DE TRUC ZU
IA HET FILTER
„Nieuwe Amerikaanse strategie
maakt kernwapens niet overbodig
,Star Wars" dichterbij
lan meeste mensen denken
SIMORITZ SPECIAL FILTER
BRIGADEGENERAAL BERKHOF:
|«M minw mimi
wi nu HMuin m mm
tomm urm
.hi titer nuuordl hit"
liji iM vi toj mr,
UNNENL AN P/BUITENLAND
16.0 ipens
fteidteQowuvnt
DONDERDAG 31 MAART 1983 PAGINA 17
DEN HAAG Voor de
niet-wapendeskundigen
moet er zo langzamerhand
geen touw meer aan vast
te knopen zijn. Al jaren
lang wordt gevraagd om
een vermindering van het
aantal kernwapens. De
Amerikaanse president
Reagan kwam vorige
week met plannen die
volgens hem de kernwa
pens op den duur overbo
dig zullen maken. Maar
hij had zijn ideeën nauwe
lijks ontvouwd, of hij
werd overspoeld door een
golf van kritiek.
„Een fantasie, een mengeling
van technologische wensdro
men en een warrige strategie"
oordeelde de bekende Ameri
kaanse columnist Anthony Le
wis in de New York Times.
Volgens Frank Barnaby, voor
heen directeur van het Zweed
se vredesinstituut SIPRI en te
genwoordig buitengewoon
hoogleraar aan de VU te Am
sterdam, maken de activiteiten
in de ruimte een oorlog op
van de Amerikaanse regering
luiden volgens critici een nieu
we wapenwedloop in tussen de
VS en de Sovjet-Unie, maar
nu in de ruimte.
De Nederlandse brigadegene
raal G.C. Berkhof moet zuch
ten als hij die opvattingen
hoort. „Ik houd niet zo van be
grippen als wapenwedloop",
zegt hij. „De aandacht voor de
ruimte behoort tot de techni
sche ontwikkelingen van deze
tijd. Dat gaat nu eenmaal zo.
Auto's en computers worden
beter, wapensystemen ook.
Wie zich er tegen verzet pro
beert ontwikkelingen te stop
pen, die niet te stoppen zijn.
Als je een bepaalde kennis in
huis hebt, dan gebruik je die.
Maar dit even terzijde. Veel
belangrijker is naar mijn me
ning dat we aan het begin
staan van de ruimte-eeuw. Het
economisch gebruik van het
heelal zal de komende jaren
sterk toenemen. Voor de lan
den die daaraan meedoen ont
staan nieuwe veiligheidsbe
hoeften. Die zouden we in goe
de banen moeten leiden: door
middel van onderhandelingen
trachten de stabiliteit te hand
haven".
met de opvatting, dat het in de
ruimte plaatsen van stralings
wapens tegen vijandelijke ra
ketten een verstoring betekent
van het machtsevenwicht,
waardoor een oorlog tussen
Oost en West dichterbij komt.
„Deze technieken vormen
geen beslissende technologi
sche doorbraak aan Ameri
kaanse zijde. We moeten niet
vergeten dat de Sovjet-Unie op
dit terrein al zeer ver is gevor
derd, op een aantal punten
verder dan de VS. Daarnaast
mogen we niet uit het oog ver
liezen dat de grootte van de
raketten en het aantal satellie
ten op zich niets veranderen
aan waar het uiteindelijk om
draait: het conflict hier op aar
de. Het is niet zo dat een even
tuele oorlog beperkt blijft tot
mooi vuurwerk in de ruimte.
Het is het begin of het gevolg
van een strijd op de wereld. Ik
denk daarom dat er wel onge
looflijk grote belangen in het
geding moeten zijn, wil het
ooit tot een directe confronta
tie komen. De komst van wa
pens in de ruimte brengt zoiets
niet dichterbij".
Berkhof: Satelliet-defensie helpt kern- afrde zowel waarschijnlijker
als nog vernietigender dan een
niet de wereld uit".
3} er is een afkorting van
SaJ fit Amplification by
I®-; nulated Emission of
'i\ liation. In het
Ki derlands betekent dat
jjj chtversterking door
Stimuleerde uitzending
13$} straling".
een laser worden
1 en met behulp van
een ingewikkelde
techniek „opgepompt",
waarna zij een enorme
hoeveelheid licht
produceren, die via
spiegels in een
evenwijdige bundel naar
buiten wordt geleid.
Die bundel is de
kernoorlog al is. De plannen
laserstraal, die ook in het
gewone leven van alledag
al veel toepassingen kent:
bij operaties in het
ziekenhuis, als
meetinstrument in de
bouw, als metaalsnijder in
de industrie, in de
compact-disc en in het
leger als modern
Oorlog niet dichterbij
De generaal is het niet eens
vuurgeleidingssysteem.
Het gaat hier echter om
lasers met een beperkt
vermogen, dat
onvoldoende is voor de
taak die het laser-wapen
volgens de nieuwste
militaire strategieën in de
toekomst moet gaan
vervullen.
Kernwapens niet weg
Sommige tegenstanders van de
Amerikaanse plannen noemen
ze „uitermate provocerend
voor de Sovjet-Unie". Vele an
deren stellen daarentegen dat
de Russen zeer wel in staat
zijn zelf een dergelijk systeem
in de ruimte te brengen. Maar
mochten ze daar niet in slagen,
dan is president Reagan, zo
verklaarde hij eergisteren, mo
gelijk zelfs bereid de wapens
aan de Sovjets ter beschikking
te stellen. Wat heeft hij daar
mee voor?
Volgens generaal Berkhof is
die opmerking bedoeld om de
Russen „te schofferen". „Het is
eigenlijk een dodelijke opmer
king. Hiermee wordt de in
druk gewekt dat de Sovjet-
Unie op dit terrein een onder
geschikte positie inneemt. En
dat komt in het Kremlin hard
aan. De Sovjets zouden zo'n
aanbod natuurlijk nooit kun
nen accepteren. Ik weet ook
niet of het wel zo verstandig
was het op deze manier te
brengen. Je jaagt er de Sovjet
leiders mee de bomen in en
die zijn in dit geval erg hoog".
In de kritiek op de plannen
van de Amerikaanse regering
wordt er steeds op gehamerd,
dat er nooit sprake zal kunnen
zijn van een ondoordringbare
satelliet-defensie. Aan beide
zijden staan tienduizenden
kernraketten op elkaar ge
richt. Zelfs al zou zo'n ruimte
systeem er in slagen vijfenne
gentig procent van de aanstor
mende raketten te vernietigen,
dan is de resterende vijf pro
cent voldoende om de aarde te
vernietigen. „Geen enkel sy
steem werkt honderd procent"
is het commentaar van Ber
khof. Hij gelooft daarom niet
in het hoopvolle toekomst
beeld van president Reagan,
dat de satellieten de kernwa
pens op den duur overbodig
zullen maken.
„Politici liegen niet, maar
spreken ook nooit de hele
waarheid. Ik denk niet dat je
de kernwapens kunt afschrij
ven. Zelfs al zou je dat willen:
de kennis blijft bestaan. En
denk eens aan de onderzeeërs,
die een niet gering deel van de
vernietigingskracht met zich
mee voeren. We kunnen die
dingen niet opsporen als ze on
der water zitten. Zij blijven
een niet uit te schakelen drei
ging". „Wel is het volgens mij
mogelijk dat het accent van de
kernwapens naar andere ter
reinen wordt verschoven,
maar helemaal weg, dat zie ik
niet. Wat dan het specifieke
nut is van het nieuwe sy
steem? Dat is er eigenlijk niet.
Het gaat om een niet te stop
pen verbetering. Als de ene
partij iets kan, dan moet de
ander het ook kunnen. Of de
satellieten-defensie ook van
invloed zal zijn op de omstre
den raketten voor de middel
lange afstand? Jazeker, maar
dat komt pas aan de orde als
we er technisch toe in staat
zijn de grote raketten uit te
schakelen. En zover zijn we
nog niet".
Afschuwelijke schade
Een oproep aan de regering
Reagan om met de Russen
rond de tafel te gaan zitten in
een poging de bewapening in
de ruimte alsnog aan strenge
regels te binden, geeft gene
raal Berkhof niet veel kans.
„In het verleden zijn die ge
sprekken er wel geweest,
maar zonder resultaat. Je
houdt natuurlijk het probleem
dat een land een voorsprong
niet uit handen wil geven.
Daarnaast moeten we beden
ken dat de huidige Ameri
kaanse plannen voor een groot
deel een antwoord zijn op de
enorme Russische voorsprong
op bijna alle andere militaire
terreinen. En dan nog dit: die
ruimtewapens zijn niet minder
ellendig dan de overige. Je
kunt ze misschien beter rich
ten, maar de schade die ze
aanrichten is nog steeds af
schuwelijk".
JOS TIMMERS
HAAG De Ame-
ïanse president Ronald
i, 43 jaar na zijn rol
!e western „Santa Fé
nog een keer als
j^jnster. Nu echter als een
-ïnce-fictionheld, in een
eld waarin spionage-
illieten het verken-
iwerk doen en het
iboypistool is vervan-
door laser- en andere
hoogwaardige
jens. Dat is het beeld
bij sommigen is blij-
hangèn, sinds de ge
in de VS vorige
door hun president
wieden opgeroepen tè
)en bij het ontwikke-
van een geheel nieuw
lensysteem.
uiteindelijke bedoeling
an is op NAVO-landen
uurde Russische raketten
8®|ens de vlucht onschadelijk
uinnen maken. Ondanks
kritiek op deze ideeën
elen weinigen er aan dat
95#meeste plannen op den
,fi technisch uitvoerbaar
zijn. „Het onderzoek is
°5$chien al veel verder dan
opdenken", zegt een deskun-
Ijjfe. De nieuwe plannen van
1 Amerikaanse regering be
igen iets dat wij eigenlijk
'isten: de wereld staat op
Trempel van de ruimte-
ooyrschot
^•Jde voorbije twintig jaar
hebben de beide supermach
ten, met name door het mas
saal omhoog schieten van sa
tellieten,-al een stevig voor
schot genomen op de komende
ruimte-eeuw. Van alle kunst
manen die rond de aarde cir
kelen heeft meer dan de helft
een militaire functie: spionage,
navigatie en communicatie. Zij
vormen de hoeksteen van de
moderne defensie. Wanneer
enkele satellieten worden uit
geschakeld betekent dat een
enorme klap voor de in ons
geval westerse verdediging.
Het is dus niet zo vreemd dat
zowel de Verenigde Staten als
de Sovjet-Unie zoeken naar
mogelijkheden om vijandelijke
satellieten uit te schakelen.
Voor 1985 zal de Amerikaanse
luchtmacht proeven nemen
met het zogenaamde ASAT-
wapen, dat vanuit een F-15 ge
vechtsvliegtuig kan worden
afgeschoten. Een nadeel van
dit wapen is echter dat het al
leen de in een lage baan om de
aarde draaiende Russische
foto- en verkenningssatellie
ten kan treffen. De veel hoger
cirkelende waarschuwings- en
communicatiekunstmanen blij
ven buiten schot. Dit gegeven
én de vrees dat de Sovjet-Unie
binnen afzienbare tijd in staat
zal zijn Amerikaanse satellie
ten vanuit de ruimte aan te
vallen, vormen belangrijke
drijfveren achter de nieuwe
Amerikaanse plannen. De VS
hebben hun zinnen gezet op de
allermodernste wapensyste
men. Dat zijn de zogenoemde
stralingswapens, gebundelde
energiestromen die met licht
snelheid op hun doelen af
schieten. Is een dergelijke
bundel eenmaal gericht, dan is
er geen ontkomen meer aan:
in een fractie van een seconde
wordt het doelwit getroffen
door een plotselinge hitte en
een figuurlijke mokerslag. Op
grond van de huidige techni
sche kennis kan zo'n doelwit
alleen maar beperkt zijn. Des
kundigen zetten er grote
vraagtekens bij of de stralings
wapens ooit als massa-vernie
tigingswapens kunnen worden
gebruikt. Vooralsnog lijkt het
onmogelijk dat de dodelijke
stralen op grotere gebieden op
aarde worden gericht.
De bekendste van deze stra
lingswapens is de hoge-ener-
gie-laser, een laserstraal (zie
kadertje) met een sterk door
dringend vermogen. Met dit
wapen zijn in de Verenigde
Staten al verschillende proe
ven genomen. Deze laser heeft
als nadeel dat er een redelijke
afweer tegen mogelijk is, bij
voorbeeld door het doelwit
spiegelend te maken, zodat de
laserstraal afkaatst.
Tegen twee andere vormen
van stralingswapens, waarvan
de ontwikkeling overigens nog
heel wat minder ver is gevor
derd, valt veel minder te doen.
Bij de gebundelde microgolven
moet men denken aan een wa
pen, dat werkt als een soort
versterkte magnetron-oven. In
een magnetron-oven kunnen
etenswaren in korte tijd wor
den verhit. Wanneer de bun
del van het microgolven-wa
pen op een doelwit wordt ge
richt, kan dat doelwit worden
vervormd of zelfs wegsmelten.
Het derde stralingswapen is
het zo genoemde atomaire
deeltjes-wapen, waarbij elek
trisch geladen deeltjes met
grote snelheid op een doel
jlSKE EN WISKE HET BRETOENSE BROERTJE
Jd IdtCJl
ut itülitp vcfflon
Ddt id! net djmid
mindtr mar mhen'
worden afgevuurd. De afstand
die met dit wapen kan worden
overbrugd zou niet zo groot
zijn, maar de uitwerking is te
vergelijken met die van een
blikseminslag.
Voor deze stralingswapens, nu
nog het laserwapen maar in de
toekomst ook de. microgolven
en de atomaire deeltjes, moet
in eerste instantie gedacht
worden aan toepassing op aar
de. Bekend is dat in de Vere
nigde Staten al verschillende
{>roeven zijn genomen met een
aserkanon, dat kan worden
ingezet tegen anti-tankraket
ten en mogelijk ook als lucht
afweer voor bijvoorbeeld grote
vliegdekschepen.
Pas op de langere termijn kun
nen dergelijke stralingswapens
worden geplaatst in hun „idea
le" werkterrein, de ruimte.
Daar zijn ze over afstanden tot
10.000 kilometer te gebruiken.
Eerst om vijandelijke satellie
ten aan te kunnen pakken,
daarna en daar had presi
dent Reagan het in zijn toe
spraak met name over om
vijandelijke kernraketten
vroegtijdig onschadelijk te
kunnen maken. Nog verder
weg in de toekomst, zeker na
het jaar 2000, ligt de mogelijk
heid dat satellieten recht
streeks doelen op aarde aan
vallen.
Voor het zover is zal men ech
ter enorme technische proble
men moeten oplossen, zoals
het opwekken van de benodig
de energie, het verkleinen van
de stralingsbron, het beheer
sen van de reacties en het
nauwkeurig richten over gro
tere afstanden.
Hoeveel jaar de onderzoekers
nog nodig hebben valt niet te
zeggen. Maar de deskundigen
zijn er van overtuigd, dat uit
werking van de plannen tech
nisch mogelijk is. De weten
schap is immers veel vaker
met onmogelijk gedachte op
lossingen gekomen.
Deze ontwikkeling komt niet
uit de lucht, zo u wilt uit de
ruimte, vallen. De regering
Reagan heeft er nooit een ge
heim van gemaakt dat het
heelal naar haar mening moet
worden benut voor een verbe
tering van de westerse defen
sie. „Wie de ruimte beheerst,
heeft tevens het aardopper
vlak in zijn macht" heeft on
derminister van defensie Sti
vers gezegd.
Ruimte-operaties voegen een
nieuwe dimensie toe aan de
Amerikaanse militaire moge
lijkheden, waarbij de space
shuttle een zeer belangrijke
rol speelt. Om een voorbeeld
te noemen: door de komst van
het ruimteveer kost het in de
ruimte brengen van een satel
liet nog maar een tiende van
het oorspronkelijke bedrag.
Van de vluchten van het
ruimteveer die tot 1994 staan
gepland is meer dan een derde
Als het Pentagon zijn zin krijgt,
Amerikaanse ruimtestation.
afgehuurd door het ministerie
van defensie. Daarna zal het
Pentagon de beschikking heb
ben over een eigen ruimte
veer.
We hebben het tot nu toe met
name gehad over de Ameri
kaanse inspanningen, maar
duidelijk zal zijn dat de Sovjet-
Unie zich op dit terrein niet
onbetuigd laat. De regering
Reagan haalt geregeld de
voorpagina's met alarmerende
uitspraken over de Russische
vorderingen. Zij zouden aan
het eind van de jaren tachtig
een eerste ruimtelaser in een
baan om de aarde kunnen
brengen en in de jaren negen
tig in het bezit zijn van laser
wapens tegen Amerikaanse in
tercontinentale kernwapens.
Bekend is dat met name de
technische kennis op het ter
rein van het atomaire deeltjes
wapen ver is gevorderd. In
hoeverre de overige berichten
juist zijn is niet te achterhalen,
maar het is duidelijk dat de
militarisering van de ruimte
ook in de Sovjet-Unie hoge
prioriteit heeft.
„Star wars" dichtbij
Het is moeilijk te voorspellen
hoe het er over pak-weg twin
tig jaar in de ruimte uit zal
zien. In de discussie wordt bij
voorbeeld nogal eens vergeten
dat het Russische ruimtesta
tion Saljoet al jarenlang rond
de aarde draait. Het is zeer on
waarschijnlijk dat de Saljoet
geen militaire functie heeft.
Als het Pentagon zijn zin
krijgt, zullen de Sovjets nog
voor 1990 gezelschap krijgen
van een Amerikaans militair
ruimtestation. Volgens sommi
ge deskundigen zullen zowel
de VS als de Sovjet-Unie bin
nen vijf jaar een laserkanon in
de ruimte plaatsen.
Over de kosten van dergelijke
operaties lopen de meningen
sterk uiteen. In de periode tot
1990 zou het ruimteprogram
ma de VS tussen de 35 en 120
miljard dollar kosten.
In de voorbije decennia zijn
verschillende verdragen geslo
ten, waarin grenzen worden
gesteld aan de militarisering
van de ruimte. Maar die ver
dragen zijn gebaseerd op de
stand van de technologie op
dat moment en daarom niet in
staat de nu voor de deur staan
de ontwikkelingen te stoppen.
Bovendien is het zeer twijfel
achtig of beide supermachten
er iets voor voelen die akkoor
den bij te stellen. Wanneer
men er niet in slaagt het mili
tair gebruik van de ruimte on
der controle te brengen, dan is
het tijdperk van „Star Wars"
veel dichter bij dan de mees
ten van ons nu nog denken.
dan zullen de Sovjets nog voor 1990 gezelschap krijgen van dit
CDA wil
informatie
over buiten
schilderwerk
DEN HAAG De CDA-frac-
tie in de Tweede Kamer heeft
de regering meer informatie
gevraagd bij de eventuele uit
breiding van de aftrekbaar
heid van groot onderhoud van
het buitenschilderwerk. In het
bijzonder wil de fractie wor
den ingelicht over de budget
taire gevolgen van die uitbrei
ding. Een en ander blijkt uit
het voorlopig verslag van de
fractie over de door de rege
ring voorgestelde regeling. De
fractie stelt zich op het stand
punt dat de tijdelijke verrui
ming van de aftrekbaarheid
slechts is te billijken vanuit de
te verwachten effecten daar
van op de werkgelegenheid in
de bouwnijverheid.
ledereen weet dat een sigaret met
weinig teer en nicotine niet overloopt
van smaak. Kortom je rookt wel heel licht,
maar je hebt geen
smaakvoldoe-
ning.
Gelukkig is die tijd voorbij want nu
is er ST. MORITZ SPECIAL.
De enige lichte sigaret met dat
prettige gevoel van een echte sigaret.
En de truc zit in het filter.
Het revolutionaire Astra filter laat
het aroma perfekt door en in
kombinatie met het cycloon
effekt krijg je daardoor een
uitstekende smaak.
De smaak van
ST. MORITZ SPECIAL,
de enige sigaret met
het Astra filter.
HOE WERKT HET ASTRA FILTER EN
WATISHETCYCL00N EFFEKT?
jrfy/ Het Astra filter is hetemge
yy/ filter dat gebruik maakt van
aërodynamische principes.
Het filtert de rook, laat het aroma
door, en zuigt lucht aan via
aparte kanaaltjes.
Doordat de lucht met een grotere
snelheid in de mond komt dan
het aroma, ontstaat er een
werveling... het cycloon effekt!
En dat cycloon effekt zorgt
ervoor dat alle smaakpapillen in
uw mond kunnen genieten van
ST. MORITZ SPECIAL.
Een revolutionaire vinding
waaraan drie jaar onderzoek is
voorafgegaanEn die u beslist
moet proberen.
