weekpuzzel door dr. Pluizer SHfflU postzegels WETENSCHAPPEN oplossing vorige puzzel Nr. 46 HONINGRAATPUZZEL LEIDSE COURANT ZATERDAG 20 NOVEMBER 1982 PAGINJ De prijswinnaars van puzzel nr. 45 zijn: De prijzen worden binnen drie weken per cheque toegestuurd. Rond de genummerde vakjes dienen woorden van 6 letters van na volgende betekenis te worden ingevuld. Alle antwoorden lezen in de richting van de wijzers van de klok. De beginletter van het eer ste antwoord komt in het linkervakje naast het cijfer 1. Het vakje voor de beginletter van elk van de overige antwoorden dient door combinatie met de letters van de omringende antwoorden te wor den vastgesteld. harsen in vluchtige oliën; 1. bevalligheid; 14. 2. edelgesteente; 15. 3. dwaas; A m 16. 4. lawaai; grove wollen stof; y- V' 5. v V 17. 6. eindstrijd; 18. 7. 8. sierplant; vrucht; r 19. 20. 9. slangekruid; f' 21. 10. huzarenbuis met tressen; 22. 11. vreemde titel; 23. 12. laag gelegen bergruimte; 24. 13. strijkende beweging; Welk(e) antwoord(en) begint/beginnen met de letter s? Oplossingen onder vermelding van Puzzel 46 dienen uiterlijk woensdagmiddag in bezit te zijn van: Eigen postcodenummer s.v.p. leesbaar vermelden. Onverwachte degradatiekandidaten Dat in de meesterklasse vier tallen teams als ABC 1, USS 1 en Star 1 in degradatiegevaar verkeren, is iets dat niemand bij het begin van deze compe titie had kunnen geloven. Eer der zou men deze teams een rol toebedeeld hebben in de strijd om de derde of mis schien zelfs wel tweede plaats. De sterkste twee viertallen zijn bekend. Dat was ook al bij de prognoses zo. Het Haagse Studiecentrum 1 en het Am sterdamse Hok 1. Daar zal geen team meer tussen komen,- al plegen er met name in het laatste centrale weekend (dit maal op 11 en 12 december in ,,De Oude Tol" in Sassenheim) nogal eens rare dingen te ge beuren. Dat het Rotterdamse Studiek ring 1 uit de meesterklasse de gradeert, zal slechts weinigen verbazen. Op papier leek het Tilburgse WAC de tweede de gradant te zijn. maar die rol lijkt deze Brabanders niet te liggen. Aangezien ook USS 2 hier voorlopig niet „in" is, lijkt de strijd in eerste instantie te gaan tussen het Utrechtse Star 1 (Toine van Hoof-Peter v.d. Linden met Vino Bisht-Pieter- bas Wintermans), ABC 1 (Ger- ben Kingma-Chris Niemeyer met René Zwaan-Frans Borm) en USS 1 (Cees Sint-Max Re- battu met Henk Schippers- Roald Ramer). En als we dan bedenken dat Star 1 vorig jaar in dezelfde opstelling een be slissingswedstrijd om de Ne derlandse titel verloor van Studiecentrum, dat ABC 1 meermalen landskampioen is geweest en dat USS 1 ook de nodige klasse en routine in huis heeft, dan zou dat in elk van de drie gevallen een dani ge klap zijn. Voor ABC 1 geldt dan nog als nadelige omstan digheid dat het zijn sterkste speler, Anton Maas, verloren heeft. Die speelt dit jaar met Eddie Roosnek bij Studiecen trum. Maar nogmaals, in zo'n laatste weekend kan er veel gebeuren en dan spelen de ze nuwen ook een rol, zeker bij wedstrijden die voor het raam worden gespeeld, en waarbij veel publiek aanwezig is. Napolitaanse transfer Cees Sint en bijna-wereldkam- pioen Max Rebattu jr. van USS 1 bedienen zich ook van het geduchte transfersysteem. In hun geval geënt op de Na politaanse klaver. Twee inte ressante voorbeelden daarvan deze week: Z/allcn Rebattu •VB9 °BH O V x «XXX v.d. Brom Mulder N Axxx AHMJ W O Vxxx O AB IOx Z O 9 8 x A H B i Sint H IOx O» O H xxx Vxxx XI Volgens het transfersysteem is zuid met deze hand verplicht - in gunstige èn gelijke kwets baarheid - te openen met 1 schoppen: 0-10 punten en het bod zegt niets over het schop- penbezit. West geeft een informatiedou blet, Noord past natuurlijk en wat moet Oost doen? Bij een „normaal" biedsysteem zal Oost geen problemen hebben. Hij biedt 2 harten en OW zul len vervolgens op hun sloffen 6 harten bieden en maken. Maar tegen zoiets schimmigs als het transfersysteem? André Mulder nam de nood lottige beslissing om te passen! En dat scheelde maar liefst 1590 punten. 160 verlies in plaats van 1430 winst. Het tweede voorbeeld, ook uit de MK viertallencompetitie: West Oost AH *8764 0 10972 OAH8 O B4 010952 AV872 ♦HS De bieding: Zuid West Noord Oost pas 1 Ru dbl. rdbl. pas 3 KI pas 3 Ha pas 3 Sch pas 4 KI. 4 Ha pas a.p. 1 Ru transferopening voor Napolitaanse 1 Harten (v.a. 10 punten, Canapé-principes). 3 KI sprongbod vanwege het feit dat west naar Napolitaanse maatstaven veel meer dan een minimum heeft. Tegen 4 harten komt zuid uit met ruiten 8, voor noords aas, die ruiten heer naspeelt (zuid de 7, een doubleton aange vend). Noord speelt schoppen 8 na en de dummy komt aan slag. Hoe zou u dit contract verder afspelen? Correspondentie over deze ru briek: p/a Leharstraat 10, 2162 AC Lisse. Koeperman In de serie „Praktische dam- combinaties" verscheen van ir. I. Koeperman deel 2, getiteld „33". Koeperman is een vruchtbaar auteur. Het is zijn 33e boek. Van hem zijn inmid dels ruim een half miljoen boeken verkocht. In dit boek staan ongeveer 400 combinaties, die bijna alle in de partij zijn voorgekomen. Ir. G. E. van Dijk uit Wageningen schreef een voorwoord in „33", dat voor f 18,- (exclusief por to) verkrijgbaar is bij het Bondsbureau in Dordrecht, te lefoon 078-147170. Nog onlangs was Koeperman een maand in Nederland, o.a. om de publikatie van een boek over zijn leven voor te berei den, dat volgend jaar wordt uitgegeven. In deze maand speelde Koe perman voor de clubcompeti tie in het Nijmeegse NOAD. Inmiddels is hij weer thuis' in de Verenigde Staten waar hij sinds 1978 met zijn dochters woont. Uit Koepermans boek „33" is de stand van het eerste dia gram. Germain verraste Jan Weerheijm met 33-28 22x33 38x20 èn op het logische 10-15 flla 5 B O tsi Mi I» w H M I n k m P w li Jsl kwam 27-21! 16x38 42x33 15x24 37-21 26x28 33x4. Ook in de stand van het twee de diagram, van onbekende herkomst, vertrekt de beslis sende slagzet van veld 33. De afwikkeling neemt negen zet ten in beslag en er verdwijnen heel wat schijven van het bord 28-23 19x37 34-30 25x34 39x19 13x24 35-30 24x35 44-39 35x44 38-32 37x28 33x2 44x33 27-21 16x27 2x1. Voor NOAD speelde Koeper man onder anderen tegen Chris v.d. Schaaf van VAD, afkomstig uit het Gelderse La ren. Opvallend is de eigen aanpak van Koeperman van de 32-28 17-22 x 22 opening. Koeperman heeft wit. 1. 32-28 17-22 2. 28x17 11x22 3. 37-32 12-17 4. 32-28 19-23 5. 28x19 14x23 6. 38-32 13-19 7. 43-38 7- 12 8. 49-43 10-14 9. 41-37 5-10 10. 46-41 6-11 11. 31-27 22x31 12. 36x27 9-13 13. 41-36 1-6 14. 47-41 2-7 15. 34-30 20-25 16. 36- 31 25x34 17. 40x29 23x34 18. 39x30 19-23 19. 41-36 17-22 20. 43-39 11-17 21. 30-25 7-11 22. 45- 40 14-19 23. 35-30 10-14 24. 30- 24 19x30 25. 25x34 4-10 26. 50- 45 17-21 Koeperman heeft on getwijfeld getaxeerd dat klas siek spel tegen een jonge dam mer hem op den duur voor deel brengt. Het is leerzaam te zien hoe Koeperman dit voor deel bewerkstelligt. 27. 33-28 22x33 28. 39x19 14x23 29. 38-33 12-17 30. 31-26 13-19 31. 34-29 23x34 32. 40x29 8-13 33. 42-38 10-14 34. 44-39 19-23 35. 39-34 14-19 36. 37-31. Zwart heeft het spelbeeld laten wijzi gen naar een kortevleugelops- luiting, overigens een speltype waarin de oud-wereldkam pioen thuis is. 36... 19-24 37. 29x20 15x24 38. 4540 13-19 39. 33-28 3-9 40. 40- 35 9-14 41. 34-30 14-20 42. 30-25. De beslissing nadert. Zwart moet wel: 42... 18-22 43. 27x29 24x42 44. 25x23 42-47 45. 23-19 47-20 46. 19-13. Koeperman speelt het slim. Op 20-3 volgt immers 13-8! 3x12 28-22 17x37 26x8 37x26 met winst. 46... 17-22 47. 28x17 21x12 48. 32-27 20-14 49. 35-30 12-17. Ver hindert 13-8 door 17-22 27x18 16-21 26x17 11x2. 50. 27-22 17x28 51. 26-21 16x27 52. 31x33 14-3 53. 30-25. Op dit moment geloofde v.d. Schaaf het wel. Hij liet zich de winst niet meer bewijzen. Nadat Koèperman de schijf van 33 naar 20 heeft gebracht, moet de dam weg van 3, waarna wit op een overmachtseindspel afstevent. Eerlijk gezegd, geeft zwart zich wel snel gewonnen. De schaakolympiade is dit jaar weer gewonnen door de Sov jet-Unie. Voor ELO-getallief- hebbers is dit geen verrassing, want de gemiddelde ELO van het Russische team is 2650 dat is 70 punten meer, dan het daaropvolgende land de Vere nigde Staten. In deze ELO- ranglijst neemt het Nederland se team een trotse zesde plaats in, helaas lijkt deze positie niet gehandhaafd te kunnen wor den. Na een fraai begin, met o.a. een goede 2-2 tegen.de Russen (winst van Ree tegen Beljavski en verlies van V.d. Wiel tegen Jusopov), viel het Nederlandse team sterk terug met als abso luut dieptepunt de 4-0 neder laag tegen Engeland. Over de oorzaken van deze inzinking is mij op dit moment niets be kend, maar in het verleden lag dit vaak bij de opstelling van het team. Er wordt gespeeld met viertallen en bij Neder land is het de goede gewoonte om zes mensen te sturen. He laas ontstaan daardoor veelal moeilijkheden over wie nu wel of niet moet spelen. De nummers vijf en zes hebben soms het idee, dat er gerou leerd moet worden, omdat ze anders „niet in hun spel ko men". Dit moet het gevolg zijn van foute afspraken', de olym piade is géén trainingstoer- nooi, er dient dus optimaal ge presteerd te worden. Dat bete kent, iedere wedstrijd de door L. Hofland sterkste opstelling, hetgeen in Nederland zeer duidelijk is, want het verschil tussen de nummers vier en vijf is aan zienlijk. Mocht één van deze vier zich niet goed voelen of net een keer ongelukkig verlo ren hebben, dan wordt de taak van de reservespelers duide lijk. Ik hoop dat daar dit jaar goede afspraken over waren. De Russische schaker Goelko, die in hongerstaking is gegaan om naar het westen te kunnen komen, had gehoopt dat zijn kollega's tijdens deze olympia de een duidelijk protest had den laten horen. Veel meer dan een handtekeningenaktie, welke de Russen niet accep teerden, en een incidentele schaker die een shirtje met „GOELKO" droeg (Waarvan de Zwitsers dachten dat het een biermerk was), is er niet uitgekomen. Voor Goelko een zure zaak, wat hem misschien geholpen had was een totale weigering om tegen de Russen te spelen, en alle schakers met een Goelko-shirtje. Maar ja de Russen zijn zo machtig en vele beroepsschakers willen graag nog wel eens èen uitnodiging hebben voor een Russisch toernooi. De Russen hadden als „dissi- dentendoder" het onbevangen genie Kasparov aangesteld. Hij kweet zich uitstekend van zijn taak; van de drie ex-Russen Alburt, Kortsnoj en Sosonko wist alleen onze landgenoot er Olympiade met remise af te komen. De Amerikaan Alburt zal weinig prettige herinneringen hebben overgehouden aan de volgende partij. Alburt-Kasparov Konings-Indisch. I.c4 g€ 2.d4 Lg7 3.Pc3 Pf6 4.e4 d6 5.Le2 (H) 6.Lg5 Pbd7 In vo rige partijen speelde Kasparov direkt 6...c5 7.d5 b5, wat na 8.cxb5 a6 9.a4 Da5 10.Ld2 Pbd7, maar na ll.Ta3! staat wit beter. Met deze variant verliest wit nu een tempo door zijn volgende zet. 7.Dcl c5 8.d5xb5 9.cxb5 a6 Het bekende idee uit het Wol- ga-gambiet, zwart offert een pion, maar krijgt daarvoor sterke druk langs de open a- en b-lijn en de diagonaal h8- al. 10.a4 Da5 ll.Ld2 axb5 12.Pxb5 Db6 13.Dc2 La6 14.Pf3 Lxb5 15.Lxb5 Dxb5!? Eé Uüi 4 IA mk a A A AW& AAA g tt g Materieel gezien een maar in deze gesloten steil werken het paard en de tol beter. 16.axb5 Txalt 17.Lcl P> 18.0-0 Pef6 19.b4? Dit vergemakkelijkt zwaï taak, wit had koste wat lp kost zijn pionnen op de dan vleugel moeten behouden, tegendreigingen te creër Nu kan wit alleen maar wachten. 19...Pxd5 20.Ld2 Tfa8 21.b> Txflt 22.Kxfl Talt 23.1 Pxc5 24.Dc4 e6 25.b6 Pi 26.Db5 Pbd7 27.Le3 28.Pd4 Ta2t 29.Kfl Talf In de nu komende fase is zien, dat beide spelers in em me tijdnood zitten, na de 40 zet zien we weer wat lijn het spel komen. 30.Ke2 e5 31.Pc6 Ta2t 32 Talt 33.Ke2 Ta2t 34.Kfl 35.Lxc5 Pxc5 36.g3 1 37.Kg2 Pe6 38.Db8 39.Db2 Td5 40. Db8 41.Pe7t Kg7 42.Pc8 43.Da8 Td2 44.Pb6 Pc5 45J| Td4 46.Pe3 Le7 47.h4 48.Pd5 Ld8 49.Kf3? Het is begrijpelijk, dat wit niets-doen beu is, maar versnelt 'het onvermijdeli einde. J 49...Pe6 50.Dc6 Td2 51.K Te2t 52.Kd3 e4t 53.Kc4 T 54.Pc3 Lf6 55.Dxe4 Txi 56.Kd5 Tc5t 57.Kxd6 LxeS Wit geeft het op. Volgend jaar achttien nieuwe postzegel NEDERLANDSE ANTILLEN^. 250 Nederlandse babies per jaar sterven aan „wiegedood" De 250 babies die per jaar in Nederland overlijden zonder dat een duidelijke doodsoor zaak kan worden vastgesteld, moeten door een vertrouwen sarts worden onderzocht. Dat zei J. Huber van het Patholo gisch Anatomisch Instituut van de Rijksuniversiteit van Utrecht op een congres. Het congres was voon een deel gewijd aan de „wiegedood". Dat is het plotseling en totaal onverwacht overlijden van ogenschijnlijk gezonde babies. Huber vindt een volledige sec tie en een uitvoering onder zoek naar de omstandigheden waaronder de dood optrad noodzakelijk. Ook wil hij onderzoek naar de gezondheid in het hele gezin en naar het verloop van zwan gerschap en baring. En voor een volledig „gezondheids- en ziekteprofiel" zijn ook aante keningen van de huisarts en gegevens van het consultatie bureau nodig. Oorzaken van wiegedood zijn nog steeds niet vastgesteld. Waarnemingen van artsen hebben geleid tot de veronder stelling, dat althans een deel van de gevallen wordt veroor zaakt door een stoornis in de regulatie van de ademhaling en de bloedsomloop. Die doet zich vooral voor tijdens de slaap. Als er dan bijvoorbeeld een luchtweginfectie bijkomt kan deze stoornis een fatale of bij na fatale „ademstilstand" tot gevolg hebben. De stoornis verdwijnt in het eerste levens jaar. Volgens de artsen is deze veronderstelling echter nog onvoldoende getoetst. Enkele kinderen, die plotse ling grauw of blauw werden, onregelmatig gingen ademen of bij wie de adem zelfs hele maal stokte konden door snel ingrijpen van de artsen nog worden gered. Erfelijke afwijkingen zijn niet te voorkomen De genetica (erfelijkheidsleer) heeft de laatste 10 tot 15 jaar een indrukwekkende ontwik keling doorgemaakt. Maar het idee dat we erfelijke afwijkin gen kunnen voorkomen moe ten we ook op langere termijn wel vergeten. De mogelijkhe den om een bepaalde erfelijke aanleg te beïnvloeden zijn zeer beperkt. Aldus prof.dr. H. Galjaard, die celbiologie en genetica doceert in Rotterdam, onlangs op het' congres „grenzen van de ge zondheidszorg" in Utrecht. Er zijn al 3300 aangeboren erfelij ke afwijkingen bekend en van 10 procent staat de precieze moleculaire oorzaak vast. In de toekomst zal wel op gro te schaal bij pasgeborenen on derzoek mogelijk zijn naar er felijke eigenschappen. Dat on derzoek maakt voorspellingen mogelijk over afwijkingen en ziekten die in het latere leven zullen optreden, soms pas na tientallen jaren. Galjaard kon niet voorspellen, of we daar ook blij mee moe ten zijn. Er zijn beslist nadelen aan verbonden: geen hoop op een lang en gezond leven, mo gelijk belemmeringen bij het krijgen van een hypotheek of een baan als je „genenkaart" niet in orde is, enzovoorts. Wilgen Als een rupskolonie zich aan de tere lenteblaadjes van een wilg tegoed doet schijnt de chemie van de blaadjes binnen twee weken te veranderen. De wilgen worden dan moeilijker te verteren en vertragen de groei van de vraatzuchtige in secten. Maar, wat meer is, de bladeren van onaangetaste wilgen in de nabijheid verto nen dezelfde verandering- De Amerikaanse onderzoeker David Rhoades van de univer siteit van Washington is ervan overtuigd dat de wilgen niet alleen natuurlijke afweermid delen bezitten maar ook hun niet aangetaste soortgenoten tot dezelfde afweer kunnen brengen. „Wij weten niet precies wat er nu in de chemische processen verandert nadat een plant is beschadigd. Vermoedelijk is het een via de lucht overge brachte stof. Hetzelfde gebeurt ook als wij bomen kappen. We zien dan chemische verande ringen in nabijstaande bomen, wat erop wijst dat de bood schap is overgebracht dat hun bestaan wordt bedreigd". De PTT zal in 1982 achttien nieuwe postzegels uitgeven. Daarbij zijn drie series van vier zegels: zomerpostzegels, zegels met bijslag voor het Ne derlandse Rode Kruis en Kin derpostzegels. Verder zal een serie van twee zegels worden gewijd aan De Stijl en er ver schijnt ook een serie van twee Europa-CEPT-zegels. Op 1 maart verschijnt een postzegel van 70 cent ter gele genheid van het honderdjarig bestaan van de ANWB. Op 19 april verschijnt een serie van vier zomerpostzegels met bij slag, gewijd aan enkele facet ten van de Nederlandse cul tuur en geschiedenis uit de ze ventiende eeuw. De waarden zijn 50 plus 20 cent, 60 plus 25 cent, 65 plus 25 cent en 70 plus 30 cent. Op 17 mei verschijnen twee Europa-CEPT-zegels in de waarde van 50 en 70 cent met als onderwérp: grote wer ken van de menselijke geest, met de nadruk op communica tie. De afbeeldingen hebben betrekking op ruimtevaart en de betekenis van de pers in onze samenleving. Op 21 juni verschijnen twee postzegels gewijd aan „De Stijl", ontwikkelingen van de moderne kunst, vormgeving en architectuur. De waarden zijn 50 en 65 cent. Op 30 au gustus verschijnt een serie van vier zegels met bijslag voor het Nederlandse Rode kruis met als onderwerp: de vier Con venties van Genève. De waar den zijn 50 plus 20 cent, 60 plus 25 cent, 65 plus 25 cent en 70 plus 30 cent. Op 11 oktober verschijnt een postzegel van 70 cent ter herdenking van de 500ste geboortedag van Maar ten Luther. Op 16 november verschijnen vier Kinderpostzegels met bij slag, alsmede een velletje met als thema: kind en milieu. De waarden zijn 50 plus 30 cent., 60 plus 20 cent, 65 plus 20 cent en 70 plus 30 cent. Het velletje is samengesteld uit 4 maal 50 plus 30 cent en éénmaal 60 plus 20 cent. Nog niet zo lang geleden is in de gerestaureerde kelder on der de Ridderzaal een perma nente Parlementstentoonstel- ling geopend. Hierbij wordt ook aandacht gegeven aan de postzegel in relatie tot de poli tiek. In overleg met de PTT is be sloten de postzegels onder te brengen in een glazen paneel tegen een der muren van de historische kelder. Deze reeks van postzegels wordt geëxpo seerd met als motto „Postze gels en Politiek". Postzegels kunnen veel over cultuur en geschiedenis van een land ver tellen. Dit wordt dan ook aan gegeven op een toelichtende tekst op de afbeeldingen. Vaak zijn ook politiek en staatsin richting een postzegel waard. De bijzondere postzegel „Vijf honderd jaar Staten-Generaal" heeft het leeuwenaandeel in het paneel gekregen. Dit te midden van bijzondere Neder landse postzegels met portret ten van staatslieden. De door de kunstenaar Th. Kurpershoek ontworpen bij zondere zegel „Vijfhonderd jaar Staten-Generaal" werd op 9 januari 1964 uitgegeven. Naast het origineel ziet men foto's van voorstudies en schetsen van niet gekozen ont werpen. Deze expositie is op werkdagen in de morgen- en middaguren geopend. De PTT van de Nederlant Antillen bracht deze week e uit drie zegels bestaande I zondere serie in omloop. De serie met toeslag draagt motto „Sociale en Culture Zegels 1982". Naast deze sei werd tevens een souvenirvi letje uitgebracht. Op de ze# ziet men Antilliaanse woo huizen afgebeeld. Achteree volgens nu de waarde van i zegel en de afbeelding: 35 pl 15 ct.: Sabaans woonhuis, plus .35 ct.: Arubaans woo huis, 85 plus 40 ct.: Cura?< woonhuis. Het souvenirvelle bevat de drie zegels uit de s rie. De toeslag op de zegels bestemd voor sociale- en cul! rele doeleinden. Het ontwe is van Armando Ravelo i Willemstad. Ook de PTT van Surinai bracht deze week een serie t vijf Kinderzegels. De sei kreeg als thema „Scholier! Schoonmaak Aktie" en vol de afbeeldingen heeft men g bruik gemaakt van tekening! die werden vervaardigd do leerlingen van de Dennei school te Paramaribo. De i gels hebben een waarde 20 plus 10 ct., 35 plus 15 ct., i plus 25 ct., 65 plus 30 ct. en 1 plus 35 ct. Naast deze ser verscheen een souvenirvell tje, bestaande uit drie zegel Deze zegels zijn gelijk aan van de serie en hebben ee waarde van 35 plus 15 ct., plus 35 ct. en 35 plus 15 ct. Het ontwerp werd vervaa digd door Juliaan L. Bran Flu uit Suriname. De zege werden in 4-kleuren offs vervaardigd door Joh. Enschi dé en Zonen te Haarlem. Dei Kinderserie blijft tot en met I januari 1983 in de verkoop. I

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1982 | | pagina 20