„Kinderen
ontroeren me"
Op bezoek bij de enige echte hoofdpiet
Op het hoofdkwartier
van Sint Nicolaas
komen postzakken
vol met brieven aan.
Het is in de
studeerkamer van de
goedheiligman een
drukte van jewelste.
De
grenzen
van
een kind
zitten
opgesloten
in het
gedrag van
de ouders
Deze bijlage werd
vervaardigd door:
Wiepke Nauta
Bert Molenaar
Jeanne Scheepstra
Leo Henny
Dries Scheepstra
Vormgeving:
Hans Schneider.
CeidócSowoni
toekomt, raken ze nog meer in de
war".
Enorme menigte
„De ouders vormen een gevaarlijke
faktor. Kijk, het is een kinderfeest
van leuk zijn voor elkaar. Je kunt
geen peloton ME inschakelen of
dranghekken neerzetten. Eén keer
ben ik echt doodsbang geweest; Dat
was in Rotterdam. We moesten vanaf
de boot een flink eind lopen om bij
het stadhuis te komen. Zonder afzet
ting moesten we twee kilometer door
een enorme menigte. Koos Postema
presenteerde het. Hij liep naast me en
had het ook niet meer zo erg. De ou
ders gooiden bijna de kinderen voor
je voeten. Je kunt niet gaan slaan,
maar af en toe heb ik wel een voor
zichtige ram uitgedeeld zo links en
rechts. Het is eng als zo'n menigte op
hol slaat. Het is niet meer in de hand
te houden. Op zo'n moment moet je
ernstig rekening'houden met volwas
senen. Het is geen opzet. Er ontstaat
iets. En mensen, die twee uur van te
voren al met kinderen op de arm
staan te wachten vind ik eigenlijk
verschrikkelijk lief".
Kruisraketten
Het Sint Nicolaasfeest is voor de win
keliers de kip met de gouden eieren.
Maakt dat van het heerlijk avondje
een hebberig avondje?
„Het Sinterklaasfeest was vroeger
het symbool van hulp aan' kinderen.
Het verguld avondje zoals dat wordt
beschreven in de Camera Obscura.
Een feest met winters gebak. Maar ja,
toen hadden ze nog geen straaljagers
en kruisraketten. Het karakter van
de tijd verandert. Het feest is meege
groeid. Iedereen kankert altijd over
Moederdag en Vaderdag. En nu is
Sinterklaas ook verworden tot een
commercieel feest. Maar de dag voor
pakjesavond puilen de winkels wel
uit. Honderden guldens worden uit
gegeven. Men consumeert verschrik
kelijk veel. Misschien is het een soort
koorts. En dan is er nog de duurtespi-
raal. Status om te laten zien dat Jan
tje nóg meer krijgt dan Pietje. Het is
net als met Kerst. Moet je dat vieren
door met een winterwortel voor de
kerk te gaan zitten? Een soort alter
natief feest. Die kritische' geluiden
steken altijd weer de kop op. Maar ie
dereen gaat toch op de oude voet
voort".
Hoe ging dat vroeger bij je thuis, toen
je nog een heel klein Pietje was?
„Er was altijd wel iets. Een kopje
warme chocolademelk met een spe
culaasje. Er werd wat strooigoed naar
binnen gegooid. Je wist dat het je va
der was, maar toch... Op het moment
zelf denk je dat het wel Zwarte Piet
is. Maar in ieder geval hoorde een
pan chocolademelk erbij. Suikerbees
tjes, borstplaat... De vorige week heb
ik nog een onsje gekocht. Van die
smerige kleurtjes. Ik eet ze niet, maar
ik vind het zo gezellig staan. Wist je
trouwens, dat ik vroeger banketbak
ker ben geweest?"
Kleine volwassenen
Sint Nicolaas wordt gedoodverfd als
een kindervriend. Hoe staat de
hoofdpiet tegenover kinderen?
„Kinderen ontroeren me. Vooral kin
deren, waar je een open contact mee
hebt. Die nog niet verpest zijn. Ik
praat altijd over kleine volwassenen.
Je hebt kinderen die tot het* tiende
jaar een hond nog een woef noemen
en niet weten dat een grote bah met
poepen te maken heeft. Ik zie vaak
dingen, die ik erg vervelend vind.
Zoals kinderen toegesproken worden
op straat door hun ouders. En van die
gedragsregulerende maatregelen als
een trap en een schop. Dan heb je
nog van die moeders, die een uuf met
de buurvrouw voor het stoplicht
staan te praten. Het kind zit dan in
zo'n buggy, zo'n klein laag kinderwa
gentje, al die uitlaatgassen in te ade
men. Kleredingen vind ik dat, die
buggy's. Ze duwen ze met een nood
gang over het trottoir. Dat ding veert
niet, dat schokt. Hang je kind dan om
je nek of op je heup. Voelt tenminste
nog lekker aan je lijf. Vroeger had je
van die mooie kinderwagens met van
die grote verende wielen".
„Je moet wel eelt op je ziel hebben
wat kinderen betreft. Een kachel is
heet. Toch kun je ze er moeilijk van
afhouden. Ze moeten het uit ervaring
leren. Dat zijn martelende toestan
den. Je dochter van veertien die voor
het eerst alleen op vakantie gaat.
Elke dag moet je kinderen een stapje
loslaten. Er zijn mensen, die uit een
soort apenliefde hun kinderen vast
proberen te houden. Daar blokkeer je
kinderen mee. De grenzen van een
kind zitten opgesloten in het gedrag
van de ouders. Als de ouders commu
nicatiestoornissen hebben, op welk
gebied ook, slaat dat terug op de kin
deren. Op straat spelen kinderen van
allerlei kleur en herkomst met el
kaar. Ze praten allemaal plat Amster
dams. De ouders kunnen dat assimi
latieproces niet volgen. Wat me aan
trekt in kinderen is de onbedorven
heid, het nog niet aangeraakte. Dat
verandert later in hoge mate".
Omroepen
„Ik zou graag kinderprogramma's
maken. Je moet alleen niet die enge
oude man worden, die graag met kin
dertjes werkt. Bij de omroepen ligt
het kinderprogramma budgettair in
de verdomhoek. De- krankzinnigste
programma's zie je op kindertijd op
het scherm. Naar Dallas kijk ik niet.
Het is een soort sprookjesboek. Zit
niets reëels in. Volwassenen kijken
minder kritisch dan kinderen. Kin
deren lopen zo van je beeld weg als je
ze niet kunt boeien".
Terug naar zijn tweede ik, hoofdpiet
van Sint Nicolaas. Krijgt hij als hoog
geplaatste adjudant veel brieven?
„Ik krijg wel brieven ja. Kinderen
schrijven me meestal welk cadeau ze
graag willen hebben. En of ik er
maar voor wil. zorgen, dat ze het krij
gen. De meeste brieven komen naar
het hoofdkwartier van Sint Nicolaas.
Tientallen postzakken vol. Wordt al
lemaal gelezen. Soms krijg je de won
derlijkste dingen. Veertig meter be
schilderd behang bijvoorbeeld. Daar
werkt dan een hele kleuterschool
aan. Moet je rondom ophangen.
Prachtig".
Witte piet
„Elk jaar krijg ik een brief van een
mevrouw uit Zeist van de witte-pie-
ten-beweging. Pieten zijn zwart om
dat ze altijd in de zon gewoond heb
ben. De mensen in het zuiden zijn nu
eenmaal donker van uiterlijk. Je
hebt van alles, ook Pieten met een
hazelip, schele Pieten of Pieten met
een bril op. Surinaamse Pieten be
staan niet, het zijn altijd Moorse. Het
verschijnsel Zwarte Piet heeft niets
met negers te maken. Oorspronkelijk
zijn het Moriaantjes. En of het nou
een witte of een zwarte is.... Het
maakt toch niets uit? Je zou er nog
over kunnen praten om het begrip
knecht af te schaffen. Maar dat is iets
van vroeger. Moet je niet te zwaar
aan tillen. Wat is het alternatief? Een
zwarte Sinterklaas en een Witte Piet.
Straks mag je „De negerhut van oom
Tom" ook niet meer voorlezen. Je
moet het Sinterklaasfeest niet in de
sfeer trekken van een politiek ge
modder over huidskleuren. Je moet
elkaar niet op dat soort dingen beoor
delen. Dat kan helemaal niet!"
Inpakvermogen
Hoe word je Zwarte Piet?
„Er is een speciale opleiding voor. Je
wordt het niet zo maar. Je moet bij
voorkeur zwart zijn, talen kennen,
acrobatische1 aanleg hebben en niet
bang zijn voor paarden. O ja, inpak
vermogen is ook vereist".
Piet viert dit jaar voor het eerst geen
pakjesavond. „We hebben het heel
lang wel gedaan. Surprises maken en
zo. Dan wordt het 't feestje van de
waarheid. De zwakke kanten belich
ten van deze of gene. Dat is vaak dol
le pret".
Dus ook geen verlanglijst. Komt dat
omdat je alles al hebt?
„Nee...., maar ik heb niks nodig".
Een van de naarste gebeurtenissen
die je in je Pietencarrière hebt mee
gemaakt?
„Die enge menigte in Rotterdam. En
tijdens de intocht in Veere. Het was
daar zo verschrikkelijk koud, dat het
paard longontsteking opliep. De vol
gende dag stierf het. Een leuk voor
val? Die keer dat de Rookpiet te veel
rook uit de schoorsteen liet komen.
Niemand zag de schoorsteen meer.
We konden elkaar niet eens meer
zien. Benauwd dat we het hadden".
Hjeeft hij tot slot nog een boodschap
voor, de kinderen?
„Hemel, een boodschap Misschien
moeten ze hun verlanglijstje niet al te
lang maken. Het is niet leuk zo veel
te krijgen. Hè bah, wat klinkt dat
naar. Ik hoop niet dat er één kind
overgeslagen wordt. Ken je een kind,
dat niets heeft gehad, geef 'm dan iets
van je eigen cadeautjes".
„In die stukken van Mies Bouhuys
was ik de baas die de boel een beetje
delegeerde. Ik was het bazige figuur
tje, dat alles regelde en vaak toch net
de dingen verkeerd deed. Een klein
en nietig onderdaantje droeg meestal
de oplossing aan. Ik gaf daar weer
zo'n draai aan, dat het net leek of de
oplossing van mijzelf was. Ik ben dus
geen gesublimeerde oen, maar een
goedwillend acterend opperhoofd".
„Het is de gewoonte dat een Zwarte
Piet een jolige kornuit is. Zo één die
een grap en een grol verkoopt. Piet
krijgt ook altijd een borreltje aange
boden in de keuken. Sinterklaas niet.
Piet heeft ook altijd de moeders op
schoot. Dat is één van de aardige as
pecten van het beroep trouwens.
Voor de rest ligt het aan wat je uit
straalt. Dat heeft er veel mee te ma
ken. Verder moet je niet te veel wil
de gekke dingen doen".
Verstijfd hartje
De schrik voor -Sinterklaas en zijn
knechten is er gelukkig een beetje
uit. Voor wat de televisie betreft,
hebben de scenario's van Mies Bou
huys daar een steentje aan bijgedra
gen. zoals Piet al zei. Kan de opper-
piet over het verschijnsel angst iets
meer vertellen9
„Ja, ik weet nog wel dat ik vroeger
na drie bonzen op de deur met een
verstijfd hartje onder de linnenkast
lag. Dat is er nu wel uit. Toch den
ken grote groepen Nederlanders nog
steeds traditioneel. Dom. Je moet niet
vergeten, dat de ouders, die de kinde
ren bang maken met Sinterklaas de
rest van het jaar ook zo handelen.
Vroeg naar bed sturen of geen
avondeten als ze iets fout gedaan
hebben. De rrtensen, die dat doen,
hebben weinig meegekregen van de
maatschappelijke veranderingen van
de laatste vijfentwintig jaar".
„Natuurlijk zié ik nog wel eens ang
stige kindertjes. Jaren geleden was ik
eens op een Sinterklaasfeest hier in
Amsterdam. In het grote boek stond
van alles over de kinderen, die daar
waren. Zo was er een jochie, dat zijn
bordje nooit leeg at. Ik riep hem-bij
me. Het ventje komt heel schuchter
aangelopen en blijft met grote angsto
gen op vier meter afstand van me
staan. „Eet jij je bordje nooit leeg9"
vroeg ik. Bedremmeld schudde ie z'n
hoofdje. „Wie eet je bordje dan leeg?
Je vader zeker hè?" zei ik tegen 'm.
„Ja mijn vader"; antwoordde het jon
getje. „Nou, laat dan je vader maar
eens gauw hier komen. U bent gek",
zei ik, „Wie eet er nou het bordje van
zijn kind leeg. Dat moet ie zelf doen".
Dat jochie straalde helemaal. Heeft
waarschijnlijk i sindsdien altijd het
bord leeggegeten. De dingen omke
ren werkt vaak heel goed".
„Huilende kinderen kun je niet
troosten. Daar hou ik me altijd verre
van. Als je naar ze toegaat, worden ze
hoe langer hoe hysterischer. Ze zijn
in een paniektoestand-/ Als daar dan
nog zo'n vent in een gekleurd pakkie
met een grote veer op zijn pet naar ze
De hoofdpiet hoort bij Sinterklaas zoals
de kip bij het ei. Dat bleek vorig jaar bij
de intocht van de bisschop van My ra en
zijn gevolg in het pittoreske Hindeloop-
en, toen om onduidelijke redenen de
enige echte hoofdpiet ef niet bij was. Die
Pieterbaas met zijn pretoogjesdie zich
jaren geleden onsterfelijk maakte door
Mies Bouwman spontaan „Vrouwtje
Bouwte noemen. Dit jaar miste hij de
boot niet. Afgelopen zaterdag, toen Sint
Nicolaas in Marken voet op Nederlandse
bodem zette, was hij weer nadrukkelijk
aanwezig. Voor de achttiende keer.
Op het ogenblik is de rechterhand van
de goedheiligman in Amsterdam. Hij
moet zorgen dat straks alles in kannen
en kruiken is. Sinterklaas heeft al ge
noeg aan het hoofd. Hij heeft zijn tenten
opgeslagen in het huis van Piet Romer.
Daar is hij in goede handen. Piet Römer
heeft alle tijd om zich te verdiepen in
zijn zwarte gast. Römer debuteerde in
1954 bij het toneelgezelschap Puck. Be
kendheid kreeg hij onder meer door zijn
rol in de televisieserie „Stiefbeen en
Zn.", waarin hij samen met Rien van
Nunen speelde. De jeugd kent hem van
zijn presentatie van het kinderprogram
ma ,,'t Spant erom".
Piet is altijd wel in voor iets geks. Van
zijn betrokkenheid bij het Sinterklaas
feest zal niemand raar staan te kijken.
Vakmanschap is meesterschap. Of je nu
in een zwarte of gele huid kruipt, de
staaltjes acteerkunst liegen er niet om.
Het feit dat de zwarte voorman tijdens
de koortsachtige voorbereidingen voor
het feest op 5 december kind aan huis is
bij Piet Römer, was aanleiding tot een
vraaggesprek.
ouders
boiden
Inderen
ijna
5or je
oeten
enige echte
Dfdpiet met
eteke van Dordt.
„Toen de boot aankwam en ik al die
kinderen daar zag staan, trilde er
geen snaar van ontroering. Er scho
ten ook geen tranen in mijn ogen.
Maar toch.... Het gaf me opnieuw een
heerlijk warm gevoel. Het is altijd
weer een aparte sensatie. Ook al heb
ik na al die jaren nog steeds een ont
zettende hekel aan dat penseel in
mijn oor".
Piet leunt achterover. Misprijzend
kijkt hij naar zijn zoveelste kopje
thee. In korte tijd wil hij zes overtol
lige kilo's kwijtraken. Slechts een
uitspatting in de vorm van een kopje
thee is toegestaan.
Vorig jaar, bij de intocht in Hinde-
loopen, was hij er niet bij. De wegen
van Sinterklaas zijn soms ondoor
grondelijk. „Ik hoorde dat het toen
niet zo leuk was. Dat deed me toch
wel een beetje goed. Ik zelf vond het
de vervelendste intocht die ik me
kan herinneren. Ik was er namelijk
niet bij. Een keer in Scheveningen
was er ook een andere hoofdpiet.
Urenlang, bij wijze van spreken dan.
zag je Berend Boudewijn in beeld.
Die ging Sint en Piet in een bootje
ophalen. Ja. een tikje „schadefreude"
is mij niet vreemd. Dat is toch niet
gek? Ik vind ook dat dat mag".
Vrouwtje bouw
Mies Bouwman, Koos Postema en
Wieteke van Dordt zijn enkele per
soonlijkheden, die de eer te beurt viel
de kindervrienden uit het zonnige
Spanje te verwelkomen. Mies stak er
toch met kop en schouders boven uit.
Ze stond met rode koontjes als kind
tussen de kinderen te jubelen. „Ja,
Mies deed het uitstekend. Ik noemde
haar spontaan een keertje vrouwtje
Bouw. Dat past wel een beetje bij het
vaderlijke en beschermende dat een
hoofdpiet moet hebben. Mies Bouw
man stopte met de présentatie, omdat
haar kinderen er niet meer in geloof
den. Dat vind ik geen sterk argu
ment. Ik begrijp dat niet helemaal.
Het Sinterklaasritueel is een spelletje
ook voor volwassenen Als je ouder
bent. ga je met z'n allen dat spelletje
meespelen. Je moet dan niet kinder
achtig gaan doen. Over de hoofden
van de kinderen kun je^je best af en
toe tot de volwassenen richten. Ik
vind dat na Mies Bouwman, Edwin
Rutten er het 't beste van afbracht.
Dit jaar beschreef Aart Staartjes de
aankomst buiten het beeld Hij deed
dat best aardig, vond ik"
„Om het Sinterklaasgebeuren op te
levisie een nieuwe vorm te geven, is
indertijd Mies Bouhuys 'gevraagd een
scenario te schrijven. Dat begon dan
tijdens de intocht en werd een paar
weken later besloten met een musi-
cal. Mede dank zij haar werk is een
groot deel van de angst bij kinderen
verdwenen. Ik vind inderdaad dat ze
een leuk verhaal moeten maken, dat
tijdens de intocht speelt. Voor Sinter
klaasavond moet dat in de vorm van
een musical of zo opgelost worden.
Sinterklaas is niet meer alleen die sa
crale heilige".
