maya - In dia an
„boek
der gebeurtenissen
Omwegen
geëist tegen Turken
Mooi
meegeiMH
ila
4!iDEN/REGIO
DE MAS IS NU OOK DE MAYA-CULTUUR IN EUROPA AANGEKOMEN
9?
HEROÏNESMOKKEL
ioeterwoude misschien in schoolbegeleidingsdienst
IRIS LE RÜTTE EN HERMA
GERRITS IN GEMEENTEHUIS
JSr C<?ïdAc Somont
EeidócSoivumt
WOENSDAG 16 MAART 1983 PAGINA S
>t.
Op omwegen door en land"
kom ik graag mensen tegen. ,U kunt I
mij telefonisch of schriftelijk vertellen
wie u graag in deze rubriek zou willen I
tegenkomen. Ik ben bereikbaar via 071 VW1
- 12-22 44 op toestel 10. door Ton Pielers
vocaat voor de persconferen
tie, aanzitten „in de kleurrij
ke kleding van zijn voor
ouders". Dat was een misver
stand. De verschrompelde
mini-Maya had zich blijkbaar
aan boord al omgekleed en
stak in een gekreukelde wes
terse pantalon, een crème
colbertje met daaronder een
druk geblokte sweater en
open hemd. Maar wat hij aan
een schouder had hangen
loog er niet om: een kleurige
indiaanse reistas (nee, het
was geen strijdbijl, zoals ie
mand meende gewaar te
worden) als een broodzak
aan een geborduurde draag
band. Een tas, waaruit hij
zijn informatie met ons wilde
delen. Boeiend vitaal figuur
tje, achter de tafel, tussen
grote blonde, hispanologisch
bedreven, op hun onderwerp
toegespitste Nederlandse
gastheren in. Alle gedreven
door hun liefde voor de au
tochtone minderheden. Don
Adriaan kwam, zoals eens de
maïs vanuit Midden-Amerika
de wereld veroverde, nu met
de Maya's als een rijke bron
van inspiratie naar Europa.
Voor tweeëneenhalve
maand. Op uitnodiging van
„Tribaal" (tijdschrift over in
heemse volken) en van de
KRO, die voor haar radio een
luisterspelserie vervaardigt
van Don Adriaans bewerking
van Pop Wuj.
Grapjt
'es
I
Een heel klein Indiaantje,
even anderhalve meter lang;
een wat donkerder „Don
Helder Camara" en net zo
spiritueel. Vriendelijke don
kere sprekende oogjes, zon
gebruinde huid, sluik grijs
haar, een levendige guit, iet
wat dovig, maar intellectueel.
Hoogbejaard, maar met de
expressie van een nog veel
belovende jongeling. Een
aantal toehoorders scheen
invankelijk zou hij eer-
r naar Europa, naar
jderland, zijn geko-
>n, maar Don Adriaan
rkoos eerst aanwezig
:ijn bij het bezoek dat
paus aan zijn verwar
geboorteland Guate-
,1a bracht. „Niet als
iholiek wilde ik daar
zijn, maar als nieuws-
[rig kind, om gade te
nen slaan hoe de so-
il-religieuze beweging
de paus op gang
jrd gezet. Ik ben ka-
iliek ja, omdat de
iters bij ons steeds de
lianen in bescherming
iben genomen". Don
rian Ines Chavez, 78-
'ige tanige woelwater,
yoedsbroeder van de
■4iya-Ki-ché's, kwam
ma enigszins opge-
:ht naar Schiphol ge-
igen. En landde als
warm godenkind op
lage koude droogge-
kte kikkergebied.
»t in zijn bagage tien
en exemplaren van
door hem in het
lans vertaalde „Boek
gebeurtenissen", of-
1 „Pop Wuj" (uit te
?®£eken als pop woeg).
„bijbel van de Maya's"
zonder hoofdstukken,
s maar doorgeschreven
moet 55 gulden het stuk
irengen, maar dat is een
lijntje vergeleken bij de
irgie die Don Adriaan erin
ïft gestopt. Twintig jaar
in het eeuwige leven dat
Ti lijkt toe te lachen heeft
:e bijna gemummificeerde
;erkundige aan de recon-
ictie van dit heilige boek
mythen besteed. Gister-
tddag, nauwelijks aangesla-
1 door zijn trans-Atlanti-
ie vlucht, presenteerde hij
Los Paises Bajos, het won-
landje van solidariteit, de
le boodschap van Ki-ché,
1 de stad Ki-ché en de
jm Ki-ché; de enige stam
/efet een geschreven litera-
[eijianbreker Don Adrian Ines
afyiavez zou, volgens een con- „De jeugd van Guatemala is op het goede spoor gebracht."
Spaans te verstaan; men
lachte althans ontwapend om
z'n grapjes. De rest zat dan
meesmuilend te kniezen en
wachtte op de vertaling van
de tolk, die soms de ellenlan
ge draad in het scheppings
verhaal van een cultuur even
kwijt was. Hoogstaand verte
genwoordiger van het mai's-
volk, een van de zeven mil
joen nog levende Maya's in
Latijns-Amerika, waarvan er
vijf miljoen in Guatemala
huizen. Blij, dat „het Neder
landse volk zich met de
Maya-cultuur bezighoudt".
Al was het maar vast ter
persconferentie, waar de
broeierige ernst van het mee
voelen hing. Er waren ook
vragenstellers over „het hoe
en waarom", en over een
scheppingsverhaal „uit een
land met volkerenmoord"; en
„hoe vond u de paus?" Don
Adriaans mystieke gaven
leidden dan alles weer in het
rechte pad naar „no pro
blem".
Het hem aangeboden wel
komsgeschenk was een stuk
je westerse cultuur: een geel
plastic maïskolfje dat met
enige moeite als balpen ge
bruikt kon worden, maar
waarin Don Adriaan eerst
even, ten gerieve van de fo
tografen, de tanden in scheen
te zetten. Hij voelde zich snel
al thuis, in het perscentrum
van de Nederlandse interna
tionale luchthaven, met het
„boek der wordingen" onder
handbereik. Maïs is popcorn.
Don Adriaans boodschap is
Pop Wuj en daarmee is Don
Chavez, uit het hoogland van
Guatemala, voor het eerst in
Europa.
Heilige boek
Chavez ziet het als zijn lot,
als zijn voorbestemming
zelfs, dat hij het heilige boek
van de Maya-Indianen heeft
mogen reconstrueren. Hij is
ervan overtuigd, dat de re
constructie van deze niet-
christelijke, vóór-christelijke
„bijbel" een verandering zal
betekenen voor de geschiede
nislessen zoals die hu op de
scholen in Guatemala een
land, dat vroeger van die
prachtige postzegels uitgaf,
herinner ik me worden
gegeven. Hij begon, twintig
jaar geleden, zijn werk omdat
Don Adriaan met de „bijbel der Maya's".
eerdere versies van het
scheppingsverhaal naar zijn
mening te veel onder invloed
hebben gestaan van de wes
terse religie.
Hij zette zich aan de arbeid
en de goden en andere gees
ten moeten hem hebben bij
gestaan, want Don Adriaan
kreeg van officiële zijde geen
enkele medewerking. Alles
deed hij in z'n eentje. Gaf het
boek tenslotte uit en putte
daarvoor uit eigen middelen,
omdat hij wist dat men hem
toch. niet zou helpen. In de
V.S. niet, in Mexico niet, in
eigen land helemaal niet. Hij
verkocht stukken grond en
verpachtte grond, en met dat
geld werd zijn reconstructie
van Pop Wuj geconcreti
seerd. Want onbemiddeld is
hij niet, Don Adriaan.
Onderwijs
Miskenning trof hij op zijn
ongebaande wegen. Hij werd
uitgenodigd om te komen do
ceren aan de Sorbonne in Pa
rijs, maar dat feest ging niet
door. De KRO dacht er an
ders over en nu is Chavez in
ons land om ons zijn waar
heid te vertellen. Overigens
was Chavez de eerste Indiaan
die, in 1925, onderwijsbe
voegdheid kreeg. Hij gaf les
op lagere scholen, scholen
voor voortgezet onderwijs,
was hoogleraar en lid van de
academie voor de Ki-ché-
taal. Het moet een belevenis
zijn om college van die man
te krijgen; hij verklaart alles
en bedient zich daarbij van
klanknabootsingen, en na
scherpe dentalen en labialen
veegt hij met een zakdoek z'n
lippen af.
Het „Boek der gebeurtenis
sen" een origineel, in het
Maya-hiëroglyfenschrift, is
nooit gevonden en de eerste
Spaanse vertaling van ene
pater Ximenez werd pas vo
rige eeuw herontdekt is in
twee delen gesplitst. Het eer
ste deel vertelt van de schep
ping en de verwoesting van
de wereld, de strijd van de
helden met de machthebbers
van de onderwereld, en van
het maïs-wonder. Het tweede
deel handelt over de oor
sprong en de stichting van de
staten van de Ki-ché en de
Cakchiquels. Pop Wuj is een
Maya-bijbel die zich niet licht
laat interpreteren door met-
ingewijden. De werkelijke
waarde van het boek is voor
al een wetenschappelijke.
Don Adriaan gelooft ook
niet, dat binnenkort in de
Nederlandse gezinnen, na de
avondmaaltijd, een kwartier
tje uit Pop Wuj gelezen zal
worden. Hij vindt dat wel
een gemis, maar toch is hij
allang verheugd in ons land
de echte historie van de May
a's te kunnen vertellen.
Jeugd
Don Adrian Ines Chavez is
een wijs man, die een volk
terugvoert naar de oude
waarden. Zoals hij gisteren
zei: „De jeugd van Guatema
la is op dat goede spoor van
de Maya's gebracht; de jeugd
van Mexico niet". En dat was
heel spijtig te horen voor een
aanwezige Mexicaan, die on
getroost heenging. In Leiden
zal Don Adriaan op 18 en 25
maart een lezing (in het
Spaans) verzorgen voor de
werkgroep pre-Columbiaanse
archeologie aan de Rijksuni
versiteit. En zo gaat hij, aan
de hand van zijn eigen oerou
de historie, nog het land
door. Hopend het begrip tus
sen volkeren te kunnen ver
beteren, tot hij in mei in
Hamburg en Parijs uitkomt.
En eenmaal weer thuis in
Guetzaltenango, in Guatema
la, zal deze expert in de
Maya-cultuur geen strobreed
in de weg worden gelegd, zo
vertrouwt hij.
eJjN HAAG LEIDER-
uiDRP Drie Turken,
►er? gisteren bij de Haagse
el£htbank terecht stonden
,'gens smokkel en han-
1 in heroïne hebben gis-
"|en gevangenisstraf te-
Ti zich horen eisen. Het
ietal werd op 18 novem-
|r van het vorige jaar
^gehouden in Leider-
irp. In de reserveband,
n de auto waar ze zich
bevonden werd vier
lo heroïne aangetroffen
een waarde van
.000 gulden. De politie
vooraf getipt.
De gang van zaken rond de
aanhouding was voor wat be
treft de advocaten van de ver
dachten aanleiding om te ver
onderstellen dat er sprake was
geweest van uitlokking van de
misdaad door de politie. Met
name het feit dat de officier
van justitie, mr. Holthuis niet
bereid was geweest om drie
getuigen te laten verschijnen
was voor de advocaat mr. Doe-
dens niet aanvaardbaar. Twee
van die getuigen, aangeduid
als Wim en Jan hebben vrij
wel zeker voor de politie ge
werkt. Het aandeel van de
derde man, aangeduid als
„Weed" of „De Witte" bleef
duister.
Volgens de 25-jarige Turkse
verdachte uit Zoetermeer zou
„Weed" hem in een snackbar
in Zoetermeer hebben ver
zocht om hem in contact te
brengen met een heroïnehan
delaar. „Weed" zou zo hebben
aangedrongen, ook in de daar
opvolgende weken dat de ver
dachte toegaf om van het ge
zeur af te zijn. Er werd contact
gelegd met de 44-jarige Turkse
verdachte uit Den Haag, die
ervoor zorgde dat het verdo
vende middel met een vracht
wagen het land in werd ge
smokkeld door de derde ver
dachte, een 30-jarige Turkse
chauffeur. De heroïne zou op
geraffineerde wijze in buizen
in de benzinetank zijn ver
voerd. In Nederland werd het
zware verdovende middel in
de reserveband gestopt en in
een personenauto naar Leider
dorp gereden. Via de infor
manten Wim en Jan was de
politie daarvan echter op de
hoogte en de auto met de drie
Turkse verdachten werd on
derschept.
Volgens mr. Holthuis was er
geen enkele aanleiding om te
veronderstellen dat het mis
drijf door de politie was uitge
lokt. Volgens de officier was
het niet in het belang van de
politie om de identiteit van in
formanten vrij te geven door
ze te laten getuigen. Hij ver
klaarde er geen behoefte aan
te hebben gehad om de identi
teit van „Weed" te achterha
len. „Het is al lang bekend dat
heroïne op deze manier, via
vrachtwagens uit Turkije het
land binnenkomt. Het is altijd
verheugend dat er iets van dat
afschuwelijke verdovende
middel wordt onderschept",
aldus de officier. Tegen de in
Zoetermeer woonachtige ver
dachte werd vier jaar gevan
genisstraf geëist, tegen de
Turkse chauffeur 5 jaar en te
gen de 44-jarige in Den Haag
wonende .verdachte 6 jaar, al
len met aftrek van voorarrest.
Uitspraak over twee weken.
6t)ETERWOUDE Het
-Jeterwoudse college van
Ja en W staat positief te-
;0nover toetreding tot de
el ehting schoolbegelei-
igsdienst Rijnland.
iraan worden evenwel
voorwaarden verbon-
dat de eigen identiteit
jn de onderwijsbegelei-
ig in Zoeterwoude, als-
Ie de handhaving van
rechtspositie van de
lidige remedial teacher
aarborgd blijft. Een
itig bijkomend aspekt
de toetreding
irover de gemeente-
id nog formeel moet
•luiten is voorts het
lanciële voordeel dat in
de nabije toekomst wordt
bereikt.
De ontwikkelingen op het ge
bied van de onderwijsbegelei
ding hebben er in de loop der
jaren toegeleid, dat steeds
meer gemeenten overgingen
op regionalisering. Om een en
ander in de regio Leiden te re
aliseren is een commissie in
het leven geroepen die zich
met de voorbereidingen heeft
beziggehouden. Namens Zoe
terwoude hebben de voormali
ge wethouder Wim Maan en
namens de schoolteams de he
ren Duynhoven en Verboom
aan het overleg deelgenomen.
De werkzaamheden zijn in
middels afgerond en thans is
de vraag aan de orde of Zoe
terwoude bereid is toe te tre
den tot de gemeenschappelijke
regeling. De onderwijscommis
sie heeft inmiddels, zij het on
der enkele voorwaarden, posi
tief geadviseerd. Hoewel die
voorwaarden op dit moment
niet kunnen worden verwerkt
in de ontwerp-statuten en ge
meenschappelijke regeling is
toch op een andere wijze ge
tracht de voorwaarden „hard
te maken". Naast de onder
wijscommissie hebben ook de
schoolbesturen een positief ad
vies uitgebracht met dien ver
stande dat de Stichting Katho
lieke Scholen Zoeterwoude-
dorp één belangrijke voor
waarde heeft toegevoegd, na
melijk dat de extra financiële
middelen die door aansluiting
bij de schoolbegeleidingsdienst
vrijkomen, ook daadwerkelijk
*voor de onderwijsbegeleiding
van de Zoeterwoudse scholen
worden besteed. Deze voor
waarde kan evenwel nog niet
duidelijk „vertaald" worden
omdat de financiële voordelen
nog niet geheel te overzien
Financiën
De financiële aspekten vorm
den bij de voorbereiding het
grootste struikelblok. De angst
bestond namelijk dat de ge
meente Leiden de tekorten die
de eigen dienst met zich mee
torste, op de regiogemeenten
zou afwentelen. Na overleg
werd overeenstemming be
reikt over enkele belangrijke
financiële punten.
Zo dienen de gemeenten het
verschil bij te dragen tussen
het rijkssubsidie en de norm
voor de zgn. „sobere dienst
verlening", hetgeen voor 1983
een bedrag betekent van
73,50 per leerling. Voorts kan
de gemeentelijke* bijdrage
slechts bij unanieme beslissing
van de deelnemers hoger of la
ger worden gesteld, dat wil
zeggen een vetorecht in finan
ciële zin Tot slot is beoaald
dat de begroting niet wordt
goedgekeurd indien de over
headkosten meer bedragen
dan 25 van de salariskosten.
Voor de gemeente Zoeterwou
de betekent een en ander dat,
uitgaande van een leerlingen
aantal van 1075, in 1983 een
bedrag van iets meer dan
79.000 gulden aan de regionale
dienst betaald zou moeten
worden. De huidige post „re
medial teching" beloopt bijna
80.500,- zodat een financieel
voordeel van bijna 1500 gulden
wordt bereikt. Het ligt echter
in de bedoeling van het rijk
om het rijkssubsidiebedrag in
de loop der jaren op te trekken
van ƒ32,50 naar ƒ53,00 per
leerling. Ingaan het schooljaar
'84-'85 zou een en ander gerea
liseerd dienen te zijn, zodat
alsdan, bij gelijke kosten en
een gelijk aantal leerlingen,
een financieel voordeel zou
ontstaan van f 4fi0 -
LEIDERDORP De nieuw
ste expositie in het gemeente
huis van Leiderdorp wordt
verzorgd door twee studenten
van de Academie voor Beel
dende Vorming, een vierjarige
eerstegraads lerarenopleiding
tot docent tekenen, handvaar
digheid en textiele werkvor
men. Het gaat om Iris le Rütte
en Herma Gerrits, die tot en
met 30 maart exposeren.
Iris le Rütte, geboren in 1960
in Eindhoven heeft het vak te
kenen gekozen. Dat vak om
vat echter ook aquarelleren,
schilderen met olieverf en gra
fiek, zoals op de expositie is te
zien. Iris werkt graag met de
natuur; het buitengebeuren
rond Leiderdorp, Limburg en
de Amstel zijn daarvan voor
beelden. Ze geeft de voorkeur
aan het gebruik van de droge
naald, omdat daarmee direct
kan worden gewerkt. Met de
naald wordt in zink getekend,
het zink wordt met inkt inge
smeerd en vervolgens wordt
een afdruk gemaakt. De
braam in het zink zorgt voor
een levendige lijn. Het is niet
de bedoeling van Iris om zo
realistisch mogelijk te werken.
Vaak wordt iets toegevoegd en
op die manier een eigen visie
gegeven. Het thema bepaalt in
grote mate de materiaal keuze.
De 23-jarige Herma Gerrits is
geboren in Rotterdam. Zij is
bijna afgestudeerd in hand
vaardigheid, met hout en ke
ramiek als specialisaties. Haar
keramiek wordt geëxposeerd.
Herma maakt gebruik van een
oude Japanse techniek, die
„raku" heet. Er wordt een
vorm van klei gemaakt, ge
bakken en met glazuur over
goten. Wanner er een paar
vormen klaar zijn worden
deze geplaatst in een primitie
ve oven die buiten in het veld
worHt nriophoii\«'H mot hi'toKo.
stendige stenen. Het vuur volgens een zwart-wit-effect,
wordt fel aangewakkerd, na 20 dat kenmerkend is voor raku.
minuten gaat het baksel eruit De vormen zijn op Japan gein
en wordt in een bak zaagsel spireerd. Herma heeft zich
gedaan, vervolgens in water met dat doel verdiept in oude
om af te koelen. Dit geeft ver- Oosterse architectuur.
De kleine moeite van het opgeven
van een nieuwe abonnee wordt
graag beloond met deze 24
karaats vergulde miniatuur
balpen, die gehangen is aan
een sierlijk kettinkje
_als nieuwe abonnee
van de Leidse Courant
Naam_
Adres_
Postcode/Plaats
Betaald wordt per maand (met automatische afschrijving)
per kwartaal
Stuur een miniatuur balpen naar:
Naam
Adres
Plaats/Postcode-
Telefoon
Stuur deze bon in open envelop -geen postzegel
plakken- naar: Leidse Courant, Antwoordnummer 232,
250Ö VG Den Haag
