van onze gevoelens
merikanen hebben
fertekend beeld
OE TREND IS NIET ONAANTASTBAAR MEER
Warme zomer veroorzaakt vlinder explosie
TICHTING NEDERLAND GROET AMERIKA:
1IDERDORP De eens
grote bewondering
ir de Verenigde Staten,
ize belangrijkste bond-
loot, lijkt de laatste tijd
bepaalde bevolkings
pen in ons land te zijn
igeslagen in een anti-
erikaanse houding,
it name het buitenland-
iaatj beleid van de VS on-
irvindt regelmatig kri-
k. In de Verenigde Sta-
bestaat onbegrip over
„negatieve houding"
i bun „Het Nederlandse
:omilk". In een poging daar
jrbetering in te brengen,
ibben twee Haagse ste-
dessen en een huis-
anfouw uit Leiderdorp de
ernjchting Nederland Groet
bJnerika opgericht.
'Jn Jphie van der Voort van Zijp,
?n Ètty de Vos-Peters en Chris-
le Meuleman zij vormen
eP It stichtingsbestuur willen
iaf 16 september een mil-
handtekeningen verzame-
m landgenoten, die Ame-
groeten. Voor die tijd
ken zij zo'n 350.000 gulden
lig te hebben om adverten-
'"Is te kunnen betalen. Proble-
°fcn rond premier Van Agt,
^ra4ens naam al dan niet terecht
Pr®l het comité van aanbeveling
SroJrd gebruikt, bezorgden de
aatjie dames onmiddellijk forse
ooribliciteit. Stichtingssecreta-
°P isse Hetty de Vos vertelt over
s *4 achtergronden van het ini-
:h°«at houdt de actie in, wat is
It achterliggende idee?
ac"Het idee is een groet te bren-
burn van het Nederlandse volk
otepr de Amerikaanse bevol-
'n ®ng. Het is een beetje in het
-n per van de Bicentennial
noIb jaar vriendschap. Maar
r ons is eigenlijk de belang
rijkste reden dat een heleboel
groeperingen in Nederland de
anti-Amerikaanse gevoelens
vertalen in agressie, vlaggen
verbranden, ruiten ingooien
bij een consulaat, etc. etc.
Daarmee krijgen ze eigenlijk
onevenredig veel aandacht in
de pers. Het lijkt soms net of
heel Nederland anti-Ameri
kaans is. Dat is niet waar, het
is slechts een kleine groep die
heel hard gilt. Over die oneer
lijke indrukken hebben we
ons een tijdje druk gemaakt.
En toen op een gegeven mo
ment in Madurodam die ma
quette van Het Witte Huis
werd vernield, werden we zo
giftig dat we hebben gezegd:
„Nu gaan we echt wat doen".
Is de actie voortgekomen uit
een puur pro-Amerikaanse
houding
„Rechtvaardigheid. Kijk, ik
wil niet zeggen dat wij apert
pro-Amerikaans zijn, zeker
niet. En met deze actie willen
we ook geen enkele politieke
actie voor of tegen Amerika
ondersteunen Wij doen
het voornamelijk terugblik
kend op wat de Amerikanen
voor ons hebben gedaan. En
laten we niet vergeten dat ze
nog steeds onze grootste bond
genoot zijn".
Worden kritische en neutralis-
tische gevoelens door Ameri
kanen niet bij voorbaat anti-
Amerikaans genoemd
„Dat geloof ik niet. Kijk, tij
dens die bloemlegging bij het
Amerikaanse consulaat in
Amsterdam, waren zeker 3.000
mensen, die daar positief inge
steld kwamen met boeketten
en bedankjes. Er waren hoog
uit 100 punkers en jongelui,
die anti-Amerikaanse leuzen
droegen. Maar wat kwam er
op tv? Welke foto's stonden op
de voorpagina van een hoop
Amerikaanse kranten? Foto's
van die punkers! Dat is een
vertekend beexd".
Is een miljoen handtekeningen
zomaar een willekeurige
greep7
„Het is al twee keer eerder be
naderd. Een keer door die
neutronenbom-actie en afgelo
pen jaar tijdens de actie voor
de Russische joden. We gelo
ven we dat we een aardig eind
in de richting zullen komen.
Als het geld er maar komt om
de publiciteit te financieren.
We hebben allerlei bedrijven
gevraagd geld te storten. De
kans dat het allemaal lukt,
schat ik zelf erg klein. De an
dere twee leden van de stich
ting zijn iets optimistischer.
We proberen wel voor elkaar
te krijgen, dat een stuk of vijf
bedrijven garant staan om
eventuele tekorten aan te vul
len. De handtekeningen willen
we tezijnertijd gaan aanbieden
in Washington. Aan Reagan
zelf. En er is een kansje dat
het lukt".
Wat denk je dat de uitwerking
van deze actie kan zijn?
„We zijn echt niet zo zelfinge
nomen dat we denken, dat het
een wereldschokkend effect
teweeg zal brengen, we den
ken ook niet dat het voorpagi
nanieuws in Amerika wordt.
Maar het is natuurlijk nog
nooit voorgekomen dat het
ene bevriende land zo'n groet
of actie op touw zet voor een
ander bevriend land. Dat is
toch wel uniek. Als wij met
een miljoen handtekeningen
op Het Witte Huis aankomen,
zal dat allicht iets bijdragen tot
een betere begripsvorming. De
actie is vooral bedoeld om ons
land ook eens positief naar
buiten te brengen".
Stel dat jullie het benodigde
geld niet binnenkrijgen, wat
dan?
„Kijk, je krijgt natuurlijk een
bepaald punt, dat je moet be
slissen wat je moet doen. We
zijn vreselijk bang dat, als de
actie niet van de grond komt
door gebrek aan geld, er men
sen zullen zijn die zeggen:
„Dat was nou zo'n pro-Ameri
kaanse actie en die is niet van
de grond gekomen". Dat is een
boemerangeffect, dat we niet
willen riskeren. We moeten
dus wel verdomd veel geld
hebben om er wat van te kun
nen maken. Zo niet, dan stu
ren we het geld terug".
Wat voor reacties hebben jul
lie tot nu toe gehad?
„Bijna alleen maar positieve.
We zijn natuurlijk niet in Am
sterdam midden op de Dam
gaan staan. Ik denk dat het
dan wel wat negatief zou zijn
geweest. We wenden ons voor
fondsvorming natuurlijk voor
namelijk tot directeuren van
bedrijven. En die realiseren
zich over het algemeen wat we
aan Amerika te danken heb
ben. We hebben nog niet veel
anti-reacties gehad. Ja, die
stukjes in de krant rond het
misverstand over Van Agt, dat
is heel ongelukkig. Maar daar
door hebben we wel gemerkt,
dat niemand onze actie af
kraakt en het verder heel po
sitief benadert".
Hoe zit die kwestie rond Van
Agt nu precies in elkaar?
Heeft hij wel of geen toezeg
ging gedaan, zitting te nemen
in het comité van aanbeve
ling?
„Wij verkeren in de veronder
stelling dat we een toezegging
van hem hebben gekregen.
Via de Rijksvoorlichtings
dienst. Daarna hebben wij dat
comité van aanbeveling op ons
briefpapier naast de kantlijn
afgedrukt en zijn fondsen gaan
werven. Nu is daar door ie
mand een draai aan gegeven,
dat wij uit naam van Van Agt
geld inzamelen. Maar dat is
ook nooit de bedoeling ge
weest. Ik vind het ook echt
een goed gebruik dat de eerste
minister daar zijn naam niet
voor leent. Maar goed, het is
nu eenmaal zo gebracht en de.
naam van Van Agt is er nu
eenmaal zo voor gebruikt".
Heeft het mogelijk afbreuk ge
daan aan jullie betrouwbaar
heid?
„Ja, daar zijn wij inderdaad
wel bang voor. Daarom heb
ben we ook heel snel alle be
drijven een brief gestuurd met
een kopie van de brief van
Van Agt. Die brief is namelijk
op zich een aanbeveling voor
onze actie".
Jullie hebben hem nooit per
soonlijk gesproken?
„Nee, dat is via een tussenper
soon gegaan. Wie dat is kan ik
niet zeggen".
Een opvallende afwezige in
het comité van aanbeveling is
de Nederlandse vakbeweging,
de FNV bijvoorbeeld.
„Kok heeft zich altijd afzijdig
gehouden. Op een heel onbe
schofte manier. We belden
met het kantoor van de FNV
en daar werden we te woord
gestaan door de rechterhand
van meneer Kok. En die man
zei: „Hoe kunt u iets pro-Ame
rikaans doen, waar haalt u dat
idee vandaan, dat is toch bela
chelijk. Weet u niet wat dat
land allemaal doet". In de me
ning van die man waren we
natuurlijk helemaal niet geïn
teresseerd; we vroegen naar
meneer Kok. Op diverse brie
ven, die we daarna aan hem
hebben geschreven, kregen we
helemaal geen antwoord".
Stel dat de actie slaagt, wat ge
beurt er daarna?
„Dan wordt de stichting ont
bonden, maar we hopen dat
zich door de tijd een probleem
gaat voordoen: namelijk dat
we uiteindelijk geld over heb
ben. Daarvoor hebben we di
verse plannen. Eén^daarvan
was het geven van geld voor
het Vrijheidsbeeld in New
York. Als daar niet snel geld
voor komt om te restaureren
honderd miljoen dollar is
het binnen vier jaar kapot.
Dus toen kwamen wij op het
idee een vinger van het Vrij
De
oprichtsters
van de
Stichting
Nederland
groet
Amerika,
Hetty de Vos,
Sophie van
der Voort
van Zijp en
Christine
Meuleman:
„We zijn
vreselijk
bang dat de
actie niet van
de grond
komt door
gebrek aan
geld en er
mensen zijn
die zeggen:
„Dat was nou
zo'n pro-
Amerikaanse
actie en die
is niet van de
grond
gekomen".
heidsbeeld te adopteren, het
Hollandse vingertje. Maar uit
eindelijk leek het ons toch be
ter dat geld in Nederland te
houden en is het idee gerezen,
iets in Madurodam te doen, om
daar iets neer te zetten. Een
miniatuur Vrijheidsbeeld of
Witte Huis. Maar in de statu
ten van Madoradum staat ge
loof ik, dat er alleen Neder
landse gebouwen en dergelijke
mogen komen. Daar moet nu
een soort formule voor worden
gevonden. Verder is het voor
ons een eenmalige bliksemac
tie en daar blijft het bij".
HtNDRI BELTMAN
DEN HAAG Uit alle
delen van ons land komen
meldingen binnen van
ongekend grote aantallen
vlinders. In bloemrijke
stadstuintjes worden soms
dagelijks meer dan hon
derd exemplaren tegelijk
aangetroffen. Langs de
Afsluitdijk werd dezer da
gen een zwerm van vele
tienduizenden vlinders
geconstateerd.
Er is hierbij niet alleen sprake
van dagvlinders, maar ook
van nachtvlinders. De laatsten
worden ook in grote hoeveel
heden in woningen aangetrof
fen, omdat zij 's avonds door
het kunstlicht worden aange
trokken en via open ramen de
huizen binnenzwermen. Hier
onder bevinden zich soorten,
die andere jaren zelden wor
den waargenomen, zoals glas-
vleugelpijlstaarten en olifants
vlinders.
De verklaring voor deze vlin
derexplosie ligt in de eerste
plaats in het aanhoudende
warme zomerweer. De levens
cyclus van de vlinder voltrekt
zich daardoor in een aanzien
lijk sneller tempo dan voor ons
land gebruikelijk is. In norma
le jaren duurt het voor de
meeste vlindersoorten gemid
deld ruim twee maanden voor
dat de stadia vanaf ei tot rups,
pop en volwassen vlinder zich
hebben voltrokken. Dank zij
de constant hoge temperaturen
in deze zomer is de duur van
deze cyclus tot vier a vijf we
ken teruggebracht.
Daar komt nog bij, dat de
meeste vlindersoorten in ons
land jaarlijks niet meer dan
twee generaties tellen. Alleen
onder uitzonderlijk gunstige
omstandigheden, zoals die van
dit jaar, kan ook een derde ge
neratie worden verwacht. Dit
is bijvoorbeeld het geval met
de bontgekleurde kleine vos,
ook wel schoenlapper ge
noemd, waarvan de eerste ge
neratie dit jaar in april is ver
schenen, de tweede eind juni,
terwijl juist in deze week de
derde generatie is komen op
dagen. Hetzelfde doet zich dit
jaar voor met de exotisch ge
kleurde dagpauwoog.
Beter beheer
Aangenomen mag bovendien
worden, dat ook andere facto
ren de hand hebben in de
vlinderexplosie. Zo draagt het
verbeterde florabeheer van
onze wegbermen er aanzien
lijk toe bij, dat de voedselplan
ten voor rupsen in steeds rui
me mate aanwezig zijn. Moge
lijk speelt ook de toegenomen
belangstelling van het publiek
voor heemtuinen een positieve
rol. Ook het feit. dat voor
land- en tuinbouw het gebruik
van contactgiften is verboden,
heeft de levenskansen voor
een aantal vlindersoorten doen
toenemen. Verheugend is ook,
dat er niet alleen meer vlin
ders worden aangetroffen dan
in de afgelopen 25 jaar het ge
val is geweest, maar dat ook
een grotere verscheidenheid
van soorten kan worden vast
gesteld.
Zo werden dit jaar voor het
eerst weer op grote schaal
kleine blauwe vlindertjes
waargenomen, die bekend
staan als zandblauwtjes. Een
ander vlindertje, dat vanwege
het grillige lijnenpatroon op de
vleugels landkaartje wordt ge
noemd, is dit jaar bij herhaling
waargenomen in het centrum
van ons land en in de duin
streek. Hoewel het zich al
meer dan een halve eeuw uit
sluitend in de oostelijke pro
vincies heeft opgehouden. In
noord Nederland werd zelfs
enkele keren melding ge
maakt van het voorkomen van
de grote weerschijnvlinder.
Een soort die in de afgelopen
jaren bij uitzondering in ons
land werd waargenomen.
Overigens heeft het maar een
haartje gescheeld of er was
deze zomer nauwelijks sprake
geweest van de aanwezigheid
van vlinders. De meeste rup
sen kunnen temperaturen tot
maximaal 40 graden Celsius
gedurende een aantal uren
verdragen. Komt de tempera
tuur hierboven, dan drogen zij
uit en sterven ze. Hoe heet het
ook was in de zon, zover is het
gelukkig niet gekomen.
LUUK GROENENDIJK
SNNENLAND leidse courant
zaterdag 7 augustus 1982 pagina 7 n
een én-procent korting op de
loonstijging van trendvolgers.
Dat zijn mensen in dienstver
lenende en verzorgende beroe
pen, voor wie het overheidsbe
leid wordt gevolgd. Maar ze
zijn niet in overheidsdienst,
hun salarissen e.d. worden in
tientallen cao's geregeld en
daar heeft Rood geen greep op.
Hooguit kan minister De
Graaf die cao's bijstellen, maar
daar is dan wel uitgebreid
overleg voor nodig.
Bij de ambtenaren, die al eer
der spraken over het „dubbel
pakken" dat hun beschoren is,
heerst grote onzekerheid en
daardoor onrust Nu zij op
nieuw een veer hebben moe
ten laten lijkt niets meer vei
lig. Van de bonden hoeven dit
kabinet en deze minister niet
„wegens overweldigend succes
geprolongeerd" te worden. En
direct na de vakanties, maar
nog vóór de aanstaande ver
kiezingen zullen zij dat onge
twijfeld laten blijken. Naar het
heet heerst er onder de ambte
naren een grote actiebereid
heid. Mét de trend lijkt ook de
loyaliteit van de ambtenaren
weg te smelten.
ren zijn niet premieplichtig
maar dat zou men toch ook
nog kunnen rekenen tot het
trendsysteem in voor- en te
genspoed. En die trend was
heilig. Maar nu zit er mr. Rood
als minister.
En die interim-minister heeft
een geheel nieuwe interpreta
tie van het trendmechanisme
gegeven: Ik wil een inkomens
beleid voeren voor de ambte
naren, dat zoveel mogelijk
aansluit bij het bedrijfsleven,
tenzij de financiëel-economi-
sche toestand van de rijkskas
tot afwijkingen noopt. Wég
trend! Formeel is hij er nog
wel, maar er is eveneens een
zeer ruime rechtvaardigings
grond geïntroduceerd om haar
niet toe te passen. Dat snijdt
elke discussie af, zo menen de
bonden. En knarsetandend
hadden zij vorige week maar
te aanvaarden, dat minister
Rood de ambtenaren één pro
cent loonstijging afnam van
waarop zij trendmatig recht
hadden. Ten behoeve van de
financiëel-economische positie
van de schatkist. De bonden
hadden dat procentje nog wel
willen inleveren als de op
brengst ervan geheel voor
meer banen bij de overheid
zou worden gebruikt. Maar,
zei de minister, dan bezuinig
ik niet echt.
Knarsetandend, schreven we,
want bij de overheid wordt
niet onderhandeld maar over
legd. In het bedrijfsleven kan
de vakbeweging via stakingen
en soortgelijke acties wat voor
komen of afdwingen, de amb
tenarenbonden kunnen echter
alleen maar overleggen en
moeten uiteindelijk over zich
heen laten komen wat de mi
nister beslist. Overheidsperso
neel heeft geen stakingsrecht.
Toegegeven, als ze zich weer
barstig gedragen zijn er de
laatste tijd geen represailles
de rechter stelde ze onlangs
nog in het stakingsgelijk
maar toch, staken mag niet. Er
wordt al heel lang gepraat
over een stakingsrecht, maar
het wil maar niet van de
grond komen. Misschien kan
Rood, expert op stakingsge-
bied, er eindelijk eens iets aan
doen.
De minister heeft nog een
paar potjes op het vuur staan,
waarvan de bonden nu al ril
len. Daar is in de eerste plaats
de wachtgeldregeling voor het
overheidspersoneel. Die is veel
gunstiger dan die voor particu
liere werknemers. Het ont
slaan van een ambtenaar is
een dure aangelegenheid.
Rood wil zowel de uitkerings
percentages als de uitkerings
duur op hetzelfde niveau
brengen dat in het bedrijfsle
ven geldt. De bonden zien dit
als een aanloopje voor massaal
ontslag bij het tot nu toe on
kwetsbaar geachte ambtena
renkorps. Neen, dat is het niet,
meent de minister, maar tot de
trend hoort ook het afsnijden
van wat de ambtenaren meer
hebben. Dat zou dan tevens
kunnen slaan op de ziekengel
dregeling en op de pensioen
voorziening.
Franjes couperen
Begrijpelijk, dat de bonden
zeggen: Je kunt niet zonder
meer heel duidelijke franjes
wegknippen als je dit nuttig
lijkt omdat je geld wilt bespa
ren. Want particuliere werk
nemers hebben ook wel din
gen (denk aan dertiende
maand, tantièmes), die ambte
naren niet hebben. Als je wilt
vergelijken moet je alles, het
hele pakket arbeidsvoorwaar
den dus, vergelijken. Maar on
dernemend Nederland wil aan
zo'n pakketvergelijking niet
meewerken, al hebben ze
steeds beweerd dat de ambte
naren op rozen zitten. Voelen
ze nattigheid In elk geval
was er vorige week een rap
port van wetenschappers van
de Rotterdamse Erasmus-uni
versiteit, die na onderzoek
stelden, dat de overheid wat
de beloningen betreft geen
koploopster is.
Het kabinet en dus de minister
heeft de zaken interessant ver
pakt. Hij pakt één procent af,
wat voor dit halve jaar nog 330
miljoen zou opleveren, laat de
schatkistbewaarder circa 75
miljoen houden, geeft 100 mil
joen voor werk in de bouw,
100 miljoen voor vakantie-uit
breiding voor lagere ambtena
ren, 35 miljoen voor verlaging
van de VUT-leeftijd en ten
slotte 20 miljoen voor een nog
niet duidelijk doel. Voor die
extra vakantiedag geldt als
motief, dat men dan op het ni
veau van het bedrijfsleven
komt. Maar als dat zo is, aldus
de bonden, dan moeten we die
dag automatisch volgens het
trendmechanisme krijgen en
niet nog eens zelf betalen.
Eigelijk is de zaak nog doller.
Want Rood heeft helemaal
geen 330 miljoen (volgend jaar
660 miljoen) te besteden. In
dat bedrag zit namelijk ook
Voor dat trendmechanisme
werden zorgvuldige spelregels
opgesteld: welke cao's in het
bedrijfsleven bepalend waren
voor de ambtenarensalarissen,
welke elementen in die cao's
wel en welke niet mochten
meetellen. Men herinnert zich
ongetwijfeld nog het geschil
over de vraag, of bepaalde in
de bouw tot loon verheven
toeslagen al dan niet onder de
trend mochten vallen en of
herstructurering van de loon
schalen bij uitzendbureaus
meegerekend mocht worden.
Die geschillen speelden zich
echter pas veel later af en met
name in een tijd, toen de wel
vaartsbomen niet meer tot in
de hemel groeiden. In een tijd,
waarin het bedrijfsleven de
ambtenaren droom-arbeids
voorwaarden toeschreef en
ook sommige parlementariërs
ervoor gingen pleiten, dat de
overheid een eigen bezoldi-
gingsbeleid zou moeten gaan
voeren, ja zelfs voorop zou
moeten gaan zodat het be
drijfsleven zou kunnen gaan
volgen. Dat eigen beleid zou
dan uiteraard wel zuinig aan
moeten zijn.
Wie had dat kunnen denken
in de jaren zestig We herin
neren ons nog de introductie
van het begrip welvaartsvast
heid bij de overheidspensioe-
nen door minister Toxopeus
en de verklaring, dat hierdoor
de pensioenen zouden meestij
gen met de salarissen. Ook
meedalen werd hem ge
vraagd. De bewindsman keek
meewarig, vond het eigenlijk
een ongepaste vraag, 't Idee,
salarissen die zouden dalen....
Nieuwe interpretatie
Opmerkelijk is, dat het trend-
mechanisme voornamelijk een
kwestie van afspraak is, geen
formele (bijvoorbeeld wettelij
ke) garantie. Wel de metho
diek. Over de toepassing ervan
is zelfs al eens met suc
ces geprocedeerd. Maar de
trend zelf.... De achtereenvol
gende ministers hebben er
steeds de hand aan gehouden,
de handhaving ervan heeft
minister Van Thijn in zekere
zin zelfs de kop gekost. Goed,
er werd wel eens wat beknib
beld, bijvoorbeeld toen in het
kader van het ombuigingsbe-
leid op de ambtenarensalaris
sen evenveel werd ingehouden
als in het bedrijfsleven de
werknemers meer aan premies
moesten betalen ambtena
EN HAAG Het was des-
ds zo'n jaar of twintig ge-
den toen mr. Toxopeus nog
inister van Binnenlandse Za-
in was en daarmee de hoog-
e baas van de ambtenaren
irla^t we' een *dee ^el
'erheidspersoneel wat de
T® onstijging betreft de ontwik-
dingen in het bedrijfsleven
1 laten volgen. Het overheids-
Tsoneel liep toen wat achter
het gebied van de salarië-
n (ng we herinneren ons
>g spandoeken met „Tox pay
waardoor" de overheid
oeilijk aan mensen kon ko
en, vooral in de hogere re-
onen. De minister maakte
n die achterstand een einde
a de zogenaamde Toxopeus-
nde, voerde nog verschillen-
verbeteringen in waaron-
)t,( t het welvaartsvaste pensi-
■ar n en introduceerde samen
ia^|et de ambtenarenbonden het
indmechanisme. Daarmee
erd voorkomen, dat er nieu-
e achterstanden zouden ont-
aan, want voortaan zouden
ambtenaren gelijk oplopen
et de particuliere werkne-
ers. Zo'n automatisme voor
nam ook, dat er elk jaar
'P1 eer gekissebist moest worden
'er het percentage loonstij-
ng bij de overheid.
