zwarten en
dollar verliezers
in verkiezingen VS
Fonografisch museum
Amsterdam juweeltje
Paus roept Spaanse jongeren
op tot radicale vernieuwing
Channel Four geen onverdeeld
succes bij de Britten
Reagan tevreden over uitslag
SUITENLAND
LEIDSE COURANT
DONDERDAG 4 NOVEMBER 1982 PAGINA 7
Filippijnen vinden
lokosnootbom uit
iANILLA Er zijn kokoskoekjes, er is
okoszeep en er is kokosolie. Wat nog
ntbrak was de kokosbom en die is nu
o de Filippijnen uitgevonden,
fajoor De La Gente, wiens experimen-
i >77 hebben geleid tot nieuwe toepassin-
en van kokosnootprodukten, liet enkele
Vagen geleden met succes de nieuwe ko-
I osnootbom ontploffen bij de zuidelijke
ifad Zamboanga op 80 kilometer ten zui-
]en van Manilla. De lading van de bom
evatte blijkens de mededeling „100 pro
bezinksel van kokósnootolie". De
om van 3 kilo was begraven in een gat
'an 1.20 meter en en bedekt met 50 zak
en grint. De La Gente omschreef de ex-
losieve kracht als „sterker dan van ge-
vone dynamiet".
Schadevergoeding
voor eigenaresse
witte poedel
LONDEN De 78-jarige Engelse
eigenares van witte poedels, Helen
Martin, heeft gisteren van de rech
ter in Swansea, Wales, 891 pond
sterling schadevergoeding toege
wezen gekregen omdat haar kam
pioenspoedel ,Caro' na te zijn ge
dekt op een fokkerijbedrijf zes
zwarte in plaats van witte jongen
kreeg. De puppies waren niet er
kend door de Britse rashondenver
eniging. Mevrouw Martin had aan
gevoerd dat zo aan de reputatie
van Caro schade was berokkend
en zij een gevoelig financieel ver
lies had geleden. Zij had 5.000
pond sterling geeist.
VS verhogen militaire
hulp aan Indonesië
JAKARTA De Amerikaanse mi
nister van defensie, Weinberger,
heeft gisteren in Jakarta toegezegd,
dat Indonesië meer militaire hulp
zal krijgen. Weinberger verwees in
dit verband naar „een grotere mili
taire aanwezigheid van de Sovjet-
Unie in het gebied van de Stille
Oceaan.
Behalve Indonesië krijgt ook Thai
land een grotere hoeveelwapens.
Voordat Weinberger in Jakarta
aankwam, had hij een onderhoud
met de Thaise premier in Bangkok.
Deze zei dat de situatie aan de
Thais-Cambodjaanse grens was be
sproken en dat de VS vervolgens de
militaire hulp hebben opgevoerd.
Nederland stemt in met
IMF-lening Zuid-Afrika
DEN HAAG Nederland zal zich in de
vergadering van het Internationale Mone
taire Fonds in Washington uitspreken vóór
een IMF-lening van bijna drie miljard gul
den aan Zuid-Afrika. Tijdens een stemming
in de Verenigde Naties over dit onderwerp
heeft Nederland zich eerder deze maand
van stemming otnhouden. Volgens een
woordvoerder van het minsterie van finan
ciën gelden binnen het IMF criteria, op
grond Waarvan het voor Nederland onmo
gelijk is zich tegen de lening te verzetten.
Volgens organisaties die zich tegende apart
heid verzetten zal de lening worden ge
bruikt voor een versterking van leger, poli
tie, justitie en gevangeniswezen. Zuid-Afri
ka zegt het geld nodig te hebben, omdat het
land in de financiële problemen is gekomen
na recente dalingen van de goudprijs.
VS HELPEN BU OPBOUW
LIBANEES LEGER
WASHINGTON De Verenigde Staten de mili
taire hulp aan Libanon uitbreiden. Functionaris
sen van het Pentagon hebben gezegd, dat de Liba
nese president Gemayel de eerste fase van een
Amerikaans plan voor de versterking van het Li
banese leger heeft goedgekeurd. Het Amerikaanse
plan voorziet onder meer in de opleiding van Li
banese soldaten en het sturen van adviseurs naar
Libanon. Ook zullen de VS militair materieel le
veren voor de opbouw van het Libanese leger.
Amerikaanse mariniers, die een onderdeel vor
men van de internationale vredesmacht, en een
heden van het Libanese leger hebben gisteren pa
trouilles uitgevoerd in Oost-Beiroet, dat wordt be
heerst door de Falangistische militie. Een woord
voerder van de Falangisten zei dat alle gewapende
militairen opdracht hebben gekregen zich niet op
straat te vertonen, „omdat de veiligheidszaken
door het leger zijn overgenomen".
Mogelijk waarschuwing voor
zaakgelastigde VS in Suriname
PARAMARIBO De Amerikaanse zaakge
lastigde in Paramaribo, Laroche, zal ver
moedelijk een „waarschuwing" krijgen van
de regering van Surihame wegens inmen
ging in de binnenlandse aangelegenheden
van dit land, zoals premier Neijhorst be
weert. De Surinaamse regering zou niet tot
uitwijzing willen overgaan omdat dit de be
trekkingen met de Verenigde Staten te zeer
zou schaden. Laroche zou de vakbond C 47
benaderd hebben om te informeren of deze
de Moederbond bij zijn acties zou steunen.
De Surinaamse vakbonden willen nog deze
week gesprekken met de autoriteiten over
de totstandkoming van een democratische
structuur van het land. De vakbonden heb
ben een fasenplan ingediend om de terug
keer naar de democratie mogelijk te maken.
Paus
onder de
(pers)-
mensen
De paus was
gisteren in
Madrid niet al
leen in het
nieuws, maar
ook in de
kring van hen,
die het door
geven, tijdens
een ontvangst
van journalis
ten ter nuntia
tuur. Op de
achterste rij is
hij duidelijk
hoofdelijk aan
wezig.
MADRID Paus Johannes Paulus II heeft gisteravond in het
voetbalstadion Bernabeu in Madrid groot enthousiasme losgesla
gen onder de Spaanse jeugd, die hij opriep om „radicale wereld-
veranderaars" te zijn. In het stadion waren 160.000 jongeren uit
heel Spanje samengestroomd en nog eens tweehonderdduizend
probeerden binnen te komen. Door de vele „viva el papas"
kwam de paus bijna niet aan het woord.
Hij waarschuwde in zijn rede tegen „het kwaad van drugsmis
bruik en seksueel verkeer voor het huwelijk", riep op zich daar
door en door geweld niet te laten manipuleren en vroeg de jon
geren door radicale vernieuwing bouwers te worden van een
nieuwe samenleving van liefde, waarheid en rechtvaardigheid.
Eerder had de paus in een toespraak tot een grote groep van
Spaanse wetenschapsmensen in de universiteit van Madrid op
hen een beroep gedaan hun deskundigheid te gebruiken voor
het nut der wereld en niet voor wapenen, die het menselijk be
staan dreigen te vernietigen. Hij pleitte ervoor, dat alle takken
van wetenschap zouden samenwerken ter bevordering van de
menswetenschappen als basis voor een nieuw humanisme, dat
dient te worden gekenmerkt door onderlinge solidariteit.
In zijn rede erkende de paus ook, dat de Spaanse inquisitie fou
ten heeft gemaakt. Er zijn dwalingen en excessen opgetreden.
De kerk beoordeelt die gebeurtenissen thans objectief in het
licht van de geschiedenis, zo zei hij.
Paus zeer vermoeid
De paus heeft gisteren een van zijn drukste dagen in Spanje ge
had, met ook ontvangsten van vertegenwoordigers van de joodse
gemeenschap in Spanje en leidende figuren uit de protestantse
kerken, alsmede een bezoek aan de Madrileense arbeiderswijk
van Orcasitas. Tijdens de eucharistieviering daar zag de paus er
zeer slecht uit en zat met gesloten ogen en een van pijn vertrok
ken gezicht in zijn zetel. Volgens het persbureau Europa Press
wordt de paus geregeld geplaagd door hevige pijnaanvallen in
zijn rug, die het directe gevolg zijn van de aanslag van 13 mei
vorig jaar in Rome. Ook het betrouwbare Madrileense ochtend
blad El Pais heeft de laatste dagen zijn bezorgdheid geuit over
de gezondheidstoestand van de paus die tijdens de tientallen
plechtigheden zijn vermoeidheid nauwelijks kan verbergen.
VASHINGTON Bèhal-
e de Republikeinen mo-
en de dollar, de vrouwen
n de zwarten gerekend
morden tot de verliezers
an de „mid-term"-ver-
iezingen in de Verenigde
itaten. De „big spenders"
lebben misgegokt, het
antal vrouwen in het
longres is hetzelfde ge
lieven en de zwarte kie-
ers zijn er niet in ge
laagd de eerste zwarte
jouvemeur uit de Ameri
kaanse geschiedenis te
iezen.
(11e drie de kandidaten die tij
lens de verkiezingscampagne
iet diepst in de beurs hebben
jetast, hebben hun zaak verlo-
en. Voor senaatskandidaat
Mark Dayton uit Minnesota
'zijn de 25 miljoen gulden die
hij heeft uitgegeven, wegge
gooid geld. Hij kan alleen nog
Sanspraak maken op een ver-
nelding in een recordboek,
log nooit gaf een Senaatskan-
idaat een dergelijk bedrag uit
jdens een verkiezingscam-
agne.
<ewis Lehrman, de Republi-
einse gouverneurskandidaat
New York die zijn ruim
ertig miljoen gulden kostende
ampagne uit ei£en zak heeft
letaald, moest het afleggen te
en de Democraat Cuomo. Cu-
mo, die al vice-gouverneur
^as, hanteerde de slogan: „Er-
aring die niet voor geld te
loop is". In Wisconsin gaf de
lemocratische senator Willi-
im Proxmire alle „big spen-
lers" een lesje. Hij gaf aan zijn
erverkiezing slechts 100 dol-
ar uit en dat was 597 dollar
ïinder dan in 197f>.
het meer vrouwen
)e Amerikaanse vrouwen zijn
r niet in geslaagd hun aantal
het Congres (twee in de Se-
aat en twintig in het Huis) te
ergroten, ondanks een leven-
ige campagne door een ver-
ond van landelijke vrouwen-
roepen. Een van de verliezers
'as de 72-jarige mevrouw Mil-
(Van. onze correspondent
Roger Simons)
LONDEN De pro
gramma's van Channel
Four, het vierde Britse
tv-net, dat sedert dins
dagavond in de ether is,
zijn nog geen onverdeeld
succes. In de Daily Mail
van gisteren stond een
cartoon, waarop een man
afgebeeld was, snurkend
in zijn fauteuil voor de
tv. Op de achtergrond
zag je zijn vrouw, die te
gen een vriendin de vol
gende betekenisvolle uit
spraak deed: „Eén min
derheidsgroep is alvast
erg gebaat bij de komst
van Channel Four die
van mensen die aan sla
peloosheid lijden!"
Channel Four, het vierde
Britse tv-net, is tegelijk het
tweede programma van de
Britse commerciële TV. Het
heeft van de conservatieve
regering-Thatcher opdracht
gekregen doorlopend voor
meer afwisseling te zorgen
en geregeld te denken aan de
Britse minderheidsgroepen,
die op de andere netten zel
den aan hun trekken komen.
Het spreekt natuurlijk van
zelf, dat Channel Four niet
aan iedereen tegelijk kan
denken. Britse gehoorge
stoorden protesteren even
wel, dat het nieuwe tv-net
geen enkel nieuwspro
gramma voor hen maakt. Op
gewone werkdagen, behalve
vrijdags,- zendt Channel Four
iedere avond een journaal
uit, dat bijna een uur lang en
voorlopig nog erg slaapver
wekkend is. Het ligt nog niet
in de bedoeling gehoorge
stoorden te helpen door mid
del van onderschriften of ge
barentaal..
Channel Four start iedere
avond om kwart voor vijf
met het Franse spelprogram-
ma „Des chiffres et des let
tres", dat in het Engels de
naam „Countdown" draagt.
Hoewel de Britten het tempo
van dit programma gevoelig
versneld hebben, blijft het
een lusteloos en bijzonder
saai geval, dat echt niet ge
schikt is voor moderne tv.
Verwacht mag worden, dat
Channel Four, die „Count
down" na enkele maanden
gewillig overboord zal gooi
en.
Twee avonden per week
pakt Channel Four uit met
een serie, die „Brookside"
heet en de intellectuele te
genhanger moet worden van
„Coronation Street", een pro-
duktie van het eerste Britse
commerciële net, waarvan de
populariteit zo onverwoest
baar is, dat ze in meer dan
vijftig landen geregeld op de
buis komt. De makers van
„Brookside" werden kenne
lijk geïnspireerd door het
Amerikaanse „Knott's Lan
ding", want de tot nu toe
niet bepaald opwindende
gebeurtenissen van deze Brit
se serie spelen zich ook af in
een aantrekkelijke - gloed
nieuwe woonwijk. Deze bè-
vindt zich even buiten Liver
pool. De sterk van elkaar
verschillende bewoners van
enkele huisjes voeren daar
hun dagelijkse leven op.
Het is een serie, als ze een
maal op dreef en voldoende
bijval geniet, jarenlang volge
houden kan worden. De tv-
maatschappij, die „Brooksi
de" produceert, heeft er al 3,5
miljoen pond tegenaan ge
gooid. De huisjes van de serie
bestaan echt en werden spe
ciaal aangekocht om alle op
namen te kunnen maken in
een authentieke sfeer, in
plaats van in studio's. Brook-
side's scenario's zijn het werk
van Phil Redmond, de man
die het ook in Nederland
goed bekende programma
„Grange Hill" geschapen
heeft.
Voor gisteravond program
meerde Channel Four de
controversionele documentai
re „The Animals Film" over
de moderne wreedheid van
de mens jegens de dieren.
Deze schokkende film van
120 minuten heeft in Groot-
Brittannië vooraf protesten
uitgelokt, met het gevolg dat
Channel Four gedwongen
werd ongeveer zes minuten
ervan weg te knjppen. De
Britse kijkers zullen onder
meer bepaalde vivisectieto
nelen niet te zien krijgen.
Channel Four is het eerste
Britse tv-net dat van het be
gin af ongeveer 87 procent
van het Britse koninkrijk be
strijkt. In het eerste jaar van
zijn bestaan wordt Channel
Four gefinancierd door de
vijftien Britse Commerciële
tv-maatschappijen, en een le
ning, toegekend door IBA, de
overkoepelende hoge autori
teit, die de commerciële tv en
radio onder haar toezicht
heeft. Over 12 maanden moet
Channel Four zichzelf echter
kunnen bedruipen. Voorlopig
is er nog maar weinig recla
me, omdat de adverteerders
een afwachtende houding
aannemen, en ze het boven
dien, wegens de recessie, niet
te breed hebben.
WASHINGTON President
Reagan van de Verenigde Sta
ten heeft gisteren verklaard
„tevreden" te zijn over de uit
slag van de dinsdag gehouden
Congresverkiezingen. Toch
kreeg zijn partij in het Huis
van Afgevaardigden een ge
voelige nederlaag te slikken:
de Democraten wonnen 27 ze
tels. Bij de verkiezing van gou
verneurs veroverden de De
mocraten elf posten op de Re
publikeinen. Maar in de Se
naat behielden de Republikei
nen hun absolute meerder
heid.
Hoewel president Reagan gis
teren zei dat hij niet zal afwij
ken van de „principes" van
zijn politiek, verklaarden Re
publikeinen in het Congres,
dat het voor de president heel
wat moeilijker zal worden om
zijn voorstellen door het Huis
te krijgen. In het verleden kon
hij steunen op een coalitie van
conservatieve Democraten en
Republikeinen. Maar daar is
nu weinig kans meer op. De
regering zal, zo menen waar
nemers én medewerkers van
de president, de komende twee
jaar een grotere bereidheid tot
compromissen aan de dag
moeten leggen. Als de twee
partijen niet bereid zijn samen
te werken, wordt gevreesd
voor een verlamming van de
parlementaire arbeid in het
Congres tot de volgende presi
dentverkiezingen van 1984,
AMSTERDAM Het gis
termiddag geopende Fo
nografisch museum aan
de Elandsgracht hoek
Looiersgracht in Amster
dam, kan in alle opzichten
een juweeltje worden ge
noemd. Niet alleen omdat
verzamelaar Harry Belle
er in de afgelopen 25 jaar
in slaagde een vrijwel
complete collectie fono-
grafen en grammofoons
bijeen te brengen.
Maar
ook omdat zijn museum
stukken zonder uitzonde
ring als nieuw te pronken
staan en niet alleen nos
talgische gevoelens op
wekken. Aan elke fono
graaf is zichtbaar zoveel
technische handvaardig
heid tepas gekomen, dat
ook bewondering voor
Edison en zijn opvolgers
onvermijdelijk wordt.
Hët museum is een wat uit de
hand gelopen hobby van Har
ry Belle, van beroep radio
technicus, die in zijn jongens
jaren op Java belangstelling
toonde voor grammofoons. Na
zijn aankomst in Nederland
begon hij verwoed grammo
foons en fonografen te verza
melen, tot hij er zo'n 150 stuks
van op zolder had, alle parti
culier eigendom.
Toen de zolder aan de krappe
kant werd bevonden, kreeg
Belle steun van de Nederland
se Vereniging van Producen
ten en Importeurs van Beeld
en Geluidsdragers en de stich
ting Stemra. De antiekmarkt
De Looier stelde de thans geo
pende museumruimte ter be
schikking.
Harry Belle timmerde eigen
handig en met de voor hem
kenmerkende precisie de vitri
nes en andere museumruirrn.
ten, waarin onder meer onder
gebracht een model van een
opnamestudio uit de tijd van
Edison.
Het enige niet originele stuk
uit de collectie is een replica
van een tinfolie fonograaf,
waarmee Edison in 1878 de
monstraties gaf. Alle overige
tentoongestelde stukken - er
was plaats voor 100 van de on
geveer 150 apparaten - zijn tot
in details origineel.
Bijzonder fraai is onder meer
een fonograaf uit 1899, die
werd gevoed door een flesach-
tige accu, die 3 Volt leverde bij
2 Ampère. En vrijwel uniek is
de „Idelia" grammofoon uit
1907, met mahoniehouten kast
en bronzen zwanehalshoorn.
In chronologische volgorde,
voorzover mogelijk, zijn diver
se fonografen en grammofoons
te bezichtigen: de wasrol-fono-
grafen, amberol-celluloid spe
lers, de Pathéfoons en Berli-
ner-grammofoons, in alle mo
gelijke uitvoeringen en met
alle snufjes, die destijds wer
den aangebracht. Aandacht ui
teraard ook voor Trade Mark-
Gramophone, dat zijn faam
dankte aan het schilderij His
Master's Voice, waarop het
hondje Nipper voor de hoorn
zit te luisteren naar de stem
van zijn baas.
Begint de collectie met Edisons
tinfolie fonograaf. Harry Belle
sluit de collectie af op het mo
ment dat de electrische gram
mofoon zijn intrede doet.
Wat Harry Belle in het groot
doet in het enige Fonografi
sche museum van Nederland,
in het klein vindt men hetzelf
de terug op de aangrenzende
antiekmarkt, waar tientallen
Amsterdamse antiquairs zich
hebben verzameld in één grote
ruimte. Marian en Kees van
Zutphen, evenals Belle verza
melaars, hebben zich de afge
lopen twintig jaar toegelegd
uitsluitend op fonografen en
grammofoons, die zij restaure
ren en kunnen repareren. Be
zoekers aan het museum kun
nen bij hen praktische infor
matie inwinnen en eventueel
tot aanschaf overgaan. De ope
ningstijden van het museum
en de markt zijn dezelfde;
maandag tot en met donderdag
van 11 tot 5 uur en op zaterdag
van 9 tot 5 uur.
Het „His Master's Voice-hoekje in het Fonografisch museum in Amsterdam, waarvan
conservator is geworden.
Harry Belle directeur en
licent Fenwick, die er vier
ambtstermijnen als Republi
keins afgevaardigde op had
zitten. De bejaarde pijprook
ster werd verslagen door de
Democratische miljonair
Frank Lautenberg. De ironie
wil dat de National Organisa
tion for Women (NÖW), de
grootste vrouwengroepering
van Amerika, hier juist de
kandidatuur van Lautenberg
steunde. Overigens kent de VS
geen landelijke, politieke
vrouwen-pressiegroep, on
danks het feit het land meer
vrouwen dan mannen telt en
de vrouwen al jarenlang in
groter aantallen naar de stem
bus komen dan de mannen.
Zwarte kiezers, die hun poli
tieke organisaties teleurstelden
door een wisselende opkomst,
slaagden niet in hun opzet.
Burgemeester Tom Bradley
van Los Angeles, een ex-poli
tiecommissaris, haalde net niet
het gouverneurschap van Cali-
fornië. Hij zou de eerste zwar
te gouverneur in de Ameri
kaanse geschiedenis zijn ge
worden. In het Zuiden, het
enige gebied waar de zwarten
massaal naar de stembus gin
gen, mislukte het streven van
de zwarte kandidaat Robert
Clark in Mississippi om in het
Congres gekozen te worden.
Zijn verlies hielp twee van zijn
voormalige discriminerende
vijanden aan de macht.
In het „Joint Centre for Politi
cal Studies", dat het stemge
drag van de zwarte kiezer re
gistreert, werd geconstateerd
dat de opkomst van zwarten in
het Zuiden tien procent hoger
was dan anders. Bij toekomsti
ge verkiezingen zouden de
zwarten daar een grotere poli
tieke vuist kunnen maken.
Het aantal zwarten in het
Amerikaanse Congres is door
de verkiezingen niet veran
derd en blijft staan op de hui
dige achttien.
President
Reagan en vice-
president Bush
tijdens een ont
moeting met
journalisten in
de tuin van het
Witte Huis. Gis
teren bleek, al
dus de omroep
NBC, dat 64
procent van de
Amerikanen die
zijn gaan stem
men tegen een
tweede ambts
termijn van pre
sident Reagan
is.
