■mi TAFEL Polen herdenkt joodse oorlogsslachtoffers Hiërarchisch principe van kerk wordt het sterkst bedreigd door hiërarchie zelf kerk wereld £ddóe6oma/tr >weer Delegaties uit Europa en VS op Nicaraguaans vredescongres Onafhankelijke vredesbeweging vrijer in DDR EH ACHTERGROND £eicbc6oivumt DINSDAG 19 APRIL 1983 PAGl) oli PROF. MANDERS VOOR „OPEN KERK' „Het hiërarchisch principe van de r. k. kerk wordt mo menteel het sterkst bedreigd juist door de hiërarchie zelf, die haar gezag als goddelijk en onaantastbaar interpre teert en uitoefent." Dit zei prof. dr. Henk Manders cssr tijdens de inleiding, die hij in Rotterdam voor „Open Kerk" hield onder de titel „En toch vormen wij samen de ge meenschap van de kerk". Al^ de kerk een instelling is, die tegelijk goddelijk én men selijk is, dan reserveert de top graag dat goddelijke voor zich; het menselijke, zwakke en feilbare aspect zou vooral in het gewone kerkvolk te vinden zijn, zo betoogde prof. Manders. Maar een en dezelf de Geest werkt zowel in de leiding als in het kerkvolk en in beiden is menselijke zwak heid en onvolmaaktheid aan wijsbaar. Zo ziet het tweede Vaticaanse concilie de kerk. Deze kerk als geheel heeft de opdracht om Christus herken baar te maken als de levende. Christus, aldus prof. Manders, zit niet opgesloten in de leer, in de dogma's en ook niet in de Schrift. Hij wordt slechts levend in de gelovige mens. Dé waarheid die de kerk te verkondigen heeft is: de trouw van een barmhartige God. In de, volgens dr. Manders verouderde, gezagsopvatting is het geloof vooral een on derwerping aan een onbegrij pelijke, almachtige God, gere presenteerd in het kerkelijk gezag. Die God maakt zijn wil kenbaar door de uitspraken van dat leergezag. De kloos terlijke gehoorzaamheid is het duidelijkste beeld van die op vatting. Maar, aldus prof. Manders, geloven is in wezen Jezus. Christus ontdekken en ontmoeten als de verschijning van God die jou als unieke mens respecteert en bevrijdt. Dat is heel wat anders dan onderwerping aan een gezag dat mij wil verbieden te den ken en kritische vragen te stellen. Eerder had pater Manders be toogt, dat alleen die gemeen schap toekomst heeft, die haar verleden respecteert en zich voortdurend op haar wortels bezint. Traditie bewa ren is juist je eigen oorsprong levend houden door verande ring. Identiteit handhaaft zich immers door verandering. Het conservatisme in de kerk, al dus dr. Manders, is vaak inge geven door angst en zelfbe houd en het kerkelijk gezag gaat vaak met de gelovigen om in een geest van wantrou wen. Dat spreekt duidelijk uit de besluiten van de synode van 1980. Prof. Manders be doelde niet te zeggen, dat de kerk haar hiërarchische structuur zou moeten prijsge ven. Dat is onmogelijk. Maar door haar feitelijk functione ren ondergraaft de hiërarchie haar eigen positie. Onze maat schappij, dus ook de kerk daarbinnen, wordt geken merkt door volwassenheid en mondigheid. Dit cultuurgege ven is door de kerk niet terug te draaien, aldus prof. Man ders. Tijdens de bijeenkomst kwam nog ter sprake een correspon dentie met bisschop Simonis naar aanleiding van zijn op stelling tegenover feministi sche theologie. Men was alge meen van mening, dat uit het antwoord van de bisschop bleek, dat een gesprek met hem in dialoog onmogelijk is, hetgeen werd betreurd. „Open Kerk", zo bleek nog, wil in de toekomst minder be zig zijn met vragen van struc turele aard en zich meer wer pen op maatschappelijke vra gen die de actualiteit van het evangelie kunnen belichten. Religieuzen verkopen aandelen kernwapens Dertien Amerikaanse con gregaties en kloosterorden in en rond Chicago hebben be sloten hun aandelen terug te trekken uit vijftien onderne mingen die grote belangen hebben bij de produktie van kernwapens. Het gaat om aandelen ter waarde van on geveer vijf miljoen gulden in bedrijven als Boeing, Du- Pont, Ford, General Dyna mics en IBM. De religieuze orden en con gregaties verklaren, dat zij vele jaren hebben geprobeerd het beleid van de onderne mingen te veranderen, onder meer door resoluties in te dienen tijdens de aandeel houdersvergaderingen, maar dat hun pogingen vruchte loos zijn gebleken. „Evenals onze bisschoppen in hun brief over oorlog en vre de zijn wij van mening, dat God de mensen niet heeft ge schapen om door kernwa pens te worden vernietigd. Wij moeten andere middelen vinden om de conflicten met onze broeders en zusters in de Sovjet-Unie op te lossen", aldus Mary Frances Schafer, de overste van de Zusters van Liefde, een van de con gregaties. Een delegatie van vredesbe- ontwikkelingsorganisatie, de wegingen uit West-Europa en onafhankelijke vredesbewe- de Verenigde Staten, die deze ging Codene in Frankrijk, de week in Nicaragua is, zal van Spaanse beweging die zich donderdag tot zondag deelne- verzet tegen toetreding tot de men aan de continentale con- Navo, het comité tegen de ferentie voor vrede en auto- kruisraketten op Sicilië, Pax nomie van Centraal-Amerika Christi Internationaal in en het Caribisch gebied in Zwitserland, END uit Enge- Managua, waar afge vaardig- land en IKV en IK VOS in den van meer dan vijftig lan- Nederland. Uit de VS zijn er den aanwezig zullen zijn. Co- vijf mensen, voornamelijk af- nipaz, een Nicaraguaanse vre desorganisatie, is verantwoor delijk voor de conferentie. Adolfo Esquivel, Nobelprijs winnaar voor de vrede, en de Colombiaanse schrijver Gar cia Marquez, zullen onder de sprekers zijn. De delegatie zal daarnaast gesprekken voeren met de kerken en personen uit de regering. Voorts wordt in Nicaragua deze week een groot internationaal vredes- muziekfestival gehouden, ge sponsord door Unesco en de Novib, met vooral Latijnsa- merikaanse zangers van het politieke lied. De Europese delegatie bestaat uit negen mensen. Vertegen woordigd zijn een Westduitse komstig uit de kerkelijke vre desbewegingen. Paus ontmoet katholikos Paus Johannes Paulus II schudt de hand van de in Libanon (Beyrouth) residerende Armeense katholikos van Cilicië, Ka- rekin II, die tot en met vandaag een officieel bezoek aan het Vaticaan brengt. Zondag nam hij deel aan de pontificale mis, die de paus celebreerde in de Romeinse parochie van de apostel Filippus en bij die gelegenheid werd de foto ge nomen. Britse bisschoppen vragen steun voor Zuidafrikaanse dienstweigeraars De Britse r. k. bisschoppen conferentie heeft tijdens haar voorjaarsvergadering een be roep gedaan op de Britse rege ring door te gaan met asiel verlening aan Zuid-Afrika nen, die ter wille van het ge weten geen militaire dienst willen verrichten of langduri ge vervangende dienst zouden moeten vervullen. De rooms- -katholieke bisschoppen heb ben elke jonge Afrikaan die zich tot hen wendt pastorale steun beloofd. De" bisschoppen hebben ook besloten om, samen met lei ders van andere kerken, mee te werken aan een verklaring betreffende de oecumene, die begin mei zal verschijnen. Wat de kerkelijke organisatie betreft zullen de bisschoppen hun adviescommissies stroom lijnen en er deskundigencom missies van maken. Ze zullen uit leken bestaan, voorgezeten door een bisschop. De commissies zullen in zes departementen worden on dergebracht, waaraan zes tot zeven bisschoppen meewer ken. De katholieke kerk in Engeland en Wales zal nu permanent beschikken over een commissie voor interna tionaal recht en vrede en een voor christelijke eenheid, bei de op nationaal niveau. De bisschoppenconferentie krijgt een nationaal secretariaat, be mand door een secretaris-ge neraal en drie secretarissen. desbeweging de laatste tijd meer ruimte. Dat blijkt niet alleen uit de spoedige vrijla ting van de gearresteerde vre desactivisten in Jena, maar ook uit de toelating van span doeken van de onafhankelijke vredesbeweging tijdens een demonstratie van de officiële jongerenbeweging in de DDR. De staat tracht met de vredes beweging te leren leven. Dit verklaarde Peter Wen- De Oostduitse autoriteiten ge-, sierski, hoofdredacteur van maar ze verzet zich tegen de Wensierki zei ook, dat de on- ven de onafhankelijke vre- het blad „Kirche im Sozialis- Oost-West tegenstelling en afhankelijke vredesbeweging mus", een uitgave van het probeert in de DDR een brede de mond zal worden gesnoerd Westduitse persbureau EPD, dialoog over vrede en ontwa- als er nieuwe raketten in tijdens een vergadering in pening tot stand te brengen. West-Europa worden opge- Utrecht voor IKV-kernen die steld. Ook de kerken zullen contacten met de DDR onder- Wensierki betoogde, dat de dan minder mogelijkheid heb- houden. Wensierki wees erop, onafhankelijke vredesbewe- ben vredesactiviteiten te ont- dat de onafhankelijke vredes- ging in de DDR alleen maar wikkelen. Momenteel onder- beweging geen dissidente be- kan bestaan dankzij de ker- houden zeventig IKV-kernen weging wil zijn, zoals de staat- ken en dat er momenteel veel contacten met de gemeenten spropaganda vaak beweert, gediscussieerd wordt over het in de DDR. Het IKV wil maar streeft naar een verdere voorstel van de commissie-' voortaan eens in de vier ontwikkeling van het land. -Palme om Midden-Europa maanden contactdagen orga- Zij is niet anti-socialistisch, kernwapenvrij te maken, niseren voor deze kernen. ide Jn c IC rstn Stemmingmakerij De VVD-fractie in de Tweede Kamer zal een eigen m< nota maken, omdat ze ontevreden is over de concept-me nota van minister Brinkman van Welzijn, Volksgezond! en Cultuur. In die medianota komt een passage voor wa )af wordt herhaald want het staat al jaren in de omroep 3IT10| dat omroepen een geestelijke, maatschappelijke of cult le stroming moeten vertegenwoordigen, die ook buitetken, omroep bestaat. Het is deze passage die de VVD en ooi AVRO (met TROS en Veronica in zijn voetspoor) aangri *tra om de aandacht te vestigen op zichzelf en een overigens bestaand probleem. De hele actie is niet meer dan pure stL - mingmakerij met het doel in de gunst te komen bij kie respectievelijk kijker en luisteraar. HET kabinet, of in elk geval het CDA, is er op uit TROS en Veronica uit de ether weg te werken, zo wordi beweerd. Het protest dat AVRO-voorzitter Wallis de Vric de zendtijd van zijn omroep uitte tegen het vermeende recht, onderstreepte het hetze-achtige karakter van de a j Diezelfde Wallis de Vries immers was staatssecretaris CRM toen in februari 1980 een wijziging van de omroep van kracht werd, waarin na de verrassende toelating Veronica via een beslissing van de Raad van State de staande voorwaarden enigszins werden aangescherpt, zijn concept-medianota wil minister Brinkman nu bew stelligen, dat die voorwaarden ook worden nageleefd, omroepen weten al jarenlang dat ze daartoe tot 1 febr 1985 de gelegenheid hebben en vervolgens zonodig nog t jaar de tijd krijgen om hun leven te beteren, maar dat men in de kunstmatig geschapen opwinding van dit mon maar gemakshalve over het hoofd. BEHALVE de omroepactie onder aanvoering van de A^ ver: is er het demonstratieve verzet van de VVD, dat tot ui fin£ kwam op het partijcongres van deze partij. Ook die act jen bedenkelijk, zeker als we ons realiseren dat het om een r an ringspartij gaat die steun verleunt aan het kabinet, da i al ontwerpnota uitbrengt. Als zo'n regeringspartij met krid l komt in de toonzetting zoals Nijpels die in het afgelcrtoe weekeinde hanteerde, dan kan er nauwelijks een amd conclusie worden getrokken, dan dat die partij uit is op m d v lijkheden binnen die regeringscoalitie. r T Want wie de (overigens nog niet officieel gepubliceej concept-medianota van minister Brinkman goed leest zien, dat deze bewindsman er in het geheel niet op uit is staande omroepen op te doeken of uit de ether te we Nee, juist de unieke pluriformiteit, die het huidige Ne Ser landse omroepbestel kenmerkt, inclusief dus omroepen AVRO, TROS en Veronica, wil Brinkman handhaven, zijn daarentegen juist VVD, AVRO, Tros en Veronica di op uit zijn het huidige omroepbestel op te blazen. Zij wi de commercie een bepalende rol geven in de ether, in pi van geestelijke, maatschappelijke of culturele stromingei ',J~ De luidruchtige protestacties van vvd, avro en coi ten slaat nergens op. Terecht voorziet de concept-media^ van minister Brinkman erin dat het unieke Nederlandse roepbestel niet zo maar onderuit gehaald kan worden bijvoorbeeld onvoorziene technische ontwikkelingen, vooral ook onvoorziene commerciële ontwikkelingen, ether en de nieuwsvoorziening dienen in onafhanke >cht handen te blijven. En dat is waar dit kabirïet gelukkig en blijkt te staan. con diaL- T isel/ :n or Zuurkoolschotel vla met jambiscuits Wie met z'n tweeën is, heeft het volgende nodig: 0,5 tot 1 kg aardappelen, zout, peper, nootmuskaat, melk, 15 g margarine, 1 grote ui, >150 g gehakt, 1 pa prika, worcestersaus, 300 g zuurkool, paneermeel, 20 g margarine: 0,5 liter melk, 25 g custard, 30 g suiker, paar gewone biscuits, paar lepels jam Deze zuurkoolschotel kan, als dat beter uitkomt, een dag te voren worden klaargemaakt, en de volgende dag worden opgewarmd in de oven. Een nadeel is dat dat opwarmen extra energie kost en niet zo gunstig is voor de vitaminen. Kook de aardappelen goed gaar, giet ze af, stamp ze fijn en roer er zoveel melk door, dat het een smeuïge puree wordt. Roer de puree in een paar minuten luchtig en doe er naar smaak peper en nootmus kaat bij. Smoor de grofgesne- den ui gaar. in de eerste portie margarine in een braadpan met deksel. Roer vervolgens het gehakt en de kleingesne den paprika door de ui en bak dit mengsel tot het gehakt gaar is (het ziet dan grijs). Breng het gehaktmengsel op smaak met zout, peper, en worcestersaus. Kook de zuurkool in weinig water gaar in circa vijftien mi nuten. Doe de zuurkool eerst in een omgespoelde oven schaal, spreid er vervolgens het gehaktmengsel over en leg daar op de puree. Strijk de pu ree glad af, strooi er een waas- je paneermeelk over en ver deel daarop de tweede portie margarine. Wordt de schotel vers gegeten, zorg dan dat alles goed warm is. Schuif de schotel even on der èen hete grill of circa tien minuten in een oven die op 7 of 250° staat. Koel alles voor het vullen af als de schotel voor de volgende dag bedoeld is, Reken voor het opwarmen ten minste drie kwartier in een oven op stand 4 of 175°. Besmeer de biscuits dun met jam, breek ze en leg er de vla op. Deze vla wordt smakelij ker als ze een paar uur zo blijft staan. JEANNE Vandaag veertig jaar geleden, aan de vooravond van een nieuwe deportatiegolf, explodeerde het joodse get to in Warschau en het duurde drie weken voordat de Duitse bezetter de opstand had neergeslagen. De getto bewoners die de Duitse tanks en artillerie hadden overleefd, werden afgevoerd naar vernietigingskam pen. Een van de ergste van die vernietigingskampen Auschwitz neemt bij de herdenkingsplechtigheden van vandaag een centrale plaats in. Guardian-verslag- geefster Eve-Ann Prentice ging er op bezoek. AUSCHWITZ Tadeusz Szymanski werd aangewe zen voor de gaskamers van Auschwitz toen hij in het kampziekenhuis lag met typhus. Maar para doxaal genoeg werd de onmenselijkheid van de nazi's, die miljoenen het leven heeft gekost, zijn redding, want op het laat ste moment werd hij als proefkonijn gebruikt voor experimenten met zijn bloed. Hij is nu 62 jaar en is al sinds 1946 om van het gevreesde vernietigings kamp een museum te ma ken ter nagedachtenis van de vier miljoen mensen die er zijn omgebracht. Tevens wil hij hiermee de generaties van na 1945 la ten zien tot welke beest achtigheden mensen in staat zijn. Deze week krijgt Auschwitz meer aandacht aan gewoonlijk in verband met de herdenking van de opstand in het joodse getto van Warschau veertig jaar geleden. Mensen die de concentratiekampen hebben overleefd, komen vanuit de hele wereld naar Polen om sa men met politici en geestelij ken in Auschwitz en elders speciale herdenkingsplechtig heden bii te wonen. Maar Polen heeft deze plech tigheden niet nodig om aan de oorlog herinnerd te worden. Er gaat geen dag voorbij of de Polen denken aan de vader, moeder, broer of oom die in de oorlog is omgekomen. Het land verloor zes miljoen men sen in de Tweede Wereldoor log, vanwie de helft joden, en men kan de huidige Poolse mentaliteit maar moeilijk be grijpen als men zich niet reali seert hoe groot de wonden zijn die de oorlog heeft achtergela ten. De fel nationalistische houding die tussen 1939 en 1945 over heerste en die uiteindelijk re sulteerde in de opstand in het joodse getto in 1943 en de op stand van Warschau een jaar later, ligt tevens ten grondslag aan moderne verzetsbewegin gen zoals Solidariteit. Jonge mensen Net als tijdens de oorlog zijn het de jonge mensen die voor op lopen bij het verzet van So lidariteit. De opmerkingen die de kroniekschrijver Emanuel Ringenblum in 1943 over het joodse getto maakte, zijn nu nog even waar als veertig jaar geleden. „De generatie vol wassenen die al een half leven achter de rug hadden, praatten en dachten over de oorlog, maar wilden hem vooral over leven; zij droomden van het leven. Maar de jonge mensen dachten alleen maar aan een waardige dood", zo schreef hij. Anno 1983 is het niet zozeer de dood waar de oudere mensen bang voor zijn alswel hun baan. Een vrouwelijke direc teur zei vorige week: „Ik durf u niet te vertellen over de om standigheden hier, want dan zou ik mijn baan verliezen. Maar ga maar naar de studen ten, zij hebben niets te verlie zen en ik wil graag dat u weet wat er gebeurt". Ze was ont goocheld door de sombere, economische vooruitzichten en de strenge reisbeperkingen. Maar zoals tijdens de oorlog bleek, blijkt ook nu: het Poolse volk is veerkrachtig. Een goed voorbeeld van die veerkracht is Tadeus Szymanski die van uit zijn geboortestadje Lancut in het zuiden van Polen naar Auschwitz werd overgebracht omdat hij lid was van de pad vindersbeweging, een patriot tische organisatie. „Sommige mensen gooiden zichzelf tegen het om het kamp gespannen schrikdraad en pleegden op deze manier zelfmoord. Maar ik voelde dat nazi-Duitsland op den duur het onderspit zou delven", zei hij. „Ik zag Auschwitz als een voortzetting van mijn strijd te gen de nazi's". „Men kan niet zeggen dat ie dereen constant vreesde voor zijn leven. Er was kamphumor feiiiite Barakken van het vroegere concentratiekamp Auschwitz, waar enkele miljoenen mensen zijn omgebracht. en het weinige dat we konden doen om de nazi's dwars te zit ten, hielp ons te overleven". Uitnodiging Tadeusz heeft de rest van zijn leven doorgebracht te midden van de vreselijke herinnerin gen aan de vier miljoen doden, „omdat ik me na de oorlog niet meer aan Polen kon aan passen". „Ik aanvaardde, de uitnodiging van een vriend om in het kamp te komen werken en te helpen bij het verzame len en selecteren van de per soonlijke bezittingen van de slachtoffers en het informeren van familieleden", zo zei hij. Later werd hij hoofd van de gidsen die jaarlijks 600.000 mensen rondleiden in het kamp dat op bijna 70 kilome ter afstand van Krakau ligt. Hij gelooft dat hij de oorlog heeft overleefd omdat hij erin was geslaagd een baantje te krijgen in de moestuin van het kamp waar hij eten kon stelen. Tadeusz werd tot oktober 1944 in Auschwitz gehouden. Daar na werd hij naar Grosz Rosen en vervolgens naar Buchen- wald gebracht. Het Auschwitz van nu ademt een vreemde, klinische sfeer omdat het zo schoon is. Uiter aard blijft een bezoek aan het kamp met zijn afschuwelijke herinneringen een schokken de ervaring, met name voor de mensen die er familieleden of vrienden hebben verloren. Een Tsjechische vrouw die er een schoolvriendinnetje had verloren, zag tussen de duizen den uitgestalde koffers plotse ling de koffer staan waarmee haar vriendin zoveel jaren ge leden was vertrokken. Maar bezoekers die er emotio neel minder bij betrokken zijn, zullen het kamp wellicht min der schokkend vinden dan ze hadden verwacht. De stenen barakken tonen elk een aspect van het kampleven en een groot deel van de tentoonge stelde voorwerpen zit achter glas. Het afschuwelijkste zijn waarschijnlijk de twee tonnen met vrouwenhaar. Voor de crematie werden de vrouwen kaal geschoren met de bedoe ling hun haar te gebruiken voor het vervaardigen van kleding. Ter illustratie daar van ligt naast de tonnen een baal linnen met enkele van dit haar vervaardigde dekens er half over heen gedrapeerd. Emotionele spanning Dr. Francixzek Piper (42), hoofd van de historische rese- arche-afdeling van het kamp, gelooft dat zijn werk van groot belang is om te laten zien wat er is gebeurd. „Ik denk niet dat w&t hier is gebeurd nog eens zal gebeuren, maar de emotionele spanning die ertoe leidde komt hier en daar op nieuw bovendrijven. Ik denk dat pacifisme erg belangrijk is op het moment". De opstand in het joodse getto van Warschau, die deze week door naar schatting 20.000 mensen in het kamp wordt herdacht, werd geleid door de 24-jarige Mordechaj Anielew- wicz en brak uit nadat SS-ge- neraal Jürgen Stroop opdracht had gekregen de 60.000 joden in het kamp te vernietigen. Versterkingen, tanks en artil lerie werden naar het getto ge bracht waar ze op fel verzet stuitten van de joden die zich met stenen en handgranaten verdedigden tegen de Duitse overmacht. Pas half mei, bijna drie weken later, viel het get to. Mordechaj Anielewicz en tientallen anderen opstande lingen pleegden op 8 mei zelf moord. De herdenkingsplechtigheden van de getto-opstand, die gro tendeels worden gefinancierd door de regering, hebben ech ter ook onenigheid tussen jo den en christenen aan het dag licht gebracht. De laatste over levende van het getto, Marek Edelman (62), heeft in een brief in de ondergrondse pers laten weten dat hij de officiële plechtigheden zal boycotten omdat naar ziin overtuiging nog steeds sprake is van anti semitisme in Polen. Het is niet de eerste keer dat Polen wordt beschuldigd van anti-semitisme. Al kort na de oorlog wilde het ministerie van openbare veiligheid alle joodse ambtenaren vervangen door „echte Polen". Veel Po len die klagen over de on rechtvaardigheden in hun land geven in een adem uiting aan hun irritatie over de jo den. Voor de Tweede Wereldoorlog woonden er 4,5 miljoen joden in Polen, dat is meer dan de huidige bevolking van Israël. Nu wonen er naar schatting nog 10.000 in het land dat tot de dood van de Russische tsaar in 1881 het paradijs van de jo den werd genoemd. EVE-ANN PRENTICE The Guardian Perioden met zon Morgen zijn er perioden zon. Al een aantal dagen ij druk laag boven grote dj van West-Europa. Heel li zaam trekt dit uitgestrekt* bied naar het oosten. Vers lende regengebieden trol over ons land, afgewis door opklaringen. Morgenj er eerst zonnige perio maar later op de dag n< vanuit het zuiden de I king weer toe en valt er lijk weer regen. De minii temperatuur daalt vani tot omstreeks 5 graden, genmiddag wordt een tei ratuur van 14 graden wacht. De wind waait uit westelijke richting en is m Eelde regen Eindhoven regenbui Oen Heider regen Lh. R'dam regen Twente l.bew. Vllssingen regen Z.-Llmburg geh.bew. Aberdeen geh.bew. Berlijn onbew. Innsbruck h.bew. 17 Klagen furt h.bew. 17 Kopenhagen zwbew. 11 Lissabon h.bew. 15 Locarno regen 14 Londen regen 5 Luxemburg zw.bew. 19 Mallorce Malta München Stockholm zw.b GRATIS ELKE WOENSDAG DE BIJLAGE BIJ UW KRANT MH INFORMATIE OVER FILMS,MUZIfl1 THEATER. RECREATIE,EXPOSITlBlIe EN EEN COMPLETE AGENDA

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1983 | | pagina 2