TAFEL
Bisschoppen hebben vertrouwen
in christenen in de krijgsraad
£ddóc(3omcut
AVONDJE UIT?
KIJK
INDE
KRANT.
STTïïTl
Centraal schriftelijk: vuurproef voor
200.000 scholieren mavo, havo en vwo
CeicbcSotvuMit
Scheuring bij Pastoraal Werkenden bisdom Breda
Paus niet
somber over
oecumene
weer
ACHTERGROND
dinsdag 22 februari 1983 pagis
Er is geen enkele reden
tot twijfel aan de goede
trouw van de christenen
in de krijgsmacht. Als de
christen-militairen zich
vanuit hun geloof over de
bewapeningsproblema-
tiek buigen, doen ze dat
gewetensvol. Deze mili
tairen zijn geen gelovigen
van „mindere rang", zo
als sommigen van hen
vrezen en zoals sommige
mensen suggereren. Zij
verrichten op loyale wijze
hun dienst in de opdracht
die hun is gegeven.
Dat schrijft kardinaal Wille-
brands namens de Nederland
se bisschoppen aan de ACOM,
de Algemene Christelijke Or
ganisatie van Militairen. Het
schrijven van de bisschoppen
conferentie is een antwoord
op een brief waarin de ACOM
uiting gaf aan haar diepe zorg
over groeiende negatieve ge
voelens jegens militairen. De
wortels van deze houding zag
de ACOM in het feit, dat uit
spraken van sommige kerken
over de kernbewapening
slecht begrepen zijn, ook door
parochies en kerkelijke ge
meenten en in de afwenteling
van angst en schuld op mili
tairen.
In haar brief gewaagde de
ACOM van persoonlijk leed
onder de militairen wegens de
toegenomen intolerantie, van
spanningen in hun gezinnen
en gevoelens van maatschap
pelijke eenzaamheid. Volgens
de ACOM voelen veel militai
ren zich door hun kerk in de
steek gelaten en lijden zij
daaronder. In de huidige
maatschappelijke discussie
hebben de kerken dan ook
een zware pastorale verant
woordelijkheid voor de mili
tairen. Deze pastorale zorg
schiet echter in de ogen van
vele betrokkenen tekort, al
dus de ACOM.
In hun antwoord herinneren
de bisschoppen eraan, dat
kerkelijke uitspraken niet
zonder betekenis mogen zijn
voor het denken van de chris
ten-militair. Hij moet ze se
rieus betrekken bij zijn me
ningsvorming. Weliswaar is
lang niet elke kerkelijke uit
spraak bindend voor het ge
weten, maar het woord van
de kerk heeft steeds een eigen
waarde. Het uiteindelijke
standpunt in politieke, mili
taire en maatschappelijke
vraagstukken wordt bepaald
door het persoonlijke gewe
ten.
In dit verband schrijven de
bisschoppen: „Wanneer in ie
mands gewetensbeslissing het
spreken van de kerk mede is
betrokken, zal deze dienen te
worden gerespecteerd. De bis
schoppen wijzen intolerantie
in deze van de hand. Zij be
treuren, dat er, wanneer ge
sproken wordt over vrede en
bewapening, zoveel onver
draagzaamheid te bespeuren
valt, zowel bij individuele ge
lovigen alsook bij groepen
binnen de kerken".
Commandant Verwaal
van Leger des Heils
31 juli met pensioen
Commandant C. A. 'Verwaal,
de territoriaal leider van het
Leger des Heils in Nederland,
zal per 31 juli met pensioen
gaan. De dan vijfenzestigjari
ge commandant had de moge
lijkheid nog twee jaar langer
te dienen, maar hij heeft zijn
collega-officieren in een brief
laten weten daarvan geen ge
bruik te maken.
Er is geen verband tussen de
ontslagaanvrage van com
mandant Verwaal en recente
publikaties over het Leger des
Heils. Het proces van pensio
nering is al geruime tijd eer
der op gang gebracht. Het Le
ger des Heils kwam onlangs
in het nieuws door publikaties
waarin werd betoogd, dat het
geld dat met collectes wordt
opgehaald, vrijwel geheel en
al aan kerkewerk wordt be
steed. Voorts staat de houding
van het Leger tegenover ho
mofilie ter discussie. Vorige
week nog heeft commandant
Verwaal daarover gesproken
met burgemeester Polak van
Amsterdam. De burgemeester
verklaarde toen na afloop van
het gesprek het niet verant
woord te achten het Leger des
Heils een vergunning voor
een collecte te weigeren, om
dat discriminatie van homo
fielen binnen het Leger niet
bewezen was. Commandant
Verwaal heeft 45 dienstjaren
in het Leger des Heils ge
werkt als onder meer korp
sofficier, territoriaal jeugdse-
cretaris en financieel secreta-
Vereniging van Pastoraal
Werkenden in het bisdom
Breda (VPW). De meesten
van hen sluiten zich aan bij
de hoofdgroep Werknemers
in dienst van Kerkelijke
Overheid (WKO) van de bond
ABVA-KABO, die is aange
sloten bij de Federatie Neder
landse Vakbeweging (FNV).
Dit meldt „Overweg", het in
formatieblad voor het bisdom
Breda. De pastores denken bij
de ABVA-KABO betere mo
gelijkheden te vinden voor de
behartiging van hun belan
gen, zowel ten aanzien van
arbeidsvoorwaarden als wat
het inhoudelijke aspect van
het werk betreft. Tussen bei
de kan naar hun mening geen
scheiding worden gemaakt.
De VPW Breda stelt volgens
hen zaken als rechtspositie,
materiële en immateriële ar
beidsvoorwaarden en -om
standigheden te weinig cen
traal. Ook vinden de pastores,
dat de vereniging te weinig
aandacht besteedt aan wat tot
haar oprichting heeft geleid:
zich organiseren tegen een
opgelegde gezagsopvatting.
Pastor G. Kleijn, secretaris
van de VPW Breda, deelde
desgevraagd mede, dat de
groep pastores bezwaar heeft
tegen de erkenning van de
vereniging als burgerlijk
rechtspersoon door bisschop
Ernst van Breda. De VPW
Breda is de enige vereniging
van Pastoraal Werkenden in
Nederland die door de bis
schop als katholiek is erkend
en daarmee een officiële posi
tie als gesprekspartner in het
bisdom heeft gekregen. De
groep van pastoraal werken
den die het lidmaatschap
heeft opgezegd, is van me
ning, dat de erkenning door
de bisschop ten minste een
psychologische beperking be
tekent voor een onafhankelij
ke belangenbehartiging. De
VPW Breda daarentegen
vindt, dat een erkenning voor
met name de behartiging van
de beroepsbelangen (wat men
als pastoraal werkende wel en
niet kan doen) voor de vere
niging noodzakelijk is.
De VPW Breda, die ongeveer
140 leden heeft, komt op voor
de werknemersbelangen en
de beroepsbelangen van de
pastoraal werkenden. Zij
heeft in haar statuten opgeno
men, dat zij de onderlinge so
lidariteit tussen de pastorale
bedienaren, onder wie de bis
schop, wil bevorderen onder
erkenning van ieders taak en
plaats.
Prof. Mulder: historie belast dialoog tussen christendom en islam
De dialoog tussen moslims en
christenen blijft erg moeilijk,
omdat de last van de geschie
denis zeer op hun onderlinge
verhoudingen drukt. Maar
het is voor hen toch ook mo
gelijk elkaar te vinden in een
samenwerking voor vrede en
gerechtigheid.
Prof. dr. D. C. Mulder, hoog
leraar aan de Vrije Universi
teit te Amsterdam zei dit in
Utrecht tijdens een bijeen
komst van het instituut „In-
ter-Religio". Dit stelt zich on
der meer ten doel de kennis
te. verruimen van hedendaag
se religies en de betrekkingen
te versterken tussen verte
genwoordigers en onderzoe
kers daarvan.
Prof. Mulder noemde als
voorbeeld van de moeilijke
relatie tussen moslims en
christenen een conferentie in
Colombo, de hoofdstad van
Sri Lanka, in maart/april
1982, waar vertegenwoordi
gers van de Wereldraad van
Kerken en het Wereldmos-
limcongres met elkaar spra
ken. Tijdens de conferentie
herhaalden de moslims de
oude verwijten tegen het wes
ten en het christendom. Daar
tegenover had Mulder positie
vere ervaringen opgedaan tij
dens een congres onlangs op
Mauritius, waar vertegen
woordigers van de wereld
raad spraken met de niet
christelijke gasten voor de
zesde assemblee van de we
reldraad die 24 juli in Van
couver begint.
Prof. Mulder was het niet
eens met de stelling, dat alle
religies in wezen op hetzelfde
neerkomen. In de dialoog gaat
het niet om een soort gemeen
schappelijkheid in de religies,
want op vele punten verschil
len ze zeer, aldus Mulder. Het
gaat erom gemeenschappelij
ke waarden te vinden. In de
ethiek kunnen religies elkaar
vaak heel goed vinden. Nu
het leven zo ernstig bedreigd
wordt, hebben moslims en
christenen en alle andere
mensen elkaar nodig om die
bedreiging te weerstaan, zo
zei Mulder. Hij citeerde prof.
Talbi, een moslimhoogleraar
in Tunesie, die op Mauritius
verklaarde, dat hij een bood
schap moest brengen en getui
ge moest zijn van zijn geloof,
maar dat hij dat het beste kon
doen door anderen met nede
righeid en respect tegemoet te
treden. Mulder sloot zich
hierbij aan. Christenen moe
ten op dezelfde manier als
prof. Talbi getuigenis afleggen
van wat zij in Jezus Christus
van God hebben erkend, zo
zei Mulder.
De afgelopen tien jaar van
oecumenische werkzaamheid
hebben veel volharding en
uithoudingsvermogen ge
vraagd, maar zij zijn toch ook
met resultaten gezegend.
Paus Johannes Paulus II zei
dit bij een ontvangst voor
vijfenzeventig docenten en
studenten van het oecume
nisch instituut van Bossey in
Zwitserland.
Op vele plaatsen, aldus de
paus, bidden, werken en lij
den christenen samen, om te
komen tot een wereld, zoals
God die wil. Bovendien be
gint het stille en geduldige
werk van vele gesprekken
rijke vruchten van liefde en
waarheid af te werpen. De
paus deed een beroep op zijn
gasten ook anderen deelge
noot te maken van deze
vreugdevolle feiten, teneinde
bij alle christenen het oecu
menisch denken te stimule
ren. Bovenal echter dient ie
dere christen overtuigd te
zijn van de waarde van het
gebed, van de boete en van
de heiligheid van leven,
want die vormen de belang
rijkste, persoonlijke bijdrage
van eenieder tot het herstel
van de eenheid van alle
christenen.
De docenten en studenten
van Bossey waren te gast bij
het Vaticaanse secretariaat
voor de eenheid van de
christenen ter afsluiting van
een cursus van vijf maanden
over oecumene. Het bezoek
van e'en week aan Rome is
bedoeld kennis te maken met
het centraal bestuur van de
katholieke wereldkerk. Het
instituut houdt zich bezig met
de oecumenische vorming
van jonge geestelijken en le
ken en hecht bijzondere
waarde aan het stimuleren
van de oecumenische theolo
gie door middel van intercul
turele en interconfessionele
ontmoetingen.
Gestaag doorgaan
in het regeerakkoord werd vorig najaar nog een fina
ringstekort van maximaal 11,8 procent voor dit jaar
vaardbaar geacht. Uitlatingen van minister De Koning
Sociale Zaken en van minister Van Aardenne van Econ
sche Zaken maakten dit weekeinde echter duidelijk, d
nieuwe tegenvallers zijn. Daardoor zal het financierin
kort nu uitgroeien tot 13 procent; in guldens komt dat
op een bedrag van tegen de veertig miljard. Dat wil z
veertig miljard gulden, die de overheid dit jaar meer uit
dan er in de staatskas binnenkomt.
Dat is een gigantisch bedrag, zeker als men zich realii
dat het gat is ontstaan ondanks de dertien miljard guldei
de overheid dit jaar al bezuinigt. Ondanks de forse bez
gingen die al op zoveel weerstand stuiten en het ene pr
na het andere oproepen, raken we met ons nationale I
houdboekje steeds verder in de rode cijfers. De economi
crisis neemt nog steeds ernstiger vormen aan.
NiETTEMIN lijkt er binnen de coalitie CDA en VV
overeenstemming te zijn bereikt om de nieuwe tegenva
niet met extra bezuinigingen op te vangen. Alleen tegei
Iers die zijn ontstaan, doordat al afgesproken bezuinigii
niet tot stand zijn gekomen, moeten alsnog worden opge
gen, zo blijkt uit de opmerkingen van minister Van Aar
ne en van de fractiespecialisten van CDA en VVD. M<
fracties in de Tweede Kamer waarop dit kabinet steui
kennelijk dus ook al in grote lijnen overeenstemming
reikt. Dat betekent dat er in het kabinet geen politieke 5
van betekenis te verwachten is als straks de voorjaaHDI
moet worden opgesteld. er
fct<
De aanpak, waar binnenskamers kennelijk al voor is ^er
zen, lijkt onder de huidige barre omstandigheden de ver(^e
digste. Het kabinet realiseert zich kennelijk dat het mefr
forse bezuinigingsprogramma voor 1983 en de volgende
bij elkaar voor een bedrag van tussen de 34 en 41 mi^e
al een stevige wissel is getrokken op de veerkracht va* z'
samenleving. Gestaag, degelijk en geloofwaardig doorf^-
met de aangekondigde maatregelen is daarom beter da SP
indruk te wekken in paniek te raken, door nieuwe,er
spoed in te voeren harde maatregelen aan te kondigen.
mier Van Agt en zijn minister van financiën Van der'
hebben het daarmee indertijd ook niet gered. ^eI
fclij
Verse worst,
gesmoorde prei en
aardappelen
yoghurt met
gember en banaan
Voor twee: 150 g verse worst
of 2 saucijzen, 30 g boter,
mespuntje bloem, paprika
poeder, 1 lepel tomatenket
chup;
750 g prei, 10 g boter, zout, 1
lepel azijn, selderijblad, pe
per;
0,5 tot 1 kg aardappelen;
paar bolletjes gember, 1 le
pel gembersiroop, 1 kleine
banaan, 4 dl yoghurt, bas
terdsuiker naar smaak, 1 le
pel chocoladevlokken.
Zet de verse worst op in de
braadpan met een paar centi
meter water. Laat dat water
koken tot de worst grijs ziet.
Leg het vlees dan op de omge
keerde deksel, zodat het kan
uitdampen en schenk het
kooknat in de juskom. Laat de
boter lichtbruin worden, leg
de worst er voorzichtig in.
Zorg dat het worstvel niet stuk
gaat, gebruik liever een platte
schep dan een vork. Bak de
worst in ruim een kwartier
bruin en gaar, steeds op een
kleine pit en regelmatig ke
rend.
Haal voor het afmaken van de
jus het vlees uit de pan. Bak
dan eerst de bloem een paar
minuten, roer er het kooknat
door en daarna het paprika
poeder en de tomatenketchup.
Snijd de prei in ringen van
zo'n twee centimeter, doe al
leen de donkergroene uitein
den weg en een plakje van de
onderkant (waar de worteltjes
hebben gezeten). Zet de prei
op,met gesmolten margarine,
zout en azijn in een braadpan.
Smoor (dit is: met deksel) de
groente gaar in circa tien mi
nuten. Schep er op het laatst
fijngeknipte selderij door en
strooi er peper over.
Snijd de gember klein en de
banaan in dunne plakjes,
meng er de siroop en yoghurt
door en dan de suiker. Strooi
er als garnering chocolade
vlokken over.
JEANNE
Geen krant ontvangen? Bel tussen
18.00 en 19.00 uur. zaterdags tussen
14.00 en 15.00 uur. nummer 071-
122248 en uw krant wordt nog dezell-,
de avond nabezorgd.
NIEUW EXAMEN MAVO: NIVEAU C EN D
Binnenkort begint het zogeheten centraal schriftelijk
eindexamen voor de middelbare scholen. Het Grote
Moment voor veel leerlingen, een tijd van spanning en
zenuwen ook. Hoewel de kandidaten dan al het eerste
deel van het eindexamen achter de rug hebben: het
schoolonderzoek.
Dat schoolonderzoek wordt door de scholen zelf opge
steld en beoordeeld. Elke school kan eigen opgaven
maken, maar de examenstof is uiteraard wel voorge
schreven. Vaak zijn er voor een vak meer onderzoe-
Uiteindelijk moet er wel één cijfer komen, eventueel
uitgedrukt in tienden (6,7 bijvoorbeeld). Dat cijfer en
het op het centrale examen hehaalde cijfer in hetzelfde
vak, worden bij elkaar opgeteld, door twee gedeeld, en
het resultaat is het officiële eindexamencijfer.
In juli is er voor de leerlingen die gezakt zijn, nog een
herkansingsmogelijkheid. Ook schriftelijk, maar
slechts in twee vakken. En dan is er nog een deel III:
wie óf in mei óf bij de herkansing door overmacht ver
hinderd was, mag in september examen doen. Dan zijn
tevens de staatsexamen.
STILTE;
EXAHm
Hoeveel leerlingen van
middelbare scholen dit
jaar eindexamen doen, is
nog niet exact bekend.
Merkwaardig in een land
waar alles becijferd
wordt en dat vol staat
met computers. Maar
daar gaat het net om: de
gegevens bevinden zich
nog in de computer,
wordt wekenlang mee
gedeeld.
„Vrij nauwkeurige" aantal
len zijn er wel te geven. De
scholen hebben namelijk bij
de Staatsuitgeverij de eind-
examenopgaven moeten be
stellen, en aangezien elke
leerling examen-Nederlands
dient te doen, geven de opla-
gecijers van dat examen on
geveer het aantal kandidaten
per richting aan.
De cijfers: (ongedeeld) vwo:
39.000, havo: 57.000 en mavo:
97.000. Totaal ongeveer
193.000 kandidatea Slechts
0,04 pet van hen wenst
geëxamineerd te worden in
het Fries: opvallend weinig
voor wat onze tweede taal
zou moeten zijn. Spaans heeft
ruim 1400 kandiaten (mavo
900), en 120 leerlingen van
vwo (95) en havo wagen zich
aan een Russische tekst. Op
mavo's wordt geen Russisch
onderwezen.
Bij de mavo doet zich een
merkwaardige moeilijkheid
voor. Het examen is voor het
eerst gesplitst in een C en
een D-examen. Deze letters
geven het niveau aan: D is
wat moeilijker. De leerlingen
hoeven eerst kort voor het
centraal schriftelijk examen
te beslissen op welk niveau
ze voor elk vak examen- wil
len doen.
Het gevolg is dat de Staats
drukkerij voorzichtigheids
halve voor alle kandidaten
de D-opgaven gedrukt heeft,
en daarnaast van elk vak 40
pet opgaven op C-niveau. Dat
betekent dat er straks ruim
300.000 examenopgaven on-/
gebruikt vernietigd moeten
worden.
Doel van de nieuwe regeling
is dat de leerlingen een zo
kansrijk mogelijk diploma
kunnen krijgen. Geen een
heidsdiploma: bij elk vak
wordt naast het behaalde cij
fer het niveau aangegeven.
Een leerling die in enkele
vakken voor het C-niveau
gekozen heeft en slaagt, mag
na het eindexamen aan zoge
heten profielverbetering
doen. Bij maximaal twee
vakken kan hij proberen de
aantekening C alsnog in D te
veranderen.
CITO
Het schriftelijk eindexamen
is langzamerhand een soort
industrie geworden. Honder
den deskundigen zijn er
maandenlang intensief mee
bezig. En toch is er elk jaar
kritiek. „Dat al wel zo blij
ven", zucht een woordvoer
der van het CITO (Centraal
Instituut voor Toetsontwik
keling) in Arnhem, dat een
aanzienlijk deel van de exa
mens samenstelt en beoor
deelt.
Probleem is, zo heeft het
CITO gemerkt, dat voor de
meeste vakken de doelstel
lingen (wat leren we en
waarom?) en de examenpro
gramma's zó summier en
vaag zijn, dat ze weinig of
geen duidelijke richtlijnen
verstrekken voor de samen
stelling van de opgaven.
RISICO
Hoewel die opgaven voorna
melijk samengesteld worden
door vakleraren, is er toch
een risico: het CITO durft
niet uitsluitend op hun intuï
tie en ervaring te vertrou
wen. Bovendien kan de leer
stof voor een vak van stad tot
stad en van school tot school
flink verschillen.
Om nu toch tot een wat
CITO noemt „inhoudsvalide
eindexamen" te komen, wer
den er uitgebreide leerstofon-
derzoeken gehouden. Boven
dien zijn de examenopgaven
van een reeks jaren geanaly
seerd. Examencommissies en
vakdocenten discussieerden
vervolgens over de resultaten
hiervan.
Er wordt derhalve veel zorg
besteed aan de examenopga
ven. En dat is nog niet alles.
Zo moeten leraren die exa
menopgaven maken, nauw
keurig omschrijven wat ze
zelf van hun vraag of opgave
verwachten. Bij de meerkeu-
zevorm moeten ze uiteraard
ook de foutieve of minder
juiste antwoorden formule
ren, maar ook open vragen
dienen van een toelichting
voorzien te zijn. En wel: wat
zijn gedeeltelijk goede oplos
singen, wat is twijfelachtig,
wat kan echt niet.
Antwoordmodel
Deze voorstellen komen in
de zogeheten antwoordmodel
te staan,, onderdeel van de
richtlijnen voor de leraren
die het werk moeten beoor
delen. Nogal wat leraren zijn
het niet eens met die richtlij
nen. Een samensteller van
examenopgaven moet zich
beperken tot het formuleren
van de vraag, vinden zij: we
kunnen zelf heus wel beoor
delen of een antwoord cor
rect is of niet.
Het zou te ver voeren hier de
lange weg van ideetjes naar
de gedrukte examenopgave
te vertellen. Nog wat details,
om duidelijk te maken dat er
in elk geval omzichtig ge
werkt wordt. Alleen leraren
die les geven aan eindexa
menklassen maken opgaven.
Ze kunnen lid zijn van een
schrijfgroep: drie of vier lera
ren o.l.v een wetenschappe
lijk medewerker, ofwel cor
respondent.
Correspondenten sturen idee
ën, vragen en materiaal naar
het CITO. Dat materiaal
wordt geordend door een we-
tenchappelijk medewerker
en een vakleraar. Er is daar
bij meestal overleg met de
door de centrale examencom
missie ingestelde subcommis
sies voor elk vak afzonder
lijk, en indien nodig met ad
viescommissies van docenten.
Voorproevers
En dan kan er nog altijd een
muizenisje aan mankeren.
Daarom worden de opgaven
voor de moderne talen voor
geproefd door mensen die de
betreffende taal als moeder
taal spreken, en tevens nog
in hun geboorteland wonen.
Zij kunnen het beste beoor
delen of de foute antwoorden
bij de taaitoto echt fout zijn.
WIM KUIPERS
Zonnig
Een 1
DE BILT-KNMI -
drukgebied, dat
juist ten noorden van N^
land lag, trekt naar het
oosten en bepaalt ook i
ons weer. Dit betekent f
zon en een middagtemf
tuur van ongeveer 4 gra
Omdat het hogedrukge
verder van ons vandaan 1
te liggen is er een vrij kra
ge wind. Deze waait uit I
oost en voert droge luchtje
Hierdoor voelt het wat scl
Voor de komende dagen w
een weersomslag verwach|Dt
wind wordt tegen het èidi
van de week zuidwest en
dan vochtige en aanzie^
zachtere lucht aan. Dit I
kent meer bewolking en t"n
het weekend een middagfer
pertuur van ongeveer 7 phe
den. irp
Eelde
Eindhoven
Den Helder
Vlissingen onbev
Z.-Limburg onbev
Aberdeen geh.b
Athene l.bew
GRATIS ELKI WOENSDAG DE L
