ina
li
ficid^cSomant
„Het regiem
van de
Ayatollah
voert
doodsstrijd"
„Noch de sjah, noch Khomeiny"
VERS-SUR-OISE
ruim zestien maanden
r,'blijft Abdol-Hassan
ni-Sadr, samen met de
lider van de Iraanse op-
^eps.itiebeweging, Massoed
jgadjavi, als banneling in
ankrijk. Vanuit het
o# en ten noorden van
$irijs gelegen rustieke
jrpje Auvers-sur-Oise,
aar Van Gogh ooit 65
agen heeft gewoond,
■iden zij de oppositie te-
«en het ayatollah-be-
rind. Ogenschijnlijk in
"le rust. De zware be wa
ng, waartoe de Franse
gering zich heeft ver-
icht toen zij Bani-Sadr
Radjavi politiek asiel
rleende, geeft een ex-
'ia dimensie aan de stil-
13, waarin het zenuwcen-
Jum van het Iraanse
u(erzet in Auvers-sur-Oise
gehuld.
twijfel over de hiërarchie bin-
de Iraanse verzetsbeweging
bjordt meteen weggenomen, wan-
oter de eerste wacht via een wal-
|e-talkie laat weten dat er iemand
lom met Numéro Un en Numéro
:ux te spreken. Hiermee, zo blijkt
zijn aankondiging, worden
(49) en Radjavi (34) be
id. Een grondige fouillering en
twee „grenswachten" wekken
de bezoeker de indruk dat hij
gelaten wordt tot de „Iraanse
•ijstaat" in Frankrijk. Een „mi
dat in oorlog verkeert
et Iran en waar de veiligheids-'
Introle zo scherp is, dat de bezoe-
tr alleen onder begeleiding naar.
tt toilet mag.
e televisie, die op dat late uur in
"je namiddag een documentaire
2yer de Algerijnse onafhankelijk-
eidsstrijd uitzendt, wordt ogen-
afgezet wanneer Bani-
geruisloos de ontvangstkamer
Gezeten in een kas
leren fauteuil zegt hij
Pjke nacht te dromen van zijn te-
naar Iran. „De dagen van
Det Khomeiny-regime zijn geteld,
laar terwijl dit regime zijn doods-
ijd voert, nemen de problemen
Iran almaar toe".
chaarste
et de gretigheid van een intellec-
eel Bani-Sadr studeerde en do-
erde nadat hij in 1963 voor het
Irst uit Irdn was gevlucht econo-
[ie aan de Sorbonne schetst hij
L uitzichtloze economische en so
le toestand, waarin zijn land nu
erkeert. „In Iran wordt niet meer
tïnvesteerd, waardoor de produk-
p vrijwel stil is komen te liggen
p de schaarste aan levensmiddelen
rote vormen aanneemt. De enorm
Dge inflatie tast de koopkracht
an de meeste mensen op ontoe-
atbare wijze aan. Het gemiddelde
ijspeil is het afgelopen anderhalf
ir vijf maal gestegen. De noodza-
lijke levensmiddelen, zoals rijst,
iker en vlees, zijn in deze periode
•lfs zeven a tien maal duurder ge-
orden. Op de zwarte markt, die
ijwel de gehele economie be-
:erst, schommelt het 'inflatiecijfer
>or het afgelopen jaar tussen de
10 a 500 procent. Het regime wil
;t probleem van de geldontwaar-
ng oplossen door de geldpersen
volle toeren te laten draaien,
yenals in de Weimar-republiek
idt dit tot chaotische toestanden
zal het de positie van ayatollah
homeiny ondergraven".
wee belangrijke oorzaken voor de
agnatie van de Iraanse economie,
legt Bani-Sadr uit, zijn de wijd-
rbreide corruptie en de oorlog
et Irak. Een gedeelte van de Ba-
ri's (handelaren) werkten nauw
men met de heersende mollahs
de door Khomeiny gecontroleer-
Wachters van de Revolutie (Pas-
irans). Zij hebben comités opge-
cht die de meeste Iraanse produk-
n opkopen en cleze vervolgens op
(zwarte) markt tegen veel hoge-
prijzen weer afzetten. Zij verdie-
n goed aan de islamitische revo-
lie.
)e ontwikkeling in de landbouw
desastreus. De stadsbevolking
BANI-SADR: „IRAN GAAT OORLOG
TEGEN IRAK VERLIEZEN"
Bani-Sadr, de
eerste gekozen en
de eerste
verdreven
president van Iran:
de dagen van
het Khomeiny-
regime zijn
geteld".
heeft dit jaar te kampen met een
tekort van twee miljoen ton graan.
Vergeleken met het eerste revolu
tiejaar is dit tekort meer dan ver
dubbeld. Hierdoor moet steeds
meer worden geïmporteerd. Maar
omdat de olieproduktie sterk is te
ruggelopen, komt dit regime voor
steeds grotere schulden te staan. De
verminderde olie-inkomsten gaan
bovendien allemaal naar de oor
log".
Naast toenemende schaarste is
werkloosheid een van de meest
waarneembare verschijnselen van
de crisis waarin het land momen
teel verkeert. Bani-Sadr maakt een
korte berekening en zegt op mini
maal vier miljoen werklozen uit te
komen. „Ik denk echter dat het er
veel meet- zijn. Maar alleen al een
aantal van vier miljoen is dodelijk
voor een land als Iran".
„De oorlog met Irak is zeer belang
rijk voor het regime in Teheran.
Veel Iraniërs worden gedwongen
naar het front gestuurd en dit
drukt het officiële werkloosheids
cijfer. Als deze oorlog eenmaal is
afgelopen, zal het aantal werklozen
met nog eens drie miljoen toene
men. Ondertussen is de economi
sche activiteit geheel stil komen te
liggen. Daar komt bij dat de oorlog
handen vol geld kost en Iran afste
vent op een bankroet. Ik heb ge
hoord dat het regime al via Libië
en Algerije leningen heeft aange
vraagd".
Als spéciale adviseur van Khomei
ny vertrok u in februari 1979 naar
Iran, werd vervolgens minister van
financiën en buitenlandse zaken en
tenslotte president. Voelt U zich
mede verantwoordelijk voor de
economische ontwrichting?
„Ik heb niet gezegd dat de toestand
in alle opzichten slechter is dan ten
tijde van de sjah. Een aantal zaken
staat er inderdaad beroerder voor
dan enkele jaren geleden. Maar er
zijn ook enkele aspecten die verbe
terd zijn. Ik heb bijvóorbeeld de
banken in Iran genationaliseerd.
Dit is van grote betekenis omdat
het bankwezen nu niet meer onder
westerse bevoogding staat. Hetzelf
de geldt voor grote delen van de
industrie. Voor wat betreft de olie-
export is Iran ook zelfstandiger ge
worden. Toen ik minister van fi
nanciën was, zijn er aanzetten ge
weest om de vaststelling van de
olieprijs los te koppelen van de dol
lar. Iran is zelfstandiger en kan nu
een politiek van ongebondenheid
voeren. Dat zou onder de sjah on
mogelijk zijn geweest".
Hoe reageren de Iraniërs op de
gang van zaken in hun land?
„Er zijn veel protesten. Het is be
kend dat er een algemene afkeer
van de Verenigde Staten heerst.
Nieuw is echter dat gedurende de
afgelopen twee jaar ook een afkeer
is ontstaan van het regime-Kho-
meiny, omdat de revolutie de posi
tie van de meeste mensen niet
heeft verbeterd. Zij zijn gaan inzien
dat de huidige leiders door en door
corrupt zijn. De corruptie is zelfs
algemener en wreder dan tijdens
het sjah-regime. Het groeiende ver
zet kan alleen worden opgevangen
dank zij een harde repressie".
Die bestond ook onder het sjah-be
wind. Toch zijn er geen massale de
monstraties zoals in 1978 en 1979.
„Voor een deel is dat te verklaren
door de enorme onderdrukking,
waarvoor in het bijzonder de Pas-
darans, die in elke stad en dorp
aanwezig zijn, verantwoordelijk
zijn. Zo gauw zij enig verzet ver
moeden, treden zij op als snelrech
ters. Zonder vorm van proces wor
den mensen dan geëxecuteerd".
„Een tweede verklaring is te vin
den in de oorlog met Irak. Khomei
ny zegt: „Wij zetten de oorlog tegen
Irak voort. Als Saddam Hoessein
eenmaal is verslagen, dan krijgen
wij een schadevergoeding van 175
miljard dollar, dan breken er bete
re tijden aan". Hij belooft het
Iraanse volk gouden bergen. Daar
komt bij dat de oorlog tegen Irak
wordt voorgesteld als een jihad. De
oproep tot de jihad is een heilige
zaak voor moslims en het duurt
daarom langer voordat zij hierop
kritiek durven te leVeren".
„Toch neemt ook het verzet tegen
de oorlog toe. De oppositie is nu zo
ver gerijpt dat wij kunnen zeggen
dat de fase is aangebroken, waarin
Khomeiny ten val zal worden ge
bracht en waarin een democratie
gevestigd zal worden".
Wapenonderdelen
Hoe lang gaat deze fase duren?
„Dat hangt af van de duur van de
oorlog met Irak. Khomeiny heeft al
zijn troeven gezet op deze strijd,
omdat hij zo de aandacht van de
binnenlandse problemen kan aflei-,
den. De leiders in Teheran kunnen
de oorlog zo lang volhouden, omdat
Iran nog steeds olie uitvoert naar
de VS en de Amerikaanse regering
voorziet, met name via Israël, Iran
van de noodzakelijke wapenonder
delen. Uiteindelijk denk ik dat Iran
de oorlog gaat verliezen".
„Het is niet te voorspellen wanneer
de oorlog voorbij zal zijn. Dat hangt
van vele factoren af. Belangrijk is
de houding van de Verenigde Sta
ten. Zonder Amerikaanse hulp zou
de oorlog al lang. zijn afgelopen. In
het begin beschikte Khomeiny im
mers over vrijwel geen wapens".
Gelooft u werkelijk dat de VS in
belangrijke mate de oorlog tegen
Irak leiden?
„Jazeker. De Amerikaanse rege
ring wil dat deze oorlog voortduurt.
Zij heeft daarmee in het Golfgebied
een toestand gecreëerd, waarin zij
kan interveniëren. De Franse mi
nister van buitenlandse zaken,
Cheysson, heeft onlangs nog gezegd
dat Frankrijk bereid is deel te ne
men aan de snelle interventie
macht, die de VS in het Golfgebied
willen stationeren. De Amerikaan
se regering wil daar militair aan
wezig zijn om de toestand, zoals zij
dat noemt, in dat gebied te kunnen
stabiliseren".
Maar Iran ontvangt toch ook via
Syrië wapens van de Sovjet-Unie?
„Ja, maar de Sovjet-Unie is niet po
litiek aanwezig in het Midden-Oos
ten. Zij heeft vrijwel al haar geloof
waardigheid in dat gebied verloren.
De VS hebben daarentegen de af
gelopen jaren sterk aan invloed in
het Midden-Oosten gewonnen.
Egypte en Libanon staan nu bin
nen Amerikaanse invloedssfeer.
Zelfs in Irak krijgen de VS een
grotere invloed".
„Ook mag niet worden vergeten
dat Syrië voor Moskou een niet ge
heel betrouwbare bondgenoot is.
Dit land vertoont de laatste tijd
weer een tendens om hechtere re
laties met de VS aan te willen kno
pen. In Iran verloopt de Sovjet-in
vloed via de Tudeh, de Iraanse
communistische partij. Doordat
deze partij de zijde van Khomeiny
heeft gekozen, heeft zij geen basis
meer en is zo goed als uitgescha
keld".
Westerse democratie
In Iran heersen de koranwetten. U
bent moslim. Wat zal het karakter
van een eventuele nieuwe Iraanse
staat worden?
„Een rechtsstaat. In Iran moeten
politieke partijen worden toege
staan, die hun invloed kunnen la
ten gelden bij de regeringsbeslissin-
gen. In het eerste jaar kreeg de de
mocratie enig gestalte, maar deze
werd teniet gedaan door de oorlog
met Irak en de groeiende macht
van de mollahs. Wij streven naar
een soort democratie, zoals dat in
het Westen bestaat".
„De i&lam is de ondoorzichtige
diepte van ons land en moet onder
het volk blijven. De geestelijkheid
hoeft de politiek niet te verlaten.
Maar de islam mag niet de enige
kracht zijn, die greep heeft op het
politieke gebeuren'. Mensen zullen
vrij moeten kunnen kiezen op wel
ke partij zij stemmen".
U tolereert dus 'een religieuze par-
tij?
„Precies, wij accepteren alle partij-
Eveneens de Islamitisch Republi
keinse Partij van Khomeiny?
Nadat u in juli 1981 in Parijs was
teruggekeerd, hebt u gezegd veel
aan uw vrouw te danken te heb
ben. Zij heeft u gestimuleerd om
vanuit Auvers-sur-Oise de strijd te
gen ayatollah Khomeiny voort te
zetten. Hoe belangrijk acht u de rol
van de vrouw in de Iraanse maat
schappij?
„Zij heeft mij inderdaad aangemoe
digd. De rol van de vrouw is be
langrijk. Ik zou een vrouw willen
vergelijken met een artieste. Het is
de gave van een artiest om het'
schijnbaar onmogelijke mogelijk te
maken en mét grote moed hieraan
te werken. De vrouw bezit deze
gave. Zij kijkt over de horizon van
het onmogelijke en heeft daardoor
een grote stimulerende invloed. De
vrouwen hebben bij de val van de
sjah veel moed getoond".
„De koran zegt: je moet het werke
lijke gezicht van de vrouw leren
kennen. Dit onderdeel van de ko
ran wordt in het huidige islamiti
sche Iran volkomen genegeerd. Al
het onmogelijke wordt mogelijk,
dank zij de vrouw, zo zegt de ko
ran".
Bent u een diep-religieus man?
„Er is een God nodig die de men
sen verenigt. God als een ideaal,
die de mensen toestaat zichzelf te
ontwikkelen om een nieuwe basis
van vriendschap en liefde te vin
den. Ik ben religieus, maar benader
mijn religie op een rationele wijze.
In mijn religie staan begrippen, zo
als vriendschap, solidariteit en vrij
heid centraal".
Pasdarans
Nu zou ik toch nog wat meer wil
len weten over de Iraanse opposi
tie. Na aankomst vorig jaar in Pa
rijs zei u het leger op uw hand te
hebben. Sindsdien is de oorlog te
gen Irak onverminderd voortgezet
en is er door het leger geen enkele
poging ondernomen om Khomeiny
ten val te brengen. Blijkbaar steu
nen de Iraanse strijdkrachten u
toch niet.
„Sinds ik Iran heb verlaten zijn er
onder de legerleiding vele arresta
ties en executies geweest. Khomei
ny vertrouwt zijn eigen leger niet
en mede daarom blijft hij oorlog
voeren. U moet echter ook niet
ZATERDAG 27 NOVEMBER 1982
vergeten dat Khomeiny's militaire
vertrouwelingen, de Pasdarans,
grote delen van het leger hebben
overgenomen. Nog altijd is het le
ger onder Iraniërs zeer populair,
terwijl de Pasdarans worden veraf
schuwd. Deze Wachters van de Re
volutie hebben weinig of geen op
leiding genoten en zijn niet in staat
om een zo modern leger als dat van
Iran te kunnen blijven aanvoeren.
De Pasdarans zijn te dom om de
sophisticated wapens tt kunnen be
dienen".
Onder de Iraniërs in het buiten
land gaat het gerucht dat Iran bezig
is met de produktie van de atoom
bom. Met dit wapen zouden de lei
ders in Teheran hun machtspositie
aanzienlijk kunnen versterken.
„Er wordt inderdaad gezegd dat
het Khomeiny-regime de atoom
bom wil maken. Maar dit regime
heeft er niet de middelen voor. Zo
wel Frankrijk als West-Duitsland
heeft zijn nucleaire programma's in
Iran stopgezet. Om de atoombom te
kunnen produceren heeft men
hooggeschoold personeel nodig en
daarover beschikt dit regime niet".
„Neen. De nodige kennis ont
breekt. Het Iran van Khomeiny
heeft niet de kennis (compétence)
noch de middelen om de atoombom
te maken".
U hebt gezegd dat het ayatollah-re
gime een doodsstrijd voert. Wat
doet u vanuit Frankrijk om deze
strijd te versnellen?
„Iraniërs in het buitenland stellen
het Khomeiny-regime aan de kaak.
Doordat wij informatie verstrek
ken over de feiten zoals die zich in
Iran voordoen, wordt dit bewind in
het buitenland geïsoleerd. Wij zijn
de enige spreekbuis, die voor mos
lims in de gehele wereld kunnen
uitleggen, dat in Iran een regime
aan de macht is dat zich beroept op
islamitische wetten, maar in feite
reactionair en despotisch is".
„Hoewel Khomeiny niet van bui
tenaf ten val kan worden gebracht,
is ons werk wel erg belangrijk. Te
gelijkertijd bereiden wij ons voor
op de terugkeer naar ons vader
land. Wij versterken de Nationale
Verzetsraad, die straks leiding
moet geven aan de periode na Kho
meiny in Iran. Ookzijn er veel
contacten met Iran. Zo circuleren
er cassettes met toespraken van mij
in Iran".
Grote fout van Khomeiny
Meneer Bani-Sadr, u hebt een diep
gaande studie van Iran en de islam
gemaakt. U hebt hierover enkele
boeken geschreven en hebt een be
langrijke theoretische invloed op
het Iraanse verzet. U zou omschre
ven kunnen worden als de filosoof
van de Iraanse revolutie. Be
schouwt u zichzelf, evenals Kho
meiny deed toen hij in Neauphle-
le-Chateau verbleef, als de gids van
de revolutie?
„Veel meer dan dat, hoop ik. Toen
Khomeiny in Neauphle-le-Chateau
was. kende hij veel obstakels. Hij
beantwoordde zelden vragen van
journalisten. Over de toekomst van
Iran bleef hij altijd erg vaag. Het
was een grote fout van hem dat hij
volkomen gefixeerd was op de val
van de sjah en geen uitgewerkte
ideeën had over het nieuwe Iran.
Ik ken die obstakels niet. Wij, hier
in Auvers-sur-Oise, hebben heel
duidelijke denkbeelden over de tijd
na Khomeiny. Als het Khomeiny-
regime is gevallen, dan staan Iran
en de gehele regio voor enorme
problemen en voor de oplossing
daarvan moeten wij nu al werken".
Zult u, wanneer het Khomeiny-be-
wind eenmaal is gevallen, weer
president van Iran worden?
„Dat hangt van de situatie van dat
moment af. Ik hoop voor mijn land
dan van betekenis te kunnen zijn.
Voor alles ben ik een intellectueel,
wil onderzoek doen en schrijven.
Niet dat ik de waarde van het orga
niseren onderschat. Maar aan de
ontwikkeling van een volk kan op
diverse manieren worden gewerkt.
Het verkrijgen van kennis is zeer
belangrijk voor de Iraniërs. Zelfs
toen ik president was, heb ik mijn
wetenschappelijk werk voortgezet
en gewerkt aan mijn nieuwe boek".
RICK KERSJES
Radjavi, de leidér van de Moedjahedien-Khalg:
vijf procent van de Iraniërs staat achter Khomeiny"
LEIDER VAN MOEDJAHEDIEN:
Massoed Radjavi is leider
van de linkse Moedjahe
dien-Khalg, de Strijders
van God. De Moedjahe-
dien vormden voor de
val van de sjah in februa
ri 1979 een van de oppo
sitionele groeperingen in
Iran.
Radjavi, die zegt Khomeiny nooit
te hebben vertrouwd, heeft conse
quent elke samenwerking met de
heersende ayatollahs verworpen.
De afgelopen jaren zijn de Moedja-
hedien uitgegroeid tot de grootste
verzetsbeweging. Nadat in juni
1981 duidelijk werd dat president
Bani-Sadr de machtsstrijd tegen de
geestelijkheid zou verliezen, is er
een hechte samenwerking tussen
hem en Radjavi ontstaan. Eind juli
1981 ontvluchtten beiden Iran. Een
vliegtuig van het Iraanse leger
vloog hen naar Parijs waarna zij
zich vestigden in het huis van de
oudste broer van Massoed Radjavi
in Auvers-sur-Oise.
Radjavi: „Het Khomeiny-regime is
een bedrieglijk en onmenselijk re
gime. Bedrieglijk, omdat het de re
ligieuze waarden van het Iraanse'
volk misbruikt teneinde zelf aan de
macht te kunnen blijven. Dit regi
me zegt op te komen voor de belan
gen van de Iraniërs, maar heeft
van Iran in feite een middeleeuwse
staat gemaakt".
„Het regime is onmenselijk, omdat
het de burgerrechten met voeten
treedt. Khomeiny presenteert zich
zelf als de vertegenwoordiger van
God en de islam, maar duldt geen
kritiek. Hij beweert dat alle opposi
tie die tegen hem is, gelijk staat aan
oppositie tegen God en dat dient
volgens Rem streng gestraft te wor
den. Het is bekend hoe tijdens de
middeleeuwen uit naam van God
werd gemarteld".
Tijdens de zomer van 1981 vonden
er dagelijks verzetsacties plaats. In
veël Iraanse steden gingen de
Moedjahedien gewapend de straat
op en lokten daarmee bloedige con
frontaties uit met de Pasdarans, de
privé militia van Khomeiny. Deze
golf van verzet is weggeëbd. Is
daarmee het verzet ook in kracht
afgenomen?
Heftig ontkennend en met dwin
gende stem antwoordt Radjavi:
„Wij hebben bereikt dat veruit de
meeste Iraniërs de huidige leiders
doorzien en er geen enkel vertrou
wen meer in hebben. Khomeiny
staat in Iran volkomen geïsoleerd.
Ik denk dat nog maar ongeveer
vier a vijf procent van de Iraniërs
achter hem staat. Dit is een grote
winst voor ons. Geregeld voeren de
Moedjahedien gewapende acties uit
of geven op een andere wijze uiting
aan hun ongenoegen. Wij streven
ernaar dat er in Iran weer zulke
massale demonstraties komen als
tijdens de laatste jaren van het
sjah-regime. Ik denk dat de huidige
leiders het nog hooguit een a twee
jaar zullen uithouden".
„Wel moet ik toegeven dat wij
twee fouten hebben gemaakt. Wij
hebben de mate onderschat waarin
het Khomeiny-regime zijn repres
sie zou toepassen. Bijvoorbeeld het
executeren van kinderen en zwan
gere vrouwen hadden wij niet voor
mogelijk gehouden. Ook hebben
wij te weinig rekening gehouden
met de hulp die de heersende gees
telijkheid van buitenaf zou krijgen.
De buitenlandse wapenleveranties
hebben de oorlogstoestand ver
lengd en het regime in het zadel
gehouden".
In de ideologie van de Moedjahe
dien zijn heel duidelijk marxisti
sche en islamitische invloeden
waar te nemen. Hoe zal Iran zich
na de val van het Khomeiny-be-
wind opstellen ten aanzien van de
geïndustrialiseerde westerse lan
den?
Radjavi: „Wij willen op basis van
gelijkheid economische contacten
met het Westen leggen. Westerse
investeringen zullen wij accepte
ren, mits die maar gebeuren op
onze voorwaarden".
Radjavi, die zegt dat hij premier zal
worden tijdens de overgangsrege
ring na de val van Khomeiny en
vervolgens na zes maanden verkie
zingen zal uitschrijven, beschouwt
Khomeiny als „de kroonprins van
de sjah".
„De sjah creëerde de omstandighe
den, waarbinnen Khomeiny aan de
macht kon komen", aldus Radjavi.
Daarom luidt onze slogan: „noch de
sjah, noch Khomeiny".
