VVD wil
de AOW in
tact laten
Menselijke blokkade tegen dump
van radio-actief afval op komst
1
Haydn gaf vorm, inhoud en vooral
geestkracht aan een nieuwe muziek
Warm
Verbrandingsmethode
pcb's zeer effectief
Voorschoten
bouwprogramma
Ruzie over
antenne
BINNENLAND /KUNST
LEIDSE COURANT
MAANDAG 2 AUGUSTUS 1982 PAGINA
pe/akantie in Baarn
foor Poolse wezen
)pel'
metip uitnodiging van het comité Baarn
Blpt Polen kwamen zaterdag 63
oolse wezen met begeleiders in
rde-aarn aan. Met inzamelingen is der-
vang mille bijeengebracht voor deze
t zijveeweekse vakantie. De kinderen
rei-regen bloemen bij hun aankomst.
I ge-|p het spandoek staat: hartelijke
50 -elkom in Baarn.
Echtpaar bestolen
na aannemen hulp
ROTTERDAM Een bejaard echtpaar
uit Rotterdam heeft het aannemen van
hulp met verlies van een portefeuille
met zevenduizend gulden moeten beko
pen. De slecht ter been zijnde man
kwam zaterdag tijdens een wandeling
te vallen. Een passerende jongeman
bood daarop hulp aan en begeleidde
het echtpaar naar huis. Daar aangeko
men vroeg hij de huissleutel om de op
de derde etage gelegen woning alvast
open te maken. Toen het echtpaar hem
halverwege de trap weer tegenkwam
gaf hij de sleutel terug. Eenmaal thuis
bemerkten zij dat de jongeman er met
hun spaargeld vandoor was.
Jongen vermist bij
poging Rijn overzwemmen
AMERONGEN Een zestienjarige jon
gen uit Amerongen is vrijdagnacht zo
goed als zeker verdronken in de Rijn bij
een poging de rivier over te zwemmen.
De jongen was met vrienden gaan stappen
in Maurik. Toen bleek dat enkelen van
hen de laatste pont naar hun woonplaats
hadden gemist, besloten twee jongens met
hun kleren aan de oversteek te wagen.
Een van hen lukte dat, de ander kwam
niet op de andere oever aan. Politie en
duikers hebben in de nacht en zaterdag
morgen vergeefs gezocht. De Rijn is tus
sen Amerongen en Maurik ruim honderd
meter breed en had vrijdagnacht een
stroomsnelheid van zes a zeven kilometer
per uur, hetgeen volgens de politie erg
veel is.
(Van onze parlementaire redactie)
1EN HAAG Hoewel de VVD voorstandster is van
en verlaging van de sociale uitkeringen (koppeling op
fstand) wil de liberale partij de uitkeringen krachtens
e AOW onaangetast laten.
laar fractievoorzitter Ed Nijpels heeft dit zondag gezegd voor
e Avro-radio. Minister De Graaf van Sociale Zaken had de mo-
^lijkheid van een verlaging van de AOW-uitkeringen in het
ooruitzicht gesteld, omdat vanwege de vergrijzing van de be-
olking de kosten niet meer zijn op te brengen,
lijpels zei trouwens, dat zijn partij ook geen verhoging van de
,OW-premie wenst. Hij meent, dat door verlaging van de overi-
e sociale uitkeringen plus nog enkele andere maatregelen ge-
oeg geld bijéén is te krijgen om de AOW onverlet te laten. Hij
ond, dat degenen, die na de tweede wereldoorlog het land heb-
en helpen opbouwen en voor de huidige welvaart hebben ge-
verT>rgd, niet de dupe mogen worden van een toestand, waarvoor
1gerV VVD al een tiental jaren heeft gewaarschuwd.
jsieF
5 ge-
hu
Circa zeventig eigenaren van motorboten hebben zaterdag geprotesteerd tegen het
beleid van het plassenschap voor Loosdrecht en omgeving. Dat plassenschap ver
biedt bezitters van legakkers, een soort kleine eilandjes, hun motorboot daar onbe
mand achter te laten. Akkerbezitters die op hun eiland een huisje hebben mogen dat
wel. De varende recreanten ervaren dit als een vorm van discriminatie. Het plassen
schap heeft destijds de verordening uitgevaardigd omdat het de legakkers be
schouwd als stiltegebied. Een woordvoerder van het plassenschap laat weten dat on
bemande boten thuishoren in een haven.
a/Amersfoort Er ko-
eimjien dit jaar meer acties
hadegen het dumpen van ra-
eei]io-actief afval in zee. Dat
j^lebben de basisgroepen
t op£Sen kernenergie giste
re ken aangekondigd. Het
re-ransport van het afval
Aadan het Energiecentrum
^ae'Ji Petten naar Den Hei
ver-'
fha
tapt
der willen de basisgroe
pen tegenhouden door een
grote menselijke blokkade
op de verwachte route.
Op 7 augustus wordt alvast
een „voordemonstratie" ge
houden. Daarnaast willert de
actievoerders zich richten op
informeren van het publiek.
Het is nog niet bekend wan
neer het afval naar zee wordt
gebracht, maar het gebeurt
waarschijnlijk half september,
omdat dumping in de Atlanti
sche oceaan later onmogelijk is
wegens de ruwe zee.
Het afval is afkomstig van
kerncentrales, laboratoria en
ziekenhuizen. Ook wordt er
dit jaar een flinke hoeveelheid
materiaal van het KEMA-ter-
rein in Arnhem in zee ge
dumpt. Daar heeft onder an
deren de vereniging Milieude
fensie bezwaar tegen aangete
kend bij de Raad van State.
Volgens de tegenstanders van
dumping zou er kans bestaan
op ernstig stralingsgevaar. De
basisgroepen tegen kernener
gie noemen het dumpen van
radio-actief afval in zee de
slechtste oplossing, omdat het
afval in zee niet meer te con
troleren zou zijn.
Stoppen met kernenergie ziet
de anti-kernenergiebeweging
als enige oplossing. Volgens de
basisgroepen is het afval van
kerncentrales weliswaar wat
volume betreft kleiner dan het
afval uit ziekenhuizen, maar
wat radio-activiteit betreft ge
vaarlijker.
DE BILT Ook morgen
wordt het een warme dag. De
temperatuur zal op verschil
lende plaatsen de 30 graden
bereiken of zelfs overschrij
den. Het weer wordt bepaald
door een hogedrukgebied tus
sen IJsland en Noorwegen dat
het afgelopen etmaal in bete
kenis is toegenomen. Het is ge
vuld met warme lucht waarbij
vooral de hoge temperaturen
in Zuid-Scandinavië opvallend
zijn. In Zuid-Noorwegen werd
zondag 34 graden gemeten. Bij
Bordeaux bevond zich van
morgen een onweersstoring
die langzaam naar het noorden
trekt en morgenmiddag bij Pa
rijs verwacht wordt. De lucht-
drukverschillen nemen bij ons
daardoor toe en de oostenwind
trekt tot vrij krachtig, wind
kracht vijf. aan. In de middag
en avond kunnen enkele on
weersbuien via Noord-Frank
rijk en België tot ons land
doordringen. De kans op on
weer is het grootst in de zuide
lijke provincies.
W©wsgesteldfieid van gisteren
Amsterdam
DeeBI"
Vlls»ngen
Z.-Limburg
Aberdeen
Barcelona
onbew. 26 16 0 rr
l.bew. 24 20 0 rr
mist 26 16 0 rr
onbew. 26 16 0 rr
motregen 18 130.1 m
h bew 29 23 0 m
zw.bew. - 0547
onbew. 29 17 0 m
onweer 27 17 19 m
mist 25 17 0 m
l.bew. m
zw.bew. 26 13 0 m
onbew. 23 11 0 m
zw.bew. 26 13 0 m
l.bew. 27 13 0 m
onbew. 30 16 0 m
h.bew. 150.6 m
h.bew. 27 13 0 m
l.bew. 27 16 Om
l.bew. 25 16 0 m
21 -- n
15 -- rr
16 0 n
18 On
(Vervolg voorpagina)
DELFT Tijdens de proef die de afdeling analytische
chemie van TNO in Delft heeft gehouden in opdracht
van Chemical Waste Management in Washington, werd
3000 ton pcb-houdend afval verbrand. Uit de zojuist ge
reedgekomen analyses, waarover TNO nog rapport
moet uitbrengen aan de Amerikaanse onderneming, is
gebleken dat deze methode zeer effectief is: men be
reikte een verbrandingspercentage van ongeveer 99,98
procent. De Amerikaanse overheid had een norm ge
steld van 99,95 procent.
Grootscheepse vernietiging van pcb's was tot nu toe niet moge
lijk. Bij verbranding van pcb's op land moet een speciale, zeer
kostbare wasinstallatie worden gebouwd. Bovendien zit men dan
met de afvoer van de zure oplossing en verder is de capaciteit
van verbranding op land veel geringer.
Bij de proef, die geschiedde op het schip Vulcanus van de Rot
terdamse dochteronderneming van Chemical Waste, bleek dat
het bij verbranding van pcb's vrijkomende zoutzuurgas, zich
goed over het zeeoppervlak verspreidt en snel in het zeewater
wordt opgenomen. Uit biologische e^erimenten is gebleken, dat
er geen schadelijke gevolgen zijn voor het leven in de zee. De
pcb's werden verbrand bij een temperatuur van 15 a 1600 gra-
defi Celsius. Daardoor wisten de onderzoekers te voorkomen dat
benzofuranen zouden ontstaan, dat is een stof die verwant is aan
het zeer giftige doxine en die bij normale verbranding van pcb's
vrijkomt.
VOORSCHOTEN B en
W van Voorschoten heb
ben de 90 woningen voor
één en tweepersooons-
huishoudens die eigenlijk
dit jaar gebouwd zouden
worden in Noord-Hof
land, nu op de lijst voor
1983 gezet. De gemeente is
tot de conclusie gekomen
dat de herverdeling van
woningen door het rijk
aan het eind van dit jaar
riiets meer voor Voorscho
ten oplevert. In eerste in
stantie rekende het colle
ge nog op een gunstige
verdeling door het rijk
van „overgebleven,, wo
ningen. Een brief aan de
Voorschotense Stichting
J ongerenhuisvesting
waarin stond dat de 90
woningen niet meer in '82
gebouwd kunnen worden,
heeft het college echter de
beslissing doen nemen de
woningen naar volgend
jaar te verschuiven. Eén
en ander staat in het over
zicht „Nieuwbouw en ver
bouw 1983-1985" dat het
college heeft gemaakt.
De gemeente heeft bij het mi
nisterie van Volkshuisvesting
plannen voor '83 opgegeven
voor de bouw van 34 premie
A-woningen, 20 premie B-wo
ningen, 21 vrije sektorwonin-
gen en 90 woningen voor één
en tweepersoonshuishoudens.
In '84 en '85 zijn er geen plan
nen voor premie A- en B-
koopwoningen, behalve 6 A-
koopwoningen in '84. In totaal
denkt de gemeente tot 1987 in
totaal 806 woningen te kunnen
bouwen.
B en W denken in 1983 ook
nog 184 gemeentewoningen en
39 particuliere woningen te re
noveren. Deze huizen liggen
tussen de Leidseweg en Vliet-
zicht. Binnenkort gaat de ge
meente bekijken welke werk
zaamheden aan de huizen
moeten gebeuren. In '84 be
kijkt de gemeente in hoeverre
116 woningen in de Vlietwijk
van nieuw houtwerk moeten
worden voorzien. Deze wonin
gen liggen ten oosten van
Vlietzicht en de Nieuw Voor-
dorpstraat.
LEIDEN Een bewoner van
een woning aan de Kieken
diefhorst kreeg zaterdagavond
bezoek van zijn bovenbuur
man. De bovenbuurman wond
zich op het feit dat de bewoner
van de Kiekendiefhorst een
antenne op zijn balkon had ge
zet, die zo lang was dat hij tot
voor zijn balkon reikte.
Hij bedreigde zijn beneden
buurman met een geladen pi
stool. De benedenbuurman
pakte het pistool van de 35-ja-
rige man af en dwong hem op
de grond te gaan liggen. Hij
belde de politie en die nam de'
bovenbuurman mee naar het
bureau. Hij kreeg proces ver
baal wegens illegaal vuurwa
penbezit en bedreiging.
lub 11 *1
VENEN Hermann
Ibert, de beroemde Mo-
art-biograaf, was van
lordeel, dat de biogra-
leën van de grote mees-
ordtfrs elke halve eeuw zou-
Dejen moeten worden her
schreven. Van Haydn dus
me"iok, van wie zich de mu
ziekliefhebbers in zijn tijd
ki-pi beeld vormden, dat
i zeperd bepaald door zijn
denel toenemende popula
risering niet zelden
^jlulgarisering. Sedert 1780,
J en a het classicisme in de
haiqoorste linies te hebben
hetjediend, de meest ge-
'aanpeelde en althans op-
Jafi"hstrumentaal gebied - de
ïchtf!eest gedrukte compo-
5as_list. Kort na zijn dood
)ezepant echter de publieke
half elangstelling.
chumann schreef: „Haydn is
—en gewone huisvriend gewor-
(en, die niets nieuws brengt.
Ilen ontvangt hem graag en
jol achting, maar voor de tijd
'eld an nu 's bij niet meer van be-
oeni'Hg"- En Mörike maakte
idselichterlijke grappen op
laydns oud-frankische humor
p op zijn dansend staart-
ise-lruikje.
tot Paar hoe moet het nieuwe
penIaydn-beeld dan worden? Wij
ditfeten nu wel, dat hij geen
muzikale lakei" was en dat
let wat neerbuigende „Papa
laydn" gezien was door de
[ertekende bril van de roman-
lek. Beethoven en Schubert
tonden niet op zijn schouders
m de oerbron van alle classi-
nsme in de muziek wat dat
irenlan ook moge zijn was hij
inlvenmin. Er moet nog veel
musicologisch graaf- en spit-
'erk worden verricht om
laydn nu al geheel los te kun-
opien zien van al zijn historische
n politieke achtergronden.
een
Sen kerel van stavast
lens
een kerel van stavast. Een ja
ger en visser als Haydn, zei
men. Voor zijn methodische
levenskunst, zijn eenzaamheid
en zijn complexe karakter zul
len zij minder oog hebben ge
had. Jaar na jaar bouwde
Haydn bij alle eenvoud en be
scheidenheid zelfbewust
ook met de nodige boerenslim
heid aan het model van
kunstenaar met een eigen soci
ale en morele verantwoorde
lijkheid. Niemand kon hem
waar en wanneer ook let
terlijk en figuurlijk 'ooit van
de wijs brengen. En, aldus
Haydn, zo moest ik wel een
origineel worden.
Hij was klein van postuur en
een neuspoliep maakte zijn ha
viksneus in zijn bruine gezicht
nog groter. Dat gezicht leek te
klein omdat zijn pruik meestal
te ver voorover hing en het
leek lelijk, omdat zijn huid erg
door de pokken geschonden
was. Maar zijn humor, ernst en
karaktervastheid overwonnen
alle uiterlijk ongemak. Die hu
mor straalt uit veel van zijn
107 symfonieën, in het melos
waarvan hij grappen verstopt
als Paaseieren voor kinderen.
Hij was een scherp opmerker
en ondanks zijn relaties met
keizers, vorsten en vele grote
heren, wilde hij met hen toch
niet te vertrouwelijk worden.
Het liefst ging hij om met
mensen van zijn eigen stand
en als vroom katholiek zo
wel als vrijmetselaar met
God. Vrouwen noch kinderen
hebben zijn lange leven geluk
kig gemaakt. Hij trouwde
net als Mozart de verkeerde
vrouw en met „dat helse
beest", zoals hij de spilzieke,
bigotte en jaloerse, nogal lelij
ke oudste dochter van de prui
kenmaker Keiler noemde,
trok hij ruim veertig jaar op.
Na zijn Engelse reizen leefden
zij gescheiden van tafel en
bed. Uit zijn verhouding met
de jonge, ook al ongelukkig
gehuwde sopraan Luigia Pol-
zelli werd zijn buitenechtelijke
zoon Antonio geboren. Deze
ongetalenteerde zangeres, die
zich ondanks Haydns pogin
gen voor haar kleine stemom-
vang te schrijven maar met
moeite kon handhaven, dwong
hem huwelijksbeloften en een
pensioen af. maar Haydns ge
zond verstand kreeg later ge
lukkig de overhand. Hij bleef
alleen, zich koesterend in de
diepe vriendschap van Mari
anne von Genzinger, de begrij
pende vrouw van een Weense
arts. En in Engeland, waar „de
mooiste vrouwen die hij ooit
zag" hem muzikaal en culinair
verwenden, bleef eveneens
elke relatie aan de oppervlak
te. Misschien was ook de taal
een hindernis, ondanks zijn
ochtendwandeling in de tui
nen van Windsor met een En
gelse grammatica. De 24 jaar
jongere Mozart had Haydn al
op die taalmoeilijkheden ge
wezen, maar de componist had
zelfbewust geantwoord: „Mijn
taal verstaat de gehele we
reld".
Haydns woon- en sterfhuis in Wenen
Haydns graftombe in de Bergkerk
Eindelijk vrij man
Uit Engeland bracht Haydn
een sprekende papegaai. 768
bladzijden muziek en 24.000
gulden mee. En in zijn hart
het gelukkig makende besef
eindelijk vrij man te zijn.
Want dat was hij tot na zijn
zestigste jaar nooit geweest,
ondanks de onvoorstelbare
luxe, waarmede het feeënrijk
van de Esterhazy's een van
de machtigste vorstengeslach
ten uit de Hongaarse geschie
denis zijn gasten en favorie
te onderdanen omringde.
Reeds Paul Esterhazy 1635-
1713) was niet alleen een groot
kunstliefhebber, maar tevens
een goed componist, wiens
„Harmonia Coelestis" liede
ren voor alle feestdagen van
het kerkelijk jaar nog
steeds van groot muzikaal be
lang is. Paul Anton stelt
Haydn in 1761 in zijn vorstelij
ke residentie Eisenstadt als
tweede kapelmeester aan,
maar met de komst van Niko-
laus „De Prachtlievende", een
jaar daarna, begint onder lei
ding van Huisofficier Haydn
de muzikale hoogbloei pas
goed. Niet alleen in Eisenstadt,
maar ook in het kasteel Ester-
haza, dat Nikolaus ten zuiden
van het Neusiedler Meer voor
elf miljoen gulden als een
Hongaars Versailles laat bou
wen. „Als ik een goede opera
wil ho^en, moet ik naar Ester-
haza gaan", zei Maria Theresia
en dat deed zij dan ook met
aansluitend gemaskerde bals
en opvoeringen in een speciaal
gebouwd marionettentheater,
waaraan kosten noch moeite
waren gespaard. Voor Haydn
natuurlijk een unieke kans in
het kader van zijn muzikale
dienstplicht met een steeds
groter en beter wordend eigen
orkest te experimenteren.
Het Hongaarse Esterhaza is
momenteel nogal vervallen en
moeilijk bereikbaar, maar het
imposante kasteel in Eisen
stadt, waar cultuur en natuur
voegloos in elkaar overgaan,
staat met zijn prachtige park
Het kasteel Esterhazy In Eisenstadt
nog altijd als een idylle gevleid
tegen de hellingen van het
Leithegebergte. Nog steeds
heeft de prachtige Haydnzaal
een uitmuntende akoestiek.
Ook de Bergkerk met Haydns
graftombe en het nieuwe Kur
en Congrescentrum zijn zeer
de moeite waard. Eerst in 1954
werd Haydns schedel, die in
Wenen was geroofd, plechtig
in het mausoleum bijgezet, dat
Dr.Paul Esterhazy in de Berg
kerk had laten bouwen. Deze
laatste telg van het vorstenge
slacht woont na zijn jaren in
Hongaarse gevangenschap in
Zünch. Hij heeft geen direkte
nakomelingen en over zijn tes
tament breken velen zich het
hoofd.
Toonkunst van voor de
zondeval
In de Berlijnse Dierentuin
stond vroeger een monument
met de standbeelden van
Haydn, Mozart en Beethoven.
Zij stonden op gelijke hoogte,
maar elk hunner keek een an
dere kant uit. Haydn keek
rechtuit naar het paradijs,
waarin zijn geest toefde en dat
voor hem een realiteit was.
Zijn toonkunst is die van vóór
de zondeval. Zonder negatieve
gevoelens, zonder tragiek.
Sommigen mogen de demonie
van een Beethoven of de me
lancholie van een Mozart bo
ven de innerlijke rust van
Haydn verkiezen, maar Wag
ner had in elk geval ongelijk
diens muziek de kinderlijk
heid van een geboren grijsaard
toe te dichten. Wie het geluk
heeft dit jaar in het Theater an
der Wien Haydns opera „Or
lando Paladino" te zien, zal
kunnen constateren hoeveel
krachtiger en met veel meer
scènisch houvast Haydn zijn
personages neerzet, vergele
ken met bijvoorbeeld het in
die tijd zo populaire „Zémire
et Azor" van Grétry. Haydn
gaf vorm. inhoud en vooral
geestkracht aan een nieuwe
muziek, die oppakte wat de
majesteitelijke kunstmuziek
van de barok tot dan toe had
verwaarloosd. Zijn oratorium
„Die Schöpfung" kwam in een
tijd, waarin de verheerlijking
van God als Almachtige
Schepper parallel liep met het
verlangen naar orde in de we
reld. Men wenste een vader
hand en Haydn stak die uit.
Feeststad Wenen
Meer dan ooit is Haydn in We
nen dit jaar de maitre de plai-
sir. Op hoog niveau, wel te
verstaan. Zijn missen m de
Burgkapel en in de Augusti-
nerkerk, Von Karajan met
„Die Schöpfung", een even rij
ke als verrijkende tentoonstel
ling „Wenen in de tijd van Jo
seph Haydn" in het Histori
sche Museum en vanzelfspre
kend veel aandacht voor zijn
woon- en sterfhuis. Kijkt u
daar ook eens in de aan
Brahms gewijde kamer naar
die prachtige aquarellen van
Wilhelm Nowak. Zwerft u
verder door Wenen, ga dan in
Café Soerl voorzichtig zitten,
want het meubilair is 102 jaar
oud. Denk niet. dat u Schon-
brunn na die 55 kamers door
gelopen te zijn, wel hebt ge
zien. Er zijnL289 kamers.
Vanuit het fraaie park ziet u
twee etages, voor een zacht
prijsje bewoond door over
heidsdienaren, die geen was
buiten mogen hangen en alle
maal dezelfde gordijnen moe
ten hebben. De Wagenburg is
nog steeds uniek. Klein detail:
de deuren van de Keizercoupé
kunnen niet van binnen uit
worden geopend, want een
keizer opent toch nooit zelf
een deur! Het volgend jaar
1983 wordt het Turkenjaar.
Heel Belvedere één legerkamp
en het Legermuseum stelt de
oorlogsbuit ten toon. De paus
komt ook.
FRANK DELBOY
