral be-
nd als een speler die tegen
lega-grootmeesters louter
t rdedigend speelde en zelfs
t „openlijk" dat er series on-
1 eressante partijen uit voort-
1 leiden.
t andere grootmeesters ac-
Jteerden Hisard daarom niet
- hun gelijke. Bovendien zul-
-1 ze er altijd rekening mee
i uden dat Hisard indertijd al-
|n grootmeester kon wor-
n, omdat hij gebruik kon
|ken van de overgangsbepa-
- gen, die bij het opstellen
h de titelregels zijn ge
lakt.
het tijdperk-Hisard leek
fuime tijd Fidéle Nimbi, de
I fCongolees, Frankrijks hoop
jbange dagen, maar na een
t brassend internationaal de-
lit en een paar Franse titels
tte de prestatielijn even
Zijn laatste optreden was in
het Open Toernooi van Parijs
in maart, waarin hij pas voor
komt op de weinig eervolle
21e plaats (er deden 36 spelers
mee).
Het Frans-Nederlandse evene
ment werd gewonnen door
Luc Guinard, die vooral door
zijn winst op Jos Stokkel de
verzamelde concurrentie
(Koeperman, Ruesink, Stok
kel, Palmer, Hermelink, Lada-
ge en Delhom sr.) een punt
voorbleef.
Voordat ik wat fragmenten
laat zien uit dit toernooi wil ik
melding maken van het toer
nooi om de VOLMAC-trofee
dat zondag in Amsterdam be
gint en duurt tot en met zater
dag 16 juli. Gespeeld wordt in
de St. Janszaal van het hotel
Krasnapolsky in Amsterdam.
De wedstrijden beginnen om
14 uur, in de weekeinden om
12.30 uur.
De winnaar van de achtkamp,
waaraan meedoen de Neder
landers Clerc, Van der Wal en
Wiersma, de Russen Baljakin,
Gantwarg en Wirni, de Ame
rikaan Kaplan en Kouassi uit
Ivoorkust, speelt volgend
voorjaar een match van 20
partijen op de wereldtitel. Zijn
tegenstander is de winnaar
van de tweekamp Van der
WalWiersma (eveneens
maximaal 20 partijen), die in
het najaar wordt georgani
seerd. Wanneer de achtkamp
in Amsterdam wordt gewon
nen door Van der Wal of
Wiersma gaat de tweekamp
van volgend jaar vanzelfspre
kend niet door.
Terug naar Parijs. De eerste
diagramstand is uit de partij
CrombetGrégoire, waarin de
internationaal ervaren Grégoi
re zich laat inpakken door zijn
„onbekende" tegenstander.
Crombet speelde 32. 29-24. Hij
kan zich deze onlogische zet
veroorloven omdat het omsin
gelende 18-23, met de bedoe
ling 14-20, wordt afgestraft
door het venijnige 24-20 15x24
34-29! 24x44 49x40 25x34
40x20.
De onthutste Grégoire raakt al
12x21 35. 42-37 21-26? Toege
geven, 42-37 vraagt natuurlijk
om 21-26, waarmee de door
braak 27-31 moet worden
m m m
1 WïM
Hl w. Usm,M,
...S
b if
"1 'Q. 8 9
m w, m m
m m m m
MM M W. M
IWA
Jsw aafc -/J*™
i S Q. M 5
o sa m a
ji njay/p,\
CROMBET
voorkomen. Maar zwart had
inmiddels gewaarschuwd moe
ten zijn voor de combinatiek
waliteiten van zijn tegenstan
der. Crombet maakt op proble
matische wiize een einde aan
de partij. 36. 36-31 27x36 37.
24-20 15x24 38. 47-41 36x47 39.
37-32. Een prachtige zet! 47x40
40. 32x3 40x20 41. 3x6 en
zwart moet de strijd staken in
deze ongebruikelijke siotstand.
Ruud Palmer maakte korte
metten met Delhom jr., die na
Palmers favoriete openingszet
20-24 op 32-28, later gevolgd
door een Ghestem-doorstoot,
uiteindelijk met een bord vol
schijven moest opgeven: 1. 32-
28 20-24 2. 34-30 14-20 3. 30-25
10-14 4. 37-32 18-23 5. 42-37 4-10
6. 47-42 12-18 7. 31-27 17-21 8.
37-31 21-26 9. 41-37 7-12 10. 40-
DELHOM jr.
34 24-29 11. 33x24 20x40 12.
45x34 15-20 13. 34-30 20-24 14.
39-33. Zie diagram.
In ogenschijnlijk ongevaarlijke
standen moet men juist oppas
sen. Palmer is in het voordeel:
hij is op bekend terrein.
14.23-29 15. 44-40 18-23 16.
50-45 10-15 17. 43-39 2-7 18. 49-
43 5-10 19. 39-34 15-20 20. 43-39
10-15 21. 46-41 12-18 22. 27-22
18x27 23. 31x22 7-12 24. 36-31
12-17 25. 41-36 17-21 26. 31-27 8-
12 27. 37-31 De enige zet
27.... 26x37 28. 42x31 11-17
29. 22x11 6x17 En nu kan ge
oogst worden. 30. 31-26 12-18
31. 48-42 18-22 32. 27x18 13x22
33. 42-37 9-13 34. 37-31 13-18 35.
31-27 22x31 36. 26x37 18-22 37.
37-31 3-8 38. 31-27 22x31 39.
36x27 8-13. Wit geeft het op.
Relatie AntillenBrazilië op drie zegels ciïta del vaticano
;r 29 juni zijn op de Neder
ig dse Antillen een serie van
e zegels en een souvenirvel-
a. p in de verkoop gekomen.
)r zegels hebben als onder-
s_ tp de Internationale Postze-
lentoonstelling te Rio de Ja-
jro in Brazilië die gehouden
in rdt tot en met 7 juli.
jjj een zegel van 45 ct. ziet
rt jn het schip „Curasao", dat
ir verbinding onderhield tus-
'n de Nederlandse Antillen
rlBrazilië. Daaronder ziet
,o in een der gebouwen van de
5. T aan het Waaigat. De zegel
:n n 55 ct. draagt de vlaggen
n fi Brazilië en de Nederland-
Antillen en het embleem
5f n de Internationale Postze-
j. tentoonstelling „Brasiliana
Het Paleis van de Gou-
rjmeur van de Antillen staat
je de zegel van 100 ct. Daar-
,jj der een gezicht op de berg
an de Azucar" te Rio de Ja-
ftiro-
n jt souvenirvelletje omvat de
j. ie zegels uit deze serie. Het
velletje heeft als randschrift
„Exposi^ao Internacional de
Filatelia Rio de Janeiro 1983".
Het geheel werd ontworpen
door Humphrey Elisabeth uit
Willemstad, Curasao. Voor het
drukken in meerdere kleuren
offsetdruk zorgde Joh. En
schedé en Zonen te Haarlem.
Dit jaar is het 300 jaar geleden
dat in Denemarken de eerste
verordening inzake het wegen
en meten ingesteld werd. Ter
herinnering aan dit feit ver
scheen op 16 juni een bijzonde
re postzegel (Dkr. 2,50). De
eerste verordening werd uitge
roepen tijdens het bewind van
de Deense koning Christiaan
V, en diende om een eind te
maken aan de massa verschil
lende gewichten en maten in
de diverse provincies. Met in
gang van het Pinksterfeest
van 1684 werd iedereen ver
plicht gewichten aan te duiden
met dezelfde ponden en te me
ten met dezelfde „alen" (0,6277
mtr.), etc.
In 1907 besloot Denemarken
over te gaan op het metrieke
stelsel en de oude verordening
in te trekken. Het huidige ijk-
merk bestaat echter nog steeds
uit het monogram van koning
Christiaan V. Meet- en weeg
werktuigen zonder dit waar
merk mogen in Denemarken
niet gebruikt worden. Op de
zegel ziet men diverse meet-
en weegwerktuigen afgebeeld,
alsmede de jaartallen „1683-
1983". De zegel werd ontwor
pen door Steen Ejlers en in
rood gedrukt door de drukke
rij van de Deense PTT.
Naar aanleiding van de expo
sitie van Vaticaanse kunstwer
ken in de Verenigde Staten
bracht de Vaticaanse PTT een
miniatuurvelletje in omloop.
Dit velletje omvat zes zegels
die een beeld geven van de
kunstwerken die geëxposeerd
werden. Achtereenvolgens nu
de waarde van de zegel en de
afbeelding:
100 lire: „Paardekop" (Etrus-
kisch polychroom terra cotta),
200 lire: fragment van een re
liëf met ruiter, naar Grieks
origineel, 300 lire: „Manne-
kop" (Etruskische kunst), 400
lire: Kop van de Apollo van
Belvedère, 500 lire: „Mozes"
(fresco uit de Romaanse
school), 1000 lire: „Madonna
met Kind", schilderij van Ber
nardo Daddi. Het velletje
draagt tevens de afbeelding
van het pauselijk wapen en
beeltenis van Apollo. Als
randschrift de tekst: „The Va
tican Collections: The Papacy
and Art USA 1983".
Evenals dit velletje verscheen
op 14 juni een uit vier zegels
bestaande bijzondere serie
postzegels. Deze serie is gewijd
aan het feit dat 500 jaar gele
den de schilder Rafael Sanzio
in Urbino geboren werd. Ra
fael stierf op 6 april 1520 te
Rome. In 1508 werd de kuns
tenaar door paus Julius II naar
Rome geroepen om de Vati
caanse paleizen van fresco's te
voorzien. Rafael kreeg daar
naast vooral bekendheid door
zijn madonna's en portretten.
De motieven op de zegels dra
gen een uitgesproken allego
risch karakter: „Theologie" (50
lire), „Dichtkunst" (400 lire),
„Gerechtigheid" (500 lire) en
„Filosofie' (1200 lire). Al deze
zegels werden gedrukt door de
Drukkerij van de Italiaanse
Staat.
door
L. Hofland
In het pas geopende Denk
sportenhuis te Rotterdam
(Pleinweg 232a), een filiaal
van dat in Amsterdam, pre
senteerde Jan Timman on
langs zijn nieuwe boek
Schaakwerk 1. Dit boek bevat
21 eindspelstudies, die Tim
man in de loop der tijden ge
maakt heeft, eindspel analyses,
toernooiverslagen, beschrijvin
gen van autobiografische aard
en tien uitvoerig geanalyseer
de partijen van de laatste vier
jaar, waarin technische hoog
tepunten afgewisseld worden
door dramatische dieptepun
ten. De titel suggereert dat er
een vervolg in aantocht is,
hetgeen Timman in het voor
woord beloofd; dit deel zal lou
ter geanalyseerde partijen be
vatten. Het boek geeft een
goed inzicht in het leven van
een topschaker, wat zeker niet
zo onbezorgd is als het van een
afstand gezien lijkt. Tevens
wordt duidelijk, dat als men
de top wil bereiken men niet
alleen talent, doorzettingsver
mogen, hardheid e.d. moet be
zitten maar ook flink „schaak-
gek" moet zijn. Een goed voor
beeld hiervan is het legendari
sche eindspel van Timman te
gen Velimirovic uit Rio de Ja
neiro 1979. Hierin verbeterde
Timman, met zijn sekondant
Andersson, de theorie zodat
een zekere remise vermeden
kon worden. De tijd en ener
gie die in deze stelling gesto
ken zijn verraden een enorme
hartstocht voor het spel. Een
uittreksel van de vele analyses
en gedachten van Timman tij
dens deze partij vormen een
prachtig hoofdstuk van dit
boek. Iedere schaker, die
35,- over heeft voor vele
uren schaak- en leesgenot, kan
ik aanbevelen dit werk te ko
pen en reikhalzend uit te zien
naar Schaakwerk 2.
XVI
A 41Ü
A I
A A
A 3 0
i©A AAA
Jeugdtitel
Evenals vorige jaar behaalde
Friso Nijboer het jeugdkampi
oenschap in een beslissings
match. Was het vorig jaar Ma
nuel Bosboom die verloor, dit
jaar moest de theoretisch uit
stekend onderlegde Klaas
Landsman het onderspit del
ven. Hardheid is het sterkste
wapen van de jeugdkampioen,
want in beide partijen was
Landsman duidelijk in het
voordeel, maar de zenuwen
spelen ook een rol.
zie diagram
Nijboer-Landsman 1ste matc
hpartij.
In de diagramstelling is zwart
duidelijk in het voordeel, na
bijv. 1. Lf5 is de penning
op de c-lijn zeer vervelend
voor wit. In plaats daarvan
denkt Landsman direkt te
kunnen profiteren.
1. Db6? 2. Pg5
De matdreiging op h7 is niet
erg, maar wit kan een vitaal
tempo winnen met Db3. Zwart
rest niets anders dan de kwali
teit te geven.
2. Lf5 3. Db3 Txc6 4. Dxf7f
en wit won.
De tweede partij was schaak-
technisch interessanter.
K. LandsmanF. Nijboer
1. c4 Pf6 2. Pc3 c5 3. Pf3 d5 4.
cxd5 Pxd5 5. e4 Pb4
Na 5 Pxc3 6. dxc3! Dxdlf
7. Kxdl Pc6 8. Le34 e6 9. Kc2!
Ld7 10. Le2 Le7 11. Tfdl 0-0-0
12. Td2 f6 13. Tadl heeft wit
een klein, maar duurzaam
voordeel.
6. Lb5t P8c6
Niet goed is 6 Ld7 7. a3
Lxb5 8. axb4 Ld3 9. Da4f Pc6
10. b5 Pb4 1. b6f Dd7 2. Dxd7f
Kxd7 13. Ta7 met groot voor
deel voor wit ForintosFara-
go '79.
7. d4! cxd4 8. a3 dxc3
8. Db6? 9. Lxc6! bxc6 10.
axb4 dxc3 11. bxc3 en zwart
staat slecht RibliFtacnik '82.
9. Dxd8t Kxd8 10. axb4 cxb2
Langeweg heeft in het Neder
lands kampioenschap '79 en
kele malen 10 c2 gepro-
Schaakwerk 1
beerd, maar na 11. Lxc6 bxcö
12. P e5 Ke8 13. Le3! is dat
niet goed.
11. Lxb2 e6
11 f6? 12. e5! Ld7 13. Lc4
Tc8 14. Tdl Kc7 15. e6 Le8 16.
b5 was in TimmanBöhm '79
genoeg voor de witte winst.
12. 0-0 f6 13. e5 f5 14. Pd4 Ld7!
Slecht is 14 Pxd4? 15.
Lxd4 Ld7 16. Lxa7! Ke8 17.
Lxd7f Kxd7 18. Tfdlf Kc6 19.
Tdclf! CechovWerner '79.
15. Tfdl Kc7 16. Lc4 Lxb4 17.
Lxe6 Tad8 18. Tacl?
Een oppervlakkige zet, welke
weliswaar de slechte stand van
de zwarte koning benadrukt,
maar voor de rest planloos is.
Beter is direkt 18. Lxd7 Txd7
19. Pe6f Kc8 waarna wit in ie
der geval een tempo meer
heeft dan in de partij.
18. a5 19. Lxd7 Txd7 20.
Pe6t Kc8 21. Txd7 Kxd7 22.
Pxg7 Tg8 23. f4
Na 23. Pxf5 Ke6 24. Pd4f Pxd4
25. Lxd4 Td8 grijpt zwart het
initiatief ondanks zijn minus-
23?" Txg7!
Zwart is alleen geïnteresseerd
in remise, vandaar deze afwik
keling. Door de vastgelegde
pionnenstruktuur op de ko
ningsvleugel kan wit geen se
rieuze winstpoging meer doen.
24. e6t Kxe5 25. Lxg7 a4 26.
Kf2 a3 27. Ke3 Kd5 28. Kd3
Ld6 29 g3 b5 30. Kc2 b4 31.
Tdlt Ke6 32. Kb3 Pa5t 33.
Ka4 Pc4 34. Kb5!
Dwingt paardenruil af. Met de
paarden op het bord zou alleen
zwart maar winstkansen heb-
34. Pe3 35. Tel Kf7 36.
Txe3 Kxg7 37. Kc4 Kf7 38.
Kb3 38. Kf6 39. Te8 Lc5
40. Tel
Wit is met zijn koning gebon
den aan a3 en b4 en zijn pion
nen kunnen op de konings
vleugel niet oprukken. Remise
is daarom onvermijdelijk.
40. Ld4 41. Tel Lc3 42.
Tdl
Het laatste interessante mo
ment, het pionneneindspel na
42. Txc3 bxc3 43. Kxa3 Ke6 44.
Kb3 Kd5 45. Kxc3 Ke4 is re
mise.
42. h5 43. Td6t Kg7 44.
Tc6 Ld2 45. Ta6 Lc3 46. Kc4
Kf7 47. Kd5 Kg7.
Remise.
Al mijnbouw 32.000
jaar voor Christus
Belgisch archeologisch onder
zoek heeft aan het licht ge
bracht dat er 32.000 jaar vóór
Christus in Egypte al aan
mijnbouw werd gedaan.
In midden-Egypte, bij Naziet
Khater, zijn vuursteenmijnen
ontdekt en graven gevonden
uit het jong-Paleolithicum, een
tijdperk dat zich uitstrekt van
32.000 tot 10.000 jaar voor
Christus. In het Nijldal werd
ook het oudste tot nu toe be
kende skelet gevonden. Met
behulp van metingen via de
radio-actieve koolstofmethode
hebben de Belgen kunnen
vaststellen dat de vuurstofmij-
nen zo'n 32.000 jaar oud zijn.
Volgens de onderzoekers be
wijst dit dat de mens 20.000
jaar eerder dan werd aangeno
men met behulp van onder
grondse mijnbouw al naar
voor in die tijd onmisbare
vuurstenen zocht. De Leuven
se archeologen verrichten al
sinds 1966 onderzoek in mid
den-Egypte. De vuursteenmij
nen werden vorig jaar ont
dekt. Van de vuurstenen wer
den bijlen en messen gemaakt.
Twijfel over haalbaar
heid kernfusie
Na een bouwtijd van vijf jaar
is in de Britse plaats Culham
een door de Europese Ge
meenschap voor Kernenergie
(Euratom) gefinancierde in
stallatie voor kernfusie-onder
zoek in gebruik genomen.
Het Instituut voor Plasmafysi
ca in Nieuwegein, dat nauw bij
het project betrokken is,
noemt het een grote stap in de
richting van het gebruik van
kernfusie voor de opwekking
van energie. Maar de vraag
blijft volgens het instituut of
kernfusie het energieprobleem
in de praktijk kan oplossen.
Het eerste experiment is wel
met succes uitgevoerd. De ko
mende zeven jaar zal een on
derzoeksprogramma worden
uitgevoerd dat moet leren of
kernfusie op lange termijn kan
worden toegepast als onuitput
telijke energiebron.
Als dat mogelijk blijkt zal het
echter zeker nog 40 tot 50 jaar
duren voor het tot praktische
toepassing kan komen. In de
bestaande kerncentrales wordt
energie opgewekt door split
sing van de zware atoomker
nen van uranium en plutoni
um.
Bij kernfusie vindt het omge
keerde plaats, namelijk de
versmelting van de lichte ker
nen van de waterstofisotopen
deuterium en tritium. Om dit
proces te laten plaatsvinden
zijn er temperaturen nodig
van rond de 100 miljoen gra
den celsius. De daarmee ver
bonden problemen zijn zo
groot dat aan praktische toe
passing voorlopig niet valt te
denken.
Uit een kilo fusiebrandstof
kan een miljoen keer zoveel
energie gehaald worden als uit
een evengrote hoeveelheid ko
len, gas of olie. Brandstofpro
blemen zijn er niet. Deuterium
is altijd in water beschikbaar.
Water bevat per liter gemid
deld 33 milligram deuterium.
Dit is de energie-inhoud van
360 liter benzine. De win-
ningskosten van deze hoeveel
heid bedragen slechts 5 cent.
Tritium is weliswaar niet di
rect in de natuur aanwezig,
maar kan uit lithium gehaald
worden. Deze stof komt bij
voorbeeld voor in bepaalde
zoutlagen van de aardkorst en
in zeewater.
De vraag is nog, of kernfusie
voor het milieu aanvaardbaar
is. Kernfusie is niet volledig
vrij van radio-activiteit. Bij -s,
het versmelten van de water
stofatomen ontstaan neutro
nen, die tritium uit het lithium
in de mantel van het reactor
vat haalt, maar ook andere
atoomkernen activeert. Daar
door wordt het materiaal van -
de reactor radio-actief.
Fossiele boomstam
Nederlandse geologen hebben
in de Zuid-Spaanse provincie
Albarcet een fossiele boom
stam ontdekt die volgens hen
meer dan 100 miljoen jaar oud
is. De boomstronk, die 1,60
meter lang is en een doorsnede"
van 1,70 meter heeft, kwam
dit voorjaar aan de oppervlak
te na overstromingen in de
provincie. De onderzoekers s
noemen het „een vondst van -
onschatbare waarde". -
