Kernfusie:
t:
toch een reële mogelijkheid
Eigen bijdrage van riks
per medicijn vergroot
kans op fraude
"Wat lekker is, mag best ietsje meer kosten'.'
NENLAND
LEIDSE COURANT
DONDERDAG 30 DECEMBER
aaat op de bres
r gehandicapten
HAAG De Eerste Kamer vindt
ior gehandicapten het gevaar be-
lat zij extra zwaar getroffen wor-
]oor de bezuinigingsmaatregelen
!t kabinet heeft voorgesteld. Ge-
;apten kunnen namelijk door tal
ïaatregelen tegelijkertijd getrof-
'orden. De Eerste Kamer vindt
dat het kabinet moet gaan on
tken in hoeverre gehandicapten
r de maatregelen sterker in inko-
achteruit zijn gegaan dan ver-
•e inkomensgroepen. De senaat
dit gisteren uit door een motie
DA, PvdA, VVD en D'66 aan te
De Eerste Kamer ging overi-
ikkoord met de bezuinigingswet-
>rpen van het kabinet.
tame,,
linge
deld
Butj,
zo o
Nog geen spoor
van bloemenkoopman
LEEUWARDEN De familie van de sinds
l7 december vermiste bloemenkoopman Jo
hannes Speelman (38) uit het Friese Itens en
de politie tasten nog steeds in het duister over
de verblijfplaats van de vermoedelijk ont
voerde man. Via oproepen in bladen in West-
-Duitsland probeert de familie nu achter de
verblijfplaats van Speelman te komen. In de
oproepen wordt eventuele ontvoerders ge
vraagd contact te zoeken met de familie van
Speelman. Er wordt niet uitgesloten geacht
dat er verband bestaat tussen zijn verdwij
ning en een heroine-affaire, waarbij Speel
man onwetend als koerier tussen Nederland
en West-Duitsland zou zijn gebruikt. Speel
man bezocht wekelijks de markt in het West-
duitse Nordenham.
Den Uyl voor 7e keer
„politicus van het jaar"
DEN HAAG PvdA-leider Joop den Uyl is door
parlementaire journalisten in Nederland gekozen tot
politicus van het jaar. Tweede werd premier Ruud
Lubbers en derde VVD-leider Ed Nijpels. Den Uyl's
triomf was de 7e in tien jaar. De verkiezing was ge
organiseerd door het weekblad De Tijd. Den Uyl
(63) staat, in tegenstelling tot Van Agt en Terlouw,
„nog middenin de politieke arena, is in eigen partij
onaantastbaar en heeft verkiezingswinst op zak", zo
schreef een journalist. Lubbers werd nummer twee
omdat hij „bij zijn eerste optreden als premier Van
Agt al gauw deed vergeten door een verfrissende
aanpak en eindelijk eens kennis van zaken". Nijpels
verwierf de derde stek vooral door de enorme ver
kiezingswinst van zijn partij. Premier Van Agt werd
vierde en ex-staatssecretaris Charl Schwietert vijf
de.
Spreeuw
onbeschermd
DEN HAAG Minister Braks
van Landbouw en Visserij
heeft op advies van de Na-
tuurbeschermingsraad de
spreeuw voor de periode van 1
januari 1983 tot en met 31 de
cember 1984 opnieuw onbe
schermd verklaard. De Na-
tuurbeschermingsraad heeft
eerder geadviseerd ook de zil
vermeeuw en de kokmeeuw
buiten de bescherming van de
Vogelwet te stellen. Daarover
is echter nog geen beslissing
genomen. Deze vogelsoorten
blijven dus vooralsnog be
schermd en het jagen erop is
verboden.
INKOMSTEN
TOERISME STAGNEREN
DEN HAAG „Er is dit jaar een einde
gekomen aan de groei van inkomsten uit
buitenlands bezoek aan Nederland. In
1980 en 1981 namen die inkomsten nog
met 600 miljoen gulden per jaar toe". Dit
heeft dr. M.C. Tideman, economisch advi
seur voor toerisme en docent aan de hoge
re hotelschool in Scheveningen, gezegd.
„Het was te verwachten dat de bomen
niet tot in de hemel zouden blijven groei
en. Een stijging van zo'n 20% per jaar kan
niet blijven doorgaan. Ik zal blij zijn als
we in 1982 het peil van 1981 (vier miljard
gulden) kunnen handhaven". Overigens
nam het aantal buitenlandse gasten in Ne
derlandse hotels in het tweede kwartaal
van 1982 met 9% toe in vergelijking met
dezelfde periode van vorig jaar.
Partij vuurwerk
in beslag genomen
OSS Bij een hobbywinkel in Oss
heeft de politie van die plaats gister
middag 2.000 kilo vuurwerk in beslag
genomen met een waarde van 50.000
gulden. De verkoper mocht maar 300
kilogram in bezit hebben. De inbe
slagneming vond plaats na overleg
met de officier van justitie in 's Herto
genbosch. De eigenaar van de hobby
winkel en van het vuurwerk, de
50-jarige G.V. uit Oss, verzette zich zo
ernstig tegen de politie dat hij gear
resteerd werd en op het politiebureau
ingesloten. Na afkoeling mocht de
man weer gaan en kreeg nog 150 kilo
vuurwerk mee naar huis om de reeds
opgegeven en betaalde bestellingen te
kunnen uitvoeren.
(fikaanse geleerden hebben on
een geslaagde proef gedaan met
lamensmelten van atoomkernen,
gisteren bekend geworden. Daar-
"is de ideale energiebron een stap
t V<jerbij gekomen, want nu is in be-
1 de weg vrij gekomen naar op
ing van elektrische energie op
Veilige en milieuvriendelijke ma-
Onze redacteur Klaas Goïnga
1st in onderstaand artikel de stand
zaken op het gebied energieop-
!jung door middel van kernfusie.
n hu HAAG Opnieuw
en. Z het laboratorium
van de
Princeton-
ekrapiteit de wereld
)ld doen staan om-
se to de vorderingen op
iarnJbied van het termo-
tegerr onderzoek. In de
an hi van vorige week
n tofcdag op vrijdag is de
n milak-proefreactor
zervcl waaraan zeven jaar
ze awwerkt> gedurende
ena^ePtigste deel van
ek VfC°ncle in werking
waJst. Het is voor de
maal dat een testre-
voor fusie-doelein-
ietterdaad operatio-
geweest. Met dit
is aangetoond
kernfusietechnolo-
min of meer een
togelijkheid is voor
•lectriciteitsvoorzie-
zeg maar de vol-
eeuw. Want het zal
lens (nog 40 tot 50 jaar
alvorens er sprake
v4hnen zijn van een
priijrcieel werkende
jeactor. Daaraan
ng v moet gaan een pro-
perafiarbij sprake is van
niettgetisch nettorende-
itten. 0p ogenblik is
en bij het proef-
lingen zoals in Prin-
|i kan het ook niet
i eer)dat er nog veel
nd v energie ingestopt
tot d dan er uit komt.
spelen" op dit
hfd wordt in de loop
ejö6 verwacht,
en po
|s alle nog te overwin-
PJ.|eilijkheden heeft pro-
larold Furth, directeur
'diH laboratorium voor
lica van de universi-
staat New Jersey, ge
lijk als hij zegt dat er sprake is
van het „bereiken van een
mijlpaal in het onderzoek naar
kernversmelting". Vier jaar
geleden deed de Princeton-
universiteit eveneens van zich
spreken toen men in een expe
rimentele opstelling een tem
peratuur bereikte van 60 mil
joen graden Celsius. Voor de
beoogde kernversmelting van
waterstof-atoomkernen, die
moet leiden tot energiewin
ning, zijn evenwel temperatu
ren nodig van 100 miljoen gra
den Celsius en hoger, waarbij
zich gigantische problemen
voordoen (welk materiaal bij
voorbeeld is bestand tegen een
dergelijke, helse hitte?) Het
Amerikaanse experiment
heeft thans evenwel bewezen
dat de problemen in principe
te overwinnen zijn en dat een
daadwerkelijke fusiereactor
tot technisch reële mogelijkhe
den behoort.
Waterslof
Bij kernfusie gaat het om
energiewinning uit samen
smelting (fusie) van waterstof-
atoomkernen, waarbij in
tegenstelling tot de kernsplij
tingsreactor lichte kernen
worden opgebouwd tot zwaar
dere. Sedert de eerste helft
van de vijftiger jaren zijn we
tenschappers over de gehele
wereld bezig met dit proces,
waarbij hetë, geïoniseerde gas
sen (plasma's) opgesloten moe
ten worden in wat genoemd
worden vaten-met-fictieve-
wanden. Fictief omdat er op
aarde geen materiaal bekend
is, dat bestand is tegen een
temperatuur van om en nabij
de 100 miljoen graden Celsius.
In 1977 was de natuurweten
schap zover gevorderd dat
men temperaturen kon op
wekken van 20 miljoen graden
Celsius. Een jaar later verraste
het laboratium voor plasmafy
sica van de Princeton-univer-
stiteit de wereld met 60 mil
joen graden, terwijl vorig
week 100 miljoen graden Cel-
Een deel van de supergeleidende magneetspoelen, waarvan In
het Duitse Jülich een proefopstelling staat voor het Europese
TEXTOR-project. Aangezien de voor kernversmelting benodigde
plasma's een temperatuur hebben, hoger dan 100 miljoen gra
den Celsius, worden déze opgesloten in magnetische krachtvel
den, omdat „gewone" materialen voor dit doel ten enemale on
toereikend zijn.
sius werd gescoord en waarbij
de tokomak-machine geduren
de een uiterst korte tijd plasma
produceerde. Woordvoerder
Anthony Demeo van het Ame
rikaanse universiteitslaborato
rium voegde hieraan toe dat
alle computer-systemen van
de reactor hadden gewerkt en
dat begonnen zou worden met
de uitvoering van verdere
testprogramma's.
Kosten
Gedurende zeven jaar is aan
de relatief kleine TFTR-toka-
mak machine gebouwd, de
kosten bedroegen zo'n 850 mil
joen gulden (ter vergelijking:
een 1300 megawatt grote
kernsplijtingsreactor kost op
dit ogenblik rond 1,2 miljard
gulden, aanmerkelijk meer
dus).
derhalve een positieve ener
giebalans moeten opleveren,
worden niet alleen groot, maar
ook buitengewoon kostbaar.
Dat betekent dat een land als
Nederland maar op zeer be
scheiden schaal kan deelne
men aan het onderzoek en
voornamelijk is aangewezen
op het Europese JET-project
(Joint European Torus), dat in
Engeland van de grond moet
worden geholpen. De landen
die voornamelijk bezig zijn op
het gebied van termonucleair
onderzoek zijn de Verenigde
Staten en de Sovjet-Unie, ter
wijl Japan als goede derde
volgt. Met name de energiecri
sis van 1973 heeft het onder
zoek op dit terrein een fikse
stoot gegeven, waarbij tal van
landen (ook in Europa) bereid
bleken meer geld te steken in
de kernfusie. Daarbij lijkt
Amerika met de nieuwe toka-
mak-reactor het meest succes
vol te zijn op dit ogenblik. Tot
aan het jaar 2000 zullen de
Verenigde Staten zo'n 20 mil
jard dollar investeren in twee
fusie-onderzoekprogramma's.
Cyclus
Bij het Princeton-experiment
gaat het om kernversmelting
via de zogenaamde deuterium-
tritium-lithium-cyclus, het
geen synoniem staat voor het
aanwenden van een schier on
uitputtelijk energie-potentieel.
Het is de bedoeling de kernen
van deuterium en tritium
welke „grondstoffen" eerst
gewonnen moeten worden: uit
zee? te versmelten tot een
nieuwe stabiele kern, helium.
Met dat proces komen grote
hoeveelheden energie vrij. In
principe komt kernfusie neer
op het imiteren van een pro
ces, zoals dat voorkomt op de
zon en in de sterren, aangezien
de zon ook als zodanig is aan
te merken. Probleem bij dit al
les is onder andere de beheers
baarheid in deze processen.
„Gewone" materialen om deze
plasma's in op te sluiten zijn
niet voorhanden. Vandaar dat
men zijn toevlucht heeft ge
zocht in magnetische opsluitin
gen met benulp van superge
leiders. Zowel in Amerika
(Oakridge) als in Zwitserland
en de Bondsrepubliek (Jülich)
worden testprogramma's met
supergeleidende magneetspoe
len uitgevoerd. Niet alleen de
oneindigheid van de energie
bron (waterstof) is er de oor
zaak van dat grote sommen
worden besteed aan kernfusie-
onderzoek, ook het feit dat er
betrekkelijk weinig radioactief
afval is, vormt een aantrekke
lijke vooruizicht. Het vaste ra
dioactieve afval zou namelijk
overwegend bestaan uit geacti
veerde constructiematerialen
die regelmatig moeten worden
vervangen.
Europa
Zoals opgemerkt is Amerika
op dit ogenblik het verst op
het gebied van d? fusietechno
logie. Europa probeert in hel
Britse Culham eveneens greep
te krijgen op deze energiebron.
De (gezamenlijke) financiering
van het onderzoekprogramma
is van 35 miljoen dollar in 1971
verhoogd tot 180 miljoen in
1981. Over dit project heen
zijn echter de contouren zicht
baar geworden van een toka-
mak-reactor INTOR, waar
voor de Verenigde Staten, de
Sovjet-Unie, Japan en Europa
de gegevens bijeen hebben ge
bracht. Het gaat hier uiteinde
lijk om de bouw van een tech
nisch ontwerp, dat rond 1990
gerealiseerd zou kunnen zijn
en waarin allerlei tot dusver
min of meer geïsoleerde on
derzoekingen op hun merites
beoordeeld zouden kunnen
worden. Daarna komt een
eventuele demonstratie-reac
tor binnen de gezichtskring,
maar dan zijn we naar alle
waarschijnlijkheid de 21e
eeuw reeds binnengestapt.
Hieruit mag blijken dat on
danks het thans in Princeton
behaalde succes het operatio
neel maken van kernfusie in
het kader van de toekomstige
electriciteitsvoorziening vooral
een kwestie van lange adem is.
KLAAS GOïNGA
Echte Boter kost meer, maar hééft ook meer.
Want Echte Boter is lekkerder.
En lichter verteerbaar.
En er zitten natuurlijke vitaminen in.
Daarom is Echte Boter voor veel mensen
het laatste waar ze op bezuinigen. Zo zit dat
Niet te versmaden.
Wim en Corry zijn nog bij elkaar
Dat Wim Kan en Corry Vonk nog bij elkaar zijn, daarover zingt dit artiestenechtpaar in de
oudejaarsshow van Wim Kan. Zoals we al schreven, haalde Wim dinsdagavond aan het eind
van de tv-opnamen zijn van haar ziekbed opgestane vrouw de planken op van het Amsterdam
se Nieuwe de la Mar-theater. Aan het slot van de opnamen boden Kan en Corry fotografen
gelegenheid plaatjes te schieten van dit gezamenlijke optreden, waarbij Wim met beide armen
Corry moest ondersteunen en ook haar hand pakte om zwaaiend afscheid te nemen van het
publiek. Door velen werd dit als een historisch moment ervaren, die twee levenslang samen op
de planken, nu mogelijk voor het laatst.
UTRECHT De eigen bijdra
ge voor geneesmiddelen ver
groot de kans op fraude, ter
wijl ook ontduiking van de
maatregel niet uitgesloten is.
Dat komt omdat de bijdrage
van 2,50 de kosten van de
medicijnen nogal eens over
treft.
Vooral apotheekhoudende
huisartsen zouden hun patiën
ten niet meer kunnen laten
betalen dan de kosten, om ver
volgens af te zien van het de
clareren van de medicijnen bij
het ziekenfonds.
Ze kunnen ook de eigen bij
drage wèl innen en het ver
schil in eigen zak steken. Dit
probleem is deze week aan de
orde gekomen bij overleg tus
sen organisaties van zieken
fondsen (VNZ), huisartsen
(LHV) en apothekers (KNMP).
De maatregel van de staatsse
cretaris van volksgezondheid
houdt in, dat ziekenfondsver
zekerden per voorgeschreven
geneesmiddel een riks moeten
bijbetalen, met een maximum
van 125 gulden per jaar. Er is
geen uitzondering gemaakt
voor goedkope geneesmidde
len. Veel geneesmiddelen kos
ten echter minder dan 2,50.
Overigens lijkt het probleem
groter dan het is, omdat de zie
kenfondsen aan apothekers
per medicijn niet alleen de
kosten van het medicijn ver
goeden, maar ook praktijkkos-
ten. Samen is dat bijna nooit
minder dan een riks.
Bij apotheekhoudende huisart
sen ligt dat anders. Bij hen zit
de vergoeding van de praktijk-
kosten al verwerkt in het
abonnementshonorarium dat
ze jaarlijks per ingeschreven
patiënt krijgen. Zij declareren
bij het fonds verder alleen nog
de kosten van de geneesmid
delen.
De CDA-fractie wil haar steun
aan de maatregel niet herover
wegen. Het PvdA-kamerlid
Ina Müller-Van Ast had dat
gevraagd, omdat CDA-woord-
voerster Dien Cornelissen er
ten onrechte vanuit was ge
gaan dat de eigen bijdrage een
riks per recept bedroeg en niet
per afgeleverd geneesmiddel.
„Afpakken
RWW - uitkering
jongeren moet
ongedaan worden
gemaakt"
DEN HAAG De intrekking
van de RWW-uitkering aan
16- en 17-jarigen moet onge
daan worden gemaakt. De re
gering heeft met' een kunst
greep geprobeerd een onrede
lijke wijziging tot stand te
brengen die in strijd is met de
voorschriften en met de belan
gen van een grote groep jonge
ren.
Dat betoogde mr. P. Ingelse
gisteren voor de president van
de Haagse rechtbank in een
kort geding dat de Stichting
NVV Jongerencontact, de
Vereniging van Werkende
Jongeren in Nederland en
twee werkloze minderjarige
schoolverlaters en hun vaders
hadden aangespannen tegen
de Staat. De Tweede Kamer is
vorige week akkoord gegaan
met de wetswijziging. Volgens
het huidige systeem ontvangen
16- en 17-jarigen die de school
verlaten en die geen werk
hebben, na een wachttijd van
zes maanden een RWW-uitke
ring. In de nieuwe situatie, die
op 1 januari 1983 van kracht
wordt en die een bezuiniging
van 70 milioen gulden ople
vert, vervalt deze uitkering.
Daardoor wordt volgens de ei
sers de groep van 20.000
schoolverlaters van deze zo
mer ernstig benadeeld.
Ingelse betoogde dat de inko
mensvermindering tot 174 gul
den per maand kan oplopen,
terwijl hiermee ook de zelf
standigheid van de 16- en 17-
jarigen verloren gaat omdat de
werkloze jongeren weer af
hankelijk worden gemaakt
van hun ouders.
Niet genoeg opslagruimte
voor radio-actief afval
DEN HAAG Zelfs als niet meer dan de jaarlijkse gemiddelde
hoeveelheid radio-actief afval wordt geproduceerd is de totale
opslagcapaciteit in Nederland niet voldoende om de afvalpro-
duktie van twee jaar te bergen.
Dit blijkt uit het overzicht van omvang, samenstelling, herkomst
én de opslagcapaciteit van laag- en middel-radio-actief afval, dat
minister Winsemius (Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en
Milieubeheer) gisteren naar de Tweede Kamer heeft gestuurd.
De reserve-opslagcapaciteit bij de kernenergiecentrale Borssele.
ECN in Petten of bij GKN in Dodewaard zijn óf niet bedoeld
voor dergelijke opslag óf zijn qua opslagcapaciteit onvoldoende,
aldus Winsemius.
Het afvalaanbod van kernenergiecentrales en andere producen
ten varieert in volume en in radio-activiteit van jaar tot jaar. De
variatie bij de kernenergiecentrales is vooral afhankelijk van
onderhoudswerkzaamheden
VEEL
BEWOLKING
De Bilt - Een krachtig hoge-
drukgebied met in het cen
trum boven Luxemburg een
druk van 1040 millibar trekt
het komende etmaal naar het
westelijke Alpengebied. Als
gevolg daarvan komt morgen
een zuidwestelijke stroming
tot stand. Daarmee wordt
lucht uit Frankrijk aange
voerd, waarin mistvelden en
laaghangende bewolking mee
drijven. Tegen de avond kan
op de nadering van een zwak
ke oceaanstoring in het westen
en noorden van het land wat
motregen vallen. Echter de
hoeveelheid neerslag zal naar
verwachting gering zijn. De
minimumtemperatuur ligt de
komende nacht even boven
het vriespunt. Morgenmiddag
wordt het in Limburg en in de
Achterhoek niet warmer dan
een graad of 3, maar in het
noordwesten, waar de lucht
over zee komt, kan het 7 gra
den worden.
Max Min Nmt-
lomptemp «lag
Eelde geh b'
Oen Helder geh.b
Aberdeen geh bow.
onbew 13 0 0 n
