Der Stern: „We schamen
ons voor onze lezers'
Ierse kunstschatten van
Keulen naar Amsterdam
Kamer Investments failliet verklaard
D'óó-voorman haalt
!«;fel uit naar kabinet
Actuele
economie voor
ha vo -kandida ten
iINNENLAND/BUITENLAND
QeidwOowuvnt
ZATERDAG 7 MEI 1983 PAGINA 5
Ziekteverzuim daalt verder
lEN HAAG Het percentage van het
ikteverzuim over het eerste kwartaal
1983 lag voor mannen op 8,2 en
r vrouwen op 10,9 procent. In verge-
jking met dezelfde periode over 1982
aaide het percentage van de mannen
iet een half en dat van de vrouwen
iet 0,7 procent. Het verzuim daalt al
ingere tijd. Dat blijkt uit cijfers van het
intraal Bureau voor de Statistiek en
it Nederlands Instituut voor Praeven-
;ve Gezondheidszorg TNO, dat giste-
in is gepubliceerd. De gemiddelde ver-
limduur per geval bedroeg in het eer
kwartaal van dit jaar voor mannen
.,6 en voor vrouwen 12,4 kalenderda-
in. Voor beide groepen een daling met
in halve dag in vergelijking met het
•rste kwartaal van 1982.
Amerikaanse mariniers
bestrijden piraterij
DEN HAAG De Amerikaanse marine heeft een
speciaal commando opgericht, dat kan worden in
gezet wanneer Amerikaanse koopvaardijschepen
in de Middellandse Zee en het Aziatisch Zeegebied
het slachtoffer dreigen te worden van piraterij op
zee. Dit meldt de Engelse scheepvaartkrant
Lloyd's List. De mariniers zijn er op getraind om
met parachutes in de buurt van het aangevallen
schip te landen. Met rubberboten zullen zij vervol
gens de piraten aanvallen. De acties kunnen zowel
vanuit bases op land als vanuit marineschepeh op
zee worden uitgevoerd. Ook de Nederlandse zeel-
iedenbond FWZ heeft al eerder bij minister-presi
dent Lubbers om maatregelen gevraagd ter be
scherming van Nederlandse zeelieden, die vooral
in Nigeriaanse wateren veelvuldig door zeerovers
worden belaagd.
Aantal eenmalige
uitkeringen met
helft gestegen
DEN HAAG Vorig jaar zijn door de ge-
meénten vijftig procent méér eenmalige
uitkeringen toegekend aan huishoudens
met de laagste inkomens dan in 1981. Het
aantal huishoudens dat deze uitkering
ontvangen heeft, bedroeg 468.000 in 1982
tegenover 313.000 in 1981. Dit blijkt uit
voorlopige resultaten van een steekproe-
fonderzoek dat door het Centraal Bureau
voor de Statistiek is gehouden naar de
ontvangers van de éénmalige uitkering.
Voor de eenmalige uitkering 1982 kwa
men huishoudens in aanmerking die over
niet meer dan het minimumloon of een
minimumuitkering konden beschikken.
Kohl doet felle
aanval op Groenen
BONN De Westduitse bondskanselier Kohl heeft
gisteren in een rede voor het parlement gezegd dat
de Groenen „haat zaaien" in het parlement. Kohl be
schuldigde de Groenen van huichelarij. „U zegt dat u
de partij van de vrede bent. U bent hier met bloe
men gekomen, maar u hebt veel haat gezaaid". Het
Westduitse parlement heeft gisteren beslist dat de
Groenen geen zetel krijgen in de bondsdagcommissie
die toezicht houdt op het afluisteren van telefoons en
het openmakèn van brieven door de veiligheidsdien
sten van de Bondsrepubliek. De fractie zou te klein
zijn voor een zetel in de commissie. Veel Westduitse
parlementariërs menen dat de anti-nucleaire en paci
fistische opvattingen van de Groenen niet te rijmen
zijn met zaken van nationale veiligheid. De Groenen
hebben gedreigd naar de rechter te stappen als ze
geen zetel krijgen in de commissie.
'el protest
loskou bij Iran
jrei O^KOU De Russische
artijkrant Pravda heeft giste-
jen in scherpe bewoordingen
wat eProtesteerc' tegen de uitwij-
- ng door Iran afgelopen
oensdag van achttien Russi-
he diplomaten op verden-
ng van spionage-activiteiten.
Jen kwaadaardige provoca-
e", aldus de krant. De uitwij-
ng valt samen met de ophef-
ng van de communistische
*?e udeh-partij van Iran. Vol-
l^'l'ens Westerse diplomaten in
''".loskou zijn de Russen zo te-
j 'iurgesteld, omdat de ophef-
Z van de Tudeh-partij in
j lite het definitieve failliet be-
lfj ikent van Moskous pogingen
riendschappelijke betrekkin-
en aan te knopen met het is-
imitische regime in Teheran.
„ei v-
laandag
toe licaragua-debat
hfe' 'eiligheidsraad
few YORK Op verzoek
u an Nicaragua zal de Veilig
heidsraad van de Verenigde
aties maandag een debat
l. louden over de spanning in
o J icaragua. De minister van
uitenlandse zaken van de
andinistische regering zal tij
en het debat zijn regering
Jertegenwoordigen. Nicaragua
eschuldigt de Amerikaanse
egering van het opleiden en
inancieel steunen van de re-
Jjellen die vanuit Honduras en
losta Rica, Nicaragua zijn bin-
jenge vallen.
De commissie voor de buiten-
andse inlichtingendienst van
e Amerikaane senaat is ak-
oord gegaan met voortzetting
an steun aan anti-sandinisti-
ihe rebellen. Het wetsvoorstel
loet nog aan senaat en huis
oorgelegd worden.
DAGBOEKEN
HITLER
VERVALSINGEN
HAMBURG De uitge
ver van het Westduitse
weekblad „Der Stern",
Henri Nannen, houdt vol
dat het blad voldoende
heeft gedaan om de echt
heid van de vermeende
dagboeken van Adolf Hit
ler te staven. In een
vraagggesprek voor de
Noordduitse televisie gis
teravond, weigerde Nan
nen te verklaren dat de
dagboeken vals zijn, hoe
wel deskundigen van de
regering na uitvoerig on
derzoek hebben vastge
steld, dat de documenten
welzeker vervalsingen
zijn. Ze zijn met fouten
en al geschreven aan
de hand kranteknipsels en
een uit 1962 daterend
boek met toespraken van
Hitier.
Der Stern zal de publikatie
van fragmenten van de dag
boeken staken. Het blad wil de
komende weken zijn lèzers
vertellen op welke wijze hèt
precies om de tuin geleid is.
Ook zal het eindelijk bekend
maken wie de dagboeken
heeft toegespeeld. Deze bron
wordt 'niet langer beschermd.
Nannen: „Wij beschermen
toch zeker geen oplichters?"
Hij voegde er aan toe: „We
schamen ons wel voor onze le
zers, maar het is een troost dat
ons zoiets nog nooit is overko
men".
Hans Booms, directeur van het
Westduitse Federaal Archief
houdt in zijn ene hand een ver
valst dagboek van Hitler en in
zijn andere hand een boek met
toespraken en proclamaties
van Hitier dat voor het verval
sen, blijkt te zijn gebruikt.
Ook andere bladen, zoals
Nieuwe Revue, de Britse Sun
day Times, het Franse Paris
Match en het Italiaanse Pano
rama, hebben na de onthulling
bekendgemaakt dat ze zullen
stoppen met de publikatie.
Der Stern maakte op 22 april
bekend dat het 62 deeltjes had
van dagboeken van Hitier.
Drie dagen later begon het
met veel fanfare uittreksels
van de werken te publiceren
in een oplage van 2,3 miljoen
stuks, 400.000 meer dan nor
maal.
Neo-nazfs
Volgens de federale recherche
en het bondsarchief zijn een of
twee mensen, hoogstwaar
schijnlijk neo-nazi's verant
woordelijk voor de vervalsin
gen. Chemische analyses van
drie van de dagboeken hebben
aan het licht gebracht dat het
gebruikte papier in de jaren
'50 gemaakt is. Ook andere
aangetroffen substanties stam
men duidelijk uit de tijd na de
oorlog. Vermoed wordt dat de
boeken rond 1964 geschreven
zijn. Het meeste materiaal
blijkt afkomstig uit toespraken
en proclamaties van Hitier. Bij
de dagen dat de schrijver niets
wezenlijks over Hitier kon
vinden werd genoteerd: „vol
strekt niet ter zake doende ba
naliteiten".
Het Rijksarchief vermoedt dat
de vervalser in de rechtse
hoek gezocht moet worden. In
de boeken wordt het voorge
steld alsof Hitier niet op de
hoogte was van de jodenver
volgingen.
BREDA/AMSTERDAM
De faillissementskamer
van de rechtbank in Bre
da heeft gisteren het be
drijf Kamer Investments
BV van Rienk Kamer
failliet verklaard. Het
faillissement was aange
vraagd door de firma Ad
vies Beleggingen Hel
mond, die een vordering
van negenduizend gulden
op Kamer Investments
heeft.
Het Helmondse bedrijf had tot
augustus vorig jaar samenge
werkt met het bedrijf van
Rienk Kamer en is door de
problemen die rond hem en
zijn American Land Program
(ALP) zijn ontstaan zelf in
moeilijkheden geraakt. Er wa
ren ook nog andere schuldei
sers. onder wie peroneelsleden
die twee maanden geen loon
ontvangen hadden, het Ge
meenschappelijk Administra
tie Kantoor (GAK) en enkele
bedrijven.
Kamer is in opspraak geraakt
door de problemen rond het
ALP, een grondspeculatiepro-
ject in de Verenigde Staten.
Hij wordt verdacht van oplich
ting, verduistering en valsheid
in geschrifte. Kamer zou be
leggers onder valse voorwend
sels hebben bewogen geld te
steken in het ALP. Hij werd
op 21 februari gearresteerd en
op 11 april voorlopig op vrije
voeten gesteld.
Rienk Kamer zei gisteren des
gevraagd dat hij het faillisse
ment al had verwacht en dat
hij goed voorbereid was. Vol
gens hem zal dit failissement
geen enkel gevolg hebben
voor de beleggers in het ALP.
Hij zei dat het slechts om een
„verkoopmaatschappijtje"
gaat, dat geen bindingen met
ALP heeft. De justitie zet het
onderzoek in de ALP-zaak
overigens voort.
[Van onze parlementaire redactie)
"UTPHEN D'66-fractieleider Engwirda heeft een in
ede voor het congres van zijn partij vanmorgen fel uit-
[ehaald naar het beleid van het kabinet Lubbers,
laarnaast uitte hij ook kritiek op de opstelling van de
'VD en de PvdA. Voor D'66 zag hij vooral een taak
'eggelegd op het terrein voor de vermindering van de
lureaucratisering, het milieubeleid en de vernieuwing
fan de Nederlandse industrie.
Minister na minister kondigt besnoeiingen aan zonder te besef-
in dat het precies dezelfde bron is waaruit geput wordt, de por-
imonnee van de burger. Een bron die op die manier wel moet
xlrogen. En hoe lang zal het duren voordat daaruiLde modder
•welt van het soort burgerlijke ongehoorzaamheid waarover
iet ons niet eens te praten valt'.', zo stelde Engwirda.
•e regeringspartijen CDA en VVD verweet Engwirda de poli-
ek te ontkrachten door steeds kregelige opmerkingen over en
'eer te maken en als boze baasjes tegen elkaar aan te duwen,
D'66-voorman verweet dit vooral de VVD die volgens hem
:n permanente verkiezingscampagne voert. Engwirda wees
tarbij op VVD-acties voor buitenschilderwerk, AOW voor be-
irden, de wegenbouw en omroepen als Veronica. „Iedereen
'ijgt een snoepje van Nijpels. Snoepjes uitdelen zonder tanden
poetsen, u weet wat daar het gevoig van is", aldus de spreker,
igwirda verweet de PvdA een te gematigde opstelling tegen-
er het kabinet. Hij haalde de woorden aan van de Amster-
imse PvdA-wethouder Schaefer die onlangs zei dat de PvdA
de Tweede Kamer verstard is, dan men vreselijk tegen elkaar
n zat te hikken en er eigenlijk niets tot stand kwam.
inuit D'66 kondigde Engwirda een strijd aan tegen de bureau-,
atie die alles dreigt te verstikken. Daarbij is schaalverkleining
lig, minder regelgeving en een andere rol van de overheid;
overheid die niet alles meer regelt en verzorgt, maar men-
risfcn de kans geeft zich te ontplooien.
EOl
in( lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
lijna-compromis Europese
eiligheidsconferentie
ÏOSKOU De Sovjet-Unie
bereid de slotverklaring van
fen compromisakkoord inzake
i Europese veiligheidsconfe-
intie (CVSE) in Madrid te
idertekenen, teneinde de al
ree jaar durende impasse te
irbreken. De kwestie van
mensenrechten is het grote
uikelblok voor het welsla-
in van de conferentie. Vorig
november diende een
westerse landen een
jkket van veertien amende
menten op de ontwerpresolu
tie in, waarin de problematiek
van de mensenrechten aan de
orde werd gesteld. De neutrale
en niet gebonden landen stel
den daarna een compromis-
ontwerp op, waarin niet alle
westerse amendëmènten wer
den opgenomen. Dit document
wil de Sovjet-Unie onderteke
nen, zo heeft de Russische de
legatieleider gisteren ver
klaard.
Geen plaats
voor vrije
vakbond op Cuba
BRUSSEL Op Cuba zijn
vier advocaten gearresteerd
die de belangen behartigden
van vijf werknemers die een
vakbond naar het model van
Solidariteit in Polen wilden
opzetten. Dit heeft het Inter
nationale Verbond van Vrije
Vakverenigingen (IVVV) gis
teren bekendgemaakt. De vijf
Cubanen voor wie de juristen
werkten zijn wegens industrië
le spionage tot dertig jaar cel
veroordeeld. Volgens de Cu
baanse vice-premier Rodri
guez, hadden de vijf aanvan
kelijk de doodstraf gekregen
omdat ze een vrije vakbond
wilden oprichten. Naar zijn
zeggen is er op Cuba geen
plaats voor een vakorganisatie
naar het voorbeeld van Solida
riteit.
Nieuwe
boogbrug
over de Waal
NIJMEGEN Bij Nijmegen
moet dit weekeinde een van
de grootste klussen in de
spoorweggeschiedenis worden
geklaard: vervanging van
twee van de drie stalen bogen
van de spoorbrug over de
Waal door een nieuwe boog
brug met een lengte van 235
meter. Het 4.000 ton wegende
gevaarte wordt verreweg de
langste boogbrug van het
NS-net. Vandaag worden de
twee oude boogbruggen met
behulp van vier drijvende
bokken verwijderd. Morgen
wordt de nieuwe boogbrug op
drijvende pontons ingevaren.
Dankzij het verdwijnen van
de oude boogbruggen kan ook
een brugpijler in het midden
van de rivier worden gesloopt
zodat het scheepvaartverkeer
wat beter uit de voeten kan.
Op het traject Arnhem-Nijme-
gen worden tot tot maandag
ochtend 05.00 uur bussen inge-
FRIEMELS
ik hoortae\y£r/rwcG
M2EEN.' ItX# U T wfeer
LBO HAD HET NIET OP
DE GEMUILKORFDE BEER
Na een onderbreking van een dag vanwege het feest
van de bevrijding gingen de eindexamenkandidaten
gisteren weer aan de slag. De havo-kandidaten kregen
een actueel van een redelijk niveau en voldoende
toegespitst op inzicht examen economie voorgescho
teld. Opvallend was de voortgezette vermindering van
het ingrediënt wiskunde daarin.
De eerste opgave over belas
tingen was een kwestie van
grafiek lezen en rekenwerk
met elasticiteiten: beslist niet
te moeilijk. De tweede opgave
over het financieringstekort
vroeg naar een bekende theo
rie, gemakkelijk te berekenen
met indexcijfers.
De derde opgave over de EEG
combineerde kennis met in
zicht in de internationale pro
blematiek: actueel in verband
met de recente koerscorrecties.
De vierde opgave tenslotte
over de collectieve en particu
liere sector was de moeilijkste.
Het grootste deel was reken
werk, maar ook het econo
misch inzicht werd getest.
Het havo-examen scheikunde
was van goed gehalte met
naast enkele heel eenvoudige
opgaven enkele nogal pitti
ge onderdelen. Die gemerkte
opgaven leverden het dubbele
aantal punten op. Jammer was
alleen dat van die 11 moeilijke
onderdelen er vier voorkwa
men in een opgave, die daar
door waarschijnlijk in haar ge
heel de mist is ingegaan.
Vwo
Het vwo-werk scheikunde was
zeker niet moeilijk. Ditmaal
geen onbekende onderwerpen
zoals vroeger vaak het geval
was. De vier vraagstukken
gingen voornamelijk in op
twee onderdelen van de stof.
Dit maakte het werk veel te
eenzijidig wat op dit niveau
zeker niet nodig is. Originali
teit ontbrak in de opgaven.
Conclusie: goed te doen, ook
voor de minder sterke leerlin
gen.
AMSTERDAM Een
„opeenhoping" van laat-
Keltisch kunstenaars
schap in zijn meest bril
jante vorm; zo ongeveer
is de tentoonstelling te
betitelen, die gewijd is
aan Ierlands nationale
culturele erfgoed en die
onder de titel „Driedui
zend jaar Ierse kunst
schatten" door een deel
van Europa reist.
Er zijn ook andere superlatie
ven te bedenken, want het
genie van de Ieren voor or-
namentale kunst laat zich
moeilijk in woorden vangen.
Dat ornamentale element is
een van de meest in het oog
lopende kenmerken van deze
expositie; die tot en met 2
juni in Keulen 'en aan het
eind van dit jaar in het Rijks
museum in Amsterdam is te
zien.
Het altijd groen ogende Ier
land heeft ^en belangwek
kende en geheel eigen cultu
rele traditie, waarover alle
vragen trouwens nog niet
zijn beantwoord. Invloeden
van keltische volkeren zijn
aanwijsbaar, hoewel de kolo
nisatie van Ierland nog
steeds niet afdoende is ver
klaard. Aangaande de prehis
torie zijn er opvallende over
eenkomsten tussen megalisti-
sche grafmonumenten in
zuid Bretagne (dolmen) en
die in Ierland (cairns), waar
bij de inscripties eenzelfde
soort „handschrift" verraden^
terwijl verder de Ierse krui-
sen-langs-de-weg, die date
ren uit de 8e tot de 10e eeuw,
in zeker opzicht hun pendant
vinden in de Franse calvai-
res.
Een detail van de or
namentiek van de be
roemde „Tarafibula",
eveneens uit de 8e
eeuw. Deze beroem
de ringspeld werd
aan de Ierse oostkust
bij Bettystown gevon
den.
Eigen kunst
Juist doordat Ierland nooit
door de Romeinen bezet is
geweest, is er sprake van een
geheel eigen kunst, die voor
al tot uiting kwam in het or
namentale en decoratieve ka
rakter ervan. In dat opzicht
biedt „Drieduizend jaar Ierse
kunstschatten", puur kijkge
not.
De expositie van Ierlands
cultuurschat is er niet één, Synthese
die alleen maar kerkelijke
kunst laat zien, hoewel dit
aspect een belangrijk onder
deel van het geheel vormt.
Het aantrekkelijke van de
tentoonstelling is dat er ver
banden worden getoond tus
sen enerzijds archeologische
vondsten en anderzijds latere
vroeg-christelijke en christe
lijke kunstuitingen.
„Drieduizend jaar Ierse
kunstschatten" beslaat dan
ook een periode, die ligt tus
sen de Jonge Steentijd en de
Middeleeuwen en omvat ke
ramiek, hout- en steensculp-
tures, handgeschreven (litur
gische) boeken, voorwerpen
van edelsmeedkunst enz.
Doordat Vikingen in Ierland
niet allen kloosters en ker
ken plunderden hun eer
ste invasie wordt gesteld op
het jaar 796 maar ook ste
den stichtten (Dublin, Cork,
Limerick, Waterford en
Wexford) worden op zeker
ogenblik Scandinavische in
vloeden bespeurbaar in de
Ierse kunst. Het eigen, Ierse
„handschrift" in kunst en
kunstnijverheidsprodukten
gaat min of meer verloren
wanneer in 1169 een Anglo-
Normandische invasie in Ier
land plaats vindt en monnik
ken van diverse orden var.
het Europese vasteland
(Franciscanen, Cisterciën-
cers, Dominicanen) hun
stempel drukken op het cul
turele klimaat in het land.
De kerstening van Ierland
(vanaf de 4e eeuw) heeft ge
leid tot een uiterst kunstzin
nige synthese van vorm en
decoratie. Het gevolg ervan
was dat ierland tot aan de 8e
eeuw het moederland was
van de boekverluchtkust en
de expositie gaat uitvoerig op
dit aspect in. Het „Book of
the Kells" (vroeg 9e eeuw) en
het „Book of Durow" (7e
eeuw), zijn uitnemende voor
beelden van verluchtkunst,
waarin laat-Keltische ele
menten zijn terug te vinden:
pagina's zijn soms gevuld met
één enkel ornament van ban
den eh trompetmotieven met
daar tussenin dierkoppen.
Niet alleen in de boekver-
luchtkunst verwierf het
vroegere Ierland faam. Even
zo bereikte de edelsmeed
kunst er een uitzonderlijk
hoog peil, hetgeen onder
meer tot uitdrukking werd
gebracht in kostbare gouden
fibulae (kledingsspelden),
waarvan een aantal te zien is
op de tentoonstelling. Specia
le aandacht trekt in dit op
zicht de „tarafibula", een
vergulde zilveren ringspeld
met een doorsnede van bijna
9 centimeter, die hoogstwaar
schijnlijk gemaakt werd in de
8e eeuw. Het gaat hier om
een met veel gevoel voor de
tail en ornamentiek uit zilver
gegoten versiersel (de ring),
waarbij de kunstenaar barn
steen en bont gekleurd glas
prachtig heeft verwerkt. Ook
hier koppen van dieren en
vogels als versieringsmotief,
kunstig ineen gevlochten.
Ook de bijbehorende 32 cen
timeter lange speld is een
voorbeeld van vorm beheer
send kunstenaarschap, waar
door het geheel als een van
de allerbeste produkten uit
het „gouden tijdperk" van de
Ierse edelsmeedkusnt be
hoort.
Hoogtepunt
Het eerste hoogtepunt in de
Keltische kunst, die in Ier
land een zo dankbare voe
dingsbodem vond, lag in de
periode tussen 450 en 100 jaar
vóór Christus. Vooral de me
taalbewerking manifesteerde
zich, waarbij de kunstenaars
- en niet alleen die in Ierland
- goud, emails en edelstenen
verwerkten in hun ontwer
pen. Uiterst decoratief zijn de
in deze tijd van de grote Kel
tische expansie ontstane
voorwerpen. Maar ook de
eerder (plm. 1200 vóór Chr.)
gemaakte gouden platen en
torsades (dikke gouden
draad, die rond gedraaid
wordt) zijn produkten van
louter schoonheid. Opvallend
zijn de geometrische en spi
raalvormige versieringsmo
tieven, die op wapens, siera
den, hals- en armbanden
werden aangebracht. De in
deze tijd ontwikkelde „stijl"
is voor een groot deel behou
den gebleven en werd ook in
vroeg-christelijke en latere
kunst- en gebruiksvoorwer
pen tot uitdrukking gebracht.
Vooralsnog werden die ver
vaardigd door kloosterlingen,
die zich zeker niet beperkten
tot handschriften, maar
evenzeer bisschopstaven, kel
ken (kerk van Ardagh uit de
8e eeuw) en andere voorwer
pen tot pure hoogtepunten
van kerkelijke kunst maak
ten. Ze zijn te zien op de ten
toonstelling, die trouwens
veel van Ierlands nationale
schatten bevat, waardoor er
sprake is van een regelrechte
cultuurexport, zij het -dat
deze een tijdelijk karakter
draagt.
De tentoonstelling „Driedui
zend jaar Ierse kunstschat
ten" is tot en met 2 juni te
zien in Keulen en wel in het
Romeins-Germaans museum
^jcamcru
(Door Frits Stommels en Jan
Hooyman)
Engels voor het vwo bestond
uit enkele leuke gevarieerde
teksten met een heldere be
toogtrant. Vanwege de filosofi
sche betoogtrant mochten het
echte vwo-teksten worden ge
noemd. De vragen waren be
slist niet te moeilijk.
Mavo
Evenals havo en vwo had
mavo in de ochtenduren schei
kunde; bij mavo opgedeeld in
open vragen en meerkeuze
vragen. Voor mavo-D waren
de open vragen van het be
kende stramien. Hier was dus
niets nieuws onder de zon en
goed voorbereide kandidaten
konden er goed mee uit de
voeten.
Bij de meerkeuzevragen wa
ren er wel hier en daar pro
bleempjes, omdat enkele vra
gen anders waren geformu
leerd dan de leerlingen ge
wend zijn. De open vragen
vielen volgens de kandidaten
dan ook mee, terwijl de meer
keuze vragen moeilijk werden
ervaren.
Bij mavo-C lag het open werk
qua niveau duidelijk lager dan
het D-werk en was dan ook
goed te maken. Het meerkeu-
zewerk was soms zelfs zo ge
makkelijk dat de kandidaten
het niet vertrouwden, verder
gingen zoeken en daardoor
fouten maakten.
De Engelse teksten voor ma
vo-D waren van een bijzonder
goed gehalte. Dat gold met
name twee teksten uit de ge
zaghebbende The Observer en
The Observer Magazine. Ook
qua moeilijkheidsgraad waren
ze goed te maken. De kandida
ten oordeelden dan ook: „het
viel wel mee".
Lbo
Het lbo (uitgezonderd het lmo,
lager middenstands onderwijs)
had hetzelfde Engelse examen
als mavo-C (mavo-3). De tek
sten handelden over deeltijd
arbeid; over alleenstaande
weerloze mensen die voor gi
gantische bedragen worden af
gezet door tuintjesopknappers
(beide teksten uit The Sunday
Express); over Hercules, de ge
muilkorfde beer (uit Sunday
People); dubbelgeboekte slaap
plaatsen in een trein Uuit
Weekend) en over hachelijke
avonturen na een schipbreuk
(The Sunday Express).
Over het algemeen vonden zo
wel mavo- als lbo- leerlingen
de teksten aardig. Alleen het
lbo had wat minder goede
woorden over voor Hercules,
de gemuilkorfde beer. Enkele
mavo-leerlingen merkten nog
op dat de antwoorden gemak
kelijk herkenbaar waren in de
vier oplossingen, waaruit men
moest kiezen.
Het lmo mocht bij Engels kie
zen uit drie mogelijkheden:
een tekst (over 'advertising')
vertalen; vertalen plus vragen
beantwoorden (over 'depart-
mentstores') of vragen beant
woorden en zinnen afmaken.
In de ochtend had het lmo
handelskennis II. Er waren
drie opgaven, waarbij ge
vraagd werd om kennis en in
zicht in de bedrijfseconomi
sche aspecten van de detail
handel.
De kandidaten moesten o.a. de
jaarcijfers van een onder
neemster met een parfumerie
zaak plus salon vergelijken
met cijfers (verstrekt door het
Economisch Instituut voor het
Midden- en kleinbedrijf) van
branchegenoten.
Veel cijferwerk vroeg de opga
ve, waarbij problemen omtrent
liquiditeit, rentabiliteit en
cash-flow moesten worden uit
gerekend uit gegeven jaarcij
fers. De derde opgave ging
over een speciaalzaak in vi-
deo-apparatuur.
Volgens de leerkracht was het
werk niet te moeilijk. Kandi
daten vonden het wel erg veel
en oordeelden: van gemakke
lijk tot moeilijk.
