TAFEL
Italianen opgelucht dat
paus heelhuids terug is
BCTïïTl
CcidócSomoA
Is Nederlander erg slordig met z'n taal?
LUBBERS BETROKKEN BIJ REORGANISATIE
GEESTELIJKE VERZORGING KRIJG
kerk
wereld
Veeg uit pan voor onze eh
politici, -leraren en - journalisten
12!
Reden tot opluchting
BEROEPEN
ACHTERGROND
£cktac6outfmt
VRIJDAG 11 MAART 1983
Staatssecretaris Hoekze-
ma (Defensie) houdt vast
aan. zijn voornemen te be
zuinigen op de geestelijke
verzorging in het leger.
Ook blijft hij erbij dat de
huidige verdeling tussen
het aantal protestantse,
room-katholieke en hu
manistische verzorgers
moet worden herzien. Hij
is het echter eens met de
meerderheid van de
Tweede Kamer, dat de
voorgenomen maatrege
len met voorzichtigheid
en in goed overleg met de
kerken en het Humanis
tisch Verbond moeten
worden uitgevoerd.
Hoekzema deelde de Ka
mer gisteren mee dat bij
dat overleg ook premier
Lubbers zal worden be
trokken. De premier zal
als „coördinator" optre
den. Wanneer definitieve
beslissingen te verwach
ten zijn, kon de hij nog
niet zeggen. Wel beloofde
hij zich ervoor in te zet
ten, zo snel mogelijk tot
conclusies te komen.
„De regering twijfelt niet
aan de noodzaak van
geestelijke verzorging
voor de krijgsmacht", al
dus staatssecretaris Hoek
zema. Hij wees er echter
op dat ook de de geestelij
ke verzorging een aan
deel moet leveren in de
bezuinigingen. De kerken
en het Humanistisch Ver
bond hebben daar ook
begrip voor, zo zei hij..
Wat de verdeelsleutel
tussen het aantal leger-
predikanten, aalmoeze
niers en humanistische
raadslieden betreft merk
te de staatssecretaris op
dat die verdeling sinds de
oorlog niet meer veran
derd is.
VRAAGTEKENS BIJ NUT VAN REIZEN
Paus Johannes Paulus II is
gistermiddag om kwart over
drie van zijn negendaagse reis
door Midden-Amerika in
Rome teruggekeerd. Hij rust
nu enkele dagen uit op zijn
landgoed in Castelgandolfo.
Maar veel rust wordt de paus
niet vergund, aldus meldt
onze correspondent Cees
Manders uit Rome. De Poolse
kardinaal Glemp is inmiddels
in de Italiaanse hoofdstad
aangekomen om het program
ma van de volgende reis, die
naar Polen in juni, te bespre
ken en voor zondag heeft de
pauselijke plaatsvervanger
voor het diocees Rome, kardi
naal Poletti, een speciale bij
eenkomst op het St. Pieters
plein gepland waar de paus
niet bij zal kunnen ontbreken.
De kardinaal heeft alle gelo
vigen opgeroepen om zondag
de paus bij het traditionele
Angelus-gebed „onze bewon
dering, trouw, liefde en
vreugde" te betuigen. De me
nigte van vijftigduizend gelo
vigen die hierbij wordt ver
wacht, moet voor de paus
overigens een verademing
zijn, want de afgelopen negen
dagen heeft hij een dozijn me
nigten van elk vijfhonderd
duizend tot één miljoen men
sen aan zich voorbij zien trek
ken.
Kardinaal Poletti wil afgezien
van de „eenvoudige en spon
tane" manifestatie komende
zondag ook in alle kerken van
Rome laten bidden „voor de
Bij zijn aankomst op het mili
taire vliegveld van Rome, Ci-
ampino, werd de paus verwel
komd door o.a. de Poolse kar
dinaal Jozef Glemp.
bevolking van Nicaragua die
niet voluit heeft kunnen deel
nemen aan de heilige eucha
ristie." De kardinaal doelt op
het gebeuren vorige week
vrijdag in Managua, de hoofd
stad van Nicaragua, toen de
paus tijdens de plechtige
hoogmis verhinderd werd tot
de gelovigen te spreken. Vol
gens het Vaticaan was er met
de geluidsinstallatie geknoeid,
waardoor actiegroepen zich
wel verstaanbaar konden ma
ken en de paus niet.
Dit incident, een van de drie
die zich tijdens de negendaag
se reis hebben voorgedaan,
heeft in Italië grote aandacht
gekregen. Alle kranten spra
ken „schande" van deze „be
lediging voor de paus", en de
meer Vaticaan- gezinde kran
ten uitten ook hun bewonde
ring voor de „moed en on-
versshrokkenheid' van de
paus in zijn confrontatie met
een regime dat er kennelijk
op uit was zijn uitstraling zo
veel mogelijk te beknotten.
Opgemerkt wordt dat het de
eerste keer is in de geschiede
nis van de paus-reizen dat een
paus zo openlijk door zijn
gastheren is gedwarsboomd
als in Managua.
Het tweede incident dat zijn
reis heeft ontsierd was de
executie van zes politieke ge
vangenen in Guatemala,
praktisch aan de vooravond
van het pauselijk bezoek en
juist ondanks een indringend
Vaticaans verzoek de terecht
stellingen achterwege te la
ten. De dictator van Guate
mala, Rios Montt, heeft de
paus duidelijk willen maken
dat ook een paus van Rome
niet in staat is te verhinderen
dat de rekeningen met politie
ke tegenstanders in Guatema
la op normale wijze worden
vereffend.
Het laatste incident was het
meest verrassende: het haast
clandestiene bezoek van de
paus aan de tombe van de
vermoorde aartsbisschop Ro
mero in Salvador. Een schie
lijke rit van het vliegveld
naar de hermetisch door mili
tairen afgegrendelde kerk
verraste gevolg en gastheren.
Volgens de schaarse waarne
mers was het een haast onwe
zenlijk tafereel: een paus die
een verlaten en door militai
ren afgezette stadswijk bin-
nensnelt om een afgesloten
kerk te bezoeken, zonder ze
nuwachtige ontvangstcomités
en veiligheidsdiensten en
vooral zonder de gebruikelij
ke menigten. De paus sprak
bij die gelegenheid enkele
woorden ter nagedachtenis
van de vermoorde bisschop,
maar beperkte daarbij zijn
loftuitingen om de machtheb
bers niet al te zeer voor het
hoofd te stoten. Men vraagt
zich af wat de paus heeft be
sproken met kolonel D'Au-
buisson, die algemeen wordt
gezien als de man die de op
dracht gaf tot de moord op
Romero. Dit gesprek voltrok
zich in een rustige sfeer, ge
heel anders dan dat in Mana
gua met de priester-minister
Cardenal, die door de paus
publiekelijk werd berispt.
In de Italiaanse commentaren
klinkt enige twijfel door over
het nut van dit soort paus-rei
zen. Het fysieke risico is te
groot en bovendien is in die
landen als die van Midden-A
merika waar dictaturen de
baas zijn, de grote massa
wordt uitgebuit en waar bur
geroorlogen woeden, prak
tisch onmogelijk het evangelie
als ondubbelzinnige bood
schap uit te dragen. De paus
heeft ook nu voortdurend ge
pleit voor een beter lot voor
de armen en onderdrukten.
Maar met het evangelie in de
hand verbood hij diezelfde
onderdrukten om zich te be
vrijden met andere wapens
dan het geloof en de liefde, in
die landen vaak niet de meest
succesrijke middelen. En
dank zij ditzelfde evangelie
(en het diplomatieke protocol)
hoefden de ontvangende regi
mes een openlijke pauselijke
veroordeling niet te vrezen.
Op deze reis heeft de paus de
sociale onrechtvaardigheid
weliswaar duidelijk aan de
kaak gesteld, maar hij heeft
nagelaten de personen die
daarvoor verantwoordelijk
zijn te veroordelen.
Of deze reis iets heeft opgele
verd is nu nog niet te zeggen.
De wapenstilstand die ter ere
van de komst van de paus in
enkele landen was afgekon
digd en het enige tastbare ge
volg was van zijn aanwezig
heid, is inmiddels, beëindigd
en de oorlog is hervat. De
paus zelf zal zich weinig illu
sies over de concrete resulta
ten van zijn tour door de ba
nanenrepublieken hebben ge
maakt, want daarvoor heeft
hij te veel ervaring met on
derdrukking en dictatuur.
De Italianen (en vooral de
Romeinen onder hen) zijn in
elk geval opgelucht dat de
paus, hun bisschop, heelhuids
van zijn buitenlandse reis is
teruggekeerd. Ze mogen ook
wel trots op hem zijn, zo zegt
kardinaal Poletti, want „we
hebben allen de moed, de
openhartigheid en de kracht
van de paus bewonderd".
Voorzitter
Zuidafrikaanse
Raad van
Kerken
weerlegt
beschuldigingen
De doelstellingen van de
verboden Zuidafrikaanse
bevrijdingsbeweging ANC
en van de Raad van Kerken
in Zuid-Afrika (SACC) zijn
uitdrukking van de wereld
wijde veroordeling van de
apartheid en van het ver
langen naar fundamentele
veranderingen in dat land.
Met die opmerking bestreed
Peter Storey, voorzitter van
de SACC, gisteren te Preto
ria de beschuldiging dat de
Raad steun verleent aan het
ANC.
Hij getuigde voor de Eloff-
-commissie, die in opdracht
van de Zuidafrikaanse rege
ring een onderzoek instelt
naar de activiteiten van de
SACC. Volgende week zal ds.
C.B. Roos, voorzitter van de
Nederlandse Hervormde Sy
node, voor de commissie ge
tuigen. Ds. Storey sprak van
een „valse voorstelling van
zaken" door het hoofd van de
Zuidafrikaanse veiligheids
dienst, generaal Johan Coet-
zee. Deze had de SACC ervan
beschuldigd de oproep voor
een economische boycot van
Zuid-Afrika te steunen. Over
deze zaak zijn de meningen
binnen de Raad verdeeld, al
dus Storey. Verder toonde hij
zich verbaasd over Coetzee's
opmerking dat de SACC aan
de leiband van de Wereldraad
van Kerken zou lopen. Onze
inzet voor mensenrechten, op
heffing van de apartheid en
voor een beter onderwijssys
teem wordt ons niet van bui
tenaf ingefluisterd, maar
komt voor uit het Evangelie,
zo zei Storey. Hij noemde de
beschuldiging als zou de Raad
financieel vanuit het buiten
land gemanipuleerd worden,
rondweg belachelijk. Dat is
bovendien een poging de
christelijke barmhartigheid,
waaraan de mensen in dit
land zoveel te danken heb
ben, omlaag te halen. Op het
verwijt dat het geld uit het
buitenland maar naar een be
paalde groep gaat, zei Storey:
„Gevangenen en hun familie
leden worden in de eerste
plaats geholpen, daar nie
mand zo kwetsbaar, hulpeloos
en zonder hoop is als een ge
vangene in een isoleercel".
Pizza a la jeanne
met taugésalade
chocolademelk met
rum Vegetarisch
Voor twee personen is no
dig: 200 g bloem, 100 g koude
boter of plantenmargarine,
circa 1 dl water, flinke mes
punt zout, boterkoekvorm of
porseleinen quichevorm van
25 cm, 1 ui, 10 g boter of
plantenmargarine, bakje
champignons, 150 g kaas, 15
g bloem, 2 eieren, 1 dl melk,
selderij, zout, peper, worces-
tersaus;
200 g taugé, 2 lepels yoghurt,
1 lepel azijn, zout, suiker, 2
sinaasappels;
4 dl melk, 2 volle theelepels
cacao, 2 scheppen suiker, 2
glaasjes rum;
Zeef twee-derde van de bloem
in een kom, voeg zout toe met
de boter of margarine en snijd
die zo klein mogelijk. Roer er
met een mes zoveel water
door, dat het een plakkerige
bal wordt. Zeef een deel van
de achtergehouden bloem op
de tafel, leg het deeg er op,
zeef daarop ook weer bloem
en rol het deeg uit. Vouw het
deeg op, rol het weer uit en
vouw het nog een keer op. Leg
het een half uur koel weg. Rol
het deeg daarna uit tot een lap
die groot genoeg is om de be
boterde vorm te bekleden. Rol
de restjes deeg nog een keer
uit en snijd daar reepjes van.
Fruit de kleingesneden ui
licht, bak dan de gehalveerde
champignons mee en laat hun
vocht verdampen. Laat dit
mengsel koud worden, schep
er kleine blokjes kaas door en
doe het in de vorm. Maak het
papje van bloem, eieren (houd
twee lepels achter), melk, fijn
geknipte selderij, zout, peper,
worCestersaus en schenk dat
over het champignonmengsel.
Leg er de reepjes deeg ruitvor
mig over en bestrijk die met
het achtergehouden ei. Bak de
taart (dat kan uren later ook
nog) ruim een half uur in een
oven die op 5 of 200 staat.
Overgiet de taugé in een ver
giet met kokend water en laat
de groente uitlekken. Meng er
de overige benodigdheden
door, gebruik een deel van de
sinaasappels als garnering.
Doe de rum aan tafel in de
hete chocolademelk.
JEANNE
HeT zal zoals vrijwel bij elke gelijksoortige beta
altijd de vraag blijven of de actie onder het motto „I^
korf moet blijven", die het personeel van dit warenwc
cern enige tijd geleden hield, heeft bijgedragen tot ljat-
bereikte herstelplan. Vaststaat dat die actie tot ver hooi
vestigingsplaatsen van de vijf Bijenkorven veel j j1
trok. Tal van bekende Nederlanders deelden metteP'j;
hartekreet dat de Bijenkorven niet ten onder mogfov
want vooral in Den Haag, Rotterdam en Amsterd^n
Bijenkorf een commercieel monument. De aanva
voorstellen om enkele Bijenkorf-vestigingen te
schokten niet alleen vanwege het gevreesde grote ve
arbeidsplaatsen, maar ook wegens de te verwachtqj
loop van de aantrekkelijkheid van de vijf betrokken-*
steden. 'A
Na wekenlang intensief onderhandelen, waarbij h<
gement van Koninklijke Bijenkorf Beheer (waarvai
Bijenkorven een onderdeel zijn), de financiers, de v;
en het ministerie van economische zaken betrokkei
kwam deze week een herstelplan uit de bus waardot
meer de vijf Bijenkorven en de 180 Hema-vestiging
nen blijven bestaan. Voor enkele andere onderde
KBB is de toekomst minder rooskleurig. Maar een
tief aspect van het herstelplan is in elk geval, dat er
lijk minder ontslagen zullen vallen dan aanvankeli»
bedoeling lag.
Er was alle reden voor het personeel om met opluc
reageren. Niet alleen omdat het aantal ontslagen „nr*
maar ook omdat de onzekerheid (te) lang had gedu{
dit nieuwe plan uit de bus kon komen is het zij
drukkelijk vastgesteld niet in de laatste plaats te
aan de wijze waarop de huisbank van KBB, de Ami
en Vroom en Dreesmann meewerkten. Ook de vair',
(het personeel) leverden een belangrijk aandeel.
EEN schaduwzijde is de onzekerheid die optreedt
eis van de bank, dat het concern in financieel opzict^e
kaar wordt gehaald, waardoor de zwakkere onderdeltn
de Bijenkorven, kwetsbaarder worden. Pas over enk^n
kan bekeken worden of de vijf Bijenkorven het op ej
nen kunnen redden.
NEDERLANDSE HERVORM
DE KERK
Beroepen te Rotterdam partti
me, dr. A.J. Lamping te Lei
den.
Aangenomen naar Ooltgens-
plaat, K. van Meijeren kandi
daat te Katwijk aan Zee, die
bedankte voor Nederlang-
broek.
CHRISTELIJKE GEREFOR
MEERDE KERKEN
Beroepen te Nieuwkoop, G.
Bouw te Scheveningen.
Vanaf 2 mei begint het centraal schriftelijk eindexamen
voor de middelbare scholen. Het Grote Moment voor veel
leerlingen, een tijd van spanning en zenuwen ook. Hoewel
de kandidaten dan al het eerste deel van het eindexamen
achter de rug hebben: het schoolonderzoek. Schoolonder
zoek en centraal examen leveren een cijfer op dat de leer
ling als resultaat van zijn schooltijd meekrijgt. In een serie
artikelen wijden we aandacht aan het komende eindexa
men en de vakken waarvan de vergaarde kennis wordt ge
toetst. Vandaag: de Nederlandse taal.
,,Eh, tja, nou ja, eh", zo
klinkt de gemiddelde
volzin van een willekeu
rige Nederlander die om
zijn mening wordt ge
vraagd. Een Duitser
daarentegen trekt zijn
stropdas even recht en
scheidt de goed lopende
volzinnen per strekken
de meter af. Wat verder
naar het zuiden begint
de Fransman met zijn
handjes te wapperen
hij kan niet zonder
en draait een melodieus
muziekje af.
Zo maar een paar (vooroor
delen over de spreekvaardig
heid van drie volkeren. Pure
onzin, een kern van waar
heid of „origineel waar"?
Spreekt de Nederlander echt
zo slecht?
„Ja", vindt professor doctor
P. Paardekooper, hoogleraar
aan de Katholieke Universi
teit in Leuven. Hij vindt
zelfs, dat we het er knap be
roerd van afbrengen.
Slordig
„De Nederlander is in verge
lijking met mensen uit de
hem omringende landen ui
termate slordig in zijn taalge
bruik. De zinsbouw is buiten
gewoon slecht en er is weinig
normbesef", vindt de Neder
landse professor uit het zacht
sprekende België. Om stil
van te worden.
Maar dat is nu net niet de be
doeling van Willem van
Paassen, hoofd van de sectie
Nederlands van de Vereni
ging van Leraren in Levende
Talen.
„Wat een onzin! Mensen van
nu zijn veel mondiger dan
pakweg dertig jaar geleden.
Die opmerkingen van Paar
dekooper zijn losse flodders,
hij houdt ervan om dit soort
opmerkingen te maken", al
dus Van Paassen.
Wie zich ook in niet geringe
mate aan de uitlatingen van
Paardekooper heeft gestoord,
is Peter Dekkers. Hij is voor
zitter van de VON, de Vere
niging voor Onderwijs in het
Nederlands, waar in tien jaar
tijd 6.000 mensen lid van zijn
geworden.
Averechts
„Paardekooper moet niet uit
zijn nek kletsen. Aan die al
gemeenheden hebben we
niks. Als hij pretendeert zo
wetenschappelijk te zijn,
moet hij zijn uitspraken ook
met wetenschappelijke bewij
zen ondersteunen".
„Ik ontken bijvoorbeeld dat
we met zijn allen zo slecht
spreken. De mensen komen
tegenwoordig veel beter uit
hun woorden dan vroeger.
Op school wordt aan spreek
vaardigheid erg veel aan
dacht besteed. Dat gebeurt
vooral in de vorm van ge
sprekken. Spreekbeurten zijn
uit den boze, die werken eer
der averechts".
Nu richt de kritiek van pro
fessor Paardekooper zich niet
zozeer op het feit, dat er ge
sproken wordt, als wel op de
manier waarop.
Het is niet eens de Neder
landse jeugd, die het moet
ontgelden in de ogen van
Paardekooper. Nee. „Het
slordig hanteren van de Ne
derlandse taal valt vooral op
als Nederlandse politici, lera
ren en journalisten met colle
ga's in het buitenland wor
den vergeleken".
Asociaal
„Zelfs beroepsverslaggevers
voor radio en tv maken zich
hieraan schuldig. Ik vraag
me af, wanneer in Hilversum
en Bussum de taaladviseurs
op bezoek komen", aldus
Paardekooper.
Ook ambtenaren en juristen
krijgen een veeg uit de pan.
„Asociaal taalgebruik, inge
wikkelde zinsbouw, te moei
lijke en vaak ouderwetse
woorden kenmerken hun
taal", aldus de prof.
Hij bespeurt de laatste jaren
wel een lichte verbetering,
vooral dank zij de inspannin
gen van wijlen Anne Vonde
ling, voorzitter van de Twee
de Kamer, die zich altijd
heeft ingezet voor begrijpelij
ke taal.
Peter Dekkers en Willem
van Paassen onderschrijven
de noodzaak van begrijpelij
ke taal, maar vinden niet dat
je hoge vormeisen moet stel
len aan spreektaal.
Dialect
„Je sluit dan een heleboel
mensen al bij voorbaat uit.
Het gaat niet om de vorm,
maar om de inhoud. Het hin
dert niet of iemand dialect
spreekt, ook al zie ie op
school nog altijd dat dialect
sprekende kinderen, zelfs
door goedwillende onderwij
zers, worden achtergesteld.
De innerlijke samenhang van
dialect is echt niet minder
dan van Algemeen Beschaafd
Nederlands".
Willem van Paassen: „Dat
professor Paardekooper en
zijn buitenlandse vriendjes
niet zo'n hoge pet van ons
hebben, heeft waarschijnlijk
een meer maatschappelijke
dan taalkundige achter
grond".
„Wij hebben niet zo'n
spreekangst. Nederlanders
durven meer dan Duitsers.
Dat zag je een paar jaar gele
den, toen Kohl in Den Haag
door een stel scholieren werd
„aangepakt". Dat maakte gi
gantische reakties los in
Duitsland, ze zijn daar niet
gewend dat je autoriteiten
vrijmoedig tegemoet treedt".
Luisteren
Peter Dekkers ziet een grote
samenhang tussen spreek
vaardigheid en democratise
ring van het onderwijs.
„Vroeger had je een klein
groepje mensen dat sprak. De
grote massa had maar te luis
teren. Spreken kon ze niet,
omdat ze aan de strenge ei
sen van het clubje weispre
kenden moest voldoen".
„Daar komt nu verandering
in. Het kleine groepje spre
kers van vroeger moet nu le
ren luisteren naar de grote
massa. En dat kost duidelijk
moeite. Heus, er wordt niet
zo slecht gesproken. Er wordt
slecht geluisterd".
SYBRAND WIF.RINGA
Autovrij
In uw verslag onder
"Breestraat mogelijk \v
van 8 maart jl. wore
door uw verslaggeve^j
den in de mond gelegn
ik niet heb gesprokej
mij is niet gezegd, da^,
groef met afsluiting ,r
reestraat doorgaat erj
moeten worden gezet
duidelijk aangegeven
wanneer de Breestraat;
sloten. Door mij is gezi
dit willekeurige afslu
de donderdagavond er
terdag voor de weggej
erg onduidelijk is en dd
hele discussie veel te vd
vinden. Eerst moet d
paal voor de parket
Sanders de grond in
het CDA over dit sooi
wil praten. Verder he
zegd, dat de gemeente
zou moeten plaatsen l
openbare werken bijv
wegen zoals bij de tui
leg op de Willem de
laan en bij de bouw
Churchillbrug op de I
waarbij de weggebrui
worden geïnformeerd
aard van de werkzaa
en de vermoedelijk tij
- J.
CDA gemeentt
Later wat
meer zon
werd vandaag voor het
ste deel van de dag ove*1
door zware bewolking.
viel weinig of geen regi
In de loop van de middf(
ven van het noorden uil
le verspreid voorkomen
klaringen ons land binif
wind draaide naar het H
westen en voerde tJ
koude lucht aan, waar
niet warmer werd dy
graad of 6.
De noordwestelijke str
wordt in stand gehoudi
een hogedrukgebied v
het centrum zich sn<
Schotland naar ons lai
plaatst. Morgen wordt 1)
warmer en komt er oo
meer zon.
Wn< Mai MirJ
temp tem
Barcelona
Berlijn
