Synode blijft richtsnoer £eidóc<3otiAat| SfiUi'l TAFEL Prof. Harm Habing: Iras gaat gat vullen in astronomische markt kerk wereld brieve ACHTERGROND CeidócSotiAcmt maandag 24 januari 1983 pagfl PAUS TOT NEDERLANDSE AMBASSADEUR: Nederland moet welzijn en niet bezit kiezen Laat Nederland, dat aan ma teriële goederen en menselij ke kwaliteiten zo rijk is, §teeds de weg van het welzijn en niet van het bezit kiezen. Dat zei paus Johannes Paulus II tegen de nieuwe ambassa deur van Nederland bij het Vaticaan, jonkheer J.A.Beel- aerts van Blokland. Beelaerts van Blokland, die op dezelfde dag door de paus in audiëntie werd ontvangen als de Neder landse bisschoppen, bood zijn geloofsbrieven aan als opvol ger van ambassadeur Ceulen. De paus wees op de uitsteken de betrekkingen tussen Ne derland en het Vaticaan en op de gemeenschappelijke in spanningen van beide staten ter bevordering van de vrede in de wereld, de eerbiediging van de mensenrechten en de vrijheid van de volkeren. Hij prees de wijze waarop de di verse christelijke godsdien-* sten in Nederland met elkaar omgaan, en de samenwerking op sociaal en charitatief vlak, die zich niet alleen op het ei gen land richt. In zijn antwoord bracht de nieuwe ambassadeur de wen sen van koningin Beatrix over. Het Nederlandse volk en de de Nederlandse rege ring heeft diep respect voor de wijze, waarop de paus ij vert voor de vermindering van het geweld in de wereld, de eerbiediging van de men senrechten en de leniging van de nood van de lijdende vol keren in de wereld, aldus am bassadeur Beelaerts van Blok land. De nieuwe ambassadeur heeft onder meer gewerkt bij de Nederlandse ambassades in Polen, Denemarken en Israël en is hoofd geweest van de af deling politieke zaken van het ministerie van Buitenlandse Zaken in Den Haag. De paus bekijkt de geloofsbrieven, die hij net heeft ont- vnagen uit handen van de nieuwe Ne derlandse ambas sadeur bij de Heili ge Stoel, jonkheer J.A. Beelearts van Blokland. BISSCHOPPEN TEVREDEN OVER AD LIMINA- BEZOEK De Bijzondere Nederlandse Bisschoppensynode van 1980 is nog steeds de richtsnoer voor de katholieke kerk van Nederland. Dit heeft paus Jo hannes Paulus II de Neder landse bisschoppen zaterdag aan het eind van het ad limi- na (het vijfjaarlijkse verplich te bezoek aan Rome) duidelijk te verstaan gegeven. „Die synode is de weg die de kerk van Nederland moet volgen, want zij is de authen tieke toepassing van het Tweede Vaticaanse Concilie en leidt daarom naar een waarachtige vernieuwing", al dus de paus. Hij wees op ver schillende synodebesluiten, waaronder de bisschoppen destijds hun handtekening hadden gezet en dus „een echt program van pastorale actie De paus en de 12 Nederlandse bisschoppen gingen zaterdag na afloop van het ad limina-bezoek gezamenlijk op de foto. De bisschop is volledig ver antwoordelijk voor de kate- chese die in zijn bisdom wordt gegeven, want alleen dan kan overal de juiste leer worden onderricht en alleen dan is er gemeenschap in geloof. Deze geloofsgemeenschap „is een waarborg voor verbondenheid van een plaatselijke kerk met de kerk van Rome en voor een echte katholieke open heid, waardoor ieder isole ment vermeden kan worden". Bij de eucharistievieringen moeten de regels van het Tweede Vaticaanse Concilie onverkort worden gevolgd. De paus wees op het Romein se missaal, waarin de echte eucharistieviering haar richt lijnen vindt. „De eucharistie, gecelebreerd door de bisschop of door ieder canoniek ge machtigd priester, is het mid delpunt, waaromheen de kerk zich opbouwt. Priesters worden gevormd op „echte seminaries", ont vangen een „sarcramentele wijding" van de bisschop en zijn celibatair. Alleen zulke priesters kunnen het geloof verkondigen en de sacramen ten bedienen. Zijn er niet ge noeg priesters, dan moet men de Heer vragen meer pries ters te geven. „Indien de Heer het priesterschap heeft ge wild, dan zal hij zelf aan de gelovigen de priesters schen ken, die nodig zijn". De paus riep de gehele katholieke ge meenschap van Nederland op om „veelvuldiger en vuriger te bidden" voor priesterroe pingen. De bisschoppen van Neder land moeten erop toezien, dat „priesters niet de taken van leken vervullen en de leken niet de taken van priesters". Ieder moet volgens de paus handelen volgens eigen roe ping, hoezeer het ook te waar deren is, wat de leken voor de kerk doen. Tenslotte spoorde de paus de bisschoppen aan „uw geloofs moed en uw moed om voort te kunnen gaan op de weg van de vernieuwing te bewa- De Nederlandse kerk is vol gens hem nog steeds rijk aan levenskracht: „Het is vol doende de aandacht te richten op de personen van de zalige Petrus Donders en van die bewonderenswaardige carme- liet pater Titus Brandsma". Beloop De Nederlandse bisschoppen verklaarden later, dat de paus in zijn rede slechts heeft aan gegeven in welke richting hij de lijn voortgezet wenst te zien. Geen enkele bisschop meende dat de pauselijke her innering aan de synode een verwijt jegens henzelf inhield, ook al gaven ze toe, dat vele besluiten van die synode on uitgevoerd zijn gebleven. „De paus zit er niet om te springen dat alle synodebesluiten wor den uitgevoerd", zei kardinaal Willebrands. „Hij vindt dat die dingen hun beloop moeten hebben". Volgens de kardinaal is noch met de paus noch met de an dere Vaticaanse autoriteiten, aan wie de bisschoppen de af gelopen week een bezoek hebben gebracht, gesproken over de moeilijkheden van de Nederlandse kerk. „Je kunt niet zeggen, dat dit ad limina- -bezoek moeilijkheden heeft opgelost. Op die wijze zijn de gesprekken niet gevoerd. Dit bezoek was ook helemaal niet bedoeld om tot besluiten te komen, maar om elkaar over en weer te informeren, ophel dering te verschaffen". De gesprekken met de paus vond kardinaal Willebrands het hoogtepunt van de hele week: „Hij was op zijn best, fris, aardig, hartelijk. Hij had er helemaal geen behoefte aan over problemen te spre ken". De bisschoppen legden zater dag vooral de nadruk op de hervonden eenheid, zowel in verhouding tot Rome als on derling. „We hebben veel ver trouwen ondervonden", zei kardinaal Willebrands. „Ik kan gerust zeggen dat het ge hele ad limina-bezoek zich in een fijne sfeer heeft voltrok ken. en ons een gevoel van te vredenheid heeft gegeven". Mgr. Bluyssen verklaarde za terdagmiddag tijdens de mis voor de Nederlanders van Rome, dat „we alles zullen doen om die eenheid te berei ken die Jezus heeft bedoeld. We zijn teveel bezig geweest op eigen stramien, zonder vol doende rekening te houden met de ander". Seminaries Maar deze eenheid werd tij dens de persconferentie zater dagavond al op de proef ge steld, toen de bisschoppen trachtten uit te leggen, wat de paus nu precies had bedoeld, toen hij sprak over „echte se minaries" als enige mogelijk heid voor de ambtsopleiding. Volgens kardinaal Wille brands gaat het hier om semi naries in ruime zin, dus zowel seminaries zoals die van Rol- duc als andere scholen, mits goedgekeurd door de kerk. Mgr. Gijsen beaamde dat, maar beschouwde zijn Rolduc toch als het enige echte semi narie, dat nu in Nederland be staat. Andere opleidingsmoge lijkheden sluit hij niet uit, al hoewel hij ten opzichte van de andere nu bestaande vor men van priesteropleiding zijn twijfel blijft behouden. Twijfel wat betreft de opzet van die scholen, maar ook wat betreft de leer die er ge doceerd wordt. Kardinaal Willebrands wenste niet ver der te discussiëren over de or thodoxie van de docent in Rolduc of elders en wilde la ter evenmin zeggen, of Ne derland dit jaar één vastenac tie zou kennen (overeenkoms tig het synodebesluit) of op- nieliw twee zoals de laatste ja ren. „Daar is nog niets over beslist". De bisschoppen zijn inmiddels naar hun diocees terugge keerd, met grote voldoening over het ad limina- bezoek, en volgens kardinaal Wille brands ook „met groot opti misme" voor de toekomst. Dit ad limina-bezoek is dus duide lijk anders verlopen dan dat van vijf jaar geleden, toen de bisschoppen geslagen en on derste boven als gevolg van de terechtwijzingen van paus Paulus VI in de Nederlandse kerkprovincie terugkeerden. „Dit bezoek was veel beter dan dat van vijf jaar geleden", zo verklaarde kardinaal Wil lebrands, die ook de vorige keer het bezoek had geleid. „Dit bezoek had veel meer in houd, was veel intenser, en was ook veel beter voorbereid dan dat van vijf jaar geleden". Staken in het gevang De gevangenissen zijn overvol. Zo vol, dat er al celljr politiebureaus moesten worden benut voor tijdelijke oyt terwijl er ook veroordeelden naar huis zijn gestuurd, er geen plaats voor hen is in deze staatsherberg. Een vl j de zaak, die vooral opvoeders voor levensgrote probfa stelt, want waar blijven zij met hun stelregel, dat het l^r moet worden gestraft? Volgens sommigen zijn er niet tei nig gevangenissen, maar juist te veel. Anderen stellen (t wél te weinig zijn omdat er eigenlijk méér zou moeten1 den gestraft. Tegenstanders van die theorie voeren a«u zwaardere straffen een terugkeer in de maatschapij lijken, anders gezegd: dat bijna alle gevangenen na vrij toch weer in de fout gaan. Men gaat er daarbij aan vj dat zolang een gevangene gevangen zit hij in elk gev; misstappen kan begaan. HET gebrek aan celruimte kan twee oorzaken hebba zijn te veel gestraften of er is te weinig gevangenisnj Het eerste kan alleen worden opgelost als de normen w( verruimd. Zoiets als vorig jaar is gesuggereerd: kleine, stallen maar niet meer bestraffen. Immers op een ve< ring van het gedrag van het mensdom mag niet wordes rekend. Het andere kost veel geld en dat is er niet. D danks heeft de staatssecretaris van Justitie verzekerd, <j( weliswaar meer celruimte komt, maar door de bezuinigd wel veel minder dan eigenlijk nodig is. Bovendien daarmee de taak van de bewaarders verzwaard. En da£ kwamen de poppen aan het dansen. g| ER ontstond een nog altijd voortgaande stroom van b^ ten over gevangenissen, waarin allerlei acties op touw s den gezet. In eerste instantie niet door de gevangenbei ders, maar door de gedetineerden, omdat bij minder bejj ders men er het eerst toe over gaat de „vrijheid" van detineerde ontspanning, sport, spel e.d. te beperl^ e Al jaren gaan er stemmen op, dat het verblijf in een genis tegenwoordig meer op dat in een hotel lijkt. De o zouden riant zijn, compleet met radio en tv. Een apart t schappijtje dus, naast de maatschappij die de gedetine^, soms toch maar flink benadeeld hebben en waaruit ze^ halve kortere of langere tijd worden geweerd. En dat nje bedoeling, dat ze na hun straftijd weer zo goed mogelijk gepast in die maatschappij terugkeren. In dat aparte iv schappijtje, zo lijkt men nu te redeneren, moet men zic^ zo kunnen gedragen als daarbuiten, compleet met actie», ren en zelfs met stakingen, inclusief de nodige publicity BUITEN de gevangenissen bestaat daar maar weinig fcj. voor. Het werken moet voor een gedetineerde, die vn>( nog uitsluitend in een cel werd opgesloten, immers w^ gezien als een zekere verworvenheid. Gevangenen ir^ dus eigenlijk werken. Door te staken beroven zij zich zer durende korte tijd van die verworvenheid. Maar nu d waarders eind deze week acties willen ondernemen d i gevangenen kunnen schaden bedreigt de Bond van te overtreders hen met een kort geding. Gisteravond was*' Amsterdam al sprake van een gevangenisopstand en, zj* zekert men, de spanning zal nog toenemen. Het is de |e of het beleid van justitie daar de voornaamste oorzaak a of dat het gaat om een „zich zelf in vervulling doen gai voorspelling" van de onheilsprofeten, die het met dat I» niet eens zijn. p Zuurkoolschotel - chocoladevla Als u met zijn tweeën bent, dan heeft u nodig: stukje ontbijtspek van 50 g, 10 g margarine, 1 grote ui, 400 g zuurkool, 1 appel (Golden Delicious), 1 dl water (of' witte wijn), 150 g rookworst, 0,5 tot 1 kg aardappelen, zout, melk, peper, nootmus kaat, paneermeel, 15 g mar garine; 0,5 liter melk, 20 g cacao, 45 g suiker, 25 g maizena, paar kinderschuimpjes. Snijd het spek in blokjes en bak die in warme margarine lichtbruin. Snijd de ui in grove stukken en bak die al om scheppende even mee met het spek. Doe er vervolgens de zuurkool bij met schijven ap pel, water (of wijn) en rook worst. Reken een stooftijd van een half uur. Haal na een kwartier de worst uit de pan, laat die rustig afkoelen en snijd haar dan in plakken. Op deze manier blijft de worst sappig. Zet de aardappelen op als de zuurkool net begint te koken. Na circa twintig minuten zijn ze gaar. Giet ze dan af, stamp ze fijn en roer er zo veel melk door dat het een soepele puree wordt. Breng die op smaak met zout, peper en nootmus kaat. Spoel een ovenschaal om en leg er de zuurkool met alle kookvocht in. Spreid daarover de worstplakken en bedek die met de puree. Strijk de puree glad (uitstekende punten pu ree worden altijd te donker in de oven) en strooi er een dun 'laagje paneermeel over. Ver deel de tweede portie margari ne over de schotel en zet die dan dicht onder een hete grill (paar minuten) of in een hete oven (hoogste stand, circa tien minuten) tot er een bruin korstje op gevormd is. Meng de cacao met suiker, maizena en weinig koude melk. Schenk hierbij wat van de aan de kook gebrachte melk, doe het mengsel dan in de pan en laat het al roerende even doorkoken. Koel de vla af en versier haar met wat schuimpjes. JEANNE (Van onze redacteur ruimtevaart) VANDENBERG (CALI- FORNIË) Prof.dr. Harm Habing van het Leidse Huygens Instituut is er rotsvast van over tuigd, dat de waarnemin gen, die straks worden verricht met de Neder lands-Amerikaanse kunst maan IRAS, een grote la cune gaan opvullen in de atronomie. Het infrarood-spectrum tussen de 10 en 1000 micron is doordat het de aarde niet kan bereiken in feite nog steeds één reusachtig groot gat. „Na tuurlijk weten we er wel iets van, maar je kunt toch rustig stellen dat er in die kennis nog steeds geen enkel systeem zit", aldus Habing, voor Nederland de wetenschappelijk leider van het IRAS-programma. „Er is trouwens niet alleen sprake van een gat in het elektromagnetisch spectrum, maar ook van een gat in de as tronomische markt, om het zo maar eens te zeggen. Astrono men uit de hele wereld staan bij wijze van spreken te trap pelen van ongeduld om met de waarnemingsresultaten van IRAS aan de slag te gaan. Het is zelfs zo gek, dat er nu al uit nodigingen binnenkomen om deel te nemen aan conferen ties, waar die resultaten kun nen worden besproken. En dat is eigenlijk een beetje griezelig het verhaal van de huid en de beer zeker als je be denkt, dat de kunstmaan nog niet eens is gelanceerd. Het blijft toch altijd maar afwach ten...". Witte vlek Habing laat er tussen de be drijven door geen enkele twij fel over bestaan dat IRAS in zuiver-wetenschappelijk op zicht belangrijker is dan de in 1974 gelanceerde ANS, Neder lands eerste visitekaartje in de ruimte. Per slot van rekening gaat IRAS een heel nieuw ge bied in de astronomie explore ren, een witte vlek op de kaart van de moderne sterrenkunde. Dat wordt beslist baanbrekend werk en het zal zelfs voor een deel van de door IRAS te ver richten waarnemingen afhan gen of het Westeuropese ruim tevaartbureau ESA straks in derdaad het (ook op infrarood- observaties gerichte) ISO-pro- jekt gaat realiseren. Met een beetje goede wil zou men die ISO, waarvan de verwezenlij king overigens nog allerminst vaststaat, als „opvolger" van IRAS kunnen zien. De belangstelling van de we tenschappers richt zich, wat de IRAS-waarnemingen betreft, vooral op het centrum van onze miljarden sterren tellen de Melkweg, waar zich een ware opeenhoping van sterren bevindt en waar de gas- en stofwolken dichter zijn dan el ders in dit stelsel. IRAS zal dieper dan welk instrument ook in de Melkweg kunnen kijken en Habing acht het al lerminst uitgesloten dat het in strumentarium zelfs het eigen lijke centrum van de Melkweg zal kunnen waarnemen. Er worden overigens ook andere melkwegstelsels onder de loep genomen, zoals bijvoorbeeld de Andromeda-nevel. Op die ma nier kan er door vergelijking wellicht een antwoord worden gevonden op de vraag, of de evolutie van andere sterren stelsels net zo verloopt als die van ons eigen melkwegsys teem. Verrassingen Volgens Haoing en de ove rige leden van het team gaat IRAS stellig de nodige verrassingen opleveren, waar bij onder meer kan worden ge dacht aan het vinden van bronnen, die totaal afwijken van wat algemeen werd ver wacht. Hij acht het bepaald niet uitgesloten dat er fenome nen worden ontdekt, waarvan men het bestaan zelfs nooit heeft vermoed. „Uiteraard ho pen we daar ook op...", zegt Habing. Hoofddoel van de IRAS-missie is het systematisch lokaliseren en in kaart brengen van (naar schatting) zo'n miljoen infra- roodstralingsobjecten aan de sterrenhemel. Daarvoor is de kunstmaan uigerust met een (Amerikaanse) 57 cm-telescoop in feite het hoofdinstru ment die tot vlakbij het ab solute nulpunt (-273 graden Zo werd al geruime tijd geleden de laatste hand gelegd aan de IRAS. Binnenkort zal blijken of de satelliet zijn werk naar behoren doet. Celsius) wordt gekoeld. Het Nederlandse instrumentarium van IRAS lijkt daarbij op het eerste gezicht althans enigszins in de schaduw te staan, maar het belang ervan mag toch zeker niet worden onderschat. In feite zou het wetenschappelijk pakket aan boord van IRAS niet eens compleet zijn zonder dat (se cundaire) experiment, dat wordt aangeduid als DAX. De Nederlandse instrumenten zijn een spectrometer en twee fotometers, die vlakbij de hoofdtelescoop zijn geïnstal leerd en die met name zullen worden gebruikt voor aanvul lende waarnemingen. Voor deze speciale observaties zal, als alles naar wens verloopt, zo'n 40% van de totale beschik bare tijd worden gebruikt. Met die Nederlandse inbreng in het instrumentarium, dat ont wikkeld is door een team van het Groningse LRO (Laborato rium voor Ruimte-Onder zoek), zal de globale informa tie die door de hoofdtelescoop wordt verzameld, nader en vooral gedetailleerder worden bestudeerd. Spectrum Zo zal de spectrometer het spectrum bepalen voor de ster kere infraroodbronnen. Zo'n spectrum in feite een uit eenrafeling van de infrarood- straling die wordt uitgezonden door een ster, een planeet, een protoster, een compleet melk wegstelsel, etc. brengt aller lei voor de wetenschap inte ressante gegevens aan het licht, zowel over het object zelfs als over zijn omgeving. En dat gebeurt met de spectro meter 20x gedetailleerder dan met de hoofdtelescoop. Erg be langrijk is bijvoorbeeld de be antwoording van de vraag of een in het infrarood waarge nomen bron een pasgeboren ster is öf het andere uiterste dus een oude, stervende ster. Volgens dr. Boudewijn Baud van het LRO te Groningen zou men de missie van IRAS bijna al geslaagd kunnen noe men als de satelliet een ster- in-wording vindt. Tot dusver namelijk heeft de wetenschap wel heel jonge sterren ontdekt, maar nog nooit is men er in geslaagd een ster te vinden die in het geboortestadium ver keerde. De ver-infrarood-fotometer, die ook deel uitmaakt van het Nederlandse instrumentarium, meet de stralingsintensiteit in twee golflengtegebieden met een nauwkeurigheid die over eenkomt met het aftasten van een gulden op een afstand van 70 meter. Deze fotometer is vooral van belang bij de ver kenning van gebieden met een grote sterdichtheid, waar het Amerikaanse instrument ster ren niet meer als afzonderlijke objecten kan onderscheiden. Ook de nabij-infrarood-foto- meter kan bij grote sterdicht heid bepaalde detailobserva ties doen. Analyse De gegevens van spectrometer en fotometers zullen op het grondcontrolestation (vlucht- leidingscentrum) te Chilton in Engeland in ruwe vorm tot in- fraroodbeelden worden ver werkt met behulp van bij het LRO te Groningen opgezette computerprogramma's. Nader hand vindt een nauwkeuriger analyse plaats, waardoor even tuele beeldfouten kunnen worden weggewerkt, terwijl de gegevens van de spectrome ter bovendien naar het Jet Propulsion Laboratory in Pa sadena (Californië) worden overgeseind om daar te wor den verwerkt via een compu terprogramma, <fot is opgezet bij de Leidse Sterrenwacht. Is de IRAS-missie eenmaal be ëindigd en dat kan in de eerste helft van augustus al het geval zijn (als de voor koelingsdoe- leinden te gebruiken helium- voorraad zal zijn verdampt), dan zullen de interessantste infraroodbronnen die door IRAS zijn gevonden, nog eens onder de loep worden geno men via de UKIRT op Hawaii. Deze Britse telescoop is met zijn doorsnede van 3,8 meter de grootste infraroodtelescoop ter wereld. Nederlandse astro nomen kunnen, zo is met de Britten overeengekomen, be schikken over vijftien procent van de waarnemingstijd voor deze telescoop. Voor dit doel zijn enkele door het Groninger LRO gebouwde infrarood-de- tectoren in de UKIRT geïn stalleerd. In een half etmaal, zegge en schrijve twaalf uur kan de IRAS-satelliet evenveel infor matie over infraroodbronnen in het heelal verzamelen als de afgelopen twintig jaar ge beurde met observaties vanaf de aarde. Maar er zal daarna nog wel een jaar of zes nodig zijn om alle verzamelde gege vens uit te werken en te cata logiseren. Een Groninger as tronoom, die aan de wieg van IRAS stond, zei: „Iras dient niet aleen de wetenschap, IRAS creëert ook zélf weten schap". SJOERD VAN DE WERF Toekijken Een 58-jarige man dier „bemoeide" met de klaj, van enkele jongeren ill Haagse bus is door defci jongeren in elkaar geslj. Aldus meldde deze krantfe ge week. Op zich was hfe beuren al erg genoeg, |v verderop in het bericht p ook nog, dat geen van dv> passagiers een vinger hafe stoken om de man te h«( Ook de chauffeur van de niet. Die had volgens mf' gesloten deuren door me rijden naar het dichtstbijt politiebureau. Dan was eix schien wat gemopper in di geweest, maar dat hadd^ passagiers dan aan zichzo wijten. Dat de vandalenji ontzag voor de ouderen, ben kan worden verl{ doordat niemand Deze jeugd zal wel denkJ alles mogelijk i doet meer iets tegen het tl mende agressieve gedraa Nederlanders staan als i in de rij bij demons! waarbij het gaat om ma rechten, maar kijken gewoon toe hoe onze n! in elkaar wordt geramd, f Ch. Koek, DEN I Bewolkt DE BILT (KNMI) Eer vangrijk hogedrukgebiec ven Midden-Europa n langzaam in betekenis trekt tegelijkertijd naar Middellandse Zeegebied, door oceaanstoringen vi Britse eilanden naar ons kunnen opdringen. Voor morgen wordt da bewolkt weer verwacht. I bewolking kan nu en dai regen vallen. Naar het laat aanzien zullen de r< hoeveelheden echter De minimumtemper wordt de komende nachtf streeks drie graden en I genmiddag wordt het f graad of acht. De wind morgen uit zuidwesi richting en is boven lan< tig en aan de kust enigi krachtig.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1983 | | pagina 2