Afwijking in celkern kan
kanker doen ontstaan
,We waren kansloos tegen het weer op Mount Everest
DOORBRAAK IN ONDERZOEK IN ROTTERDAM
Ccidóc Qomant
Nog niet „in de luwte"
,Colijnse jaren
weer aangebroken'
IISLUKTE HIMALAYA-EXPEDITIE TERUG IN NEDERLAND:
)odsen
erkten
et
iveilige
;0iemvesten
V oedings waarde
moet na 1983
op etiketten
Nieuw plan
van scholen
sober
weer
LEIDSE COURANT
DONDERDAG 28 OKTOBER 1982 PAGINA 9
preiding Zero gestaakt
ERDAM De uitgever van het
iiblad Zero, de VNU, en advocaat mr.
]i Spigt zijn het eens geworden over de
lie ex-minister André van der Louw,
jcretaris Mient Jan Faber en Hanneke
fcteman hadden gesteld naar aanleiding
liet artikel „de wegbereiders van het
i het novembernummer van
Dit heeft mr. Spigt meegedeeld. Op de
r en bij het artikel waren foto's ge-
F van de drie eisers. De uitgever heeft
legd de verspreiding van het gewraak-
mmer te staken en de reeds gedistri-
!jde exemplaren zoveel mogelijk terug te
i. Ook zal tussen betrokkenen een
mde vergoeding voor immatriële scha-
rorden bepaald. De drie eisers hebben
jens al verklaard dat geld te zullen
iken aan een organisatie die zich bezig-
met bestrijding van het fascisme.
Bewoners gifwijk dwingen
B en W Dordrecht gesprek af
DORDRECHT Het college van B en W
van Dordrecht heeft in de afgelopen nacht
de bezetters van het GG en GD-kantoor in
die stad na een spoedvergadering toegezegd
vandaag een gesprek te willen arrangeren
tussen de vereniging van bewoners van de
gifwijk Merwedepolder en vertegenwoordi
gers van gemeente, provincie en rijk. Een
gemeentewoordvoerder heeft dit vanoch
tend laten weten. Ongeveer 100 bewoners
hebben gistermiddag het kantoor van de
GG en GD bezet. Zij hebben aangkondigd
het gebouw niet eerder te verlaten, voordat
een aantal eisen door het gemeentebestuur
zijn ingewilligd. De belangrijkste eisen zijn:
een bevolkingsonderzoek en meer mede
werking aan mensen die door de verontrei
nigde grond moeten of willen verhuizen.
„Burgemeester
behoort in eigen
gemeente te wonen"
DEN KAAG Minister Rood
(Binnenlandse Zaken) heeft de in
druk dat met name pas benoemde
burgemeesters nogal de hand lich
ten met de verplichting binnen
hun nieuwe gemeente te gaan wo
nen. Rood vindt die ontwikkeling
ongewenst. Dit heeft hij vandaag
in een brief aan de commissarissen
van de Koningin laten weten. De
binding met de gemeente is naar
de mening van de minister het
grootst indien de burgemeester in
zijn/haar gemeente woont. Slechts
in zeer bijzondere gevallen kan er
volgens hem een uitzondering
worden gemaakt.
Van Agt: „Alles doen om raketten
zo nodig toch te plaatsen"
DEN HAAG Volgens premier Van Agt moeten regering en
parlement al het mogelijke doen om de „weerspannige publieke
opinie" in Nederland te overtuigen van de eventuele noodzaak
van plaatsing van kruisraketten.
Van Agt zei dit vanmorgen in de Kamer, waar hij ondervraagd
werd over zijn opmerking tegen Britse journalisten, dat de
kruisraketten hier wel nooit zullen komen vanwege het verzet
in de samenleving.
Van Agt erkende in de Kamer dat hij „iets dergelijks" had ge
zegd, al zei hij het woord „nooit" niet heeft gebruikt. Ook had
hij deze mening kenbaar gemaakt tegenover Rostow, onderhan
delaar van de VS in Genève in de gesprekken met de Russen
over vermindering van atoomwapens. Dat alles neemt niet weg,
aldus de premier, dat regering en parlement eigen verantwoor
delijkheden hebben. Zij moeten een „alzijdige voorlichting" ge
ven over de noodzaak van plaatsing van kruisraketten, als de
onderhandelingen niet genoeg opleveren. Van Agt erkende dat
ook de kabinetten onder zijn leiding daaraan meer "hadden moe
ten doen.
en VVD
eling
Jksgezondheid
i onze parlementaire
redactie)
IAAG Er is een ge-
;ans dat de fractielei-
'an CDA en VVD, Lub-
:n Nijpels. overeenstem-
zullen bereiken over de
fing van het ministerie
Volksgezondheid en Mi-
rgiëne. Die opheffing
[name sterk door de
jbepleit.
I coalitiepartners lijken
beginsel eens te zijn-
Jhet 'feit dat dit departe-
fkan worden opgedeeld
[andere departementen.
ideel Volksgezondheid
jan worden ingelijfd bij
[huidige minister van
Idat in de nieuwe opzet
pinisterie van Welzijn
'gaan heten. Het onder-
Wilieuhygiëne zou naar
huisvesting en Ruimte-
f Ordening verhuizen,
|an het ministerie van
huisvesting. Ruimtelij-
jdening en Milieuhygië-
u gaan heten.
IDA stelt aan de ophef-
Ivan het departement
Volksgezondheid en Mi-
wgiëne wel de voor-
We dat die operatie ook
ijisch uitvoerbaar is. Bo-
moet dat een aan-
[are versobering van het
1 ministeries ten gevol-
Ibben. De voorstellen tot
kementale herindeling
dan ook niet leiden
|et creëren van nieuwe
ijtersposten. zo viel in
k-kring te vernemen.
ROTTERDAM Aan het
inzicht hoe kanker kan
ontstaan is in Rotterdam
een belangrijke bijdrage
geleverd. Door onderzoek
van de chromosomen bij
van een bepaalde vorm
van leukemie (bloedkan-
ker) is een groep onder
zoekers van de Erasmus-
universiteit aanzienlijk
meer te weten gekomen
van de wijze waarop deze
leukemie is ontstaan. Pro
fessor dr. D. Bocksma,
hoofd van de afdeling ge
netica (erfelijkheidsleer),
noemt het een echte door
braak in het kankeron
derzoek.
Aan de Rotterdamse universi
teit heeft men de afgelopen
tien jaar veel onderzoek ge
daan naar afwijkingen van
chromosomen bij leukemie.
Die kennis gebruikte men
vooral Voor het vaststellen van
diagnoses en bij controle op de
effecten van een behandeling.
De laatste zes jaar heeft men
daarnaast onderzoek gedaan
naar de rol van de afwijkin
gen. Door Amerikaanse onder
zoekresultaten te koppelen aan
in Rotterdam aanwezige ken
nis en materiaal, denkt men
nu te kunnen aantonen dat de
afwijking van een chromo
soom een tumor kan veroorza
ken.
Hoewel professor Bootsma er
van .overtuigd is dat het Rot
terdamse onderzoek ook in het
buitenland het nodige opzien
zal baren, houdt hij bij de uit
leg van het onderzoekresultaat
voortdurend een slag om de
arm. Een weergave van het
onderzoek moet nog m een in
ternationaal medisch tijd
schrift geplaatst worden.
Bootsma: „De vondst die wij
op ons laboratorium gedaan
hebben, past volkomen in het
plaatje, waaraan we samen
met een aantal Amerikaanse
laboratoria al een aantal jaren
werken. Steeds duidelijker
wordt nu dat aan het ontstaan
van kanker een universeel
proces ten grondslag ligt. In de
afgelopen twee jaar is aange
toond dat ieder mens vijftien
tot twintig genen bij zich
draagt, die de potentie bezitten
te veranderen in genen, die
een rol spelen bij de omvor
ming van een cel in een tu
morcel. Deze zogenaamde
onco-genen. verspreid over
verschillende chromosomen,
kunnen een ongeremde celde
ling veroorzaken".
Celdeling
Ieder mens is opgebouwd uit
ontelbare cellen. In elke cel
kern bevinden zich 23 paar
chromosomen, die op hun
beurt bestaan' uit genen, de
dragers van de erfeljke eigen
schappen.
In het menselijk lichaam vindt
voortdurend door celdeling,
een aanmaak van nieuwe cel
len plaats. Tegelijkertijd wor
den oude cellen afgebroken,
waardoor een evenwicht ont
staat. In het geval van kanker
groeien in het lichaam cellen,
onafhankelijk van de normale
celdeling. Door deze celgroei
ontstaat een tumor of een ge
zwel dat het functioneren van
organen op den duur onmoge
lijk maakt. Voor deze ontwik
keling zijn waarschijnlijk de
onco-genen verantwoordelijk.
In gewone omstandigheden
vervullen ook de genoemde
potentiële kankerverwekken
de genen een normale functie
bij de celdeling. Met gekweek
te dierlijke cellen heeft men
kunnen vaststellen hoe deze
genen kankerverwekkend
worden, welke factoren een
kwaadaardig gezwel veroorza
ken. Hel gaat hierbij om in
vloeden van buitenaf zoals be
straling. chemische stoffen (in
sigarettenrook) en virussen.
Deze invloeden kunnen ver
anderingen ia de chromoso
men veroorzaken, waardoor
zo'n onco-gen kan worden ge
activeerd.
Muizen
Uit experimenten met inspui
ting van tumorvirussen in
muizencellen, had men al in
zicht verkregen in de wijze
waarop tumorontwikkeling tot
stand komt. Bootsma: „De tu
morvirussen waar het om gaat
bezitten 4 genen, waarvan er
één de omvorming tot een tu
morcel veroorzaakt, het zoge
naamde onco-gen. In 1981
werd bekend dat een onco-gen
veel lijkt op een normaal func
tionerend gen, dat in alle cel
len van de muis aanwezig is,
en dat naar later bleek ook in
de cellen van de mens voor-
„Alleen het feit dat het virus
het onco-gen bij infectie in een
muizencel op een andere
.plaats brengt dan waar het
hoort, heeft, een veel actievere
werking van dat gen tot ge
volg. Dit verschil in activiteit,
wat tot uiting komt in een ver
sneld celdelingsproces, leidt tot
de vorming van de tumor".
Zoals gezegd bezitten ook
mensen genen die vergelijk
baar zijn met het gen van een
tumorverwekkend virus.
Bootsma: „Chromosoompaar 9
bezit bijvoorbeeld zo'n gen.
Wat wij gevonden hebben, is
dat bij een bepaalde vorm van
leukemie dat gen verhuisd is
naar chromosoom 22. Wij den
ken nu dat net als bij dat tu
morvirus bij de muis, door dit
verspringen van plaats, het
gen een actievere werking
krijgt en daarmee een tumor
veroorzaakt."
Niet opgelost
Tenslotte wil de Rotterdamse
professor nog eens benadruk
ken dat door deze nieuwste
ontwikkeling het kankerpro
bleem niet is opgelost. „Met
het bekendmaken van dit on
derzoekresultaat wil ik zeker
geeh valse verwachtngen wek
ken. We gaan iets meer begrij
pen hoe kanker ontstaat, wat
nog niet betekent dat we ook
weten hoe het moet worden
bestreden. Jaarlijks wordt er
veel geld in kankeronderzoek
gestoken, daarom wil ik graag
laten weten dat er ook resul
taat wordt geboekt".
Bootsma: „Het is niet onmoge
lijk dat dit nieuwe inzicht over
het ontstaan van kanker ook
weer leidt tot nieuwe thera
pieën. De patiënten zullen hier
echter voorlopig weinig van
merken".
K FONS VAN RIJN
De opmerking van premier Van Agt tegenover Engelse
journalisten, dat naar zijn mening nooit kernraketten in Ne
derland geplaatst zullen worden, heeft veel stof doen opwaai
en in politiek Den Haag. Van Agt heeft zich duidelijk nog
niet volledig „in de luwte" teruggetrokken, zoalsthij heeft
aangekondigd.
VOOROPGESTELD: het is te hopen dat Van Agt gelijk
krijgt. Te wensen is. dat er in Nederland nooit nieuwe mid
dellange afstandswapens met nucleaire lading zullen behoe
ven te worden geplaatst. Evenmin in de andere Westeurope-
se landen overigens. Dat kan bereikt worden door het ont-
wapeningsoverleg in Genève tussen Amerika en Rusland zo
danig te beïnvloeden, dat als resultaat daarvan het Westen
de nieuwe wapens niet plaatst, en het Oosten de reeds ge
plaatste ontmantelt.
Nu die onderhandelingen eenmaal gaande zijn, staat Neder
land niets andérs te doen dan te benadrukken, dat bij het
uitblijven van concessies van de kant van het Oostblok ons
land bereid is de nieuwe kernraketten te plaatsen. Alleen bij
een zo groot mogelijke eensgezindheid daarover kan ons land
een bijdrage leveren tot de druk, die Rusland er toe moet
brengen water in de wijn te doen.
Als nu de premier van Nederland zelf zegt hoe demis
sionair hij ook is dat ons land nooit tot plaatsing zal over
gaan, ondergraaft hij de eensgezindheid en daarmee de Ne
derlandse druk op de Geneefse onderhandelingen. In bin
nen- en buitenland wordt het Nederlandse standpunt er on
geloofwaardig door gemaakt. Gelukkig heeft het binnenkort
aantredende kabinet een heldere defensieparagraaf in het
regeerakkoord, die geen misverstand laat bestaan over het
Nederlandse standpunt.
DEN HAAG Leerkrachten die eerst door het komende kabi-
net-Lubbers op straat worden geschopt, mogen later met een
uitkering op zak terugkomen. Daarmee zijn de Colijnse jaren
van kwekelingen-met-akte opnieuw aangebroken, zo reageert
de grootste onderwijsbond, de Katholieke Onderwijsvakorgani
satie KOV op het regeerakkoord van CDA en VVD. De voorge
stelde vergroting van de klassen acht het KOV verwerpelijk:
deze maatregel staat gelijk aan verlies van vier procent van de
bestaande werkgelegenheid. Het KOV zal niet afzien van harde
en gerichte acties.
De protestantse zusterorganisatie PCO noemt de uitvoering van
het regeerakkoord een katastrofe voor het onderwijs. „Tiendui
zenden onderwijsgevenden die al werkloos zijn of dat in de ko
mende jaren zullen wórden, verliezen elk perspectief om nog
ooit aan de slag te komen. Tegelijk wordt onvoorstelbare schade
toegebracht aan de kwaliteit van het onderwijs", aldus de PCO.
Het CNV mist in het regeerakkoord elk spoor van een werkge
legenheidsbeleid, met name op het gebied van woningbouw,
stadsvernieuwing, energiebesparing en grootscheepse projecten
als het plan-Lievense.
:HIPHOL Sir Ed-
und Hillary, de 62-jari-
Nieuwzeelander die
s eerste, in 1953, de 8848
eter hoge Mount Eve-
st bedwong, zei het al:
hebt vooral goed weer
odig én een hecht klim-
ersteam. En dat had de
islukte Nederlandse ex-
ïditie, die gisteren op
ihiphol landde, bepaald
et.
Iet weer was erbarmelijk",
dus de leider van de expedi-
de 59-jarige professor in
informatica in Leiden,
ander Verrijn Stuart. Veel
eeuw, veel wind en ijzige
mperaturen, tot 35 graden
ider nul. De capitulatie
ind plaats op 10 oktober.
)ns team van 17 leden waar
in 12 klimmers was niet zo
rmonisch, maar vanwege
!t weer waren we toch kans-
os", aldus de professor. „De
p was dit seizoen voor ons
et bereikbaar. Maar ik ben
ij dat we allemaal met tien
ngers zijn teruggekomen",
let was onverantwoord om
et dit weer verder te gaan",
aldus een teleurgestelde en
vermagerde Verrijn Stuart.
„Dan was de kans op ernstige
bevriezingen groot geweest en
waren er misschien ook do
den gevallen".
1982 was een slecht jaar voor
de Mount-Everestbeklimmers.
Alleen een Russische ploeg
slaagde dit seizoen. Vijf ande
re expedities moesten hun po
gingen bekopen met in totaal
tien doden. Sinds Hillary's
succesvolle poging, overigens
met Tenzing Norgay uit Ne
pal, slaagden meer dan 100 al
pinisten mannen en ook
vrouwen erin de top van
's werelds hoogste berg te be
klimmen.
Grafsteen
Aan de kwaliteit van de Ne
derlandse klimmers heeft het
niet gelegen. De besten zijn
geselecteerd. En een uitge
breid trainingsprogram vorm
de een goede voorbereiding.
Sponsors legden een miljoen
gulden voor de expeditie op
tafel.
Alleen Bart Vos (31) kwam
7850 meter hoog. De 27-jarige
Ronald Naar keerde op 7.700
meter terug omdat hij last van
bevriezingen kreeg. Bart Vós'
vader overleed tijdens de ex
peditie.
Op 7850 meter hoogte greep
hij „zo hoog mogelijk" een
steen. Hij nam die mee en wil
daarin een' tekst laten grave
ren en het stukje rots op de
grafsteen van zijn vader
plaatsen.
De Nederlandse alpinisten
werden „op het verkeerde
been gezet" door een ongeluk.
Eelco Dijk (33) kwam onder
een sneeuwlawine terecht, op
6800 meter hoogte, en raakte
vrij ernstig gewond.
Op Schiphol zei hij: „Alleen
m'n kop zat niet onder de
sneeuw. En toen ik eruit ge
holpen werd, kon ik niets
meer bewegen. Ik ben daarna
geopereerd en heb 14 dagen
aan touwen en gewichten ge
hangen. Nu gaat het redelijk".
In de expeditie konden „be
paalde mensen" niet zo goed
met elkaar opschieten. Ver-
rijn Stuart drong natuurlijk
op „harmonie" aan, maar de
persoonlijke gevoelens bleven
parten spelen.
Er ontstonden ook ruzies over
de te volgen alpinistische tac
tiek. Er moesten keuzes ge
maakt worden. „En bij het
doordrammen van een keuze
werden alle mogelijke tech
nieken gebruikt", zo merkte
Mathieu van Rijswick (34)
fijntjes op.
„Te democratisch"
Expeditieleider Verrijn Stuart
kreeg ook kritiek, was toch
blijkbaar niet de goeie man op
de goeie plaats. Eelco Dijk:
„We dachten dat hij het wel
aankon, maar daar hebben we
ons schromelijk in vergist".
Verrijn Stuart vindt achteraf
ook dat hij niet de juiste man
was om deze expeditie te lei
den. Het klinkt niet overtui
gend als hij zegt: „Ik ben te
democratisch, wil met ieder
een rekening houden. Dat
paste niet in dit teai$".
Willen de Nederlanders het
na deze poging weer eens pro
beren? Ja! Ze hebben toestem
ming gekregen voor een ex
peditie in het najaar van 1984.
Aan de kant van Nepal, want
de Chinese/Tibetaansekant,
die deze keer beproefd werd,
is tot 1988 volgeboekt.
De vraag is alleen of ze weer
(zoveel) geld krijgen. De spon
sors staan ongetwijfeld niet
(meer) te dringen. „Maar", al- gende keer hoeven we niet
dus de expeditie, „het kan al- zolang in het dure China te
lemaal goedkoper. Een vol- blijven en we kunnen met
minder mensen toe".
Over deze eerste greep naar
de top van de Himalaya-reus
De mislukte
Nederlandse
Himalaya-
expeditie
kwam gisteren
op Schiphol
aan.
wordt een boek geschreven,
ondanks dat de expeditie mis
lukt is.
5SINGEN Ruim
ihonderd loodsen van
'district Scheldemond in
and blijken jarenlang
ideugdelijke zwemves-
lun werk te hebben ver-
Na keuring van het
tres sriaal door deskundigen
Verkeer en Waterstaat,
zeventig procent van
>ten onveilig. De vere-
Nederlandse Loods
de dienstleiding van het
apet Scheldemond verant-
■Édelijk voor dit falend
Bid. De loodsen moeten
■voorlopig doen met de
gebleven vesten, tot er
zijn.
Het model voor de wijze van etiketteren, zoals dat in de loop van
'84 verplicht wordt, geeft informatie over onder meer de hoeveel
heden vet, eiwitten en koolhydraten en laat zien hoeveel energie,
uitgedrukt in kilojoules, er in het produkt zit.
DEN HAAG Niet voor
1 januari 1984, maar mo
gelijk wel al in dat jaar,
moeten fabrikanten op de
etiketten of verpakkingen
van levensmiddelen de
voedingswaarde van het
produkt vermelden. Dit is
gisteren in Den Haag be
kendgemaakt bij de pre
sentatie van een voor
beeld-etiket van de Stich
ting Beheer Voedings-
waardewijzer aan minister
de Koning van Landbouw
en Visserij.
Het eenvoudigste model van
de voedingswaarde-wijzer
geeft informatie over de hoe
veelheden vet, eiwitten en
koolhydraten en laat zien hoe
veel energie, uitgedrukt in ki
lojoules, er in zit. Het middel
ste model voegt hieraan de
hoeveelheden suiker en zout
toe. De uitvoerigste voedings
waarde-wijzer vermeldt ook
de soorten en de hoeveelheden
vitaminen en mineralen.
De commissie van de Waren
wet, die binnenkort de rege
ring voorstellen zal doen over
de etikettering, is volgens
Landbouw verdeeld over de
vraag welke gegevens uitein
delijk op de etiketten verplicht
vermeld moeten worden.
De stichting wil dat er in elk
geval controle uitgeoefend
gaat worden op de gegevens
die de fabrikanten op de eti
ketten vermelden
DEN HAAG In het nieu
we plan van scholen voor
1983-1985 komen in totaal
108 scholen en afdelingen
voor bekostiging in aanmer
king. Dat betekent in princi
pe dat ze mogen worden ge
bouwd. Volgens het ministe
rie is het plan erg sober en
houdt het rekening met het
teruglopend leerlingenaantal.
Het is ook één van de laatste
plannen oude stijl die door
de minister worden inge
diend. Nog in 1983 wil minis
ter Deetman hiervoor een
wettelijke regeling maken.
Van de 763 aanvragen om
voor bekostiging in aanmer
king te komen zijn er 70 ge
honoreerd. Daarnaast zijn 38
scholen en afdelingen op
nieuw in het plan opgeno
men omdat de wet dat ver
eist.
Zonnige perioden
DE BILT Bepalend voor
het weer nu is een krachtig
hogedrukgebied, waarvan het
centrum boven Oost-Europa
ligt. Dit gebied met hoge baro
meterstanden houdt over ons
iand een zuidoostelijke stro
ming in stand. Bij weinig wind
en een heldere hemel daalt de
temperatuur in de nacht om
en nabij 5 graden en vormen
zich enkele mistbanken. De
mist verdwijnt weer in de loop
van de ochtend. Overdag ligt
de middagtemperatuur rond 14
graden. Met een matige zuid
oostelijke wind drijven wol
kenvelden vanuit Duitsland
het land binnen, maar daar
naast zijn er ook perioden met
zon. Doordat het hogedrukge
bied boven Oost-Europa maar
weinig van plaats verandert,
houdt het rustige herfstweer
de komende dagen aan.
Weersgesteldheid van gisteren
Weer Max Min I
temp temp i
Den Helder
Lissabon onbew 24
Malaga onbew. 22
Mallorca h bew 22
Malta zw bew. 23
Munchen motr 9
Oslo onbew 11
Parijs zw bew. 13
Stockholm
Casablanca
Las Paimas
Tel Aviv
Tunis
