Dries houdt Ruud een worst voor
„Laat ik zeggen:
zelfs
prijscompensatie
is iets minder
onbespreekbaar
geworden"
iWNNENLAND
uitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnen
uitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnen.
Wim Kok wil de golven niet over zich heen laten spoelen
E VOORDELEN VAN EEN VOORBEHOUD
Politiek
Partij
Parlement
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 26 JUNI 1982 PAGINA 7
rbecue
ucht boven het Binnenhof
%t de kleur van de debat-
lie kort tevoren nog in het
ren zen de parlementsge-
v werden gevoerd: as-
\w. Het is droog, althans,
regent net niet. Enkele
\erden mensen verdringen
in een zware walm van
jterd vlees, rond een
ii kraampjes met spijs en
\i. Een draaiorgel jengelt
vergeeld carnavalsliedje,
foor een enkeling zachtjes
jt meegezongen. „Er staat
\ard in de gang",
is donderdagmiddag,,
over één. De Tweede
ier houdt haar jaarlijkse
xuefeest, normaal gespro-
een traditioneel hoogte-
in het parlementaire jaar,
mee op luchtige en sma-
\ke wijze het zomerreces
't ingeluid. Immers, ieder-
die in het kamergebouw
[zaam is, van volksverte-
'oordiger tot schoonma-
ontmoet elkaar bij die ge-
\heid in informele sfeer,
>nd aan zelfgeroosterde
kauwend op dikke war
me worsten en nippend aan
wijn uit plastic bekers. Toch is
het dit keer niet zo gezellig als
in voorgaande jaren. Er heerst
een sfeer van matheid, niet al
leen veroorzaakt door het grij
ze weer en de zware debatten,
maar ook door het droeve
vooruitzicht van nog ander
halve vergaderdag, want van
wege de overvolle agenda was
de Kamer genoodzaakt deze
week een marathonzitting van
maandag tot en met vrijdag te
houden.
Tientallen kamerleden laten
het deze keer afweten en ook
het aantal ministers en staats
secretarissen is schaars over
het Binnenhof gezaaid. Wel
ontwaren wij D'66-minister
Van Mierlo van Defensie, die
na een ziekbed van enkele we
ken weer helemaal op de been
is. Hij is in gesprek met een
man van uiterst geringe afme
tingen, in wie wij bij nadere
beschouwing Van Mierlo's
partijgenoot mr. Rood, minis
ter van Binnenlandse Zaken,
herkennen. Een groepje admi
nistratief kamerpersoneel dat
het tweetal van een afstandje
gadeslaat, is het erover eens
dat de heer Rood nog korter
van stuk is dan oud-premier
Piet de Jong, een constatering
die al spoedig leidt tot instel
ling van het erepredikaat
„kleinste minister aller tij
den CPN-fractieleider Mar
cus Bakker betitelde deze
week in de Kamer niet voor
niets de huidige regerings
ploeg als „een kabinet met een
héél klein beetje rood". (Over
minister Rood doet trouwens
ook het verhaal de ronde dat
hij onlangs, toen hij op een
ochtend voor een interview de
VARA-studio binnenstapte,
werd begroet met „Morgen
Rood", maar wij nemen aan
dat het hier een apocriefe ge
schiedenis betreft.)
beterschap
Even Van Mierlo aanklampen.
Klein vraagje stellen. Heeft hij
in het ziekenhuis nog blijken
van medeleven van de mensen
in het land ontvangen? „Jaze
ker", lacht de bewindsman
breed. „Behalve de post van
familieleden en kennissen heb
ik tot mijn verrassing ook en
kele tientallen brieven en
kaarten gekregen van mensen
die ik totaal niet ken. Sommi
gen schreven me dat ze in de
krant hadden gelezen in welk
ziekenhuis ik lag en dat ze zo
doende op het idee waren ge
komen om me beterschap en
sterkte toe te wensen. Dat
soort dingen. Ik vond dat bij
zonder leuk, ja. Het deed me
echt goed".
Enkele meters verderop loopt
een televisieploeg van Den
Haag Vandaag. Koos Postema
en Selinde Rosenburg duwen
links en rechts kamerleden en
bewindslieden een microfoon
onder de neus. Daar staat Van
Rossum, de SGP-fractieleider,
die uit principiële overwegin
gen nooit voor de televisie ge
ïnterviewd wil worden. „Dag
meneer Van Rossum zegt Se
linde, terwijl de cameraman
zijn toestel in werking zet. En
zowaar! Van Rossum tekent
geen protest aan, maar beant
woordt breed lachend alle vra
gen. „Mooi gelukt", zegt Poste
ma even later tevreden. „We
hadden van een secretaresse
van de SGP-fractie gehoord,
dat je bij Van Rossum gewoon
de verrassingstruc moet toe
passen. Als we onverwacht
met een camera en een micro
foon voor hem zouden gaan
staan, zou hij wel bereid zijn,
iets te zeggen. Nou, dat is dus
inderdaad gebeurd. Ach, hij
zelf schijnt er niet zoveel be
zwaar tegen te hebben, hoorde
ik. Hij weigert de televisie ei
genlijk alleen maar vanwege
z'n achterban. Postema knip
oogt. „Vanavond een stukje
straatinterview met Van Ros
sum op de buis. Toch vrij
uniek, nietwaar?"
verwachting
Om kwart voor drie worden
de kraampjes opgeruimd on
der toeziend oog van een agent
die met grote happen een hem
aangeboden warme worst ver
orbert. Politici zijn op het Bin
nenhof niet meer te zien, want
de kamervergadering is al
lang weer begonnen. De Voor
jaarsnota is aan bod. Een vette
kluif voor de sociaal-economi
sche fijnproevers, maar voor
de meeste anderen een moei
lijk te verteren hap. Het is een
zeldzaamheid als de sombere
klanken van het debat worden
afgewisseld met een vrolijke
noot. De Kamer ligt dan ook
een halve minuut flauw van
de lach, als VVD-woordvoer-
der Joekes de omvangrijke
CDA'er Ma tem an lik op stuk
geeft. Joekes had een nota met
tegenvoorstellen van de VVD
aangekondigd, waarop Mate-
man uitriep: „Ik ben daarvan
in blijde verwachting". Dat
was makkelijk scoren voor
Joekes. Wijzend op Matemans
buik, die als een hard opge
pompte basketbal boven zijn
broekriem uitstulpt, antwoord
de hij: „Dat zie ik, ja".
toiletten
Tussen de bedrijven door be
handelde de Kamer deze week
ook nog even een aantal inter
ne besognes. Eén keer per jaar
mag de Kamer over zichzelf
praten. Dat gebeurt bij de
vaststelling van haar eigen be
groting. Het gaat daarbij om
geld dat moet worden uitge
trokken voor de bezoldiging
van kamerleden, fractiemede
werkers, bodes, kelners en an
dere personeelsleden, geld
voor de aanschaf van compu
ters, voor reparaties en ver
bouwingen, noem maar op. Bij
zo'n debat zit voorzitter Dol
man achter de regeringstafel
om de vragen van zijn colle
ga's te beantwoorden. Interes
sante onderwerpen zitten daar
soms bij. Zo drong de PvdA 'er
Castricum er op aan, het aan
tal damestoiletten in het ka
mergebouw uit te breiden.
„Het tekort aan sanitaire voor
zieningen voor vrouwen leidt
in veel gevallen tot hoge
nood", aldus Castricum.
In zijn antwoord op dit drin
gende verzoek begon Dolman
met een historische anecdote.
Toen in 1922 het eerste vrou
welijke kamerlid werd beë
digd, mevrouw Suze Groene-
weg van de SDAP, was in het
héle kamergebouw nog geen
damestoilet te bekennen. In
allerijl is toen in een klein
gangetje voor mevrouw Groe-
neweg een aparte w.c. ge
bouwd. Vele jaren lang heeft
dit gangetje de bijnaam „Het-
Groene wegje" gehad, zo ver
telde Dolman.
In de loop der jaren is het aan
tal damestoiletten in het ge
bouw fors uitgebreid, maar op
sommige plekken, vooral in de
buurt van de vergaderzaal, is
de vraag naar vrouwen-w.c.'s
groter dan het aanbod. Dol
man voelt er echter weinig
voor, door middel van breken
en touwen wederom nieuwe
damestoiletten te laten aan
brengen. Dat zou veel te duur
zijn en bovendien zonde van
het geld, want over enkele ja
ren wordt gestart met het bou
wen van een nieuwe vleugel
aan het kamercomplex, inclu
sief een nieuwe vergaderzaal.
In de nieuwbouw zullen vol
doende damestoiletten worden
aangebracht. „Voorlopig loopt
men dus, ook al is men vrouw,
maar enkele tientallen meters
verder", sprak Dolman reso
luut. „Of we moeten een be
staand herentoilet omdopen in
een damestoilet", voegde hij er
als mogelijke tussenoplossing
aan toe. Maar daar ging Castri
cum niet op in.
DICK VAN RIETSCHOTEN
JTERD AM „In de
lende maanden zullen
rlei knopen moeten
den doorgehakt over
;n, die bijzonder be-
gend op ons afkomen.
FNV wil de aanrollen-
golven niet over zich
i laten spoelen. We
en ook nu zelf mede
n geven aan de ont-
kelingen. Dat is vaak
e van prettig, want je
dan tevens minder
ulaire dingen mede
je rekening moeten
ien en deze tegenover
eden moeten verdedi-
1 Kok zit in zijn werkka-
I gelegen op de derde ver
ing van het trots oprijzen-
TNV-gebouw in Amster-
De voorzitter van de
jtste vakcentrale van ons
[die ruim een miljoen le-
telt, moet het doen met
bescheiden vertrek. Er
I een bureau in en een
vergadertafeltje. Daar
ken we plaats genomen,
[van Kok te horen welk
de vakbeweging
op de barre problemen
leze tijd. De voorzitter
geen moeite te zullen
)en met de beantwoording.
uiers: Wij zijn geen loon-
|hine, we hebben veel
ar beginselen. Onze grond-
én gaan dieper"
Irdaad, niemand zal ont-
len, dat de FNV over vele
n meedenkt en daarover
ndeerde uitspraken doet,
al is iedereen het niet met
eens. Maar toch komt het
ook nu bij de mensen
op de voorgrond te staan,
te praten over hoogte van
eringen, over koppelingen,
de financieringsproble-
van de overheid, net zo
Ie voorgrond als toen het
ging flink wat binnen te
van de welvaart.
„Ik zei al, we staan in
land voor geweldige di-
na's. Daarbij vraag je je
>ns weer af: Zitten we in
situatie, die nog wel be-
sbaar is. We weten er zo
zamerhand alles van. Fi-
:ieringstekort van de over-
stagnerende, eigenlijk
lijvende economische
i, inzakkende investerin-
In die situatie moet je
ten, waarbij je nog geen
il economisch perspectief
Oh ja, je ziet allerlei per-
ages over groei en bijbeho-
e berekeningen, maar ze
nauwelijks onderbouwd,
^feite hoofdzakelijk specula-
ties. En dan komt de vraag:
hoe verdeel je een nul-groei."
Niet van twee wallen
„Eén van de dingen, die daar
bij voor de FNV een keihard
punt is, is het handhaven van
het koppelingsmechanisme,
zowel wat de salarissen bij de
overheid betreft als en
vooral de koppeling tussen
lonen in het bedrijfsleven en
uitkeringen. Een onmogelijke
eis is dat niet".
„Maar ik erken, dat dit ver
langen wel belangrijke gren
zen oplegt aan de inkomsten
ontwikkeling in het bedrijfsle
ven, want je kunt niet van
twee walletjes eten. De werk
gevers willen al lang de kop
peling afschaffen. Maar de uit
keringstrekkers zijn weerloos.
Ze hebben ook wel eigen orga
nisaties, dat weet ik, maar niet
net als werknemers het wapen
van de werkstaking. Voor hen
moeten we opkomen."
Oké, maar hoe kunt u die
loonontwikkeling beperken?
„Niemand wil een centraal ge
leide loonpolitiek; daarvan
hebben we na al die. loonmaat
regelen en de premie-operatie
van 1 juli, die eigenlijk een
loonmaatregel via de band is,
schoon genoeg. Je komt dan al
gauw bij een begeleide loon
vorming. Dat betekent het ge
zamenlijk door overheid,
werkgevers en vakbewe
ging aangeven van de
grenzen waarbinnen de her
ziening van de arbeidsvoor
waarden zich moet voltrek
ken, mede gelet dus op de fi
nancierbaarheid van de collec
tieve sector. Die drie partijen
moeten dan dus de hoofdlijnen
van het sociale beleid aange
ven".
De FNV wil dus wel een over
eenkomst, maar eist daarbij ze
kerheden.
„Inderdaad, maar dat wil niet
zeggen, dat we niet willen
meedenken over herziening
der grondslagen van het socia
le stelsel, die nu in gang wordt
gezet. Die bezinning zou ech
ter niet moeten gaan over de
vraag hoe we op uitkeringen
kunnen bezuinigen, geld bin
nenhalen dus, maar over de
vraag of de oude uitgangspun
ten nog geldend zijn en wat
we eigenlijk met het stelsel
willen".
Kok weet uiteraard nog niet,
welke ideeën er allemaal gebo
ren zullen worden, maar in de
invoering van een glijdende
schaal voor de uitkeringen
een lagere procentuele uitke
ring naarmate het loon, waar
op zij is gebaseerd, hoger is ge
weest voelt hij niets. „Wan
neer iedereen over zijn loon
(tot aan een zeker maximum)
dezelfde premie moet betalen,
moet men ook recht hebben op
dezelfde procentuele uitke
ring. Je mag best vinden, dat
er te grote inkomensverschil
len zijn, maar waarom moet je
die alleen bij de uitkeringen
corrigeren?" Dat neemt niet
weg, dat velen onjuist vinden,
dat in één gezin meerdere uit
keringen terecht komen of uit
kering plus loon, dat kan niet
de bedoeling zijn, zegt men
dan. „Die geluiden hoor ik ook
wel. Maar ik vind, dat je geen
correcties moet aanbrengen
via de hoogte van de uitkerin
gen. Dan moet je maar via het
belastingstelsel de draag
krachtverhoudingen herstel
len".
Scenario Schouten
Eén van de discussiepunten
van dit moment is het zoge
naamde scenario-Schouten.
Deze Tilburgse hoogleraar wil
al enkele jaren de prijscom
pensatie afschaffen en om
te voorkomen dat daardoor in
het binnenland minder wordt
besteed ten koste van de
werkgelegenheid deze ver
vangen door een even grote
belastingverlaging.
„Dat scenario wijs ik af. Als
vakbeweging kom je in feite
overal naast te staan. Want de
politiek maakt het fiscale be
leid uit en kan er van alles
mee doen. En dat zouden we
onze leden nog moeten uitleg
gen ook... Bovendien leeft de
prijscompensatie in de hoofden
en harten van de werknemers.
Zij zien haar, terecht, als een
middel om zich zoveel moge
lijk te verweren tegen prijsstij
gingen. Zo'n stukje zekerheid
geef je niet weg".
Kok voegt er meteen aan toe:
„Althans niet met een blind
doek voor. Het wordt wat an
ders als men kan aantonen,
dat een stukje methodiek ver
anderd zou moeten worden.
Laat ik het zo zeggen: zelfs de
prijscompensatie is voor ons
iets minder onbespreekbaar
geworden. Nogmaals: de prijs
compensatie als zodanig mag
niet worden ondermijnd, maar
je zou haar kunnen inbedden
in een geheel van afspraken.
Wat gebeurt met het prijsgege
ven geld, in hoeverre kunnen
de werknemers over de beste
ding ervan meepraten, hoe
past het in ons streven naar
arbeidstijdverkorting die ertoe
moet leiden dat meer mensen
werk krijgen, wat ook al geld
zal kosten. En men moet wel
goed beseffen, dat je met een
betrekkelijk beperkt percenta
ge loonstijging van de prijs
compensatie niet allerlei ope
raties kunt uithalen".
Kroonprins?
De laatste tijd bevatten de
kranten en weekbladen be
richten over Wim Kok in een
andere rol. Hij blijkt André
van der Louw verdrongen te
hebben als de kroonprins van
Joop den Uyl. Het was de
PvdA-leider zelf, die onlangs
deze mogelijkheid opwierp.
Wanneer wij daarover komen
te spreken, wordt Kok plotse
ling uiterst behoedzaam. For
muleerde hij aanvankelijk
steeds helder, nu wordt zijn
taalgebruik wat wollig. Elke
bewering relativeert hij on
middellijk door met een „an
derzijds' te komen aanzetten.
Zo begint hij met grote stellig
heid te zeggen dat hij eerst en
vooral FNV-voorzitter is. „Ik
wil geen dubbelrol. Mijn hui
dige ambstermijn loopt tot in
1984. Wat er daarna gebeurt,
dat zien we dan wel."
Maar daar voegt hij aan toe
dat na die tijd een politieke
loopbaan wel degelijk tot de
mogelijkheden behoort. „Op
mijn 34e ben ik voorzitter ge
worden, eerst van het NVV en
daarna van de FNV. Daarmee
stond het voor mij van het be
gin af aan vast dat ik niet tot
mijn pensionering in de vak
beweging zou blijven". Ver
volgens zegt hij dan „geen ge
heim te willen maken" van
Dus toch straks de opvolger
van Den Uyl?
Kok ontwijkt de vraag. In
plaats daarvan praat hij over
wat er gebeurd is. Hij erkent
dat er met hem gepraat is over
het lijsttrekkerschap van de
PvdA. „Maar dat ging over de
situatie dat Den Uyl zich niet
meer beschikbaar zou stellen.
Ik trok het me aan dat er dan
in de partij een impasse zou
dreigen te onstaan. Ónder die
omstandigheden was ik wel
bereid de FNV op stel en
sprong te verlaten. Maar Den
Uyl bleek wel beschikbaar en
dus ging het allemaal over.
Voor een tweede plaats op de
lijst voelde ik niet, evenmin
trouwens voor een onverkies
bare plaats, die gecombineerd
zou kunnen worden met mijn
huidige baan".
Nu „die wissel" van een plot
seling vertrek gepasseerd is,
wil Kok zich weer volledig
concentreren op zijn functie in
de FNV. Alle gepraat over
hem in verband met de PvdA
ervaart hij als vervelend. „Ik
heb er geen behoefte aan als
een marionet heen en weer
bewogen te worden".
De reden daarvan blijkt even
later. Kok meent dat hem het
functioneren als FNV-voorzit
ter onmogelijk gemaakt zou
worden, als hij vereenzelvigd
werd met de Partij van de Ar
beid. „Als veel mensen in de
FNV dat zouden gaan denken,
als daardoor het vertrouwen
in mij zou worden aangetast,
zou ik de consequentie moeten
trekken".
U bedoelt: opstappen?
„Ja. Dat zou niet anders kun
nen. Maar ik heb tot nu toe
niks van gemerkt van kritiek,
hóór. Ook in de Federatieraad
niet. Wel heb ik daar uitge
legd, wat ik nu ook tegen u
zeg".
Geen stemadvies
Is het overigens niet zo dat de
voorzitter van de FNV, door
zijn beschikbaarheid voor een
functie in de PvdA naar bui
ten te brengen, verkapt een
stemadvies geeft aan de 1,2
miljoen leden?
Kok vindt van niet. Hij stelt
met nadruk dat naar zijn me
ning een vakcentrale zo'n ad
vies niet dient te geven. „De
mensen zouden kunnen zeg
gen: wat matigen die lui zich
eigenlijk aan?"
Maar wilt u dan geen kabinet,
waar u tenminste enige in
vloed op hebt?
Ook Kok denkt dat de vor
ming van een kabinet-Van
Agt/Van Aardenne zeer waar
schijnlijk is. „Als CDA en
VVD tachtig of meer zetels
krijgen, dan houdt niets ze te
gen". Hij meent tevens dat het
dan „bar weer zal worden
voor tal van maatschappelijke
groeperingen". Hij herinnert
aan de tijd van het kabinet-
Van Agt/Wiegel en voorspelt
dat er bij het optreden van een
soortgelijke ministersploeg on
getwijfeld opnieuw een „poli
tiek van de voldongen feiten
en van de hooghartigheid" ge
voerd zal worden. Maar dat al
les is voor hem nog geen reden
een kabinet met de PvdA als
heilig voor te stellen.
„De ervaringen van de laatste
tijd (met het kabinet Van Agt-
/Den Uyl/Terlouw) waren
nou ook weer niet zo goed".
Wim Kok wil niet verhelen
dat ook bij de PvdA „te weinig
mensen" een dialoog willen
voeren met de vakbeweging.
Over het CDA zegt hij: „Die
gesprekken hebben meer weg
van een hoorzitting. Zij vragen
hoe wij over dit of dat denken.
Maar wat ze zelf willen, daar
hoor je niets van. Ik vind dat
jammer en ook kortzichtig.
Want elke politieke partij
moet het toch iets waard zijn
goede relaties te onderhouden
met een club als de onze, al
was het alleen maar vanwege
die ruim één miljoen leden".
JO SMITS
RIK IN 'T HOUT
I HAAG „Het is onzin
ik een act zou opvoeren
een ijdeltuit die van de
npus gesmeekt moet wor-
Het ging louter en alleen
redenen van persoonlijke
Op de hem eigen wijze
elde premier Van Agt be-
deze week dat er echt geen
ere reden was geweest,
rom hij een week had wil-
nadenken alvorens te be
en of hij voor de derde
beschikbaar zou zijn als
rekker voor het CDA.
itandig legde hij uit dat
de elf jaar dat hij nu mi-
r is, de laatste vijf „zonder
drijving" zwaar zijn ge-
st. Niet alleen voor hem-
„een 51-jarige begint
onontkoombaar de last
te voelen" maar ook
r zijn gezin. Hij wees erop
vrouw en kinderen hem
weinig zien, vanwege de
e afstand tussen Nijmegen
Pen Haag. „Dat alles is tot
itoe in goede harmonie ge-
maar je moet niet blijven
overvragen
Het bovenstaande voerde Van
Agt ook aan als argument voor
het feit dat hij een voorwaarde
had verbonden aan zijn lijst
trekkerschap. Hij houdt de
mogelijkheid open van een
tussentijds vertrek. „De op
rechtheid gebiedt te zeggen
dat ik wellicht niet de volle
periode in enige functie in
s lands politiek werkzaam zal
zijn". De premier voegde er
ter geruststelling aan toe dat
hij geen bliksemsnelle aftocht
overwoog. Hij had slechts wil
len voorkomen dat men ver
schrikt zou opkijken als straks
„het vogeltje" gevlogen zou
blijken.
Verbijstering
Schrikken kan politiek Den
Haag dus niet meer, maar ver
bijsterd zijn des te meer. Iede
re Binnenhof-bewoner meen
de toch te weten dat Van Agt
het eerste-ministerschap zeer
plezant vindt, vooral omdat
dat gepaard gaat met luisterrij
ke reizen naar het buitenland
en de mogelijkheid van het al
daar verkeren met de groten
der aarde, zoals Ronald
Reagan, Margaret Thatcher en
de zo vurig bewonderde Hel
mut Schmidt. En dan zouden
we nu plotseling moeten gelo
ven dat Dries er de buik vol
van begint te krijgen? Kom
nou, dacht menigeen, daar
moet iets achter zitten!
.Waarom zijn jullie toch altijd
zo wantrouwend als het Dries
betreft?" De christendemocra
tische Tweede-Kamerleden,
met wie wij het voorbehoud
van hun eerste man bespre
ken, kijken oprecht verbaasd
en ook enigszins gekwetst. Ze
wijzen erop dat Den Uyl in
feite hetzelfde bedongen heeft
bij zijn partij. De gezichten
staan zelfs zo oprecht dat men
geneigd is alle sceptici ongelijk
te geven. Temeer wanneer
van CDA-zijde ook nog wordt
gemeld dat mevrouw Èugénie
van Agt het inderdaad hoe
langer hoe moeilijker heeft
met de afwezigheid van haar
echtgenoot.
Maar helaas, zoals bijna alles
in de politiek, heeft ook deze
zaak een dubbele bodem. En
hetgeen zich daarin bevindt is
de reden van dit verhaal.
Want de gesprekspartners bij
het CDA bleken nog niet uit
gesproken. Stuk voor stuk me-
Partijbestuur
Voor een goed begrip van die
laatste opmerking moeten we
even terug naar de voor-vori
ge vergadering van het CDA-
partijbestuur. Daar deed zich
het opmerkelijke feit voor dat
meer dan de helft van de spre
kers kritiek uitoefende op Van
Agt. Naast een enkele strenge
opmerking over „altijd dat gé-
fiets" werd er vooral gespro
ken over de vermeende eigen
gereidheid van de premier en
diens voorliefde voor de VVD.
Menigeen herinnerde zich dat
Van Agt het partijbestuur bij
de formatie van vorig jaar als
een „clubje schooljongens" had
behandeld. En zou het CDA,
na de breuk met de PvdA, met
Van Agt als lijsttrekker niet
het risico lopen vereenzelvigd
te worden met de VVD? Niet
temin concludeerde het CDA-
bestuur dat Van Agt de lijst
zou moeten aanvoeren. Maar
dat was meer om electorale re
denen „Dries is in zijn een
tje goed voor zeven a acht ze
tels" en omdat er niet echt
een keus was.
Als een leider met zulke kri
tiek wordt geconfonteerd,
moet hij iets terug doen, an
ders wordt zijn positie ver
zwakt, legt men ons uit. De
echte leider laat dan dus mer
ken dat de partij hem harder
nodig heeft dan hij de partij.
„En als er dan toch al redenen
zijn, waarom hij de kar niet
meer zou willen trekken, ves
tigt hij daar de aandacht op".
Ook nu zou dit middel weer
feilloos hebben gewerkt. „Men
raakte uiteindelijk toch echt
ongerust". Zo ongeveer ieder
een in de partijtop zou er ten
langen leste aan te pas zijn ge
komen om van Agt toch weer
„ja" te laten zeggen.
Worst
In zulke omnstandigheden
kan een leider zijn eisen stel
len, gaat de uitleg verder. Als
de partij de leider zo graag wil
behouden, moet zij ook bereid
zijn de daaraan verbonden
prijs te betalen. Op het prijs
kaartje stond „voorbehoud".
„Het partijbestuur toonde be
grip voor de persoonlijke om
standigheden van de heer Van
Agt en ging unaniem akkoord
met het gemaakte voorbehoud
van een tussentijdse terugtre
ding", meldt het partijblad
CDActueel.
Ja maar, wat heeft hij nu aan
dat voorbehoud? Goed, hij mag
nu tussentijds weg, maar wie
had hem tegengehouden als hij
dat zonder aankondiging had
willen doen?, werpen wij te
gen. Hoofdschuddend over zo
weinig inzicht, wordt er gewe
zen op het feit dat er in het
CDA iemand is, die nu al vijf
jaar „in de startblokken staat
te weten drs. R.F.M. Lubbers.
„Hij heeft Ruud nu een worst
voorgehouden", heet het in
CDA-kring. Als' bewijs voor
die stelling worden vervolgens
de criteria opgesomd, die Van
Agt naar eigen zeggen zal aan
leggen bij de overweging of hij
kan terugtreden. Het beleid
moet behoorlijk op poten staan
(„er moet dus sprake zijn van
een solide coalitie") en de op
volging moet bevredigend ge
regeld zijn. Volgens onze bron
nen luidt dit vrij vertaald als
volgt: Als Lubbers na de ko
mende verkiezingen niet
moeilijk doet over een coalitie
met de VVD, wie weet is Van
Agt dan over een jaar of twee
wel bereid het premierschap
aan hem over te dragen".
WD
Dat alleen met de liberalen
een solide beleid te voeren is,
daarover liet Van Agt deze
week weinig twijfel bestaan.
Ja, hij had kennis genomen
van het nieuwe programma
van de PvdA. Het was onte
genzeglijk realistischer dan het
vorige, maar om nu te zeggen
dat het echt rekening houdt
met de werkelijkheid, nou
nee....
Ruud Lubbers kan kennelijk
goed luisteren, want desge
vraagd zegt hij nu, de moge
lijkheden voor een hernieuw
de coalitie met de PvdA „zeer
somber" in te zien.
RIK IN T HOUT
