van de joodse anti- semitisme,
maar de terreur"
positie van Ed Nijpels komt in geding
Een
goedeze#
la
rï'CcüLcSouaa/rvt
Voorzitter „Onze angst is niet
B. Hertzberger
gemeente Amsterdam: J
Politiek
Partij
Parlement
JNENLAND
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 24 DECEMBER 1982 PAGINA 9'
ren dertig lijken zich te herhalen. Econo-
•he recessie, stijgende werkloosheid, „ver-
itsing" van de jeugd, afzetten tegen min-
aHfjieden. Hakenkruisen op T-shirts duiken
ïa fai) voetbalw;dstrijden op. Anti-semitische
ei ijk |en worcen geschreeuwd. „Kwalijk"
eidei-fni de jooise gemeenschap deze uitingen,
urtdja1" °P z'ci niets nieuws". Meer bezorgd
en {en onze jtodse landgenoten zich over de
^Mging van ie terreur.
De {slagen in het buitenland op joodse scho
tels synag°8er en restaurants hebben al vele
•JejreJitoffers giëist. Splintergroeperingen van
Palestijnse bevrijdingsorganisatie PLO ei-
hiervoor cfe verantwoordelijkheid op.
en /iijlerland is \oor dit soort aanslagen nog ge-
'„njrd geblevai. Maar hoe lang nog? De jood-
,Het ngemeensclap
daclgeschermiig.
politie lan
n eén[ echter net
lattend gev?n
1 .en fceld voor le-
ga?
e iging wn
hij ejse gebouwm
ighoer nauwelijis.
'en°e\ beroep )p
tkten. rijksoverhad
Tsctjnenlandse
Sn) om 'i-
iële stein
afgewezei.
Nederlanee
;htingen-
isten zeggn
rer geen e-
is voor exra
[herming.
ir de Mossd,
Israëlische n-
tingendient
;aak bestea-
I als de bete
I wereld
JLleert het s-
tieel. Sirïs
verdrijviig
duizendn
D-strijders it
>non is let
tal waarsch-
gen allen
ir toegen-
i. Onze vc-
gever Brt
enaar sprk
•jeugtB- Hertzbc-
udend VOOrzittr
iets 1 de Jooce
igerei
emtejieente ;e
>is kegterdam.
de
de
neer
n. Et
ope
rlijk,
onhe
iet mr
berusl Voorzifer
het hertzberger van Ie
Zulke 0Cjse Gemeentete
herdam: „Dagelks
ioet dyen (je busjes ret
.kinderen van ore
bied6,00| jn Amsterdm
wijzei stee(jS wisselene
>el. Hp routes. Voor e
ïn ovi veiligheid
opia
de
AMSTERDAM „Wij
zijn niet zo bang voor het
anti-semitisme dat de laat
ste paar jaar weer op
bloeit. Ik bagatelliseer het
niet. Het is natuurlijk heel
kwalijk, maar jodenhaat is
niets nieuws. Wat ons als
joden in Nederland veel
meer angst inboezemt is
de dreiging van terreur,
aanslagen, zoals die in het
buitenland zijn gepleegd.
En die dreiging is niet
verzonnen. Die is terecht.
Wij krijgen steeds meer
waarschuwingen vanuit
Israël. Maar de Neder
landse overheid vaart
blind op haar eigen in
lichtingendienst en die
zegt dat er geen reden
voor bezorgdheid is.
B. Hertzberger (43), voorzitter
van de Joodse Gemeente te
Amsterdam, waar zo'n zeven
tig procent van de ongeveer
16.000 Nederlandse joden
woont, weet dat de joden per
definitie een kwetsbare groep
vormen. Door de eeuwen heen
zijn zij vervolgd. Progroms zijn
niet van vandaag of de laatste
wereldoorlog. Met anti-semi
tisme heeft hij leren leven.
„Daar is niet tegen te vechten.
Het is een vooroordeel dat
weliswaar nergens op slaat,
maar toch altijd bij bepaalde
mensen aanwezig is". Hertz
berger geeft toe dat het anti
semitisme de laatste jaren
weer opbloeit, althans openlij
ker naar voren komt. „Dat
komt door de economische
toestand. Men zoekt een zon
debok. En dan zijn wij als jo
den ook aan de beurt. Mis
schien hebben wij nog het ge
luk dat de mensen eerst Tur
ken en Surinamers tot mik
punt hebben gekozen", zegt hij
een beetje wrang.
Maar waarom nu, zoals bij
voetbalwedstrijden gebeurt,
vaak kinderen nog met ha
kenkruisen rondlopen en anti
semitische kreten roepen, is
hem een volslagen raadsel.
Hertzberger meent dat die jon
gelui hiertoe echt niet komen
na een uitgebreide studie van
de boeken van prof. Lou de
Jong over ons land in de
Tweede Wereldoorlog.
Underdog
„Het moet via de opvoeding
komen. Het wordt gezaaid. Ja
renlang, zeg maar van '45 tot
in de jaren zestig waren wij als
joden de underdog. Je mocht
niet negatief doen over joden.
Ook de altijd aanwezige kleine
groep die anti-semitisch denkt,
durfde haar mond niet open te
doen.
Maar de kinderen daarvan
hebben het thuis wel meege
kregen en die lopen er nu mee
op straat rond. Laatst loopt
een neefje van mij door de
Kalverstraat. Hij is orthodox
en draagt een zwarte hoed.
Zeggen een vader en moeder
tegen hun zoon van een jaar of
vijftien: „Kijk Kees, dat is nu
een jood".
De joodse gemeenschap voelt
het als anti-semitisme wan
neer feiten, zoals over wat Is
raël in Libanon gedaan zou
hebben, worden verdraaid.
Hertzberger heeft het gevoel
dat elk middel de laatste jaren
gebruikt wordt om van de
schuldgevoelens over de
Tweede Wereldoorlog af te
komen. „Je merkt een hou
ding bij mensen dat ze blij zijn
te kunnen constateren dat jo
den net zo goed, maar vooral
net zo slecht zijn als zij. Is het
niet verbazingwekkend dat er
bijna geen avond voorbijgaat
of er is wel een uitzending
over joden? En toch zijn er op
de hele wereld niet meer dan
acht miljoen
Toch ligt de joodse gemeen
schap, zeker in Nederland,
daar niet wakker van. „Wij
hebben geleerd te overleven.
Dat zit in je gebakken. Dat
leer ik mijn kinderen ook".
Daarbij hoort ook bewust het
weinig stelling nemen tegen
anti-semitische uitlatingen. Al
thans dat denken de oudere jo
den.
De jongere generatie van na
de oorlog vindt dat er wel iets
tegen gedaan moet worden,
want dit soort uitwassen be
gint klein maar kan tot veel
ergere dingen leiden. „De jon
geren zullen echter als ze wat
ouder zijn, leren dat er niet te
gen het anti-semitisme in te
praten is. Het is een ziekte.
Maar Nederland is nog een ge
zegend land".
De wens onder de jongeren om
tegengas te geven is volgens
Hertzberger zeker een gevolg
van een veel groter zelfbe
wustzijn. De vorming van de
staat Israël in 1948 speelt hier
bij een duidelijke rol.
Toch acht hij het wijzer op het
ongrijpbare van het anti-semi
tisme niet echt te reageren.
„Maar het doet wel pijn als je
anti-semitische kreten op
spandoeken ziet terwijl de po
litie er naast staat en niets
doet
Onrust en angst heersen er
wel in de joodse gemeenschap
over de dreiging van terroris
tische aanslagen. De voorbeel
den uit andere Westeuropese
landen liggen als harde feiten
op tafel. Trefpunten van jo
den, of het nu synagogen, res
taurants of scholen waren,
blijken mikpunten voor aan
slagen te zijn. Nederland is
nog gespaard gebleven voor
dit soort aanslagen, waarvan
de verantwoordelijkheid veel
al door splintergroepen van de
PLO wordt opgeëist.
„Wij weten dat de dreiging
hiervoor in Europa is toegeno
men doordat vele PLO-strij-
ders uit Libanon verdreven
zijn. Sinds dat moment is de
zaak veel kritischer geworden.
Veel Palestijnen zitten nu met
nog grotere frustraties. En dat
betekent dat splintergroepe
ringen zich op West-Europa
kunnen richten".
Geen verbeelding
Ook in Amsterdam kreeg de
joodse gemeenschap de laatste
tijd steeds meer waarschuwin
gen voor de mogelijkheid van
aanslagen. „Veel waarschu
wingen krijgen wij van de Is
raëlische inlichtingendienst.
Het is echt geen verbeelding.
Wij houden er doorlopend re
kening mee".
Hoezeer blijkt op de sabbath.
Volgens Hertzberger mijden
om deze reden heel wat joden
de dienst in de synagoge. En
als de dienst is afgelopen blijft
niemand meer buiten staan
napraten. „Dat was altijd ge
woon. Dat sociale aspect is he
lemaal verdwenen. Men gaat
zo snel mogelijk naar huis. En
massaal naar buiten gaan wij
ook niet meer".
„Een jongen met een walkie-
talkie staat bij de deur van de
synagoge op de uitkijk en
waarschuwt naar binnen dat
er steeds twee mensen naar
buiten mogen. Dat is Neder
land anno 1982".
Hertzberger beseft heel goed
dat een doorlopende politiebe
waking bij joodse centra een
onmogelijke zaak is. Het enige
wat de veiligheid kan bevor
deren zijn veiligheidsmaatre
gelen. Elektronica, tv-moni-
tors en kogelvrij glas. Voor
zo'n twee miljoen gulden zou
den aan synagogen en andere
belangrijke centra deze voor
zieningen kunnen worden ge
troffen.
De kleine joodse gemeenschap
bracht 560.000 gulden bij el
kaar. Meer geld was er niet.
„Vergeet niet voor welke las
ten wij zitten. Tien procent
van de joden is na de oorlog
teruggekomen en met die wei
nigen moeten wij de te grote
synagogen en joodse begraaf
plaatsen onderhouden. Een te.
kleine groep moet zorgen voor
de erfenis van een veel grotere
groep".
Het beroep op de rijksoverheid
gesteund door het advies
van de Amsterdamse poli
tie had geen succes. Om
puur financiële redenen kreeg
men geen geld. Bovendien
kreeg Binnenlandse Zaken
van de eigen inlichtingen
dienst te horen dat er „geen
redenén zijn om aanslagen te
vrezen". Frappant is trouwens,
dat na een aanslag in het bui
tenland de overheid wel snel
is met extra bewaking. Maar
na enkele weken verloopt dat
Hertzberger vindt het onbe
grijpelijk dat de rijksoverheid
zo blind vaart op de eigen in
lichtingendienst. terwijl de
waarschuwingen uit Israël er
niet om liegen. „Bovendien,
tussen België en Nederland is
geen echte grens meer. Men
kan in Brussel de plannen be
ramen en in twee uur in Am
sterdam zijn".
In de joodse gemeenschap zijn
al stemmen opgegaan dat de
mensen van de eigen ongewa
pende vrijwillige bewakings
dienst eigenlijk bewapend zou
den moeten zijn als zij binnen
de deuren van joodse gebou
wen de wacht houden en de
politie niet komt.
Hertzberger vindt dat men
moet oppassen dat er een
groep komt die dat gaat eisen
al vreest hij het moment dat
een ongewapende bewaker bi;
een aanslag om zal komen.
„De dreiging is werkelijk! Dal
zie je aan het aantal mensen
dat naar Israël vertrekt. Hoe
wel de meeste mensen zich
hier heus nog gelukkig voelen
Wij vragen alleen bescher
ming of geld daarvoor. Wi;
zijn ook belastingbetalers en
wij voelen ons bedreigd".
Onderwijl verdwijnen joodse
kinderen van joodse scholen
Ouders vinden het te gevaar
lijk. De joodse school in Am
sterdam is de laatste paar jaai
van heel uitgebreide veilig
heidsmaatregelen voorzien
Dat kost jaarlijks 250.000 gul
den die de joodse gemeenschap
uit eigen zak betaalt vooi
tweehonderd leerlingen.
„Onze angst is niet het anti-se
mitisme. maar de terreur. Da
gelijks rijden de busjes met
kinderen van deze school
langs steeds wisselende routes
Voor de veiligheid", aldus
Hertzberger. Nederland anno
1982
BERT MOLENAAR
inscha HAAG He was
sing, lijde van het ?erste
rergroi-schandaal va dit
jrk de jokhrijen
edigeJCharl Schwietrt
en zi^r een nieuwe'ereet
en geren werd op he Bin-
jchniebf. Nadat de reuw-
wpn bewindsmar was
als eennon-
Neëm*cus» bleek hi ook
ncentiPnrechte een iite-
ildereister op zijn epalet-
warj hebben genaait En
is t%wjji hij staatsscre-
r oog was van Defosie!
parlementair rdac-
iran deze krant, toe-
j och aardig gepot en
zeld, kon het 11e-
ont{2niet zo snel vener-
swatfJ*et is dus alleiaal
en dat^el erger?!" stamlde
risatie
i. „Da#edelijk zou er veder
esprelseze uitspraak nietsge-
zijn, als daarna de ust
geefeergekeerd in de VD-
je )Van het Binnenhofom-
rechtMaar de schandaleren
in tê)aaltjes bij de liberlen
laar d*1 elkaar daarna in u'n
5 tempo op, dat de ,it-
vleugels kreeg. Er *ng
naar Veek voorbij, soms zlfs
warring, of er kwam ;ts
uister# boven water. Vandax
;kanké steeds weer reden ^as
ijs sleü stellen dat het allemal
eeft. Ütijd veel erger was on
m me^elijk veronderstel
uldigel dat langzamerhand le
iet allfikheid ontstaat van er
t milirfigen vertrek van ld
een p#-
l
I
tafem en Groningen
nietl
het hogere echelons van zip
s iemPegint men zich hier en
dan r te denken is aan
wil vafciehoofdsteden Arnhem
pningen af te vragen
of deze jongeman nu eigenlijk
wel zo'n ideale politiek leider
is als vrijwel iedereen tot nu
toe had gedacht. Daarbij komt
uiteraard dat er na elke
machtswisseling verschuivin
gen plaats hebben in een par
tij. Zo is nu een aantal libera
len in de Kamer diep teleurge
steld. Dat zijn mensen, die er
onder Wiegel vast op hadden
gerekend nog eens een mooie
post te zullen krijgen of die in
elk geval hadden gemeend
hun huidige positie te kunnen
behouden. Niet zo verwonder
lijk dat zij soms de verleiding
niet kunnen weerstaan een
zaagje te zetten in stoelpoten
van Ed Nijpels. Maar aan de
andere kant is het ook weer zo
dat een politiek leider daar op
bedacht moet zijn.
In hoeverre is Nijpels nu zelf
verantwoordelijk voor de wat
hachelijke positie waarin hij
nu verkeert. Zetten we alle
schandalen en schandaaltjes
nog even op een rij. Na
Schwietert, eigenlijk min of
meer gelijktijdig, was er minis
ter Van Aardenne, die moest
erkenen in de fout te zijn ge
gaan door geen melding te ma
ken van verdiensten als com
missaris bij het bedrijf Holland
Sea Search. Deze gelden (ruim
dertigduizend gulden per jaar),
zouden anders zijn afgetrok
ken van zijn wachtgeld als be
windsman in het eerste kabi
net-Van Agt.
Metz
Terwijl het stof rond deze mi
nister nog voluit rondwervel-
de was daar de affaire-Jaap
Metz. Dit adspirant-kamerlid
bleek connecties gehad te heb
ben met uiterst louche hande
laren in onroerend goed
(F S Properties). In de wan
delgangen van de Kamer was
het geen geheim dat de VVD
de heer Metz liever kwijt dan
rijk was. Maar tot veler verba
zing besloot het dagelijks be
stuur van de partij, in samen
spraak met Nijpels, dat Metz
niets verweten kon worden en
hij dus gerust zijn plaats in de
VVD-fractie kon innemen.
Nauwelijks waren de foto's
van een met twee vingers om
hoog staande Metz in de ar
chieven geborgen, of de beel
tenis van een ander VVD-ka-
merlid moest razendsnel wor
den opgezocht. Erica Terpstra
bleek aangehouden wegens
dronken rijden. Bang voor po-
litie-controle op de rijkswegen
naar haar woonplaats Nieuwe-
gein (bij Utrecht), had me
vrouw Terpstra zich op pro
vinciale weggetjes, begeven en
was zodoende in Berkel en Ro
denrijs beland. Daar ramde zij
eerst een auto en kwam ver
volgens tegen een hek tot stil
stand.
Ongeveer tezelfdertijd begon
er een nog veel bizarder ver
haal de ronde te doen in de
Kamer. Maar waar harde be
wijzen ontbraken, durfde aan
vankelijk niemand tot publica
tie over te gaan. Ook het
weekblad De Tijd niet, hoewel
het zei te beschikken over
twee bronnen, van wie Erica
Terpstra er later één bleek te
zijn. Maar De Tijd kreeg ver
volgens de kans voor een in
terview met Ed Nijpels en zo
kwam de zaak dan toch naar
buiten. Jaap Metz zou Nijpels
gechanteerd heben met ver
meende homofiele contacten
om zo zijn plaats in de fractie
veilig te stellen! Niets vanaan,
allemaal gelogen, riep Nijpels
in het interview.
Rechtszaak
Tot zover in grote lijn de affai
res. In een poging vast te stel
len in hoeverre deze Nijpels
zijn aan te rekenen, gaan we
eerst schiften, waarbij we af
en toe een dialoog zullen voe
ren met onszelf alsof het een
rechtszaak betrof. Allereerst is
het zonneklaar dat hij in het
geheel niet verantwoordelijk is
voor de stommiteit van me
vrouw Terpstra om met ruim
anderhalf promille alcohol in
het bloed achter het stuur te
kruipen. Maar daar houdt de
zekerheid dan wel zo ongeveer
op. Want al meent Nijpels zelf
geen verantwoordelijkheid te
dragen voor het feit dat
Schwietert zich zou ontpoppen
als zo'n fantastische jokke
brok, hij als politiek leider was
wel degene, die NOS-redac-
teur wel tot staatssecretaris
had gemaakt. En hij had dat
gedaan, hoewel hij wist dat
Schwietert niet honderd ka
raats was. Immers, als mede
werker van het NOS-journaal
onderhield Schwietert zulke
typische connecties met politi-
Plezier voor twee met dit handige mini-damspel. j
U krijgt het thuisgestuurd als u ng
de kleine moeite doet een nieuwe
abonnee aan te brengen voor
deze krant.
van de Leidse Courant
als nieuwe abonnee
Adres_
Postcode/Plaats
Betaald wordt per maand (met automatische afschrijving)
per kwartaal
Stuur een mini-damspel naar:
Naam
Adres
Plaats/Postcode_
Telefoon
Stuur deze bon in open envelop - geen postzegel plakken -
naar: Leidse Courant, Antwoordnummer 10070,
2300 VB Leiden.
ci (Van Agt, Van der Stee en
Nijpels zelf) dat hij het Neder
landse volk onmogelijk naar
behoren, dat wil zeggen zo ob
jectief mogelijk, kon voorlich
ten.
Dan meneer de officier, de
zaak-Van Aardenne graag.
Wel meneer de president, al
lereerst moeten we vaststellen
dat de VVD-leiding intern zelf
ook tot de conclusie is geko
men dat deze partijgenoot fout
heeft gehandeld. Van Aarden
ne moet hebben geweten dat
hij bedrog pleegde toen hij zijn
honorarium als commissaris
verschoof naar een periode
waarin hij geen wachtgeld
meer zou krijgen en bijver
diensten dus ook niet meer
konden worden afgetrokken.
Toen Nijpels vervolgens be
sloot dat deze minister deson
danks kon aanblijven, werd hij
in zekere zin mededader. Te
meer daar hij zelf van de da
ken had geschreeuwd dat bij
hem de politieke verantwoor
delijkheid berustte voor het
handelen van de VVD-be-
windslieden.
Dank u, meneer de officier.
Nu dan maar de zaak-Metz.
Hierover kunnen we vrij kort
zijn. meneer de president. Als
Nijpels zelf instemt met een
interview over een aantal rod
dels en geruchten, kunnen we
niet anders dan veronderstel
len dat hij ermee zat. Mensen
in zijn directe omgeving be
vestigen dat ook. Erger nog, in
de VVD-vleugel van de Twee
de Kamer worden de ontken
ningen van Nijpels in De Tijd
niet erg serieus genomen. Niet
veel mensen durven het de
fractieleider na te zeggen dat
hij heus heterosexueel is en
dat Metz dus helemaal niets
had om mee te chanteren.
Vandaar ook dat Metz zo ont
zettend kwaad werd, toen de
partij geen enkele poging deed
om het chantage-verhaal in
het officiële communiqué bij
de verklaring van Erica Terp
stra te ontzenuwen.
Schijn
Zo heeft het er alle schijn van
gekregen dat de VVD-top alle
smerigheid op Metz probeerde
af te wentelen, opdat Nijpels
hooguit als slachtoffer van
deze „chanteur" tevoorschijn
zou komen. Nijpels versterkte
die indruk pog door te onthul
len wat tot dan toe steeds
met klem was tegengespro
ken dat die Metz wel in an
dere zin chantage had ge
pleegd. Hij had gedreigd een
eenmansfractie te gaan vor
men. Geen wonder dat het be
treffende kamerlid zo langza
merhand buiten zinnen raakte
van woede en op punt stond
de verdere communicatie met
de VVD alleen nog via zijn ad-,
vocaten te laten lopen.
Resumerend, meneer de presi
dent. moeten wij concluderen
dat er thans niet voldoende
bewijsmateriaal is om Nijpels'
aftreden te rechtvaardigen. Er
behoeft echter niet zo heel erg
veel meer bij te komen en de
weegschaal van Vrouwe Justi-
tia slaat door naar de andere
kant. Eén voorbeeld, nu Nij
pels met zoveel nadruk heeft
ontkend dat hij homosexuele
neigingen heeft (in plaats van
te zeggen, zoals heel goed zou
kunnen anno 1982: dat gaat
niemand wat aan!), heeft hij
zich daarmee potentieel chan
tabel gemaakt. Als er mannen
zijn, die het tegenovergestelde
kunnen bewijzen of menen te
kunnen bewijzen, komt hij op
zijn minst wéér in opspraak.
Het is zeer de vraag of de
VVD hem ook dan nog het
voordeel van de twijfel zal
gunnen.
RIK IN 'T HOUT
