•Reiswereld
verwacht in
1983 alle
van
heil
bus en auto
Vakantietips
Jongeren geven
fortuin
uit aan vakanties
VERISME
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 24 DECEMBER 1982 PAGINA 19-
nil
nu)
59% van de
binnenland-
te zomerva
kantie*
wordt door
gebracht in
tent en cara
van.
volop in de advertenties
llllllllülllllllllllllllll!
Een zeer lucratieve en standvastige „deelmarkt"
voor de touroperators ligt op het terrein van de
jeugdreizen. Hotelplan boekt een overweldigd
succes met „Club Escolette", een wonderboom die
rijke vruchten afwerpt. De werkende jongeren
eisen waar voor hun geld, aldus directeur Leo
Verburg, avonturen ver van huis en kwaliteit.
In 1982 steeg het aantal „Escolette"-passagiers
weer met 16 procent. Een massa-reünie in Leiden
verenigde 4250jeugdigen in trouw aan hun reis-
merk", een respons van 25 procent. De formule
heeft iets Veronica-achtigs: jong zijn en genieten
van een reis per jeep door Sri Lanka, het trekken
door Amerika, zwemmen op Kos, woestijnsafari's,
surfen enzovoort.
Kortom, doen waar je zin in hebt, maar wel in
hechte lotsverbondenheid met de groep. Arke
Reizen probeert met de club My Way" op dezelf
de, van jeugdig elan briesende paarden te wedden
en biedt een programma, dat weinig onderdoet
voor dat van Escolette, compleet met bijvoorbeeld
een zeiltocht in Egypte, Rijn-disco-cruises, een
IJsland-safari e.d. De programma's mikken op
jongeren met een aardig loon, die alleen nog
maar voor zichzelf behoeven te zorgen. Het is een
andere doelgroep dan de NBBS, die al voor een
vorige generatie jongerenreizen organiseerde,
maar meer het oog had op studenten en andere
jonge lieden uit de burgerij. De 28 NBBS-reiswin-
kels getuigen nu van een geheel andere opzet
ook de leeftijdsgrenzen vervallen in veel arrange
menten maar men doet toch een groter beroep
op de zelfstandigheid van de consument, terwijl
genoemde clubs het maximum aan veiligheid en
beschutting bieden, zonder „kapsones". De toene
mende jeugdwerkloosheid ten spijt vormen deze
jongelui een van de weinige „groeimarkten" in
het georganiseerde toerisme, waar bovendien
flink aan verdiend wordt.
Waar gaan wij in het nieuwe jaar
naar toe? Frankrijk en Duitsland
eisten in 1982 elk 21 procent van
onze buitenlandse vakanties voor
2ich op, Oostenrijk is een goede
derde (17 procent), België en Lu
xemburg kwamen op 12 en Spanje
op 10 procent. Zo was het althans
in de drie zomermaanden van 1982.
Italië herstelde zich van een ernsti
ge terugval door 7 procent te sco
ren.
Uit deze cijfers blijkt, hoezeer het
beeld van ons „echte" vakantiepa
troon zich onderscheidt van de boe
kingen, die aan touroperators ge
gund worden. Griekenland staat
bijvoorbeeld nummer twee op de
tien topbestemmingen van Holland
International. Ook andere bedrij
ven storten zich met nieuw enthou
siasme op nieuwe vakantieoorden
in dit land. Hotelplan verwacht
veel van Kos, H.I. verdubbelde de
accommodatie op Samos en zette
nieuwe eilanden als Spetsai op het
programma. Op het totaal van de
miljoenen vakanties vormen die
Griekenland-reizen echter een te
verwaarlozen percentage.
Het aantal georganiseerde reizen
daalde vorig jaar met 6 a 7 procent
en de meeste directeuren in deze
branche piekeren zich het hoofd
suf over nieuwe verlokkingen. Hun
vakanties beginnen steeds meer te
lijken op een bezigheidstherapie,
zodat iemand die gewoon op zijn
rug aan het strand blijft liggen zich
begint af te vragen of hij wel nor
maal is.
Het enige bazuingeschal werd in
Den Haag vernomen, waar NRV
Holiday over 1982 een toeneming
in de boekingen proclameerde van
16,7 procent. Vrij Uit gewaagde ook
wel van plussen, maar bekende dat
de bestedingen aan reizen 22 pro
cent lager waren, omdat de consu
ment aan kortere en goedkopere
vakanties de voorkeur gaf. Negen
tig procent van de eigen automarkt,
zegt men daar ook openhartig, ont
trekt zich nog aan ons dienstbe
toon.
Vandaar de vele fanfares wellicht
over het exceptionele, dat men de
passagiers te bieden heeft aan actie
en nieuwe formules in binnen- en
buitenland. Holland International
heeft het aantal citytrips drastisch
uitgebreid van 8 tot 32 bestemmin
gen in Europese steden. Desge
wenst reserveert men alléén het
hotel. Nu de spoeling zoveel dun
ner wordt moet men het hebben
van soepelheid en inventiviteit.
Bezuinigingen? Ga met ons mee
naar Canada of Marokko voor een
ruitervakantie, aldus de uitnodi
ging van Koudijs Reizen in Rotter
dam. Maak een tocht over de Hon
gaarse poesta of bestijg het edele
ros in India (10 overnachtingen, 11
rijdagen, 6765). Verre en exclu
sieve reizen hebben nauwelijks te
lijden van de recessie. Verhalen
over mensen die handje-contantje
f 60.000 of meer neertellen voor
een wereldcruise, blijven de ronde
doen.
De cruisemarkt is klein (zo'n 15.000
passagiers per jaar) maar vormt een
ideale bedding voor het zwartgeld-
circuit, evenals, naar men zegt, al
die andere superreizen. Vlieg rond
de wereld in 24 dagen en betaal
daar slechts 8000 gulden voor, aldus
H.I. in de Verre-Reizen-gids van
108 pagina's.
De NCRV biedt een rondreis aan
door het puur atheïstische en dog-
matisch-communistische Albanië is
dat niet wonderbaar? Gidsen van
A-Reizen in de uitvoering van een
kostbaar fotoboek en de ANWB
voeren de lezers naar Mexico, Afri
kaanse en Aziatische landen, Poly-
nesië enzovoort. Opmerkelijk veel
touroperators presenteren zich voor
1983 als dé AmerikaCanada-spe
cialisten.
Via een agentschap in België kan
men boeken voor een sprookjesreis
met de Oriënt Express van Londen
naar Venetië en Boot en Co. voert
de diversificatie ten top met een
cruise voor naturisten. Het blijft
voor de reismarkt lucratief werk,
in de marge van het massa-toeris-
me. Sri Lanka is al dolblij met
\e
B I
.HAAG Tegen de hon-
reisorganisatoren hebben
v. ditmaal Wim Kan het
v voor de voeten wegge-
met hun antwoord op
Y^iïaag, waar wij in het
e jaar naar toe zullen
Met een mondje, nog
ïer dan dat van de caba-
I presenteerden zij hun
1983, lang vóór de
^aarsavond.
yervelende shows" hebben
gemaakt voor een zekere
Bid. Nu steeds minder passa-
3fehoor geven aan de oproep
toelriemen in het vliegtuig
n het ma^en- concentreert men
n het aanhalen van de broek-
nstad| Touroperators staan weer
benen op de grond. Des-
eerterist nemen zij als padvinders
rkzit aan om te demonstreren
j eindjes nog bést aan elkaar
tijdelbpt kunnen worden in een
het eenvoudige bungalowtje
eren arVeluwe of in het Teutobur-
van ld. De gemiddelde prijsstij-
ven, ifil zich beperken tot het peil
:raat, f inflatie, zo verwachten zij,
!n te \|toch gewagen zij van een
i zeer gematigd optimisme,
itbreekt echter niet aan po-
I om in het zwerk verloren
i te herwinnen of het verder
ien van de vliegmarkt
bfi6®1" met ben procent te
»rrien. Zo denkt men er over
d van fhtyluchten naar Spanje in
aeliikrerste^en' Arke en Necker-
bijvoorbeeld wijzen er op,
I een besparing op kan leve
rt wel 75,- per persoon,
d International doet de sug-
ilom b>ch te blijven vliegen
ing «treta, Ibiza en Corsica, maar
een gereedstaande zesper-
)nt té betrekken om de lo
sten te drukken. Ook andere
|anisatoren verkopen deze
.g i tent"-arrangementen, cam-
....uchten dus, om te redden
9 nog te redden valt. Intussen
h steeds meer „poules" ge-
voor het inkopen van vlieg-
plen. Evenementsreizen, Ho-
gehi en NRV-Holiday kunnen
Std11 tagere prijzen bedingen
/erd vyun circa 180.000 „sets". Dit
|de grootste klant geworden
j luchtvaartmaatschappijen.
jjAlneeft men al weer moeten
^(fifllen, dat deze winter het
•rg vluchten naar zonbestem-
li* weer met zo n procent
/ten. Te meer omdat vliegar-
penten de meeste winst ople-
Jl' °Pfblijft men de vleugels uit-
iGratis NS-kaartjes, kinder-
3[en, voordeelaanbiedingen
lort lokken de consument
„Fasten your seat-
i het krappere budget ten
goedkopere hotels en ap-
goienten wordt ook ingespeeld
noodzaak tot versobering,
ieven de meeste touropera-
jan ie, dat het vliegen in 1983
Muurder zal worden, zij het
V!1 nauwkeurige opgave ont-
Alleen Evenementsrei-
Tours gewaagt van prijssta-
p of zelfs verlagingen. Het is
imerkelijk verschijnsel, dat
jleine reisorganisaties, Mary-
iZonnetour, zich kwetsbaar
k opstellen met uitsluitend
ogramma's op Spanje.
I ren beide het twintigjarig be-
r leen hoge leeftijd in deze
d e. Marysol kondigt nu toch
tor 1983 een risicospreiding
t>r busreizen in het program-
te nemen, zoals de jubileum-
i" Calella, tien dagen volpen-
fèH een hotel voor 295,- wie
HM me l°s? Het is tekenend
B gewijzigde situatie.
^H^tie hele wereld in kaart heb-
kVbracht zijn de reisorganisato-
gj Ben pioniers meer, die de va-
r Bangers kunnen meelokken
P^eeds nieuwe paradijzen waar
SSHHSartier gemaakt hebben. De
pUüüifeijn omgedraaid. Een scherp
fga It prijzen lettende getrainde
mljLiftent heeft veel meer invloed
rillljlltfn en stélt nu zelfs de
11.000 bezoekers uit ons land, Togo
krijgt misschien tien procent van
dit aantal, maar toch fronsen touro
perators de wenkbrauwen als er le
lijke dingen verteld worden over
de nogal dictatoriale president van
dat landje. Opvallend is, dat Hotel
plan het pakket van deze exclusie
ve reizen heeft ingekrompen tot
een zestal bestemmingen, waaron
der het nog altijd populaire Indone
sië.
Andere vooruitzichten voor 1983
wijzen op een gigantisch offensief
van Israël om het verloren terrein
als toeristenland te herwinnen.
Oorlogen en woelingen kunnen
ernstige gevolgen hebben, daar kan
ook Suriname over meepraten. De
dans van de valuta bleek het afge
lopen jaar fataal voor Joegoslavië,
maar Finland wrijft zich in de han
den dank zij een devaluatie van 12
procent
Men zegt voor de zoveelse
keer dat een jaar van de waar-
heid op komst is. Eén ding is zeker,
het branche-garantiefonds treedt
op 1 april 1983 in werking. Dat gaat
per reis (niet per persoon dus) een
tientje kosten. Een publiciteitsof
fensief, ook via de televisie, zal het
publiek er toe moeten brengen, om
voortaan alleen bij ANVR-leden te
boeken. Wellicht onderschat men
de geduchte binding tussen veel
kleine, toch wel betrouwbare reis
organisaties en hun klanten, die
het tot op heden best redden zon
der dit lidmaatschap, soms met een
eigen garantiefondsje. Wat er ook
gebeurt, de eenvoudige vakantie in
eigen land zal meer dan ooit ge
zichtsbepalend zijn voor het toeris
me in 1983. Slechts vier procent
van de Nederlanders brengt zo'n
vakantie in een hotel door. Cara
van en tent stalen samen de show
met 59 procent, in combinatie met
de eigen auto. Op deze markt is
voor reisorganisatoren weinig te
verdienen. Zij prijzen om strijd hun
bungalowparken ed. aan, hun bus
tochten en hotelarrangementen.
Maar ook de VVV's zitten niet stil.
Er komen uit hun koker steeds
meer binnenlandse arrangementen,
eindeloos gevarieerd naar bestem
ming en activiteiten, met een toe
nemend accent (nog steeds) op fiet
sen en wandelen.
Deze pakketten worden ook ver
kocht via de ANVR-reisbureaus,
maar de touroperators worden er
meestal geen cent wijzer van. In
een land met de grootste caravan-
dichtheid van Europa (90 op 1000
personenauto's) moet het verkopen
van reizen in 1983 een moeizame
bezigheid blijven. Een half miljoen
mensen méér dan in 1981 bracht
korte en langere vakanties door
binnen de landsgrenzen. En men
verwacht een doorgaande verschui
ving ten nadele van de buitenland
se vakanties, ondanks stuntaanbie
dingen als: tien dagen in een 4-per-
soons appartement aan de Costa
Brava voor 180 en drie dagen Pa
rijs van af 130.
Lekker weg in eigen land blijft het
parool, hoewel men in een aantal
buurlanden bijna net zo goedkoop
uit is. Het aantal dagtochten,
meestal met de eigen auto, is vorig
jaar met 25 procent gestegen tot
660 miljoen, aldus het CBS en
"Voor meer dan een derde hadden
die betrekking op het bezoek aan
familie of kennissen.
Ook dat ervaart de Nederlander als
een onderdeel van het veelzijdige
vakantiepatroon. Zeer tot ongenoe
gen van de reisorganisaties is dit
vrijetijdsgedrag soms aan sterke
schommelingen onderheving, zoals
in 1982 tussen de rails is gebleken.
Het aantal georganiseerde vakan
tiereizen per tram zou met maar
liefst 35 procent zijn gedaald. Dat is
niet zo mooi voor specialisten als
FTS (oplage brochures een miljoen)
en Trans, de NS-dochter. Het ge
volg is, dat veel treinreizen in 1983
aanzienlijk goedkoper zullen wor
den, tot tien procent of meer zelfs,
op sommige bestemmingen. De
FTS biedt zo'n reis per spoor naar-
Parijs inclusief een nachtje slapelV
nu al aan voor 169.
LEO J. LEEUWIS'
„trends" vast. Zodra een bepaalde
voorkeur zich begint af te tekenen,
stemmen de touroperators hun be
leid daar ijlings op af.
Dit leidt niet zelden tot paniekreac
ties. Allen zingen nu bijvoorbeeld
dapper mee in het koor, dat 1983
bejubelt als het jaar van de toering-
car. Holland International bekent
fluisterend van ontzag, dat de bus
een salon op wielen is geworden,
die wel 400.000 kost. De bus, eens
het voertuig voor de eenvoudige,
brave en niet meer zo piepjonge
burgerman, zoeft glorieus over de
pagina's van alle reisgidsen.
Het aanbod in deze sector is groter
dan de vraag ooit zal kunnen zijn.
Iedereen wil een graantje meepik
ken van de goedkope busarrange
menten of alleen maar het vervoer,
terwijl dit in totaal de afgelopen zo
mer slechts negen procent scoorde
op de ranglijst van transportmidde
len.
Spanje dankt aan deze explosie
straks wellicht de compensatie voor
hetgeenmen gaat verliezen aan
vliegarrangementen en zelfs Italië
wordt sterker door bussen gefre
quenteerd. De specialisten zien zich
geplaatst tegenover een geduchte
mededinging, nu iedereen in hun
branche „de bus neemt", terwijl zij
zelf ook hun aanbod hebben ver
ruimd.
De Jong Intratours voegde weer 32
pagina's toe aan de toeringcarbijbel
en bracht het totaal op 388! Een ab
soluut record. Het aantal opstap
plaatsen steeg tot 415. Genoemd be
drijf vervoert meer dan 100.000
passagiers en deelt de bekendheid
op deze deelmarkt met bedrijven
als OAD (gids van 180 pagina's)
Broere, De Snelle Vliet, BBI en an
dere klassiekers, die zich ooit heb
ben „ingedekt" tegen het concurre
rende vliegtuig met een eigen ne-
venbedrijf. Zes groten in deze
branche stichtten toen Gulliver
Flytours, dat nog altijd in de lucht
is met populaire zonbestemmingen.
Zullen zij daar nu spijt van krijgen?
Zelfs Holland International brengt
een toeringcargids van 212 bladzij
den op de markt. De bus begint
steeds meer te lijken op een pro-
dukt uit de Boeing- of Douglasfa-
brieken, waaraan slechts de vleu
gels ontbreken. De voertuigen zijn
bevracht met technologische snuf
jes ter verhoging van het comfort.
Vaak heeft men ook al video's aan
boord, zodat vluchten voor André
van Duin of de kwismasters onmo
gelijk is geworden.
Dank zij de ongekende concurren
tie kan het publiek profiteren van
voordeel-aanbiedingen. Vooral de
pendelreizen kunnen interessant
vergelijkingsmateriaal opleveren.
Arke heeft als enige zelfs een af
zonderlijk programma voor deze
pendeldiensten uitgebracht naast
de gids voor andere busreizen. Er is
een overweldigende keus uit dag
en nachtpendels bij veel touropera
tors. Oostenrijk blijft een favoriete
bestemming, maar men kan ook
met de bus naar Portugal, als men
een heen- en terugreis van totaal
acht dagen voor lief neemt.
De nadruk valt echter op bestem
mingen dichter bij huis, een ver
schijnsel dat nog sterker waar
neembaar is in de „eigen auto"-
aanbiedingen, het tweede paard
waar de toeroperators in 1983
noodgedwongen op wedden, hoe
gering het profijt ook moge zijn.
Wat de bus betreft, als de voorspel
lingen uitkomen zal de chauffeur
dus een nog belangrijker rol gaan
spelen in het toerisme.
Het succes van een toeringcarreis is
sterk afhankelijk van deze functio
naris, vaak in een geforceerd tem
po ook tot reisleider en entertainer
gepromoveerd. De Jong kondigt
zelfs al „drivers-dinners" aan,
waarop hij als gastheer zal funge
ren. In OAD's brochure vindt men
116 „postzegeltjes", waarop de even
zovele chauffeurs van dit bedrijf
trouwhartigheid paren aan een fer
me oogopslag.
Een man, ingehuurd om achter het
stuur te zitten, maakt en breekt de
vakantie van honderdduizenden
mensen; vandaar wellicht dat alle
reisorganisatoren zo hoog opgeven
van de cursussen die zij hem laten
volgen. Nu het aantal kortere va
kanties sterk toeneemt, is de toe-
ringcar nog belangrijker geworden.
In Parijs kan men op een winters
weekeinde soms wel twee dozijn
Nederlandse bussen hun rondjes
zien draaien om de monumenten.
Er wordt van alles verzonnen om
dit vervoer een eigen gezicht te ge
ven. Boot en Co. prijst de „surfbus"
aan, die voor 50 per stuk de zeil
planken meeneemt naar het strand
van Rosas of de Franse Riviera.
Hotelplan tracht de opstapchaos te
bezweren door met de bussen te
vertrekken vanaf slechts zes NS-
stations. Dit kan tijdwinst opleve
ren. Toch zal de spoeling dunner
zijn dan een buiten alle proporties
gegroeid aanbod doet vermoeden.
Meer dan 73 procent van de Neder
landers ging deze zomer met de ei
gen auto op vakantie naar het bui
tenland (een groei van twee pro
cent) en in het binnenland steeg dit
aantal zelfs van 79 naar 82 procent.
De reisorganisatoren zien deze ont
wikkeling met lede ogen aan. Ze
ker nu de benzineprijzen dalen en
er minder uitgegeven kan worden
aan vakanties, dreigen zij hun
greep op de autorijdende massa te
verliezen.
Die greep is trouwens nog uiterst
bescheiden. Drie kwart van alle
vakantiegangers gaat zelfstandig op
reis, zonder enige bemiddeling dus.
Meer dan 85 procent van alle lo-
giesmogelijkheden in ons land be
staat uit tenten en caravans, die
men overal mee naar toe kan ne
men. In 1982 boekten zij in eigen
land een winst van 450.000 vakan
ties (plus drie procent). Al jaren
lang doet de reisindustrie pogingen
het grote vrijbuiterslegioen dien
sten aan te bieden, voornamelijk be
middeling bij het huren van appar
tementen, bungalows, huisjes e.d.
in binnen- en buitenland, maar in
toenemende mate ook hotelaccom
modatie.
Vrij Uit, de grootste specialist op
dit terrein heeft nu weer 150 Oos
tenrijkse hotels in de computer ge
stopt. Maar ook déér houdt men de
bus in reserve (vorig jaar plus 26
procent) om de gasten naar hun be
stemming te brengen. Toeringcar
en eigen auto beheersen alle pro
gramma's en ook in de verhuur
van accommodaties krijgen specia
listen als Interhome (7 deelgidsen,
700 pagina's) het zwaar te verduren
van de concurrentie.
Holland International bijvoorbeeld
heeft het aanbod van bungalows
e.d. vergroot met 30 procent. Hotel
plan boekte vorig jaar 44 procent
méér passagiers voor deze logies-
vormen en doet er ook weer een
schepje bovenop. Volgens Leo Ver
burg, directeur van laatstgenoemde
organisatie wordt het massatoeris
me door een toenemend aantal
landgenoten afgezworen. Het ik-
tijdperk vraagt om „produktdiver-
sificatie, waarop de reismarkt moet
inspelen met fragmentarisering en
een sterkere profilering van het
kwaliteitsprodukt". Dat is inder
daad het nieuwe evangelie. De
computers hebben, zoals de woord
keus doet vermoeden, reeds alle
menselijke emoties en verlangens
in hun brein opgeslagen en leveren
vakanties op maat.
De eigen-auto-sector past uitste
kend in deze formule, vandaar dat
zelfs Neckermann, naar ons land
gekomen om met luchtreizen alle
andere middelen van vervoer te
overvleugelen, nu een autoboek
van 260 pagina's op de balies legt,
voor het eerst in de Nederlandse
taal. De autobestuurder en zijn ge
zin worden bestookt met offertes.
Men speelt in op zijn neiging min
der kilometers te maken en een
goedkoop onderdak te zoeken.
Het logies wordt hem geboden in
een sterk toenemend aantal bunga
lowparken, zowel in eigen land als
in België en Luxemburg, zeer in
trek dank zij de devaluatie van de
frank. De afstanden worden nauw
lettend in de gaten gehouden. Men
hanteert criteria als een halve dag
rijden of een straal van 750 kilome
ter.
Toch gewaagt Hotelplan ook van
een revival aan de Costa Brava, de
dichtstbijzijnde stranden van Span
je, waar zowel bus als auto een al
ternatief is voor de te dure vlieg
reizen. Spanje wordt in 1983 boven
dien goedkoper dan men dacht,
dank zij de recente devaluatie van
de pesata met acht procent, die in
veel prijzen wordt doorberekend.
Arke getroostte zich zelfs ten koste
van 50.000 een herberekening in
de prijscouranten en een latere ver
schijning daarvan, speciaal om de
vliegreizen nog een laatste impuls
te geven.
