Gewoon iedereen weer
met een schone lei
laten beginnen en dan
er keihard tegenaan
ARIE GROENEVELT WIL
VOOR ALLES EERLIJK ZIJN:
Arie Groenevelt geeft
volgende week dins
dag de voorzittersha
mer van de Industrie
bond FNV over aan
zijn opvolger die
maandag wordt aan
gewezen door de
bondsraad. Een reor
ganisatie en vernieu
wing van de top van
deze grote vakbond
heeft hem doen te
rugtreden. De laatste
drieënhalf jaar voor
zijn VUT-leeftijd gaat
Groenevelt zich wij
den aan de uitbouw
van het kader van de
bond. Groenevelt
heeft er nu dertig jaar
op zitten als vak
bondsbestuurder. Een
man met een scherpe
tong, door velen be
wonderd, maar door
zijn opponenten ook
vaak gevreesd.
ZATERDAG 14 M|jj
spraak doet. „Moet ik als InJNE
bond dus als bond ei al
spraak doen over abortus? (rid
ik niet. Je kunt natuurlijke 3
rein blijven verbreden totL..
meer weet waar je mee bez» F
Bovendien: wat zijn de conA
ties? Moet de bond zich uit#01
tegen iedere vorm van oorlpr
duktie? Als socialist ben ikt <i
maar als bondsvoorzitter Tjn
dan niet onmiddellijk een a j
alternatief voor mijn 50.000.
die in de sector van de wF"
dustrie werkzaam zijn. Wij jwe
ooit het probleem gehad vjvie
sokkenfabrikant. Daarvan iiw
actievoerders, dat deze gea v
ken meer voor het leger mou
ken. Mooi, maar wat moer^
textielarbeiders dan doen? ij
ze zonder meer de overprjvn:
die dan ontstaat bij V D Ijl z
„Doorlopend zitje met tegen
gen. RSV klapt in elkaar ei
roept de ene groep dat de k
opdrachten van de overher 1
voren geschoven moeten vJJ
maar een andere groep vifn
wij tegen de produktie van o
materieel moeten zijn". l c'
„Mijn visie is dat de vakborj
bredere taak heeft: over r
groepen heen structureel ar.,
werknemers perspectief
Maar dit betekent ook, dat 1 n
(durven) zeggen: leuk ideer' 1
gedachte, maar het kan ni^*
gerenhuisvesting vanaf 18 j| Ya
randeren? Prachtig. Vieriï
gulden erbij voor de bijstan
ders? Uitstekend, maar we r
dat onmogelijk allemaal uit irP
Dus moet je „nee" zeggen. a
ben je niet populair bij de jcr^f,
en ook niet bij de bijstandsm,
Nou, ja..." j
„Het is gewoon een feit dat j'
80 miljard gulden via uitk&°®!
wordt betaald. En wil je cf
houden, dan betekent dat !°,ei
belastingen en premies öf'v°'
uitkeringen nu en in de tor ei
Die uitkeringen lopen van da
ling van beeldende kunstenj.
de Indié-pensioenen. Het ir'
wat. Maar wat moet je als rj®
met elkaar niet meer kunnf n
dienen? Dan kun je niet^
naar anderen blijven wijzer^
eerlijke verhaal is een star"
doen met behoud van wat j"
weer een stapje vooruit zet
doe geen enkele belofte
dan ook, die strijdig zou zf
andere beloften. Je moet p 1
.de andere niet Hel
■BDBSBHBHBite
Groenevelt heeft grote pro!m!J
met het generaliseren van bl e,l
groepen in de samenlevinwo
ene wao'er is de andere ni<
uitkering kan hemelsbree
schillen. Dat is ook de fout JW
politiek. Men scheert de ècfcH
nima over één kam met andt.
keringen, terwijl die helemf?. I
hetzelfde zijn. En dan krijg F
al die mensen een uitkeringr
maar voor mij is dat niets md
een goedpraten van het poliP,fe
len".
Er wordt doorlopend geroep
de sterkste schouders
zwaarste lasten moeten
„Echt, al room je die hogf'i"
mons nog zoveel af, daar ra.
omie niet mee. Maar wP
om gaat, is het psychologisch'
Een paar weken geleden
Philips-president Dekker v..
radio, dat hij netto per jaar LJ
gulden verdient, maar er-
daarvan niets kon inleverer"
dat soort verhalen wekt der":
van de mensen op. Wannee:®-
niet afroomr ,s'
hoge inkomens
je de grote massa niet tot de
heid om oók in te leveren".,
„Ik zou graag iets meemaj
een soort Lieftink-ronde. Cl.
iedereen weer met een sch'. jf
laten beginnen. Men zegt
technisch niet haalbaar is, il
zou het maar een slap af!
zijn, volgens mij geeft zoiets
een een impuls om er gezat
keihard tegenaan te gaan", j
Zichtbaar
•er"w:
Inleveren wordt vaak gd.
neerd met de eis dat er zie
arbeidsplaatsen tegenover p.
Men wil „waar" voor z'if'k-
Groenevelt begrijpt dat herf' m
Maar hij beseft ook, dat eenPS?.
mentsverbetering van dé oir
ming niet direct in investf°S,
zichtbaar wordt. „Het is niefn
de ondernemers niet willen.een
teren als daar de ruimte v<J® e
ontstaan. Zodra zij weten dal^jf
teren weer interessant woi
vesteren zij echt wel. Maar1 er
het perspectief hier ligt et
voor de politiek ontbreek! c
zij niks. Bovendien zal er ee "s
inhaaleffect ontstaan in de
van vervangingsinvestering
pas daarna komen er investC
voor uitbreidingen. Maar z<£
economie weer aantrekt, kP -
eerste instantie onze zware!
trie (machines) een drukke L
maak me echter hoogst oL
over de wijze waarop de rl
de problemen nu bestrijdt
haar tempo van stimulering
regelen. Stimuleren houdt T.»
in voor het overheidstekort
zonder risico's nemen kom|_
van de grond. De economist
schiedenis leert toch nog stefDK
overheidsimpulsen de ecttB
een duw in de goede richting g
ben gegeven. Kijk naar Ra^;
in de Verenjgde Staten. ILe]
snap ik ook niks van Duis
die nu zit te pleiten voor hew'e'
dat Colijn in de crisis heeft f
teerd, maar dat niet werktfjjet'
de overheid moet volgens e
economie gaan stimuleren". ;sc}ll
„Een paar weken geleden |,^er
ik Lubbers op de radio zegge
gend jaar gaan wij stimul^nde
maatregelen nemen. En toeide
ik bij mijzelf: dan pas...?" iont.
BERT MOLï), F
UTRECHT „Vorige week
zondag was ik op een 1-mei-
bijeenkomst in Vlaardingen
en daar droeg iemand een ge
dicht voor. Toen dat klaar
was, dacht ik bij mijzelf: Ja
hoor, daar zit ik weer. Alsof
het gisteren uitgesproken was,
dertig jaar geleden in 1953,
toen ik de vakbeweging bin
nenstapte, zo voel ik het van
daag nog".
„Het is misschien wat vreemd voor
iemand, die niet kerkelijk is, te
zeggen: maar het gaat toch om een
stukje geloof in de mogelijkheid
mensen een betere samenleving te
laten creëren. Niet te bieden, want
ze moeten het zelf doen. En het ge
loof dat dit ook in deze omstandig
heden nog steeds mogelijk moet
zijn, dat raak je nooit kwijt. Zonder
dat geloof kun je het afschuwelijke
werk van vakbondsbestuurder, ze
ker in deze tijd, niet voortzetten".
„Afschuwelijk, ia, kijk maar eens
naar jongere collega's van mij, die
tussen nu en tien jaar geleden in
dienst zijn getreden. Die jongens
hebben nog nooit het genoegen ge
smaakt ergens bij een bedrijf bin
nen te komen waar geen rottigheid
was. Er is altijd wel een reorganisa
tie, altijd wel een afslanking van
een deel van het bedrijf, er zijn al
tijd problemen met de afzet en
daardoor altijd problemen over het
afsluiten van een cao. Als deze jon
gens in die tien jaar ooit succesjes
hebben behaald dan zijn die voor
hem wel op de vingers van één
hand te tellen. Als je zulk werk
doet zonder echt geloof, dan stop je
toch onmiddellijk? Dan zou de ww
nog een aantrekkelijk alternatief
zijn".
Beetje room
Arie Groenevelt, voorzitter van de
w Industriebond FNV, heeft nog de
zelfde idealen ais dertig jaar gele
den, toen hij op 26-jarige leeftijd
full-time vakbondsbestuurder
werd. „Er is in die tijd veel bereikt.
Heel veel, vooral op materieel ge
bied, maar er moet ook nog veel
gebeuren met name op het gebied
van de medezeggenschap van de
werknemers".
Dit proces van democratisering
binnen de onderneming kwam op
- gang in de jaren zestig. De econo
mische crisis van de jaren zeventig
en tachtig lijkt de mensen echter
teruggeworpen te hebben op meer
materiële zaken binnen de arbeids
overeenkomst. „Begrijpelijk na
tuurlijk. Als je nog weinig hebt, en
dat geldt voor een groot deel van
de Nederlandse arbeiders, en je be
gint net te ruiken aan enige mate
riële welvaart, zoals die voor grote
groepen bevoorrechten al tijden be-
stond. Dat geldt voor mensen met
- de lage lonen, maar ook de mensen
met een of andere uitkering. Het
kleine beetje room, dat er de laatste
tien, vijftien jaar aan toegevoegd
was, wordt er nu weer afgeschept.
Logisch dat mensen het willen
vasthouden".
„Maar dit betekent niet dat het
vraagstuk van de medezeggenschap
van het tapijt zou zijn. Die gedachte
roei je niet meer uit. Hooguit is het
een stapje teruggedrongen, mis
schien zelfs twee, maar als de eco
nomie weer aantrekt, zal deze dis
cussie met verhevigde heftigheid
weer op tafel komen. Juist in deze
tijd leren de mensen dat het ont
breken van medezeggenschap op
essentiële momenten tot rampzalige
ontwikkelingen kan leiden".
Op slot
Groenevelt is ervan overtuigd, dat
een steeds verder gaande democra
tisering door de werkgevers niet
tegen te houden zal zijn. „Het is
gek, dat ons hele maatschappelijke
bestel gebaseerd is op democrati
sche beginselen, maar dat die bij de
fabriekspoort ineens ophouden.
Werkgevers, die het medezeggen-
schapsrecht van de werknemers
niet zien zitten, zouden het een
ramp vinden als zij in hun eigen
werkgeversorganisaties niet zouden
mogen meepraten".
„Als op een vergadering van vak
bondsleden eens een keer een klei
ne groep aanwezig is en dan een
besluit neemt, roepen de werkge
vers dat het met de democratie bij
de FNV maar naadje klep is. Maar
onderwijl houden zij hun eigen
deur wel steeds op slot. Toch hou
den zij de ontwikkelingen niet te
gen. Arbeid is een te belangrijke
factor om deze buiten de democra
tie te kunnen houden. Medezeggen
schap komt er, of dat nu arbeiders-
zelfbestuur zal zijn of een arbeids-
democratie".
Ivoren toren
Gjoenevelt zit inmiddels dertig jaar
in het vakbondswerk, waarvan de
laatste vijftien jaren aan de top.
„Volgens sociologen zit ik op mijn
positie in een ivoren toren, ver van
de werkelijkheid. Natuurlijk is er
sinds '53, toen ik achter de draai
bank vandaan kwam, heel wat ver
anderd. Maar wat er op de vloer in
de bedrijven speelt, hoor ik toch
nog altijd. Misschien ben ik de eni
ge, die als vakbondsbestuurder zo
veel leden op zoveel plaatsen in het
land persoonlijk spreek. Maar ja, ik
ontmoet ze natuurlijk nooit alle
250.000".
„Maar je probeert toch te proeven
hoe het nu toegaat in de bedrijven.
Het is er heel anders dan toen ik
als jochie van 14 jaar de fabriek
binnenstapte. Toch zijn er dingen,
die ik herken, die toen ook speel
den. Angst voor je baantje bijvoor
beeld. Op een ledenvergadering
komen en een man bij je krijgen,
die tegen je zegt: Arie, je mag we
ten hoe ik heet, de naam van het
bedrijf waar ik werk zeg ik echter
niet, maar ik wil wel vertellen hoe
het bij ons is. En dan volgt een af
schuwelijk verhaal van bot macht
smisbruik van een ondernemer.
Maar zo'n man heeft niet de moed
om te zeggen: Ga er maar wat aan
doen. Want hij is bang dat zijn baas
zal blijven zoeken totdat hij de „da
der" gevonden heeft".
Groenevelt wil dit soort onderne
mers overigens niet zien als model
voor alle ondernemers. „Er zijn ook
ontstellend veel goeie onderne
mers. Neem het midden- en klein
bedrijf waar veel mannen zitten,
die zich te pletter werken om hun
bedrijf overeind te houden". Groe
nevelt kijkt wel wat anders aan te
gen het type manager van de hele
grote concerns. „In dat soort con
cerns is tot de laatste jaren ramp op
ramp gebeurd, met name daar
waar mensen die geacht werden
leiding te geven geen enkel contact
meer met de basis hadden, maar in
ivoren torens leefden".
Niet opgeleid
„We zien die grote ondernemingen
stuk voor stuk in elkaar storten.
Vorige week hebben wij nog ge
constateerd dat er iets bij Internatio
Mtiller dreigt te gebeuren. We heb
ben RSV net achter de rug, neem
de Ogem en Nederhorst. De VMF
is voor het allergrootste deel van de
aardbodem verdwenen. Je kunt
een hele reeks van dit soort voor
beelden noemen. Hier wreekt zich
natuurlijk toch een slecht toegerust
zijn van mensen, die in dit soort
concerns leiding moeten geven. In
feite leiden wij mensen niet echt op
voor dit soort zware banen".
„Mensen worden niet voor het ma
nagement opgeleid maar bijvoor
beeld tot ingenieur. En als je dan
die titel voor je naam hebt staan,
word je geacht leiding te kunnen
geven. Momenteel gaat het grote
bedrijfsleven kapot aan op zich
goedwillende maar niet goed opge
leide topmanagers".
Groenevelt heeft geen medelijden
met deze managers, „want zij heb
ben zich uiteindelijk voor dit werk
geleend. Medelijden heb ik wél met
de mensen, die van hun beleid
slachtoffer worden en in de WW
komen. De daders komen er meest
al nog wel goed af".
De kritiek van Groenevelt komt
niet als mosterd na de maaltijd. In
de jaren zestig waarschuwde de In
dustriebond al tegen dit soort ont
wikkelingen. „Collega's van mij
hebben in die tijd twijfels geuit
over de opbouw van het grote Ver-
olme-concern. Dat kan nooit goed
blijven gaan in de hand van één
man, hebben ze geroepen. Die man
moet het op een gegeven moment
uit z'n poten zien glippen. Maar
toen wij dat zeiden, werd gezegd
dat alleen al de naam Verolme een
garantie was dat het goed zou gaan.
Hij had goeie contacten met het
Koninklijk Huis en was goed gelo
vig, dus mochten wij niet twijfelen.
Het werd mijn collega's ook goed
kwalijk genomen".
Onbetamelijk
„Maar in de jaren zeventig hebben
we hetzelfde gezegd over de VMF.
Dat was eigenlijk onbetamelijk van
ons. Daar bij VMF was toch de
bloem van de natie bezig? Baron
Van Slingelandt en al die anderen.
Daar moest je vanaf blijven. Maar
voor ons als vakbeweging blijft de
vraag wie dat nu allemaal onder
controle houdt. Is er toezicht? Com
missarissen? Ach, dat is natuurlijk
een wassen neus, zeker in deze tijd,
al is er wel wat gewijzigd. Je hebt
nu tenminste de werknemerscom
missaris. Maar ook nu heb ik nog
het gevoel dat er binnenskamers
dingen geregeld worden, waarbij
de werknemerscommissaris voor
voldongen feiten wordt geplaatst.
„Zodra ondernemers weten dat investeren weer interessant wordt, investeren ze echt wel".
ment niets dicteren. Maar wij heb
ben ook als belangenbehartigers
onze verantwoordelijkheid. Rege
ren in dit land is een kwestie van
compromissen, maar wel zo, dat het
ten koste gaat van de vakbeweging.
Voor ons is er nauwelijks iets meer
overgebleven dat aantrekkelijk is
om daar als vakbeweging achter te
gaan staan".
„Kijk eens naar de instelling van
de BV als rechtsvorm. Destijds heb
ben wij als vakbeweging de BV een
afschuwelijke poel van ellende ge
noemd, alleen goed voor financieel-
technische en fiscale grappen en
het opdelen van ondernemingen
om de wet op de ondernemingsra
den te ontduiken. Het VNO was
woedend: Zo waren de onderne
mers niet. Maar wat blijkt? Onze
waarschuwing is juist gebleken.
Het is een geknoei, gekuip en ge
rotzooi van jewelste met al die BV-
constructies. Waarom, terwijl toch
iedereen dit probleem onderkent,
maakt de politiek hier dan geen-
eind aan?"
Men kankert
Groenevelt bestrijdt heftig dat hij
niet meer in de politiek zou gelo
ven. „Dat geloof is er nog best. Al
leen weet ik nu al jaren wat een
rechts beleid is en als eenvoudig
burger zou ik het nu zo leuk vin
den ook eens mee te maken hoe
een links meerderheidskabinet zou
regeren. Niet dat je hiervan al te
hoge verwachtingen moet hebben,
maar het zou toch leuk zijn als de
PvdA zo'n 55 procent van de stem
men haalde".
Groenevelt vindt het nog .steeds
verbazingwekkend, dat een Neder
lander zo weinig consequent is in
zijn stemgedrag. „Men kankert op
de regering, vindt het beleid volle
dig fout, maar als men in het stem-
hokje staat, trekt men daaruit niet
de logische consequentie. Er ont
breekt blijkbaar iets bij velen. Vol
gens mij is dat de voorbereiding op
jonge leeftijd op het maatschappe
lijk handelen. Men leert wel reke
nen en weet alles van „d" of „dt",
maar niet wat je nu precies in dat
stemhokje staat te doen".
Het rechts-politiek bewustzijn dat
bij scholieren in opmars lijkt te
zijn, verontrust Groenevelt hele
maal niet. „Ach, weet je, acht jaar
geleden stond ik voor een paar
honderd studenten in Nijmegen.
Linkser waren ze er niet in ons
land. Nu ja, ze waren jong en ze
wilden wat, hè? Ik heb toen tegen
hen gezegd: Over tien jaar ben ik
nog vakbondsbestuurder, maar een
flink aantal van jullie zit dan als
„arrivé" bij Philips en Shell. Daar
om denk ik dat die zogenaamde
rechtse scholieren over een paar
jaar wel links zullen zijn. Net zo
min als je toen op die linkse stu
denten kon bouwen, moet je nu
denken dat met deze verrechtsing
het eind van de wereld in zicht is
gekomen".
Geen sokken
Een vakbeweging staat middenin
het maatschappelijk gebeuren. Dat
leidt voor veel bonden tot een posi
tiebepaling op vele terreinen.
Groenevelt is daarvan geen voor
stander als dit tenminste moet bete
kenen, dat de bond zelf over ieder
maatschappelijk probleem een uit
volledig lamgeslagen op dit mo
ment".
20 Kamerleden
„Nooit kom je binnen bij een bedrijf waar geen rottigheid is* geen r
nisatie of geen afslanking".
Volgens Groenevelt pakt de poli
tiek onvoldoende z'n verantwoor
delijkheden op, die men heeft op
dit gebied. Hij beseft dat in de poli
tiek opportunisme hoogtij viert.
„Als een bedrijf met 500 man sluit,
reizen twintig kamerleden daar
naar toe. Maar als honderd bedrijf
jes met ieder vijf man dicht gaan,
praten ze er niet eens overZo
dra RSV in het nieuws kwam,
komt er terecht een parle
mentaire enquête. Maar waar is de
parlementaire enquêtecommissie
die de oorzaken gaat onderzoeken
van de honderdduizend banen die
elders verloren zijn gegaan? En die
waarschijnlijk verdwenen zijn door
dezelfde fouten als bij RSV zijn ge
maakt. Fouten overigens, waarvoor
ook de politiek verantwoordelijk
is".
„In het klein is toch al jaren lang
gebeurd wat nu bij RSV funest is
gebleken? Jaren geleden hebben
wij' aan de bel getrokken, omdat
geld van de overheid, dat als steun
maatregel in bedrijven werd ge
pompt, verdween. Neem Tealtronic
en dat regenmantelbedrijf waar de
overheidssteun via een omweg zo
naar Duitsland wegvloeide. Dat is
RSV in het klein geweest. Dat is
tientallen, nee, honderden keren
gebeurd. En de politiek zit natuur
lijk verschrikkelijk op de blaren,
want die heeft altijd gezegd: brede
gebaren, algemene en geen gerichte
steun. Gegeven hebben ze, maar
niet gekeken. Dan zie je ook je ei
gen fouten niet. Dat is het makke
lijkste".
Loonmaatregel
De naam Den Uyl valt. En daar
mee komen de grote problemen op
de proppen, die de vakbeweging
heeft gehad, toen zij juist onder een
kabinet met socialisten loonmaatre
gel na loonmaatregel te slikken
kreeg. „Persoonlijk, ik weet dat ve
len er hier anders over denken, be
treur ik nog steeds dat ooit die
band tussen de vakbeweging en de
andere leden van de rooie familie
zijn verbroken. Historisch gezien is
het misschien wel goed dat SDAP
en NVV die band hebben losgela
ten. Want ach, we zeggen wel als
socialistische groepen, dat we één
grote rooie familie vormen, maar
we laten elkaar ook heel gemakke
lijk doodvallen".
„In Oostenrijk en West-Duitsland
is die band tussen de socialistische
politieke partij en de vakbeweging
veel hechter. Niet dat de uitkomst
uiteindelijk zoveel beter is, maar
toch proberen ze daar nadrukkelij
ker samen de problemen aan te
pakken. Hier kom je als vakbewe
ging haaks tegenover Den Uyl met
zijn kabinet te staan. Het eerste wat
dat kabinet met socialisten erin
doet, is het uitkleden van de cao.
Maar wat datzelfde kabinet nalaat,
is het aanpakken van het zwarte
geld. In de laatste tien jaar hebben
wij negen loonmaatregelen moeten
slikken, maar aan het zwarte geld
en de kapitaalvlucht is niets ge
daan. Dat maakt je dan toch wel
eens moedeloos".
„Natuurlijk heeft de politiek zijn
eigen verantwoordelijkheid. Wij als
vakbeweging moeten het parle
„Maar waar is de parlementaire enquêtecommissie die de oorzaken gaat
onderzoeken van de 100.000 banen die niet bij RSV verloren zijn ge
gaan?"
En als je dan ziet wie deze commis
sariaten toegespeeld krijgen, dan
zijn dat ook steeds dezelfden, dan
moet je er ook niet al te veel geloof
aan hechten. Uitzonderingen daar
gelaten, zijn het erebaantjes. En als
het kalf eenmaal verdronken is,
komt de raad van commissarissen
1 de put nog even te dempen
Bij ieder faillissement blijkt weer
dat de commissarissen zich een oor
hebben laten aannaaien".
Groenevelt gelooft dat juist door dit
soort feiten de hele discussie over
de medezeggenschap als de eco
nomie weer aantrekt opnieuw
zal losbarsten. Volgens hem hebben
de arbeiders de laatste jaren te veel
leergeld betaald. „De mensen zul
len dan zeggen dat zoiets hen geen
tweede keer zal gebeuren. En mis
schien is de politiek dan eindelijk
ook zover om dat draadje op te
pakken, w.^nt die lijkt natuurlijk
van de medezeggenschap van de werknemt
ïog veel gebeuren".
