Oorspronkelijkheid of plagiaat:
vraag waaraan miljoenen kleven
Sandro Chia's
roekeloze reis
Van Bergeijk krijgt js
voor manipulatie van Schubert-lied
KUNST
Kamer
orkest
eerde
Willem
Fred. Bon
dagpuzzel
nieuwe klassieke platen
SeidMOowumt
DINSDAG 26 APRIL 1983 PAGINAL
Rotterdams Museum voor Land- en
Volkenkunde twee jaar dicht
sluit het Rotterdamse Museum voor Land- en
kenkunde de poorten voor noodzakelijke verbou
wingen, die twee jaar zullen duren. Met een aantal
feestelijkheden wil het museum een goede herinne
ring bij het publiek achterlaten. Het museum geeft
zondag 5 juni tussen 12.00 en 18.00 uur een af
scheidsfeest. Behalve de tentoonstellingen over de
Islam, de gamelan en de Sahellanden, houden de
conservatoren op die dag doorlopend spreekuur en
is er in het museum uitverkoop van catalogi en affi
ches. Op de binnenplaats worden gegrilde hapjes
aangeboden. Voorts treden muziek- en dansgroepen
op. Op alle verdiepingen zijn modeshows van niet-
westerse kleding, film-en videovoorstellingen en
nog meer uitheemse hapjes en dranken. Voor de
kinderen speelt een poppentheater en is de doe-
hoek op de Islamtentoonstelling geopend.
Anglo Americans in
pyjamafabriek
DEN HAAG De Anglo-American Theatre
Group geeft als vooijaareproduktie een uit
voering van Pyjama Game, in de regie van
Cindy Linley. Gespeeld wordt in de toneel
zaal van het Congresgebouw op 9, 10 en 11
mei. Linley, die zelf beroepsactrice is ge
weest, bracht eerder op haar naam „Not now,
darling", „Look up your daughters" en „Cin
derella". Gebaseerd op de roman „Seven and
a half cents" van George Abbott en Richard
Bisell, speelt „Pyjama Game" zich af in een
pyjamafabriek in het midden-westen van de
Verenigde Staten. De werknemers, temidden
van allerlei blijmoedige intriges, zetten een
stiptheidsactie op, in de hoop hun lonen met 7
1/2 cent omhoog te krijgen. Het verhaal is
bijna dertig jaar geleden geschreven, maar
heeft aan actualiteit nog niets verloren.
Nieuw werk van Kylian
DEN HAAG Het Nederlands Dans Theater
brengt 5 mei in het Circustheater in Scheveningen
een nieuw ballet uit van zijn artistiek directeur Jiri
Kylian. Het is ingestudeerd onder de titel „Dream-
time". Het ballet is gemaakt op het gelijknamige
muziekstuk dat Toru Takemitsu vorig jaar in op
dracht van het gezelschap schreef. John MacFarla-
ne tekent voor decor en kostuums, Joop Caboort
voor het lichtontwerp. Het nieuwe ballet staat op
het zevende programma van het Haagse gezelschap
voor dit seizoen, met „Dream Dances", dat Kylian
drie jaar geleden maakte op Folksongs van Luciano
Berio en „Lieder ohne Worte".
Na zes uitvoeringen wordt dit laatste ballet in het
programma voor nog negen voorstellingen vervan
gen door „Say bye-bye" van William Foreythe op
een muziekcollage waaraan componist jurgen Vater
meewerkte. Behalve in Scheveningen, wordt het
programma in mei uitgevoerd in Breda, Amster
dam, Utrecht, Nijmegen, Tilburg en Rotterdam.
Joop van Zijl
stapt op;uit
„Achter het nieuws"
HILVERSUM - Joop van Zijl
heeft eigener beweging ont
slag genomen uit VARA-
dienst. Het is nog niet be
kend wat hij gaat doen. Hij
kwam tot dit besluit, omdat
hij in zijn huidige functie van
bureauredacteur bij deze
nieuwsrubriek vond, dat hij
te weinig werkzaam kon zijn
in de eigenlijke journalistieke
sfeer. Zijn vertrek zou niets
te maken hebben met de lijst
van de 19 VAR A-personeels
leden, die op grond van de
bezuiniging ontslag zouden
kunnen krijgen.
Rutger Schoute van
„Artistieke staalkaart"
VARA overleden
HILVERSUM - Verleden week over
leed op 74-jarige leeftijd Rutger Schou
te, voor zijn pensionering vast redac
teur van VAR A's kunstrubriek „Artis
tieke staalkaart". Hij is intussen op
wens van zijn familie in alle stilte ge
cremeerd. Rutger Schoute trad in 1933
toe tot de kunstredactie van VAR A-ra
dio. Hij is altijd op deze afdeling werk
zaam gebleven. Overwegend nam hij
de muziek voor zijn rekening, maar
ook andere onderwerpen hadden zijn
aandacht. Na zijn pensionering bleef hij
bijdragen en medewerking leveren aan
de klassieke zender Hilversum 4.
Concert door het Nederlands Ka
merorkest in werken van Strawin-
eky, Mozart en Tsjaikowski. Diri
gent: Hans Vonk. Soliste: Annie Fi
scher. P.WJL-zaal.
De op 18 april in zijn Frie
se woonplaats Nijeholtpa-
de begraven componist-
/dirigent Willem Frederik
Bon werd gisteravond
door het Nederlands Ka
merorkest herdacht met
een uitvoering van het
laatste deel van zijn Afo
rismen. Bon en het N.K.O.
hadden een nauwe band,
meerdere malen dirigeer
de hij het orkest en in de
loop van dit seizoen wer
den van hem uitgevoerd
de Symphony for strings
en Aforismen. In maart
zou hij dit werk met het
N.K.O. op de plaat vast
leggen, door zijn ziekte
moest hij dat overlaten
aan Otto Ketting. Gastdi-
rigent Hans Vonk heeft
Bon met een verstilde uit
voering waardig herdacht.
Op het programma van Vonk,
die deze maand een tournee
van het Nederlands Kameror
kest door Zwitserland leidde,
het vitale Concert in D voor
strijkorkest van Strawinsky en
het Sextet in d op. 70 van
Tsjaikowski, een werk dat een
sfeer oproept uit grootmoe-
derstijd. De titel „Souvenir de
Florence" doet wat nostalgisch
aan. Dat Zwitserse uitstapje
was de samenwerking ten goe
de gekomen, Vonk was in
staat zijn bedoelingen te ver
wezenlijken. Strawinsky's
Concert klonk beheerst in die
zin, dat hij die effecten ver
meed waaraan zijn collega's
zich nog wel eens willen be
zondigen. Geen buitenissighe
den, maar een strakke weerga-
Soliste op dit concert was de
pianiste Annie Fischer in het
25e pianoconcert van Mozart.
Als men bedenkt, dat me
vrouw Fischer in 1926 debu
teerde, dan past respect en be
wondering voor haar doorleef
de interpretatie. Hier sprak
een „grande dame" met een
podiumervaring van meer dan
een halve eeuw. Het was zeer
de moeite waard te luisteren
naar hetgeen zij te zeggen had.
ADR. HAGER
Prijs voor
Elie Wiesel
LUIK Auteur Elie Wiesel,
wiens verblijf in Duitse con
centratiekampen in de Tweede
Wereldoorlog stof opleverde
voor aangrijpende romans en
essays, heeft zaterdag de Inter
nationale Literaire Prijs voor
Vrede gekregen.
De 54-jarige Wiesel werd voor
de prijs van 1.500 dollar uitge
kozen door een jury van let
terkundigen uit de Fransspre
kende wereld, onder wie Jean
Fourastie van het Institut de
France en Denis de Rouge-
mont, president van het Euro
pees Centrum in Genève. De
ftrijs is in 1954 ingesteld door
eden van het voormalig ver
zet in België.
Vijftien huizen
aan Borgerstraat
KATWIJK B en W van
Katwijk stellen aan de ge
meenteraad voor grond te ver
kopen aan de Borgerstraat
voor de bouw van vijftien hui
zen. De Katwijkse Bouw Maat
schappij kan de grond kopen
voor ruim 270.000 gulden. Op
deze grond mogen alleen hui
zen komen die binnen de pre-
mie-B-regeling vallen. De
KBM mag de huizen alleen
doorverkopen aan gegadigden
die de gemeente aanwijst. De
gemeenteraad beslist donder
dag over het collegevoorstel.
VASTE COMMISSIE PLAGIAAT BESTAAT 12,5 JAAR
AMSTELVEEN Jaar
lijks worden er in het
lichte genre duizenden
nieuwe composities ge
schreven, boven op de
miljoenen melodieën die
in de historie van de po
pulaire muziek al liggen
opgeslagen.
De bekendheid van de makers
van die muziek blijft door
gaans beperkt tot de kring van
platenmaatschappijen, muziek
uitgeverijen, producenten, ar
rangeurs en vertolkers.
Het is een uitgebreide indus
trie die afhankelijk is van een
gestage toevloed van oorspron
kelijk muziekmateriaal, in
strumentaal zowel als vocaal.
Een originele muzikale vondst
of inval kan de betrokkenen
miljoenen guldens opleveren,
het scoren van een wereldsuc
ces de componist en tekstdich
ter een vermogen. De vraag
naar welke muziek oorspron
kelijk is en welke muziek
moet worden aangemerkt als
plagiaat, beslist in dit verband
over rijkdom of armoede, over
rechtmatig eigendom en het
In Nederland worden de be
langen van de componist en
tekstdichter beschermd door
de Wet Auteursrecht. Inbreuk
op dat recht is derhalve straf
baar. De naleving van de Wet
Auteursrecht wordt in ons
land gecontroleerd door de
Vereniging Buma en de Stich
ting Stemra, kortweg Buma-
Stemra geheten. Binnengeko
men klachten over plagiaat
worden behandeld door de
Vaste Commissie Plagiaat van
Buma-Stemra. Dit college van
deskundigen spreekt zich in
voorkomende gevallen uit
over de vraag of er al dan niet
sprake is van plagiaat, en
daarmee over de vraag of de
gelden, die de openbare ver
spreiding van een liedje heeft
opgebracht en nog zal opbren
gen, aan de rechtmatige eige
naar - de componist en tekst
dichter - zijn en worden over
gedragen door Buma-Stemra.
Plaatje
Over het werk van de V(aste)
C(ommissie) P(lagiaat) ver
scheen onlangs een boekje -
„Plaatje van plagiaat" - van
mr. J.H. Spoor, advocaat in
Amsterdam en wetenschappe
lijk hoofdmedewerker voor
auteursrecht en industriële ei
gendom aan de Vrije Universi
teit. Spoor werd tot het schrij
ven van zijn boekje uitgeno
digd door Buma-Stemra in
verband met het 12,5-jarig be
staan van de VCP dit jaar.
Daarmee treedt deze belangrij
ke commissie voor het eerst in
haar bestaan in de openbaar
heid, anders dan via korte, za
kelijke persberichten die uit
sluitend betrekking hebben op
een door de VCP gedane uit
spraak in een geschil.
Over plagiaat zegt de Winkler
Prins: „Het nabootsen van
werk - meestal van letterkun
dige, wetenschappelijke of
kunstzinnige aard - van een
ander met het oogmerk dit
voor eigen oorspronkelijk
werk te laten doorgaan".
De auteurswet echter gebruikt
het begrip plagiaat niet, maar
kent uitsluitend het begrip
„inbreuk op het auteursrecht".
De stijl van Mozart of de Beat
les mag vrijelijk worden gebe
zigd, zolang dat maar gebeurt
Fenomeen
Er is nog een ander fenomeen
dat tot veel misverstanden
over plagiaat aanleiding geeft
en dat betreft de muziek die
tot het Publiek Domein be
hoort. Normaal gesproken ver
valt het auteursrecht vijftig
jaar na de dood van een com
ponist en is iedereen gerech
tigd daarvan naar believen ge
bruik te maken, het te ver
spreiden en te bewerken. In
het laatste geval gaat het om
een „bewerking", waarop
weer andere beschermingsre-
gels van toepassing zijn. Ook
de zogenaamde „traditionals" -
volksliedjes en dergelijke - be
horen tot het Publiek Domein.
Bedragen
Van plagiaat is hier sprake zo
dra iemand een werk dat tot
het Publiek Domein behoort
verkoopt als een eigen, oor
spronkelijk werk. Maar ook
een oorspronkelijke „bewer
king" geniet auteurerechterlij-
ke bescherming en kan dus
geplagieerd worden.
Om een indruk te geven van
de bedragen die in het geding
kunnen zijn: een componist-
tekstdichter ontvangt gemid
deld acht procent van de totale
opbrengst uit de reproduktie,
vermenigvuldiging en verkoop
van zijn muziek. Worden er
van een singletje met zijn mu
ziek bijvoorbeeld 100.000
exemplaren verkocht, dan
krijgt hij alleen van die plaat
verkoop al 100.000 maal 48
cent, als we de verkoopprijs
van een single op zes gulden
stellen. Als een elpee uitslui
tend zijn muziek bevat, dan
gaat het om f 1,80 per ver
kochte elpee. Daarnaast krijgt
de componist percentages van
de verkochte bladmuziek en
van elke keer dat zijn werk in
het openbaar wordt uitge
voerd, hetzij live, hetzij via de
plaat voor radio en op televi
sie.
Met de vraag of er sprake is
van plagiaat of niet kunnen
dus enorme financiële belan
gen gemoeid zijn. Dat is dan
ook een reden waarom de
VCP niet zomaar tot een uit
spraak komt en waarom er.
gemeten naar het enorme mu
ziekaanbod, zo betrekkelijk
weinig klachten over plagiaat
bij Buma-Stemra worden inge
diend en minder nog behan
deld. Vaak is een vooradvies
van de VCP al voldoende om
een klager van verdere behan
deling te laten afzien. Rond
een derde van de ingebrachte
klachten wordt niet doorgezet.
Verborgen
Een gaaf voorbeeld van ver
borgen plagiaat openbaarde
zich enkele jaren geleden in
Keulen, waar een concert van
electronische muziek plaats
vond. Daar ging een composi
tie yan een Keulse componist
in première. Het werk stond
op een geluidsband, die door
de dienstdoende geluidstechni
cus echter abusievelijk achter
stevoren werd afgedraaid. Al
na enkele maten herkenden
kenners een hun bekend
werk. De nieuwe compositie
van de Keulse componist
bleek niets anders dan de om
gekeerde opname van Luciano
Berio's „Omaggio a Joyce" uit
1958.
GODERT VAN COLMJON
Zonnewijzers in Utrecht
In het Muziekcentrum in Utrecht kan tot 14 mei een expositie
worden bezocht van zonnewijzers. Op deze foto toont T. van Rijn
een van de vele zonnewijzers, met op de achtergrond de moder
ne klok. De zonnewijzer van klei, (links), is gemaakt door E. Roe
broek uit Haren bij Groningen. Wanneer in deze zonnewijzer licht
valt door een van de spleten, kan de tijd door het gat bovenin de
bol worden afgelezen. Aan het gevaarte van 50 kilo werd drie
jaar gewerkt.
Wozzeck van Alban Berg bij
Nederlandse Opera
DEN HAAG De Nederland
se Operastichting brengt 29
april in het Circustheater in
Scheveningen de opera „Woz
zeck" van Alban Berg uit. De
voorstelling is geregisseerd
door Gotz Friedrich, die dit
eerder deed voor de operahui
zen van Zürich en Houston.
De titelpartij is voor Bodo
Brinkman; de vrouw Marie,
met wie hij in het verhaal sa
menleeft, wordt gezongen en
gespeeld door Karen Arm
strong. De voorstelling wordt
nog acht keer herhaaldin
Scheveningen, Amsterdam,
Utrecht en Rotterdam.
De opera is geschreven naar
het gelijknamige toneelstuk
van Georg Buchner, die het
drama schreef naar de ware
geschiedenis van een soldaat
die keer op keer slachtoffer
was van zijn omgeving. Hij
pleegde zelfmoord na Marie te
hebben gedood.
Berg componeerde een werk,
dat tot de sterkste uit de twin
tigste eeuwse muziektheater-
repertoire behoort. De opera
wordt uitgevoerd onder lei
ding van Kazimierz Kord met
het Radio Philharmonisch Or
kest in de bak en met mede
werking van het Nederlands
Operakoor en het kinderkoor
onder leiding van achtereen
volgens Johannes Mikkelsen
en Han Wilmink.Naast de ver
tolkers van de hoofdrollen zijn
er rollen voor: Nelly Morpur-
go, Pieter van den Berg, Jan
Blinkhof, Horst Hiestermann,
Ronald Burger, Tom Haenen,
Henk Kooymans, Willem
Laakmann en Nico Schaap.
Het zoontje van Marie wordt
afwisselend gespeeld door
Romke Hund en Frederik Ha
bere.
Miljoen
voor
scheppend^
toonkunst Lon
graó
DEN HAAG Het F«aarc
voor de Scheppende T<roer
kunst heeft voor dit jaafblijf
compositie-opdrachten kies
leend en aan 33 componiivooi
een stipendium toegekpwe
Hiermee is een bedrag van'tv-p
geveer een miljoen guldenclow
moeid, geld dat het minis|oogc
van Welzijn, Volksgezondlrus'
en Cultuur als subsidie met
schikbaar heeft gesteld. Iniwee
geheel is er op de begrodroc
van WVC voor dit jaar 1,5 pon<
joen gulden voor scheppeNed
toonkunst beschikbaar, e^Het
veel als vorig jaar. Een pian
van het nog niet toegekëwal,
geld wordt voor het eerst niet
stemd voor meerjarige honyerl
ria. Bovendien zijn een jfnet
ton opzij gehouden voor htfells
reringen-achteraf. wie
Joog
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiig«L
indt
Geen krant ontvangen? Bel tjiaar
18.00 en 20.00 uur, zaterdags tibevj
14.00 en 15.00 uur, telefoonnr. tterl
122248 en uw krant wordt nog dt j
de avond nabezorgd. fnat
rerli
urn
lijke
niet
Door fn elk vakje een letter In t^ertl
len, kunnen zowel horizontaal als
ticaal woorden van navolgende I
kenls worden verkregen: r,
1. Italiaans nationaal gerecht; LTO
2. klompje; L
3. karakteristieke eigenschap; V ert
4. tussentijd (Latijn); pn c
5. vrij van bacterièn. haal
OpioMing tej j
land
uejs s :ui|®"d
ITALIAANSE SCHILDER IN HET STEDELIJK
hebt
BC
AMSTERDAM De reakties
- pro en contra - op het werk
van de in 1946 in Florence ge
boren en inmiddels tot een
duurbetaalde beroemdheid
uitgegroeide schilder-beeld
houwer Sandro Chia, zijn
vrijwel zonder uitzondering
heftig. Verwonderlijk is dat
niet. Ook de doeken van Chia
zijn in menig opzicht explo
sief, zowel in hun vooretel
ling, hun verfbehandeling, als
„Al toen ik op het Haagse
conservatorium zat, experi
menteerde ik met systemati
sche reductie van muziek tij
dens een vertolking". Dat is,
terugvertaald uit het Engels,
zo ongeveer de zin waarmee
Gilius van Bergeijk de toe
lichting begint op zijn compo
sitie „Bac" die is opgenomen
op zijn Donemus-plaat 8203.
Wat wordt hier bedoeld met
systematische „reductie"? In
het Nederlands denken we
dan alleen aan verkleining,
verkorting maar een Engels
man denkt al gauw verder
aan „reduction to absurdity".
Dat is het wat Gilius bedoelt
en dat blijkt uit de voorbeel
den die hij geeft. Op het con
servatorium wilde hij al ach
ter elkaar de even-maten van
een stuk (laten) spelen en
daarna achtereenvolgens de
oneven-genummerde. Hij wil
de de partij voor de linker
hand en die voor de rechter
in een nocturne van Chopin
scheiden, die partijen door
verschillende pianisten in
verschillende kamers laten
spelen en opnemen en ze dan
in een derde kamer gecombi
neerd uit de luidsprekers la
ten komen. Zulk experimen
ten mislukten volgens Gilius
gewoonlijk doordat de mede
werkenden tegenwerkten.
Draaiorgel
In 1967 werd hem door de uit
geverij De Bezige Bij ge
vraagd een muziekstuk te ma
ken voor het draaiorgel dat
daar in het magazijn stond,
maar sindsdien in het Stede
lijk Museum in Amsterdam is
terecht gekomen. Voor Gilius
was de opdracht een welkome
gelegenheid het eerder tever
geefs beproefde proces van
„ontmanteling" in de praktijk
te brengen met een instru
ment dat zonder tegenstribbe
len mechanisch uitvoert wat
in het orgelboek is geponst.
Van Bergeijk had er twee en
een half jaar voor nodig de
juiste ponsing aan te geven
die daarna technisch in een
paar dagen werd aangebracht.
Wat deed Gilius muzikaal?
Hij ging uit van Bachs concert
voor viool, hobo en strijkers,
een bewerking van een verlo
ren geraakt klavecimbelcon
cert. Van elke maat liet hij de
laatste noot weg (vandaar
„Bac" in plaats van „Bach")
en voegde met die weggelaten
noten in de juiste volgorde
een vierde deel aan het con
cert toe. Hii onderbrak het
normale verloop met frivole
passages, zodanig dat alle re-
gistere van het orgel ten min
ste één maal aan bod kwa
men.
Volgens dit artificiële procédé
ontstond een geinig stuk, wel
grappig voor een keer maar te
lang voor de grap. Wat mij
betreft, komt het stuk niet
voor vaak draaien in aanmer
king, want het herinnert te
veel aan de naaimachine-
Bach die we vroeger zo vaak
te horen kregen.
Een veel indrukwekkender
resultaat bereikt Van Bergeijk
in „Over de Dood en de Tijd",-
dat het grootste deel van de
Donemus-plaat in beslag
neemt. Uitgaande van het
slechts uit twee coupletten be
staande Schubert-lied „Der
Tod und das Mëdchen" geeft
de componist eerst een elec-
tronisch arrangement van het
lied. Electronische muziek be
staat wel uit dood materiaal
maar dat wordt levend door
den. Het middendeel, waarin
de dood het meisje verleidt
zich aan hem over te geven, is
een tapemontage van de zang
van een alt, met piano- en or
gelspel. Hier gaat de electro-
nisch muziek over in levende
muziek: dertien maal wordt
het couplet van de dood in
telkens andere toonsoorten
herhaald: een fascinerende
verbeelding van de doods
strijd.
Helaas slaagt de componist er
niet in de finale overeen
komstig znn bedoeling te rea
liseren. Met behulp van het
regaal uit Monteverdi's „Or-
feo" wil hij de dood als bevrij
der laten triomferen in het ju
belend gekraak van de elec-
tronica. Dat overtuigt niet
Mogelijk zal Van Bergeijk dit
slotdeel nog wel eens herzien
maar voor de eerste twee de
len verdiende hij zeker de
Pijper-prijs die hem verleden
week daarvoor door de Johan
Wagenaar-Stichting is toege
kend.
JOHN KASANDER
in hun kleuren. Werk van
hem is in het 'Amsterdams
Stedelijk Museum te zien t/m
29 mei.
Op het doek „Rabit for Di
ner" - al bij twee eerdere ge
legenheden in het Stedelijk te
zien - vlucht een wild konijn,
nagezeten door een primitie
ve, groene jageregestalte, re
gelrecht in het verzengende
vuur van een ontbrand bos of
het inferno zelf. En op het
doek „Blast, Portrait of Ezra
Pound" wordt met een enor
me dreun de Engelse dichter
Ezra Pound, die lange tijd in
Italië woonde, letterlijk opge
blazen - een postume executie
als straf voor diens collabora
tie met de Italiaanse fascisten
of bedoeld als allegorische uit
beelding van diens morele
val? De kracht van beide doe
ken is zo abrupt en overdon
derend, dat de aanblik ervan
bij de kijker bijna een defen
sieve reflexbeweging ontke
tend: in het geval van het wil
de konijn -om je huid te be
schermen tegen de uitslaande
hitte en bij de explosie van
Ezra Pound om het wegspat
tende gesteente te ontduiken.
Verwarring
Hebben na de eerste schrik en
verwarring de restricties van
de controlerende geest hun
gebruikelijke positie weer in
genomen, dan bevredigt die
vooretelling van de explode
rende Ezra Pound mij aller
minst en lijkt het schilderij
eerder het resultaat van een
vluchtig snuffelen aan 's dich
tere levensloop en intellectue
le ontwikkeling, dan van een
flitsend inzicht. Inhoudelijk
volstaat Chia in dit doek met
een wel erg grove, simpele en
oppervlakkige oplossing, en
dat is een constatering die he
laas voor het merendeel van
zijn schilderiien opgaat. Niet
alleen zijn Chia's doeken be
volkt met lompe, boertige en
vooral legendarische figuren,
die zo uit de Commedia del-
l'Arte zijn weggelopen, ze zijn
ook druk doende het maag
darmkanaal te bevrijden van
branderige gasophopingen,
een gevolg van een overactie
ve stofwisseling. De onwelrie
kende bewijslast wordt door
Chia, met behulp van wolkjes
en strepenbundels, letterlijk
in het gezicht van de kijker
geblazen. Bij het zien van al
die flatulente bedrijvigheid is
verleiding moeilijk te
de
weerstaan, een hoog verbran
dingsproces bij de schilder
zelf te veronderstellen en
hem te waarschuwen voor het
niet denkbeeldige gevaar als
|nt t
kunstenaar snel opgebran<^ar
zijn. Want de energie, wj.Ma
mee Chia over de vele stili,s
sche wegen van de modej8r,e
schilderkunst draaft, is eed ®J
verontrustend dan indrr
wekkend. n®
iw e
Stijlen ja's
Het kubisme la George IVOlli
que, het futurisme in de tr^ aa
van Leger, het expressionisnan
op de wijze van Munch of9'
individuele modernisme ^p®)1
Francis Bacon - Sandro Cr
draait er op het eerste gezP''er
zijn hand niet voor om. f"r,r
leen: wat in werken van I 9°
voorbeelden tot een uitge*""'®'
gen stijl is ontwikkeld. b9aat
in zijn doeken vooralsnog f°*
ken in een décor-achtige var
pervlakkigheid. k
ials
Chia lijkt geobsedeerd doo^e^
ambitie, met zijn kunst rjj_t
sterren in het heelal te bej^
zen, wegen te ontsluiten pag|
door nog geen sterveling |rjg
begaan, tot uitdrukking qq(
brengen wat zich niet laat jenJ
drukken. In dit streven s
Chia aan bij menig kunstbij j|
der uit de Italiaanse ren^g
sance en barok en het is va
ook niet toevallig, dat i<je
beelden uit die tijd na-zirt-
ren in de thematische betyjNH
deling en composities jU(je
Chia's doeken. Het al ,ns
noemde „Blast, Portrait^ j
Ezra Pound", maar ook ^an
werk als „Acqua Strane..;(je
zovoorts", waarin een enj) m
achtig wezen boven Hai
blauw wateroppervlak en^jn(j
der een golvend blauw j0nc
meigewelf zweeft, kunjJerf
evengoed gelezen worden j^jj
gekantelde plafondschildeHer i
gen. Chia leeft zijn heme[jfer
stormende obsessie echterL
met een roekeloos patl
waarin hij geen stijlmil
schuwt, evenmin als de gl
zen tussen verhevenheid,'
banaliteit, schoonheid
kitsch, diepgang en opj
vlakkigheid, artistieke
gantie en lompheid.
De luidruchtige retoriek!
veel van zijn doeken is er I
van ferme jongens, sta
knapen. Maar hoewel er
hun boertige gemoedelijk!^
geen moment behoeft te i
den getwijfeld, wekken z
laatste instantie bij mij I
zelfde wantrouwen op aid
aanblik van een in autherl
Jee Beieree kledij gestal
jdrinkeboer, in wiens mate]
rondborstigheid vaak gelijl
dig domme agressie en iiiow
lectuele lafheid dreigendU/0%
de loer liggen. U
GODERT VAN COLMJOr
1
