Oplossing nastreven
door directe dialoog
met de goede mensen"
Australische
arts aan wieg
Nederlandse
reageer
buisbaby"
Labour maakt zich op voor
harde verkiezingscampagne
'na BINNENLAND/BUITENLAND
CcidócSotucmt
WOENSDAG 11 MEI 1983 PAGINA 13
'roefprojecten deeltijd
[ort-mbo van start
EN HAAG Zestien proefprojecten
eeltijd kort-middelbaar beroepsonder-
rijs kunnen per 1 augustus 1983 begin-
en. Staatssecretaris drs. N. J. Ginjaar-
Maas (onderwijs en wetenschappen)
leeft hiertoe gisteren besloten. De
iroefneming, onder meer in Den Haag,
letreft de integratie van vormingswerk
oor jeugdigen en beroepsbegeleidend
nderwijs in het kader van het leer-
ngwezen. Het deeltijd kort-middel-
laar beroepsonderwijs is voor iongeren
ie óp dit moment de streekscholen en
e vormingsinstituten bezoeken. Het
eeltijd kort-mbo omvat persoonlijke
n maatschappelijke vorming, lichame-
ijke oefening, alsmede schakelende en
teroepsopleidende programma's.
Statenverkiezingen
pas in maart 1987
DEN HAAG Minister Rietkerk (Binnenland
se Zaken) wil dat de eerstvolgende verkiezin
gen voor de Provinciale Staten niet plaatsvin
den in 1986, zoals het officieel zou moeten,
maar pas in maart 1987. De bewindsman heeft
dit voorgesteld in een brief aan de Tweede Ka
mer. De verschuiving van de statenverkiezin
gen naar 1987 is volgens de minister uit prakti
sche overwegingen gewenst. Hij wil namelijk
voorkomen, dat er in 1986 drie verkiezingen
zouden zijn: voor de Tweede Kamer (als het ka
binet tenminste z'n vierjarige periode uitzit),
voor de gemeenteraden en voor de Provinciale
Staten. De in de Tweede Kamer geopperde ge
dachte om de staten- en raadsverkiezingen in
1986 tegelijk op één dag te houden wijst Riet
kerk van de hand. Organisatorisch zou dat
moeilijk te realiseren zijn.
Beleggers in monumentenfonds
ZEIST Het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds
(ABP) gaat geld beleggen in de restauratie van
monumenten in ons land. Het ministerie van Wel
zijn, Volksgezondheid en Cultuur (WVC), waaron
der monumentenzorg valt, heeft met het ABP een
akkoord bereikt over deelneming in een nationaal
monumentenfonds. Met banken en andere pensi
oenfondsen onderhandelt het ministerie nog over
een eventuele deelneming. Het beheer van het te
vormen fonds komt in handen van het Bouwfonds
Nederlandse Gemeenten. Minister Brinkman van
WVC maakte dit gistermiddag bekend, na een
werkbezoek aan de Rijksdienst voor de Monu
mentenzorg in Zeist. Het is de bedoeling dat het
fonds binnen tien jaar over een werkkapitaal van
ten minste een half miljard gulden zal kunnen be
schikken. Vanaf 1985 zullen uit het nationaal mo
numentenfonds relatief goedkope leningen wor
den verstrekt voor restauratiedoeleinden.
Pleidooi voor
uitreiking
watersnoodmedaille
DEN HAAG De CDA-kamerleden Van der
Burg en Eversdijk hebben de ministers van
Binnenlandse Zaken en van Verkeer ge
vraagd de watersnoodmedaille nieuw leven
in te blazen. De medaille zou, zo menen zij,
alsnog moeten worden uitgereikt aan die
personen, die zich bij de watersnoodramp
van 1953 bijzonder verdienstelijk hebben ge
maaktIn schriftelijke vragen herinneren
beide kamerleden eraan, dat de medaille
sinds 31 maart 1855 bestaat en dat de medail
le werd uitgereikt in 1861,1878 en in 1916. Zij
vragen zich af, waarom de medaille niet in
1953 werd uitgereikt
CNV-VERTEGENWOORDIGERS NA BEZOEK AAN ZUID-AFRIKA
)ËN HAAG Wanneer
en „zwarte universiteit"
n Zuid-Afrika prof. dr.
LJ. van Zuthem uitnodigt
roor een gastcollege, zou
le TH Twente-hoogleraar
iet „knap moeilijk met
ien weigering hebben".
Cen paar jaar geleden
vees hij een dergelijke in
vitatie laconiek van de
land. Er bestond immers
en culturele boycot en
lat vonden de Nederland-
e hogescholen en univer-
iteiten volkomen terecht,
len visite van een hoogle-
aar aan Zuid-Afrika zou
'ezien worden als morele
teun aan het verwerpelij-
;e apartheidsregiem,
'och kiest Van Zuthem niet
oor een boycot maar voor de
irekte dialoog met Zuid-Afri-
uen dan vooral met de sinds
1979 officieel toegestane zwarte
akbeweging. De THT-hoogle-
aar: „Wanneer de zwarte
akbeweging mij zou uitnodi-
[en, zou ik daar weinig moeite
nee hebben",
jemeen-secretaris Arie Hor-
ijk van het Christelijk Natio-
aal Vakverbond (CNV) is het
aarmee eens. Beiden zijn na-
nens het CNV (Van Zuthem
ils adviseur van de vakvereni-
ing) in maart enkele weken
Zuid-Afrika geweest. Dat
[ebeurde op uitnodiging van
iet door het CNV ondersteun-
e Urban- Training Project
UTP) in Johannesburg,
let CNV onderhoudt sedert
973 vrij regelmatig contacten
iet het UTP, dat service ver
eent aan de inmiddels legale
warte vakbonden die zich
lebben verenigd in de Council
if Unions of South Africa
CUSA). Een belangrijke doel-
teliing van de CUSA is het
weken van een zwart vak-
ondskader. Er bestaan meer-
ere zwarte en blanke vakor-
anisaties in Zuid-Afrika zo-
'el van gematigde als syndi-
alistische signatuur. Een deel
an de zwarte vakbeweging
laat onder zo'n zware druk
erschillende zwarte vak-
ondsleiders zijn opgepakt
oor de beruchte veiligheid-
politie dat ze ondergronds
gaan werken. Dat geldt o.a.
oor de aan de ANC gelieerde
ACTU, die gesteund wordt
oor de FNV.
legitimering
)e Anti-Apartheidsbeweging
lederland (AABN) liet weten
Van Zuthem: „Ik kreeg niet de
indruk dat Nederlandse bedrij
ven m Zuid-Afrika zich in posi
tievere zin onderscheidden dan
buitenlandse ondernemingen".
het CNV-bezoek aan Zuid-
Afrika te zien als een legitime
ring van het apartheidsregiem
in Pretoria. Van Zuthem en
Hordijk noemen die aantijging
feitelijk onjuist en vinden dat
de AABN een discussie „van
geen niveau" voert.
De AABN is voor een culture
le en economische boycot, zo
nodig eenzijdig uit te roepen
door Nederland. Uit de door
CDA-minister Van den Broek
van Buitenlandse Zaken gepu
bliceerde Zuid-Afrika-nota
blijkt dat de CDA-VVD-rege-
ring éénzijdige stappen van
wege de internationale juridi
sche consequenties niet te rea
liseren acht. Nederland krijgt
volgens de regering geen in
ternationale steun voor een
olieboycot. De VVD acht de
economische en sociale nade
len van een boycot groter dan
de voordelen en vindt het na
leven van tamelijk vrijblijven
de internationale gedragsre
gels, zoals onder andere opge
steld door de Internationale
Arbeidsorganisatie (ILQ) en
Europese Gemeenschap vol
doende doelmatig.
Bloedbad
Van Zuthem en Hordijk voor
zien problemen bij een boycot
van Zuid-Afrika. Ze vrezen
dat door het terugtrekken van
investeringen de armoede on
der de zwarte bevolking ver
der toeneemt, hetgeen gemak
kelijk tot radicalisering zou
kunnen leiden. „Dan wordt
het in Zuid-Afrika een bloed
bad", voorspelt Van Zuthem.
Hij geeft de voorkeur aan een
vreedzame oplossing, waarbij
een directe dialoog met „de
goede mensen in Zuid-Afrika"
een voorwaarde is. Bovendien
beweren Van Zuthem en Hor
dijk dat de zwarte vakbewe
ging een boycot afwijst en lie
ver praat met buitenlandse
sympathisanten.
Opmars
Dat er iets gaat gebeuren staat
vast. De opmars van de zwarte
beroepsbevolking, die 6,3 mil
joen mensen omvat, is volgens
Van Zuthem en Hordijk niet
te stuiten. Ook niet in politiek
opzicht De beroepsbevolking
van Zuid-Afrika bestaat ver
der uit 1,9 miljoen blanken als
mede 1,2 miljoen kleurlingen
en Aziaten. De industrie is
steeds meer afhankelijk van
de steeds beter opgeleide zwar
te arbeidskrachten. Wellicht
dat dit economische aspect ge
voegd bij de toenemende in
ternationale politieke druk en
afnemende immigratie, de re-
gering-Botha heeft doen be
sluiten de zwarte vakbeweging
te legaliseren.
Anderen beweren echter dat
dit een truc is om een steviger
greep op de zwarte volksbewe
ging te krijgen. In elk geval
mag de zwarte vakbeweging
formeel met werkgevers on
derhandelen over arbeidsvoor
waarden. Voordien werden de
arbeidsvoorwaarden van bo
venaf door de blanken gedic
teerd. Met politiek mag de
zwarte vakbeweging, die
nauwlettend in de gaten wordt
gehouden door de veiligheid
spolitie, zich niet inlaten. Van
Zuthem en Hordijk menen dat
de nog zeer zwakke zwarte
vakbeweging, die nauwelijks
serieus wordt genomen door
werkgevers en blanke vakbe
weging, financiële en morele
steun van sympathiserende or
ganisaties in het buitenland
hard nodig heeft.
Aanwezigheid
Hordijk: „Ze verdienen onze
steun. De aanwezigheid van
buitenlanders die met hen
sympathiseren ervaren zij als
een morele steun. Je moet wel
heel duidelijk stelling blijven
nemen tegen de apartheid. Dat
hebben wij ook gedaan, ook bij
Hordijk: „Een bevrijdingsstra
tegie voor de langere termijn
heeft meer effect dan een een
zijdige boycot".
werkgevers en regerings-auto-
riteiten". Overigens wijst een
belangrijk deel van de zwarte
oppositie contacten met autori
teiten volstrekt af.
Bij hun vertrek hebben Van
Zuthem en Hordijk een schrif
telijke verklaring afgelegd,
waarin ze kritiek leveren op
de rol van de veiligheidspoli
tie, de mensonterende thuis-
landenpolitiek, de tegenwer
king die de zwarte vakbewe
ging ondervindt en de verne
dering van de zwarte bevol
king. In een brief aan premier
Botha wijst Hordijk op de
christenplicht van de regering
in Pretoria. „Mensen moeten
lijden alleen omdat hun huid
zwart is", schrijft de alge
meen-secretaris van de CNV.
Hordijk: „Een eenzijdige boy
cot door Nederland is een res
pectabel standpunt. Maar naar
mijn mening heeft een bevrij
dingsstrategie voor de langere
termijn meer effect dan een
eenzijdige boycot. Zo'n boycot
is wel spectaculair. Maar wij
hebben ervaren dat de zwarte
vakbeweging meer prijs stelt
op een permanente aanwezig
heid van sympathiserende
mensen. Op die manier kun je
de druk op het regiem vergro
ten. Dat zei men niet uit angst,
want we hebben heel wat vak
bondsleiders ontmoet die voor
de duvel niet bang waren.
Maar isolatie door een boycot
werd als uiterst ongewenst er
varen. Dat hindert de zwarte
vakbeweging in hun strijd
voor bevriiding en emanicpa-
tie. Door die mensen te isole
ren sttiur je ze het bos in. Maar
het blijft arbitrair. Misschien
haalt onze benadering niets
uit. Niemand weet wat het
juiste middel moet zijn".
Investeringscode
Ook Van Zuthem wil in ge
sprek blijven met de zwarte
vakbeweging in en buiten
Zuid-Afrika. „De THT-hoogle-
raar voelt meer voor een in
vesteringscode voor het Ne
derlandse bedrijfsleven, dat
sterk vertegenwoordigd is in
Zuid-Afrika. De regering zou
een investeringsvergunning
kunnen afgeven aan bedrijven
die zich verplichten de zwarte
vakbeweging toe te laten tot
de ondernemingen, de huis
vesting te verbeteren, scholing
en vorming te verzoren en
zwarte arbeiders betere pro
motiekansen te geven. De
zwarte vakbeweging zou mede
moeten toezien op de naleving
van deze verplichtingen. Dat
vindt Van Zuthem effectiever
dan het terugtrekken van in-
vesterinen via een economi
sche boycot.
Van Zuthem: „Ik kreeg niet de
indruk dat Nederlandse bedrij
ven zich in positieve zin on
derscheidden van andere on
dernemingen. We zijn o.a. bij
Unilever en Philips geweest.
Dat waren zeer open gesprek
ken. Maar die bedrijven voe
ren geen opvallend, progres
sief beleid, hoewel Philips hele
aardige dingen doet met het
opleiden van zwarte jongeren
in electrotechnische beroepen.
Ambivalent
De houding van de onderne
mers in Zuid-Afdrika noemt
Van Zuthem ambivalent. Ze
staan zeer terughoudend te
genover de zwarte vakbewe
ging, terwijl ze heel goed be
seffen dat het voortbestaan
van hun bedrijven in toene
mende mate afhankelijk is van
zwarte arbeiders. „Als je door
de fabrieken loopt, zie je over
wegend zwarte arbeiders ach
ter de machines staan".
Hordijk voegt er aan toe dat
werkgevers in Nederland zich
achter het valse argument ver
schuilen dat de buitenlandse
dochters een eigen verant
woordelijkheid hebben. Dat
vindt hij onzin: „Dat geldt niet
voor investeringsbeslissingen.
Die moeten door het moeder
bedrijf worden goedgekeurd".
HENNIE EVERTS
SIETZE BOSGRA:
Dertigjaar
dialoog
leverde
niets op"
AMSTERDAM „Men
sen en organisaties die de
apartheid duidelijk afwij
zen komen Zuid-Afrika
niet in. De NCRV niet,
terwijl Marga Klompé,
Jan Nico Scholten en an-
.deren geen visum kre
gen. Dertig jaar lang is
geprobeerd via de dia
loog tot veranderingen te
komen. Dat heeft niets
opgeleverd. Het systeem
van apartheid is zelfs
versterkt", aldus dr Siet-
ze Bosgra van het Komi-
tee Zuidelijk Afrika in
Amsterdam.
Hij wijst er op dat de
hervormde en gerefor
meerde synode het CDA
onlangs nog hebben laten
weten voor een boycot
van Zuid-Afrika te zijn,
mede omdat daarop door
zwarte christenen in
Zuid-Afrika was aange
drongen. Het Komitee
Zuidelijk Afrika kiest
ook voor een boycot,
waarbii de contacten met
de verboden bevrijdings
beweging ANC (opereert
vanuit Angola, Zambia
en Mozambique), de on
dergrondse vakbeweging
SACTU (South African
Congress of Trade
Unions) en kritische ker
kelijke organisaties in
stand worden gehouden,
Bosgra heeft geen ver
trouwen in de voorzichti-
ge-druk-politiek van het
CNV in de persoon van
met name Arie Hordijk.
Bosgra: „Het standpunt
van Hordijk ligt nog
rechts van dat van de
CDA-VVD-regering.
Hordijk is berucht in
onze kring. En als je met
het voornemen naar
Zuid-Afrika gaat om te
horen dat de zwarte vak
beweging tegen een boy
cot is, krijg je dat ook te
horen. De mensen zijn
voorzichtig, want je mag
in Zuid-Afrika niet zeg
gen dat je voor een eco
nomische boycot bent.
Daar staan zware straf
fen op. Je uitspreken
voor een boycot kan al
leen in een zeer vertrou
welijk gesprek. Ik zet
alle vraagtekens bij het
bezoek van Hordijk en
Van Zuthem. Ik heb
meer vertrouwen in de
kerkelijke mensen in Ne
derland".
Dr. Sietze Bosgra: „Je
mag in Zuid-Afrika niet
zeggen dat je voor een
econmische boycot' bent".
DEtf HAAG Drie jaar
oud is Candice Reed nu,
de eerste Australische
baby die in de „reageer
buis" verwekt werd. In
1980 lukte het de Austra
lische arts Lopato met een
nieuwe techniek, die min
der kans heeft op misluk
ken, kinderen buiten het
moederlichaam te ver
wekken. Dit pionierswerk
van Lopato heeft er voor
een belangrijk deel toe
bijgedragen dat ook in
Nederland op een derge
lijke wijze een kind kon
worden verwekt dat naar
verwachting omstreeks 20
mei geboren wordt.
Het Rotterdams team dat een
nog onbekend ouderpaar in
Drente op deze wijze hielp,
paste immers Lopato's tech
niek, de invitro-fertilisatie,
toe. Voor Candice Reed kreeg
de Engelse arts Steptoe het al
voor elkaar Louise Joy Brown
in het lab te verwekken. Dat
gebeurde in 1978, maar sinds
dien is van Steptoe weinig
vernomen. Zijn techniek is
achterhaald door de ontdek
kingen in Australië.
Hoe gaat zo'n invitro-fertilisa
tie in zijn werk? Eigenlijk is
het allemaal niet zo moeilijk.
Het echtpaar dat na uitvoerig
onderzoek geschikt is geble
ken wordt alleen geplaagd
door een soort hormoonkuur
die de vrouw krijgt toege
diend. Die kuur krijgt zij om
haar hormonale cyclus te sti
muleren. Als dat helemaal
naar wens is geschied begint
het eigenlijke werk.
Een laparoscoop (een dunne
kijkbuis) wordt bij de vrouw
door een sneetje onder de na
vel ingebracht. Vervolgens
wordt met een holle naald een
aantal eitjes uit de eierstokken
gezogen. De hormoonkuur
heeft ervoor gezorgd dat er
meer dan voldoende rijpe eit
jes aanwezig zijn, zodat de
trefkans erg groot is. De ver
zamelde eitjes worden be
waard in een reageerbuis met
voedingsvloeistof, nadat zij
van hun eigen vocht zijn ont
daan.
Dan wordt het zaad van de
man in gereedheid gebracht.
Men slingert het rond in een
centrifuge en scheidt het zo
van het zaadvocht. Is dat ge
beurd, dan wordt het „schoon
gewassen". Zaad, vermengd
met voedingsvloeistof en in
contact gebracht met het eitje.
Als alles goed verloopt dringt,
net als in de baarmoeder, een
van de zaadjes door tot de
kern van het eitje om zich
daarmee te versmelten.
De buitenlichameljke be
vruchting is dan in principe
geslaagd. Wat verder nog ge
schiedt is dat men een zo ont
stane eerste „levenskiem" kor
te tijd laat ontwikkelen, waar
na het in de baarmoeder wordt
gebracht. Dan volgt weer een
spannende tijd. Slaat het aan
of niet? In feite is de hele be
vruchting in het lab beheers
baar, maar het inbrengen van
het bevruchte eitje blijft een
gok. De zwangerschap die
volgt wijkt niet af van zwan
gerschappen die door „norma
le" bevruchting ontstaan.
De eerste Nederlandse „rea
geerbuisbaby" is in het lab van
de Rotterdamse medici Zijlma
ker en Alberda verwekt. Zij
begonnen hun experimenten
in 1981, na toestemming van
het ziekenhuisbestuur. De ex
perimenten leidden vorig jaar
tot een geslaagde buitenlicha-
melijke bevruchting. In Rot
terdam bestaat overigens al
een enorme wachtlijst van ou
derparen die in aanmerking
wensen te komen.
Enig probleem bij de „reageer
buisbevruchting" is op dit mo
ment: hoe groot is de kans op
abnormaliteiten? Dat probleem
lijkt echter meer theoretisch
dan praktisch, want de kunst
matig tot stand gebrachte
zwangerschap wijkt in niets af
van andere zwangerschappen.
Immers: het enige verschil is
de plaats waar de bevruchting
plaats heeft
De In 1978 In Engeland geboren „reageerbuisbaby"
Louise Brown.
>USKE EN WISKE DE GOUDEN GANZEVEER
(Van onze correspondent
Roger Simons)
LONDEN Ondanks de
grote voorsprong van de
Britse Conservatieven op
de Labour partij, zoals uit.
alle opiniepeilingen blijkt,
gelooft lang niet iedereen
in een verkiezingsover
winning van premier
Thatcher op 9 juni. Dat
bleek gisteren ook op de
Londense beurs waar een
acute nervositeit heerste
en de aandelen een gevoe
lige waardedaling onder
gingen. Ook het pond
sterling zakte sterk.
In de City van Londen zegt
men dat een eventuele victorie
van Labour dramatische ge
volgen zal hebben voor het
pond. De socialisten zijn van
plan de Britse munt fors te de
valueren. Experts verwachten
dat wanneer de Britse socialis
ten terug aan het bewind ko
men, dit meteen het einde zal
betekenen van het buitenland
se vertrouwen in het pond
sterling als olie-munt.
Op de hoofdkwartieren van de
drie belangrijkste politieke
partijen wordt nu ijverig door
gewerkt aan de voorbereiding
van de verkiezingsstrijd, die
vrijdag begint met de ontbin
ding van het huidige parle
ment. De Conservatieve partij
is bang de kiezers voortijdig te
vervelen. Daarom stuurt ze
aan op een zo kort mogelijke
campagne, waarin het pas eind
volgende week bittere ernst
wordt.
Labour heeft als slogan geko
zen: „Denk positief - Stem La
bour". Het verkiezingsmani
fest verschijnt deze week. Om
dat er zo weinig tijd overblijft,
is het niet uitgesloten dat be
paalde controversiële aspecten
van de Labour-politiek, die
sommige kiezers kunnen af
schrikken, uit het manifest
weggelaten zullen worden.
De Labour-campagne start
maandagmorgen ofticieel om
negen uur met een persconfe
rentie in het oude socialisti
sche hoofdkwartier aan Lon-
dens Smith Square. Voor de
journalisten heeft die regeling
het voordeel, dat ook het
hoofdkwartier van de Conser
vatieve partij aan dat plein ge
legen is zodat de mediamensen
van het ene gebouw naar het
andere kunnen hollen. De alli
antie van Liberalen en
SDP'ers, die een alternatief
wil zijn tussen Conservatieven
en socialisten, trommelt vanaf
volgende week de mediaverte
genwoordigers elke morgen
om negen uur bij elkaar in de
Nationale Liberale Club op
Whitehall. De keuze van die
aanvangstijd (dezelfde als La
bour) betekent dat de alliantie
geen eerbied koestert voor het
oude „gentlemen's agreement"
van de politieke partijen om
de journalisten nooit op het
zelfde moment te woord te
staan. De Alliantie ziet haar
verkiezingsprogramma als een
nieuwe benadering van de
Britse politieke problemen.
Terwijl de Conservatieve rege
ringspartij nog pogingen doet
om er een hoffelijke en zelfs
vreedzame verkiezingsstrijd
van te maken, stuurt Labour
al aan op scherpe botsingen en
bittere verbale knokpartijen.
Als het aan de Britse socialis
ten ligt, zal het voor de ande
ren geen plezierige campagne
worden. Labour is van plan
zoveel mogelijk herrie te
schoppen. Geen enkele gele
genheid om premier Marga-
reth Thatcher in discrediet te
brengen, zal onopgemerkt aan
de socialistische aandacht
voorbij gaan.
De Conservatieven hopen hun
leidster in de campagne voor
te stellen als een bekwame
vrouw, die haar taak van pre
mier nog maar half volbracht
heeft. Verwacht wordt, dat
Thatcher, net zoals in 1979, tij
dens het eerste deel van haar
verkiezingscampagne op toer-
nee zal gaan, om er vervolgens
in Londen een einde aan te
maken met vraaggesprekken
op radio en televisie. Vandaag
de dag komt ze op de tv stuk
ken beter over dan vier jaar
geleden. Dat is onder meer een
gevolg van de gespecialiseerde
coaching, die Londense televi
sie-experts haar gegeven heb
ben.
