ïussische kapiteins
onder ervaring bij
pionage-activiteiten
erhalen over vriendin Andrew
^hokken Buckingham Palace
Onderzeeërs in Oostzee
moeilijk te bestrijden
Bolivia rijk aan
grondstoffen
en staatsgrepen
Jajoor Haddad bereid Libanon te verlaten
"ja pappie,de oppas
is echt naar huis."
Sportief en klassiek op mode-
manifestatie in Milaan
ÜTENLAND
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 8 OKTOBER 1982 PAGINA 15
Bernhard
landigt
[scheiding aan CIA-
|eur
Bernhard schudt de
van de directeur van
perikaanse inlichtin-
[nst, William Casey.
ontving gisteren tij-
Ben bijeenkomst van
fmy-Navy Club een
onderscheiding, die
hd is voor de vetera-
(an het Bureau van
gische Diensten. De
andse ambassadeur
/S, Lubbers (M), kijkt
d toe, terwijl de over
ling van de onder-
jng plaats vindt.
Weduwe Calvi beschuldigt
Vaticaan en Opus Dei
Rome - Volgens de weduwe van de Italiaanse bankier Roberto Calvi zijn Opus
Dei en de Vaticaanse Bank betrokken bij de dood van haar man. Calvi, presi
dent-directeur van de Banco Ambrosiano, werd op 18 juni opgehangen gevonden
onder een Londense brug. Hij zou zelfmoord hebben gepleegd. Zijn bank was
verwikkeld in allerlei schandalen en kampte met ernstige problemen.
In een interview met „La Stampa" gisteren zegt mevrouw Calvi, dat het ant
woord op de vraag wie haar man gedood heeft verband houdt met de laatste
operatie waaraan haar man werkte en waarvoor hij in Londen was, namelijk de
overneming van de schulden van de Vaticaanse bank, het „Instituut voor Reli-
gieuse Werken" (IOR)", door Opus Dei. Het ging om een zowel politiek als eco
nomisch riskante zaak. 1
Clara Calvi acht het niet uitgesloten, dat de bankier mede is vermoord opdat hij
niet de „conservatieve" plannen van Opus Dei kon dwarsbomen. Een woord
voerder van Opus Dei heeft inmiddels de beschuldiging afgewezen, net als eer
der soortgelijke aanvallen van Calvi's zoon Carlo. De woordvoerder zei dat de
vijftig jaar geleden opgerichte seculiere organisatie zich uitsluitend bezighoudt
met „spirituele" zaken en dat de leden is verboden politieke of economische acti
viteit te ontplooien.
Umberto
misschien
weer naar Italië
ROME De Italiaanse com
munisten, socialisten en chris
ten-democraten hebben giste
ren besloten, dat ex-koning
Umberto Italië weer in mag.
Umberto leeft al 35 jaar in bal
lingschap. De 77-jarige ex-ko
ning, die in 1946 na een refe
rendum het veld moest rui
men, is ernstig ziek en zou zijn
laatste dagen in Italië willen
slijten. Voordat Umberto naar
Italië kan terugkeren, moet er
een wijziging in de grondwet
worden aangebracht.
joe
©I Unf/ei
w
:HOLM Het is
;oed te begrijpen dat
eden geschokt zijn
weer een Russische
ileidingzeeboot in hun terri-
torrijie^ wateren wordt
10 lestroffen, vooral als
,he|iderzeeboot uitgere
dden^11 ^UUrt van ^un
4365. geheime marineba-
jkt rond te zwerven.
SGBjefhet incident met de
iche onderzeeboot
itwrrify die vor'S Jaar ok"
aan de grond liep
io'm2 re Zuidzweedse ma-
3edS,ii?sis Karlskrona. zijn
ater eide Zweedse wateren
k.K. jnbekende onderzee-
waargenomen.
een onderzeeboot wordt ge
pakt, enkel en alleen om hun
kapiteins wat ervaring op te
laten doen. De waarheid is na
tuurlijk dat de Zweedse kust
van steeds groter strategisch
belang wordt voor de Sovjet-
Unie en dat de Zweedse vloot,
hoe klein die ook is, in militair
opzicht een.zeer reële hinder
paal vormt.
De admiraals in het Kremlin
zouden maar wat graag gelo
ven dat de Oostzee een water
tje van de Sovjet-Unie is, maar
dat is nou eenmaal niet zo. De
Russische onderzeeboten die
uit Leningrad vertrekken,
moeten via Zweden en door
het nauwe gat van het Deense
Skagerrak heen; om op de At
lantische Oceaan te komen.
Zweden bewaakt deze door
gang en houdt eventuele on
derzeeboten nauwlettend in de
gaten. Mogelijk geeft Zweden
ook informatie door aan de
NAVO. Dus houdt de Sovjet-
Unie de Zweedse bases scherp
in de gaten, gedeeltelijk omdat
het alles wil weten wat er over
iker te begrijpen is wat
^et-Unie met dit soort
je-activiteiten hoopt te
Weliswaar moet'
omvang van de
ïarine niet onder- die bases te weten valt, en
j in het is een zeer be-
ke vloot voor zo'n klein
i l - maar ze kan toch nau-
J i worden vergeleken
j e Russische vloot. Een
1 vriendelijkste verkla-
L-i is dat de Russen de
1 se eilanden gebruiken
soort oefengebied voor
1 (ren kapiteins die hier
lurmanskunst meester
worden. Een andere
Russen hun kapiteins
wat ervaring op wil-
;n doen met de anti-on-
fboottechnieken van het
t zonder dat dit onmid-
j tot een oorlog leidt. De
Ise pers begint zich reeds
fragen hoe het mogelijk
I veertig schepen en heli-
i S uitgerust met de mo-
J opsporingsapparatuur
i e onderzeeboot niet bo-
I ater kunnen krijgen.
j deze verklaringen pleit
i dat het hoogst onwaar-
J. ijk is dat de Sovjet-Unie
y jnlijke risico zou nemen
öjb) hele bemanning van
deeltelijk om een subtiele psy
chologische druk op de Zwe
den uit te oefenen.
Volgens die theorie hopen de
Russen dat de Zweden minder
geld aan anti-ondetzeeboot-
technieken gaan uitgeven als
blijkt dat die technieken zo
slécht zijn dat Russische on
derzeeboten betrekkelijk onge
straft zwaar bewaakte Zweed
se bases kunnen haderen.
Maar als dat zo is zouden ze
wel eens bedrogen uit de strijd
kunnen komen. Zelfs met een
sociaal-democratische regering
die vandaag officieel is geïn
stalleerd en zich wat betreft
defensie terughouderid opstelt,
zouden de gebeurtenissen van
de afgelopen week wel eens
tot gevolg kunnen hebben dat
de regering meer geld beschik
baar stelt voor de opsporing
van onderzeeërs. Want als een
onderzeeboot met aan boord
kernraketten de Zweedse wa
teren naar believen kan bin
nendringen en verlaten, wat is
dan nog het nut van de rest
van de Zweedse verdediging?
Maar niet zozeer de motieven
KAPITEIN LIND:
van de Russen zijn interessant,
als wel het feit dat de Russi
sche onderzeeboten betrapt
worden. Gedeeltelijk komt dit
door de duizenden eilandjes
langs de Zweedse kust. Ener
zijds biedt deze wirwar van ei
landjes onderzeeboten be
scherming doordat ze hen aan
de radar onttrekt. Anderzijds
is hierdoor het risico erg groot
dat een onderzeeboot, als die
eenmaal is ontdekt, hopeloos
in de val zit.
Daar komt bij dat de beman
ningen 1 van Russische onder
zeeboten erg onervaren zijn
vergeleken bij hun collega's
van de NAVO. Het Kremlin
mag dan niet beknibbelen op
zijn defensiebudget, het lijkt
wel heel onervaren bemannin
gen op stap te sturen die er he
lemaal geen probleem van ma
ken om op klaardichte dag een
periscoop boven water te laten
verschijnen, ook al zijn er
schepen, in de buurt.
De onderzeeboot waar nu op
wordt gejaagd in de wateren
voor de marinebasis Muskoe
bij Stockholm werd het eerst
opgemerkt door twee matro
zen op een in de buurt varend
schip. Vorige week vrijdag zichzelf naar boven komt om
omstreeks het middaguur za-
lucht in te nemen of
gen die matrozen plotseling hem met dieptebommen dwin-
een periscoop boven het water gen naar boven te komen.
uitkomen. Dat het zo lang J_
duurd heeft voordat de Zwe
den die onderzeeboot hadden
gevonden, hoeft geen verba
zing te wekken. Een onderzee
boot in handen van een
Wat zich momenteel in de
Zweedse wateren afspeelt lijkt
allemaal erg onwaarschijnlijk
in het schitterende najaarszon
netje boven het vredige
Zweedse land. Toch zijn de
kapitein is nog steeds een zeer Zweden betrokken in een do-
onkwetsbaar en uiterst moei
lijk op te sporen militair wa
pen. Zelfs op de drempel van
hun marinebasis, midden in
een verboden gebied waar
zelfs geen Noren en Denen,
laat staan Russen, mogen ko-
delijk spelletje met een onder
zeeër die zich op een diepte
van 300 meter onder water be
vindt. En de Zweden piekeren
er niet over om deze onderzee
boot te laten ontsnappen.
MARTIN LINTON
kan de Zweedse marine Copyright The Guardian
Kapitein-tei'-zee
A.Lind
DEN HAAG De Zweedse
marine zal nooit voor honderd
proeent zeker kunnen zijn van
de aanwezigheid van een on
derzeeër van een vreemde mo
gendheid voordat visueel con
tact is gemaakt. Dit zegt kapi
tein ter zee b.d. A. Lind van
het defensie studiecentrum,
die zich met duikbootbestrij-
ding heeft bezig gehouden.
Volgens Lind is de Oostzeek
ust een van de moeilijkste wa
teren voor het opsporen van
duikboten. De grote verschil
len in druk, zoutgehalte en
temperatuur van het zeewater,
de drie belangrijkste factoren
bij het opsporen van onder
zeeërs met behulp van geluids
golven, maken ontdekking
van een vreemde duikboot zo
moeilijk. Niet voor niets wordt
de Oostzeekust voor opspo
ringsoefeningen in NA VO-
verband vrijwel niet gebruikt.
„Je raakt daar een duikboot
binnen de kortste keren kwijt
en dan gaat het plezier er
gauw van af", aldus Lind.
Daar komt nog bij dat de bo
dem langs de Zweedse kust
bijzonder grillig en rotsachtig
is. Als een duikboot „rotsje"
gaat spelen op de bodem, is het
vrijwel helemaal uitgesloten
dat hij ontdekt wordt", zo
meent Lind.
Als een duikboot is vastgepind
op een bepaalde positie, zou er
communicatie kunnen plaats
vinden. Het Westen maakt nog
steeds gebruik van de onder
watertelefoon, een systeem dat
naar alle waarschijnlijkheid
ook door het Oostblok wordt
gebruikt. Met een speciale zo
genoemde dome-antenne aan
de buitenkant van de onder-
zeebootwand is onder water
normale gesproken communi
catie mogelijk en zou er in
theorie kunnen worden onder
handeld.
Interessante spionage-objecten
voor het oostblok zijn volgens
Lind het in kaart brengen van
navigatorische moeilijkheden,
het vinden van geschikte lan
dingsmogelijkheden en na
tuurlijk de werking van de
marinehaven op Musko, zodat
die in tijd van oorlog door tor
pedo's vernietigd kan worden.
Naar aanleiding van de komende machtsoverdracht in Bo
livia is onze redacteur Jos Timmers afgereisd naar dit La-
tijnsamerikaanse land. Vandaag publiceren wij een eerste
beschouwing over Bolivia. Zondag zal daar na twee jaar
militair bewind weer een regering van burgers aantreden
die orde zal proberen te scheppen in dit arste land van jet
latijnsamerikaanse continent.
LA PAZ Staatsgrepen komen in de recente geschie
denis van Bolivia zo vaak voor, dat de meeste inwoners
van dit arme Andes-land er nauwelijks van opkijken
als de macht plotseling in andere handen blijkt te zijn
overgegaan. De regeringswisseling die aanstaande zon
dag, hier in de hoofdstad La Paz, op het programma
staat, is échter de uitzondering die de regel bevestigt.
De conservatieve militairen maken na twee jaar dicta
tuur plaats voor een progressieve burgerregering. De
generaals bleken geen antwoord te hebben op de eco
nomische chaos en de aanhoudende protesten vanuit de
bevolking. „Zoeken jullie het nu maar uit", heeft de
nieuwe president Siles Zuazo te horen gekregen.
Bolivia is een van de hoogstgelegen landen van de wereld; La
Paz ligt aan de rand van het Andesgebergte, op een hoogte van
ruim 3.600 meter. Van de ruim vijf miljoen Bolivianen leeft het
merendeel onder beroerde omstandigheden, geplaagd door
slechte huisvesting, armoede, honger, werkloosheid en ziekte.
Bolivia is rijk aan grondstoffen, maar heeft een enorm gebrek
aan politieke stabiliteit, vatte een Amerikaanse journalist on
langs de problemen van Bolivia bondig samen.
De export van tin is de kurk waarop 's lands economie drijft;
althans, volgens de officiële cijfers. De grootste inkomstenbron
is echter de illegale uitvoer van cocaïne, in geld uitgedrukt bijna
twee keer zo groot als de officiële export. De grootste afnemer
van de drugs is de maffia uit de Verenigde Staten,
in de tinmijnen heerst bijna permanente arbeidson
rust. Dat is niet zo vreemd wanneer men bedenkt dat de arbei
ders onder zeer primitieve omstandigheden moeten werken. Bo
vendien zijn hun levens- en werkomstandigheden zo slecht, dat
de gemiddelde levensduur van de mijnwerker dertig jaar is,
twintig jaar lager dan de gemiddelde levensduur van de totale
Boliviaanse bevolking. Het gevolg van dit alles is, dat de Bolivi
aanse economie aan de rand van de afgrond staat. Het land heeft
zo'n torenhoge schuldenlast, dat het niet meer in staat is aan zijn
verplichtingen te voldoen.
De export van cocaïne is tot op heden echter een winstgevende
bezigheid gebleken. Vooral voor de generaals, van wie de mees
ten tot over hun oren bij deze handel zijn betrokken. De boeren
pikken ook een graantje van het cocaïnebedrijf mee. Zelf ge
bruiken ze de coca-bladeren om op te kauwen, waardoor het
hongergevoel verdwijnt en het harde werken op het land draag
lijk wordt. Voor het restant van hun vier coca-oogsten per jaar
staan de afnemers bij wijze van spreken in de rij.
In talrijke rapporten over Bolivia komt steeds weer terug, dat
het land best wel mogelijkheden heeft, onder meer op het ter
rein van de landbouw. Maar wanneer een land daarvan gebruik
wil maken, is behalve scholing en een redelijke infrastructuur
enige politieke stabiliteit noodzakelijk. En daar ontbreekt het in
Bolivia nu juist aan. Zelf$ in de andere landen van Latijns-Ame-
rika, waar men wat staatsgrepen betreft heel wat gewend is,
wordt met ontzag, bewondering of afschuw naar Bolivia geke
ken. In de anderhalve eeuw dat het land nu onafhankelijk is, is
de macht bijna 200 keer in andere handen overgegaan. De ene
keer zonder geweld, de andere maal ten koste van talrijke le
vens.
Vanaf zondag wordt Bolivia weer geregeerd door een burger-
president, de 69-jarige Siles Zuaso die van 1956 tot 1960 al eerder
president is geweest. Hij is de leider van gematigd, linkse partij
„Democratische Volksbeweging" en kan rekenen op een brede
sympathie van de bevolking.
In 1980 was Zuaso al tot president gekozen, maar de militairen
verhinderden dat hij het ambt aanvaardde. In de twee jaar na
dien hebben de elkaar in hoog tempo opvolgende generaals-pre-
sidenten het land dieper in het moeras geholpen. De eerste taak
van Zuaso is daarom puinruimen.
De andere landen in Zuid-Amerika zullen met grote aandacht
de ontwikkelingen in Bolivia volgen. Belangrijk is onder meer
de verhouding tot de Verenigde Staten. De regering-Reagan
hecht groot belang aan de bestrijding van de cocaïne-handel en
zal daarom Suazo's anti-cocaïne-politiek steunen. Maar Was
hington wil ook de communistisch invloed in Latijns-Amerika
tegengaan, terwijf het nieuwe bewind in Bolivia juist door onder
meer de communisten wordt gesteund.
Het belangrijkste gevaar voor de nieuwe regering schuilt echter
in de militairen, die zich mokkend in de kazernes hebben terug
getrokken. De geschiedenis van Bolivia laat er geen twijfel over
bestaan dat de militairen, als het beleid van de burgerregering
hen niet bevalt, er niet voor terugdeinzen de macht over te ne
men en opnieuw „orde op zaken te stellen".
JOS TIMMERS
Inze correspondent Ro- lukkig met de ruchtbaar-
ger Simons) ^eid ^Q0r Brjtse
j)EN Buckingham media gegevei) wordt aan
is niet bepaald ge- de „welverdiende twaalf-
rierikaanse actrice Koo Stark, de vriendin van
Andrew, in een scene van de film Emily.
vakantie" van
Falkland-oudstrijder prins
Andrew (22) op het zonni
ge eiland Moustique in de
Caribische Zee. Volgens
het paleis verblijft de
prins daar sinds afgelopen
woensdag „met een groep
vrienden".
In hun berichtgeving over
deze prinsheerlijke vakantie
leggen de Britse media even
wel het accent op Andrew's
25-jarige vriendin Koo (Kath
leen) Stark, een Amerikaans
filmsterretje van licht kaliber,
dat in Londen woont. Hoewel
haar acteertalent niet bepaald
indrukwekkend is heeft miss
Koo naam gemaakt met rolle
tjes in films van het zogeheten
zacht-pornografisch soort.
Toen ze pas 17 was, kleedde
Koe Stark zich voor het eerst
helemaal uit in een Engelse
film, die de titel „Emily"
droeg. Sedertdien wordt ze in
Londen „de nieuwe Emma-
nuelle" genoemd. Woensdag
avond heeft de BBC het aan
gedurfd een stukje van de be
wuste naaktscène uit „Emily"
op de buis te brengen, in het
journaal van 9 uur. Gisteren
werd daarop woedend gerea
geerd door conservatieve La
gerhuisafgevaardigden, die
van oordeel waren, dat de om
roep buiten zijn boekje was ge
gaan.
Koningin Elizabeth is naar
verluidt erg geschrokken van
de sterke verhalen over Koo
Stark en haar zoon prins An
drew, die nu doorlopend ver
schijnen in de Londense bou
levardpers. Het gerucht doet
de ronde, dat Andrew in Buc
kingham Palace op het matje
geroepen zal worden. Dit zal
uiteraard pas na zijn vakantie
kunnen gebeuren. Koningin
Elizabeth zelf bevindt zich
momenteel in Australië.
De Britse vorstin zou Koo
Stark al eens persoonlijk ont
moet hébben, toen zij in gezel
schap van haar vriend prins
Andrew een bezoek bracht
aan Balmoral, een koninklijk
kasteel in Schotland. De ko
ningin was toen helemaal niet
op de hoogte van Koo's pikan
te verleden. Andrew had haar
leren kennen in Tramp, een
exclusieve Londense nacht
club. Ze werden aan elkaar
voorgesteld door een bekende
impressario. De prins bestelde
een fles champagne en danste
tot in de vroege uurtjes uitslui
tend met Koo.
Daarna bezocht hij Koo Stark
geregeld in haar kelderflatje
aan Chester Square, in de chi
que Londense wijk Belgravia.
Volgens de populaire ochtend-
kracht Daily Mirror was An
drew telkens doodop wanneer
hij 's morgens om een uur of 9
de flat verliet om terug naar
Buckingham Palace te gaan.
Tenminste, dat vertelde Koo's
Spaanse werkster, Maria Ro
driguez, aan die krant. In het
voorjaar werd het jonge paar
echter op brutale wijze van el
kaar gescheiden ten gevolge
van de Falkland-oorlog. Prins
Andrew diende toen als piloot
van een hefschroefvliegtuig
aan boord van het vliegdek-
schip Invincible. In die perio
de correspondeerde hij gere
geld met zijn Londense vrien
din.
«g van de voorpagina)
0ET7 JERUZALEM
Ie afvallige majoor
jad, die met steun
Israël een gedeelte
Suid-Libanon contro-
heeft zich bereid
öard eventueel Liba-
He verlaten.
„Ik ben bereid uit Libanon te
vertrekken als mijn aanwezig
heid een belemmering vormt
voor de onderhandelingen tus
sen Israël en Libanon over de
veiligheid in Zuid-Libanon",
zo zei hij gisteren na afloop
van een onderhoud met de Is
raëlische minister van defen
sie Sharon. Haddad zei tegen
stander te zijn van stationering
van troepen van de internatio
nale vredesmacht in het zui
den van Libanon.
Het totale aantal arrestaties,
dat sinds dinsdag in West-Bei-
roet is verricht, is op 1000 ge
komen. Ook zijn veel wapens
en grote hoeveelheden muni
tie gevonden in een netwerk
van tunnels. De huiszoekingen
en arrestaties hebben bij de
moslims in West-Beiroet tot
felle protesten geleid. De Liba
nese staatsradio meldde giste
ren dat zondag aanstaande ook
het christelijke Oost-Beiroet
gezuiverd zal worden van wa
pens en illegale vreemdelin
gen. In dit stadsdeel Verblijven
ongeveer 20.000 gewapende
militialeden. Westerse diplo
maten betwijfelen het of zij
zich zullen laten ontwapenen
voordat de Israëlische en Syri
sche troepen zich uit Libanon
hebben teruggetrokken.
ptt telecommunicatie
Buiten je regio bel je binnen Nederland na 18.00 uur en in 't weekend voor half geld.
Ex-nazi
waarschijnlijk
naar Zwitserland
DETROIT De Roemeense
orthodoxe aartsbisschop Trifa,
die ervan wordt beschuldigd
dat hij tijdens de Tweede We-,
reldoorlog een overtuigd nazi
is geweest en heeft aangezet
tot rellen, wordt gedeporteerd.
Dit is gisteren bekend ge
maakt door het Amerikaanse
ministerie van justitie. Een ad
vocaat van Trifa zei dat de
aartsbisschop hoopt naar Zwit
serland te kunnen gaan.
MILAAN Heel sportief en
heel klassiek wisselden elkaar
af op de vierde dag van de
mode-manifestatie in Milaan.,
Voor trimmers ontwierp Clau
de Montana deze zwarte en
donkerblauwe katoenen trim-
pakken (foto links), die een
elegante variatie vormen op
de oerdegelijke trainingspak
ken waarin trimmers door
gaans van huis gaan. Ook Ar
mani hield zijn collectie spor
tief en kiest als uitgaanstenue
voor de broek (foto midden).
Materiaal, accessoires en niet
te vergeten de hoed verlenen
zijn creaties echter toch de no
dige stijl. De Italiaanse ont
werper Fendi dook dit keer in
de oude doos. Het tot ver over
de knie reikende man tel kos
tuum, het zwarte hoedje met
voile, de wandelstok en de
handschoenen roepen herin
neringen op aan de stijlvol ge
klede dames uit het begin van
■deze eeuw. Alleen de open
sandalen verraden dat het hier
om een heel wat modernere
creatie gaat
