Nederlander
ontwikkelt
begin van
kunstlever
vdA gokt op hulp van buitenaf
litensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBInneïi
M CDA OVER DE STREEP TE KRIJGEN
Politiek
Partij
Parlement
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 11 SEPTEMBER 1982 PAGINA 7
ijlend 1
eindelijk weer eens
tannende verkiezingsa-
\eleefd. Zeg nou zelf, d'r
ch geen lol meer aan de
ien jaren? We waren er
'wend geraakt, dat dit
avonden volgens een
itueel verliep, te begin-
\et Fred Emmer of één
ijn collega-nieuwslezers,
s in het journaal van ze
ur met een gezicht van
n is voor jou te laat"
elde dat zojuist, enkele
len geleden, de stembus-
aren gesloten. Vervol-
iet de presentator van
sropvolgende avondvul-
verkiezingsprogramma
ekt weten dat we echt
)lang op de uitslag hoef-
wachten omdat, zoals
nlijk, het onderzoekbu-
ntomart weer represen-
„schaduwverkiezin-
had gehouden. Daartoe
i ongeveer 40.000 kies-
tigden die dag maar
wee keer een stem mo
gen uitbrengen: één keer voor
de Tweede Kamer en één keer
voor Intomart. De boffers.
Welnu, de computers van In
tomart draaiden weliswaar
nog op volle toeren, maar bin
nen het uur zou een vrijwel
feilloze prognose van de eind
uitslag kunnen worden gege
ven. Maar nu eerst de uitsla
gen van Asperen en Klaas
waal, waar ze opnieuw de
stemlokalen stiekem al om
half zeven hebben dichtge
gooid teneinde de uitslag om
drie minuten over zeven reeds
aan het ANP te kunnen door
bellen. Asperen, komt u maar.
Zo ging dat tot nu toe. En het
gevolg daarvan was, dat het
tegen achten alweer was ge
daan met de uitslagenpret. De
grijze kuif van Ad Langebent
verscheen in beeld en de kij
ker kreeg de prognose van In
tomart te zien. En waarachtig,
Intomart bleek gelijk te heb
ben. De uitslagenstaatjes die
volgden, bleken allemaal het
zelfde beeld te vertonen: Partij
A zou overduidelijk als de
grootste uit de bus komen,
partij X leed ongeveer 3 pro
cent verlies, partij Y boekte
circa 6 procent winst en partij
Z zou gelijk blijven. Jubelende
en berustende politici aan
vaardden al ver vóór negenen
hun winst of verlies en in me
nige huiskamer verlegde de
aandacht zich naar pils en bor
relnootjes en klonk veelvuldig
de vraag of er niks op het an
dere net was. Treurig.
Maar welk een heerlijk avond
je werd ons afgelopen woens
dag voorgeschoteld. Natuur
lijk, het begon allemaal het
zelfde als voorgaande keren,
maar ditmaal bleek de progno
se die Intomart had becijferd
niet de vooruitgeworpen scha
duw van de einduitslag te zijn,
althans niet waar het de posi
tie van PvdA en CDA betrof.
„Het CDA heeft de race om de
titel „grootste partij van Ne
derland" van de PvdA gewon
nen", voorspelde Intomart om
kwart voor acht. Vreugde in
Utrecht, waar de CDA-gelede-
ren waren verzameld, droefe
nis in het PvdA-verkiezings-
centrum te Amsterdam. Het
verleden had immers geleerd
dat Intomart, op enkele tien
den van procenten na, gelijk
zou krijgen.
Spannend 2
Drie kwartier later vulde Koos
Postema het scherm om met
een stem, waarin enige opge
wondenheid de kijkers niet
kon ontgaan, mee te delen dat
inmiddels een vijfde van het
totale aantal stemmen officieel
was geteld. En wat bleek?
CDA en PvdA stonden wa
rempel gelijk! Tegen negenen
opnieuw Postema in beeld.
Een derde van het aantal
stemmen was nu geteld en zie
daar, de PvdA stond aan kop,
met 1 zetel verschil weliswaar,
maar toch aan kop. En terwijl
de VVD in Den Bosch uitbun
dig rondhoste, viel er een
klamme stilte in de Utrechts
Jaarbeurs en beklom Den Uyl
in Amsterdam een spreekge
stoelte om zijn nog wat voor
zichtig juichende aanhang toe
te spreken.
Twee bommeldingen later.
Puim driekwart van de stem
men was geteld en gewogen en
het resultaat daarvan was dat
de PvdA een voorsprong van
twee zetels had genomen. Daar
zou het dan wel bij blijven,
dachten we. Mis. Nadat meer
dan 90 procent van de stem
men door de rekenmachines
was verwerkt vertoonde het
beeldscherm plotseling een ta
bel waaruit bleek dat CDA en
PvdA opnieuw gelijk stonden.
Spanning en sensatie. Dit was
de sfeer van een voetbalwed
strijd waarin, met nog tien mi
nuten speeltijd voor de boeg,
achter elkaar twee doelpunten
werden afgekeurd. Zou Into
mart dan toch nog gelijk krij
gen? Neen, zo liet Postema
even later weten. Het bleek al
lemaal op een misverstand te
berusten en we konden gevoe
gelijk aannemen dat de PvdA
nog steeds met twee zetels op
de christen-democraten voor
lag. En zo luidde tenslotte dan
ook de einduitslag: 47 voor de
PvdA, 45 voor het CDA.
Bij dezen willen we de dames
en heren van Intomart harte
lijk dankzeggen voor de bij
zonder aardige verkiezingsa
vond die wij dankzij hun wan
kele voorspellingen hebben
mogen beleven. Gaarne in het
vervolg méér van dit soort on
nauwkeurigheden. Bij voor
baat hulde.
Een bom?
onmogelijk!
De bom-meldingen in de ver
kiezingscentra van VVD,
PvdA en CPN kregen woens
dagavond en donderdagmor
gen in de media ruime aan
dacht. Minder bekend was, dat
ook het NOS-complex in Hil
versum en de NOS-televisies-
tudio met dreigende explosies
werden geconfronteerd. Ten
einde in Hilversum, waar de
veriezingsuitzending in volle
gang was, geen paniek te zaai
en werd het studiocomplex
echter niet ontruimd. Wel
zochten bom-deskundigen zo
onopvallend mogelijk tussen
mensen en camera's naar
eventuele verdacht uitziende
voorwerpen. Niets gevonden.
In de Haagse studio aan het
Korte Voorhout ging het nog
weer anders toe. Kort nadat de
heer Janmaat van de ultra
rechtse Centrumpartij de stu
dio had betreden om van daar
uit commentaar te leveren op
zijn verkiezing tot Kamerlid,
werd aan de deur van de stu
dio gebeld. De huismeester
van het pand opende de toe
gang en keek in de gezichten
van een stel agenten. „Goe
denavond", sprak één van
hen. „Wij willen hier graag
even rond komen kijken". De
huismeester trok verbaasd de
wenkbrauwen op. „Warom?"
vroeg hij. Omdat we een tele
foontje hebben gekregen", leg
de de agent uit, „dat er een
bom in de studio zou zijn bin
nengesmokkeld
Een ongelovige lach vescheen
op het gezicht van de huis
meester. „Een bom? Onmoge-
lijk, heren. Ik zit de hele
avond bij deze deur en ik heb
hier monitoren waarop ik de
buitenkant van het gebouw in
de gaten kan houden. Als er
iets binnengesmokkeld zou
zijn, zou ik het gemerkt moe
ten hebben. Waar zou die bom
volgens u moeten liggen?". De
agent keek de huismeester
verbluft aan. „Onder de stoel
van de heer Janmaat", ver
klaarde hij. „Nou, dan zou de
heer Janmaat dat ding per
soonlijk meegebracht moeten
hebben, maar ik denk niet dat
hij zichzelf zou willen opbla
zen. Nee, er kan hier echt
niets bijzonders wezen. U mag
best rondkijken, maar dat
heeft geen enkele zin". En ja
hoor, de stellige toon van de
huismeester overtuigde de
agenten uiteindelijk zodanig,
dat ze onverrichter zake huns
fORDEN „Een
lever? Nee, dat is het
liet. Maar het is wel
;gin ervan. Als je het
over een kunstlever
ienk je (net als bij
kunstnier of een
hart) aan een appa-
iat alle functies van
ver kan overnemen.
zijn we nog niet.
ang niet, moet ik he-
eggen".
eur Henk de Koning
raat wat terughoudend
het onderzoek dat hij
gedaan aan de Techni-
iogeschool Twente naar
itwikkelen van een ap-
dat de leverfunctie voor
iel kan overnemen. Het
ioek, waaraan hij vier
erkte, leverde zoveel re
it op dat De Koning er
roefschrift van maakte,
p hij twee maanden ge-
aan de TH promoveerde,
e presentatie van dat
chrift werden de uit
en veelbelovend ge-
I. Uit een gesprek met
ning over de lever en de
ïem ontwikkelde zuive-
olom, blijkt dat hij wel
jk de ontbrekende scha
lt het maken van een
ever heeft ingevuld,
denkt hij dat het nog ja-
al duren voor zijn vin-
in de praktijk wordt ge-
en verwacht hij een
wrdige kunstlever pas na
ar 2000.
!>m toch die terughou-
eid? Henk de Koning:
dl geen verwachtingen
;n die niet waar te ma-
:ijn. Leveraapdoeningen
irnstig omdat de lever
entrale rol speelt in de
sseling van de mens.
ve nu hebben opgelost is
een klein deel van de
•men die ontstaan als de
niet meer goed functio-
Iever kan worden uitge-
eld door chronische aan-
ngen of door ernstige
aantasting in de vorm
'irusinfecties (waaronder
icht) of door een overdo-
an bepaalde gifstoffen
onder alcohol) en slaap-
ïlen.
Iwij nu hebben gedaan",
te Koning, „is het vinden
;n apparaat dat de zuive-
werking van de lever
een poos overneemt,
loor tijd gewonnen kan
'ïn voor het natuurlijke
van het leverweefsel of
eventuele transplan-
„Het is bekend dat een bescha
digde lever zich snel herstelt.
Nieuw celweefsel kan in korte
tijd worden aangemaakt, maar
alleen als je intussen de wer
king van de lever overneemt
of ondersteunt. Slaag je daarin,
dan is er gerede kans oj> her
stel van het normaal functio-
Niet zo eenvoudig
Die normale leverfunctie is
overigens niet zo eenvoudig
als het woordje normaal doet.
vermoeden. De lever doet erg
veel. Zoals alle organen ont
vangt de lever via een slaga
der zuurstofrijk bloed. Daar
naast komt in de lever, via de
poortader, ook bloed binnen
dat in de darmen veel voe
dingsstoffen heeft opgenomen.
Met de zuurstof en voedings
stoffen vinden in de lever al
lerlei biochemische processen
plaats. Een teveel aan voe
dingsstoffen wordt omgezet in
andere nuttige stoffen of ge
reed gemaakt voor opslag el
ders in het lichaam. Schadelij
ke stoffen worden uit het
bloed verwijderd of zo gebon
den dat het elders verwijderd
kan worden. Stollings- en
transporteiwitten worden aan
gemaakt en afbraakstOjffen als
animozuren, vetzuren, alcohol-
verbindingen en ammonia-
kachtige stoffen worden uit
het bloed gezuiverd. Bij die
processen ontstaat ook een
deel van de warmte die nodig
is om ons lichaam op tempera
tuur te houden.
„Het maken van een kunstle
ver betekent dat je al die pro
cessen kunstmatig moet na
doen", zegt De Koning. „Veel
daarvan kunnen we al. Het
toevoeren van warmte aan het
lichaam is geen probleem. Een
groot deel van de stoffen die
de lever produceert, kunnen
we toedienen in de vorm van
injecties of medicijnen. Het
grootste probleem ligt bij het
verwijderen van de afbraak-
produkten van de lever en de
reststoffen uit de darmen.
Verwijder je die niet dan ont
staat er elders in het lichaam
grote schade".
„In de eerste plaats verstoren
die stoffen het nieuw aanma
ken van levercellen, zodat de
gewenste regeneratie van de
lever uitblijft. Verder kunnen
bepaalde stoffen, ammoniak
bijvoorbeeld, schade toebren
gen aan de hersenen. Normaal
worden die stoffen door de le
ver omgezet tot onder andere
ureum dat door de nieren
wordt opgevangen en uitge
scheiden. Er worden geen stol-
lingsstoffen aangemaakt en
dat geeft ongewenste bloedin
gen. De suikerspiegel veran
dert omdat de lever ook rege
lend optreedt bij.de hoeveel
heid glucose in het lichaam".
„Uit onderzoek is bovendien
bekend dat de stoffen elkaar
in hun schadelijkheid verster
ken. Geringe hoeveelheden
van elke stof hoeven niet ge
vaarlijk te zijn. Samen zijn ze
dat wel".
„Het ging ons er dus om die
gevaarlijke stoffen uit het li
chaam te halen. Bekend was
een zogenaamde koolstofko
lom die enige jaren geleden
aan de TH Twente is ontwik
keld door dr. ir. J. Tijssen. Het
is een buis waardoor het bloed
van de patiënt stroomt en ac
tieve koolstof hierin is in staat
bepaalde giften uit het bloed te
verwijderen. Echter vooral de
in water oplosbare giftstoffen.
De in vet opgeloste giftstoffen
blijken door deze kolom min
der goed te vangen te zijn".
„Wat wij nu ontwikkeld heb
ben is eigenlijk eenzelfde soort
kolom, die door toepassing van
koolstof samen met kunsthar
sen wel al die stoffen uit het
bloed vangt. Het gebruik van
kunstharsen voor bloedzuive-
ring was eigenlijk wel bekend,
maar had het nadeel dat het
gepaard ging met een groot
verlies aan bloedplaatjes. En
dat kun je bij een leverpatiënt
nou juist niet hebben".
Dat probleem hebben we op
gelost door de korrels te voor
zien van een dun laagje (coa
ting). De bloedplaatjes hechten
zich hieraan nauwelijks. We
komen uit op een aanvaard
baar verlies van tien procent.
De giftstoffen l dringen wel
door het laagje heen en wor
den in de korrel vastgehouden
door de koolstof of kunsthars.
Er treedt geen enkel tijdver
lies op en daarmee hebben we
Niet optimistisch
Henk de Koning gelooft daar
mee wel een stap gezet te heb
ben in de richting van een
kunstlever, maar optimistisch
over de nabije toekomst is hij
nog niet. Er moet nog veel on
derzoek worden verricht voor
deze vinding op mensen kan
worden toegepast, vindt hij.
Een vergelijking met een
kunstnier, waar de oud-Kam
penaar dr. Kolff, in de Vere
nigde Staten zo veel heeft toe
bijgedragen, ligt voor de hand.
De kunstnier is er al lang. De
kunstlever nog lang niet. On
danks het succes van deze vin
ding lijkt de bijdrage aan de
wereldgezondheid maar heel
mager?
De Koning: „Dat lijkt mis
schien wel zo. De werkelijk
heid ligt anders. De werking
van de nier is eenvoudiger dan
die van de lever. Met nieren
hebben we meer ervaring en
het aantal patiënten voor on
derzoek heel veel groter. Van
de werking van de nieren
kennen we 95 procent van alle
processen die er plaats vinden.
Bij de lever is dat minder dan
de helft. We weten wel welke
stoffen worden afgescheiden,
maar van de processen waar
uit die stoffen voortkomen
weten we te weinig. Ook is
niet van alle stoffen precies
bekend wat hun functie is in
het lichaam. Het kan best zijn
dat we met de nu ontwikkelde
zuiveringskolom stoffen ver
wijderen die toch nuttig blij
ken te zijn".
„Het ontbreekt ons bovendien
aan ervaring met patiënten.
Als je weet dat er jaarlijks
honderdduizend nierpatiënten
over de hele wereld geholpen
en onderzocht worden en je
stelt dat tegenover enkele
honderden leverpatiënten die
de laatste tien jaar met een of
andere vorm van leveronder
steuning zijn behandeld, is het
gebrek aan praktische erva
ring duidelijk. Het kernpunt
daarbij is natuurlijk dat je
technisch nog niet in staat
bent een redelijk goede afloop
van de behandeling te garan
deren. De patiënt moet er zeer
ernstig, zeg maar hopeloos, aan
toe zijn om behandeld te wor
den met zo'n nieuwe tech
niek".
„Er wordt maar op een paar
plaatsen ter wereld gewerkt
aan methoden om afvalstoffen
van de lever uit het bloed te
zuiveren. Het wordt gedaan in
Canada, Japan, Engeland, de
Verenigde Staten en Neder
land. Je mag best zeggen dat
we met dit onderzoek een bij
drage hebben geleverd aan de
wereldgezondheid. Zeker als je
bedenkt dat deze zuiverings
kolom voor alle vormen van
bloedvergiftiging gebruikt kan
worden. Dus ook bij andere
dan leverziekten".
Het onderzoek gaat verder,
hoewel Henk de Koning, wo
nende in Hengelo, maar sinds
kort werkzaam in Coevorden,
na het afsluiten van zijn proef
schrift een baan gevonden
heeft in het bedrijfsleven. Op
verschillende Nederlandse
universiteiten is men met le
veronderzoek bezig. De bloed- -
zuiveringskolom van De Ko- ■-
Toch ziet de toekomst voor,
een praktische toepassing er
van er niet rooskleurig uit. De
Koning: „Het bedrijfsleven zou
die practische toepassing moe
ten realiseren, maar ze hebben
pas belangstelling als er eeii
markt voor is en de verwach
ting is dat die markt voorlopig
wel heel erg klein zal blijven.
Pas als er een economische ba
sis voor is komt de zuiverings
kolom in de produktie".
KOOS BLOEMSMA
HAAG Heeft de
A, ook al is zij als
^ptste uit de stembus
Ipmen, nu echt een
te gaan regeren? Die
j g beheerst momenteel
I Binnenhof. In de ver-
ingsstrijd was immers
gezegd dat als CDA.
ifVD samen meer dan
Jtig zetels haalden, de
ning van een geza-
ijke coalitie nauwe-
problemen zou ople-
(ef en. Het getal tachtig is
rom zo belangrijk, om-
bij een zetelaantal van
jr dan dat, één of meer
"plisten uit de boot kun-
vallen, zonder dat een
trum-rechtse coalitie
<m r meerderheid verliest.
EL'nu, de kiezers hebben het
vYijlal christen-democraten en
ralen boven die magische
voM gebracht. „En toch...",
men bij de PvdA. Want
het zichzelf respecteren-
X>litici betaamt, hebben zij
voor elke situatie een strategie
bij de hand. Pikant is dat de
socialisten die op zeer korte
termijn hebben moeten uit
denken. Gedurende bijna de
gehele aanloop naar de verkie
zingen, hielden zij het voor
onmogelijk dat zij de christen
democraten van de eerste
plaats zouden kunnen verdrij
ven. Pas een week voor de
stembussen opengingen, kwam
dat besef als een bliksemflits,
geslingerd door die weten
schappelijke wichelaar Mauri
ce de Hond, op hen af.
Geen stormram
Wat is nu die strategie die
Joop den Uyl weer in het
Catshuis moet brengen, Jos
van Kemenade op O W,
Marcel van Dam op VRO enz.
enz. Zich voorover buigend
en de stem dempend, zoals dat
gaat op het Binnenhof, wan
neer een journalist in vertrou
wen genomen wordt, was een
PvdA-Kamerlid bereid iets los
te laten.
Men neme één of twee infor
mateurs van socialistische hui
ze, die ook en vooral in CDA-
kring gerespecteerd worden.
Mannen als mr. Jaap Burger,
die in 1973 als een stormram,
een bres sloeg in de muur rond
de confessionele partijen, komt
dus vooralsnog niet in aan
merking. „Misschien later,
maar nu zeker niet". De man
nen (vrouwen), die men wel
nodig denkt te hebben, moeten
voorts vertrouwen genieten bij
de vakbeweging en liefst ook
nog bij de werkgevers. Daarbij
moet men meer aan CNV en
NCW, de christelijke organisa
ties, denken dan aan FNV en
VNO.
De gedachte daarachter is dat
de voorzitters van CNV en
NCW, Van der Meulen en Van
Eijkelenburg, die gezag genie
ten bij het CDA, zich beiden
hebben uitgesproken voor een
kabinet met de PvdA erin. De
informateurs dienen er dus
voor te zorgen dat met name
deze sociale partners veelvul
dig bij de formatie worden be
trokken. „Niet zoals vorig jaar
af en toe een vluchtig adviesje
inwinnen, maar echte ge
sprekken voeren", aldus ons
Kamerlid. De meest geschikte
manier om dit te bereiken is
volgens de PvdA-top dat de
informateurs in samenwerking
met werknemers en werkge
vers een plan voor economisch
herstel maken.
Zo'n plan moet uiteraard ele
menten bevatten, die beide so
ciale partners aanspreken. Ex-
minister Albeda heeft in deze
krant al aangegeven hoe dat te
verwezenlijken is. Het plan
moet het gezond maken van
het particuliere bedrijfsleven
als eerste opgave zien, maar
tegelijkertijd de werkloosheid
verzachten door herverdeling
van werk. Voorts moet het
maatregelen bevatten om het
stelsel van sociale zekerheid
betaalbaar te maken, om inko
mensmatiging te realiseren en
om de neergaande economi
sche spiraal te doorbreken.
„Het lijstje is bijzonder simpel
neer te schrijven. De uitwer
king ervan is bijzonder moei
lijk", aldus Albeda.
Verrichten de informateurs
deze krachttoer, zo vervolgt de
redenering van Den Uyl en de
zijnen, dan wordt het voor het
CDA wel heel erg moeilijk om
„neen" te zeggen tegen de
PvdA. Temeer omdat mensen
als Albeda in dat geval hun
„zegen" aan hernieuwde cen
trum-linkse samenwerking
zullen geven. Daardoor zouden
bovendien de enkele PvdA-
sympathisanten in de CDA-
fractie een flinke steun in de
rug krijgen. Zij kunnen in dat
geval proberen hun fractiege
noten over te halen toch een
regeling te treffen voor het
probleem van de kruisraket
ten. Er is al geopperd de CDA-
bewindslieden een voorbehoud
te laten maken, zodat zij kun
nen aftreden als het kabinet
ondanks mislukken van de on
derhandelingen in Genève zou
weigeren de raketten in Ne
derland te plaatsen.
Lubbers
Maar de PvdA is natuurlijk
niet de enige, die een strategie
heeft. Het CDA meent dat al
lereerst de belangrijkste ge
schilpunten tussen de diverse
partijen onderzocht moeten
worden. Fractievoorzitter
Ruud Lubbers zei daarbij te
denken aan zaken als vrede en
veiligheid en het bevorderen
van de werkgelegenheid. Als
Lubbers in deze houding vol
hardt, dan kunnen de onder
handelingen betrekkelijk snel
afgelopen zijn. Met name op
het punt vaii de kernwapens
zijn de tegenstellingen tussen
PvdA en CDA zo groot, dat
een voor beide partijen aan
vaardbaar compromis niet te
verwezenlijken is. Maar het is
de vraag of Lubbers inderdaad
kan weigeren te werken vol
gens een procedure, die infor
mateurs, handelend namens
de koningin, voorstellen. Zo ja,
dan kunnen de gesprekken
PvdA-CDA van betrekkelijk
korte duur zijn. Zo nee, dan
gaan ze vele weken, zo geen
maanden duren.
Het heeft grote verwondering
gewekt dat niet Van Agt maar
Lubbers de onderhandelingen
namens het CDA zal voeren.
De premier zei het te druk te
hebben met zijn beide minis
terschappen om ook nog eens
de tijdrovende functie van on
derhandelaar te kunnen aan
vaarden. Volgens de wandel
gangen is de echte reden, dat
Van Agt nogal misnoegd was
dat Lubbers er in de fractie
vergadering van 24 augustus,
de eerste na de vakantie, niet
in geslaagd was de loyalisten
in het gareel te krijgen. Nu
moest Lubbers dan ook zelf
maar ondervinden wat het is
om te moeten praten namens
een innerlijk gespleten fractie.
Eén lijn
Dus had Lubbers tot veler ver
bazing het „loyalisme" als één
van de hoofdpunten op de
agenda geplaatst van de eerste
vergadering met de nieuwe
fractie. Volgens één van de
voormalige loyalisten slaagde
hij er redelijk goed in het ge
hele gezelschap op één lijn te
krijgen. Men was het er una
niem over eens dat een min
derheid, die na uitputtende
discussie „neen" zegt tegen
een door de meerderheid ge
wenste coalitie, de fractie moet
verlaten. Die unanimiteit was
echter niet zozeer het gevolg
van een harde aanpak, zoals
Van Agt en Lubbers sugge
reerden op een persconferen
tie, maar van de belofte dat de
CDA-onderhandelaar geen
ontwerp-regeeraccoord zou
aanvaarden, waarin punten
zitten die bij voorbaat voor
één of meer leden onaan
vaardbaar zijn.
VVD-leider Ed Nijpels kan
dus gerust zijn. Als het tot on
derhandelingen tussen hem en
Lubbers komt, is de kans op
moeilijkheden met mensen als
De Boer, Van Houwelingen,
Faber, De Kwaadsteniet en
Beinema minimaal. Temeer
omdat dezen de volle vrijheid
zullen hebben om in de Kamer
tegen een eventuele plaatsing
van kruisraketten te stemmen.
Zoiets zou overigens al heel
snel kunnen gebeuren, als de
oppositie bij de regeringsver
klaring een motie tegen plaat
sing zou indienen. Gezien de
nieuwe krachtsverhoudingen
in de Kamer zou zo'n motie
overigens niet veel kans ma
ken. Met „klein rechts" heb
ben CDA en VVD ook zonder
de dissidenten voldoende
stemmen om zo'n ontwerp-uit-
spraak te laten verwerpen.
RIK IN 'T HOUT
