finale WETENSCHAPPEN oplossing vorige puzzel mmmm mmmm weekpuzzel door dr. Pluizer SCHAKENI m A M m M m M m M m m n si i m a m m postzegels LEIDSE COURANT De prijswinnaars van puzzel nr. 23 zijn: De prijzen worden binnen drie weken per cheque toegestuurd. NR. 24 CRYPTOGRAM Horizontaal: 1. Vogel die nooit dron ken wordt (9); 6. In Zweden krijgt u hiervoor ongeveer 48 cent (5); 9. Dat is een rivier die een ieder wel kent (5); 10. Wie daarmede lichamelijk werd gegroet, was veelal niet bij machte terug te groeten (9); 11. Een lichte cavalerist doet me aan een grote zware vrouw denken (9); 12. Met dit te kopen creëert u het begin van prul laria (4): 15. Deze vlinder kan ook oranje zijn (5); 17. Van oorsprong een stofkam (7); 19. In deze streek ver schijnt een kloosterlinge om de disci pline'te bewaren (7); 21. Het is tobbe met de pleiters! (5); 22. Toch wordt zulk brood ook gesneden (4); 23. Sar castisch dier (9); 28. Dat is mogelijk voor een leermeester die met spron gen vooruit gaat (9); 29. Als men tus sentijds deze dwaze voorliefde eens afschafte, was dat zeer toe te juichen (5); 30. Ik heb die kletskous later on omwonden gezegd, dat hij voortaan eehs wat minder moet praten (5); 31. Worden hierin diensten gehouden voor ondeskundigen? (9) Verticaal: 1. Wat broedt dat nuffige meisje daar uit? (4); 2. Verdienste van een pachter? (5); 3. De geestkracht van een gier (7); 4. Op deze wijze beti teld, maar niet heus! (9); 5. Zulk een smalle laddersport deert hem kenne lijk niet (5); 6. Delicaat gebitsdeel (4); 7. Neem nu eens aan dat het hierop rust! (9); 8. Zenuwachtige fakir? (10); 13. Die pessimist kijkt illegaal naar T.V.-programma's! (10); 14. Met ver halen houdt u dit niet staande (2); 16. Ik sla nog maar pas een balletje; daar om ben ik zo gespannen! (9); 18. Die creatie is een onnatuurlijk karwei (9); 20. Net uit bed en nu al doodmoe? (2); 21. Mopperen in de gevangenis? (7); 24. Vindt u het een sieraad dat het parlement niet bestuurt? (5); 25. Aan het slot sprak een Deen enige woor den van dank (5); 26. Daarin zal die Europeaan geen last van de kou heb ben! (4); 27. Dichter in de tuin (4). Oplossingen onder vermelding van Puzzel 24 dienen uiterlijk woensdagmiddag in bezit te zijn van: Leidse Courant, Postbus 11, 2300 AA Leiden. Eigen postcodenummer s.v.p. leesbaar vermelden. nus Ba in A ing£ irce irsla jrste 'eed MC iwe Bai groe or de rblijv doen ?bten „Kelsey" Er zijn allerlei conventies als verdediging tegen een 1 SA opening van de tegenpartij. Bij iedere conventie zijn voor- en nadelen. Helma en ik spelen de Kelseyconventie als verde diging tegen een ,SA opening van de tegenpartij. In het kort komt de conventie op het volgende neer: 1. een 2 klaver volgbod geeft een spel aan met in principe 11-15 pnt. met een singleton- renonce in een rode kleur. De drie andere kleuren zijn rede lijk vertegenwoordigd. 2. een twee ruiten volgbod geeft een spel aan met even eens 11-15 pnt., maar nu met een singleton/renonce in een zwarte kleur. Het doublet op een 1 SA ope ning van de tegenpartij heeft de kracht van de SA opening en is een voorstel aan de part ner om hier een strafdoublet van te maken. Hoe reageert de partner van de Kelsey-bieder? Het enige forcing bod is 2 SA en vraagt aan de 2 KL/2RU volgbieder zijn singleton/re- nonce te bieden. Biedt de partner de andere kleur (dus bijv. ruiten 'als zijn partner met 2 kl. heeft ge volgd, of schoppen als zijr\ partner 2 ru. heeft gevolgd! dan geeft dat aan dat hij liever in de andere kleur speelt, de volgbieder mag er op passen als het niet zijn singleton/re- In een viertallenwedstrijd hadden Helma en ik met het volgende spel succes voor ons team. West geven; allen kwetsbaar. N. S: 6 H. A V B 6 R: A 9 6 4 K: B 9 6 2 S: A V B 5 S: 10 7 3 2 H: H 8 H: 7 3 R: H 10 7 3 R: V B 8 2 K: H 10 5 K: 7 4 3 S: H 9 8 4 H: 10 9 5 4 2 R: 5 K: A V 8 Aan de andere tafel had West met 1 SA geopend, wat hij mocht spelen en maken. Aan onze tafel ging de bieding als volgt: West: 1 sa, pas, pas Noord: 2 ru, 3 s, pas Oost: pas, pas, pas Zuid: 2 sal, 4 ha 1. vraagt om singleton. West begon al met een moeilij ke uitkomst. Hij wist uit het bied verloop 1. dat noord een singleton schoppen had en in de andere kleuren waarschijn lijk vier kaarten. Zijn partner kon niet veel meer hebben. Onder een Heer uitkomen leek hem niet aan trekkelijk. Uiteindelijk legde hij schoppen aas maar op tafel en vervolgde met ruiten drie. Helma nam de ï*uiten drie met het aas en speelde een kleine klaver naar het aas, speelde harten tien voor en liet die doorlopen, door op de tafel de zes te leggen. De volgende hartenronde viel de Heer en Helma speelde nu een kleine klaver naar de vrouw, die door West met de heer werd genomen. West vervolgde met ruiten, die Helma troefde. Hel ma speelde nu een kleine kla ver naar de boer en toen de tien viel, had Helma geen en kele moeite om 4 harten 1 te maken. Moderne verdediging (2) Vorige week eindigde ik met de partij Seirawan—Keene' Bergen '82, de beginzetten wa ren 1. <14 g6 2. cl Lg7 3. Pc3 d6 4. e4 Pc6 5. d5 Pd4 6. Le3 c5 7. Pge2 Db6 8. Pxd4 cxd4 9. Pa4 Da5t 10. Ld2. Keene speelde hier niets vermoedend 10.Dc7, om toén onaange naam verrast te worden door 11. c5! Door de ongelukkige stand van Dc7 is deze opmars mogelijk men zie: 11.dxc5 12. Tel b6 13. b4 en wit wint de pion terug met behoud van een sterk centrum, dat nu ex tra gevaarlijk is geworden, door het ontbreken van pion d6. In bovengenoemde partij toonde de witspeler pijnlijk aan hoe erg dit voor zwart is. I.p.v. 10.Dc7?! lijkt mij daar-, om 10.Dd8! de aangewezen zet. Nu kan zwart ten alle tijde met de e-pion op d6 terugslaan waarna de velden e5 en c5 on der kontrole blijven. Een voorbeeld: 11. c6 Ld7 (11.Pf6? 12. Lb5f en nu is 12..Kf8 verplicht .daar 12.Ld7 13. c6! materiaal kost). 12. Tel (12. cxd6 exd6 13. Lb4 heeft weinig zin, om dat d6 indirekt gedekt staat door Lxa4 en Dxd6) 12..Pf6 (Pc6 verhinderen gaat niet: 12.Tc8? 13.c6! bxc6 14. La6 Tc7 15. La5 enz.) 13. c6 bxc6 14. dxc6 Le6 15. La6! 0—0! 16. c7 Dd7 17. Lb7 Db5 18. Lxa8 Txa8. 4- 1 A i. i 1 w ■Mitst a .1 A s A m A 5 s Voor de rechtvaardiging van 10.i Dd8 lijkt mij de beoorde ling van de diagramstelling van groot belang. De positieve witte kenmerken zijn, een kwaliteit meer en een lastige vrijpion op c7. Daar tegenover staan de zwarte 'voordelen, witte rokade is verhinderd, lo- perpaar en Pa4 staat voorlopig buitenspel. Persoonlijk zou ik in deze stelling graag zwart hebbeq, maar ik kan me goed voorstellen, dat spelers met een rustige natuur dit niet zien zitten. B. 5. Le3 (na l.d4 g6 2. c4 Lg7 3. Pc3 d6 4. e4 Pc6). Het is deze zet, die de moderne verdedi ging lange tijd impopulair maakte, want na het logische 5. 6. d5e5 Pe7 7. g4! f5 8. gxf5 gxf5 9. Dh5f Pg6 10. exf5 Dh4 11. Dxh4 Pxh4 12. Pb5 heeft wit een prachtige stel ling. Vorig jaar vond Keene echter een zet, die de zwarte opzet weer speelbaar maakte. 5.Pf6 Zwart dreigt nu d.m.v. Pg4 de goed geposteerde loper op e3 te verjagen; er zijn twee rede lijke manieren om dit tegen te gaan nl.: 6. Le2 en 6. f3. Met deze laatste zet komen we in de Sëmischvariant van het Konings-Indisch terecht, wel ke we hier niet zullen behan delen. 6. Le2 Witspelers, die geen Samisch op hun repertoire hebben zul len dit zeker spelen. 6.e5 7. d5 Pd4! Dit pionoffer is de konsek- wentie van de zwarte speelwij ze, wit kan het niet goed wei geren zoals bleek in de partij VerbaanHofland '81: 8. h3?! O-O 9. Dd2 a6 10. Ld3 c5 11. Pge2 b5! 12. cxb5 axb5 13. Lxd4 exd4 14. Pxb5 La6 met zeer goed spel voor zwart. 8. Lxd4 exd4 9. Dxd4 0-0 10. Dd3 Slecht is 10. Dd2, want na 10.Te8 11. f3 kan wit Pgl moeilijk ontwikkelen, een praktijkvoorbeeld: 11... a6 12. Ld3 c5 13. Pge2 Pd7 14. 0—0 Pe5 15. b3?! (slecht is ook 15. f4 Pxd3 16. Dxd3 b5! 17. cxb5 axb5 18. Pxb5 Lxb2, maar wit kan beter passief blijven met 15. Tabl b5 16. cxb5 axb5 17. Pxb5 Txa2 18. Pbc3 Ta7 en zwart heeft goede kompensa- tie. Na de tekstzet wordt de, toch al sterke, diagonaal h8 al van beslissende betekenis) 15.b5 (in dit soort stellingen met een sterke loper op g7, bij na altijd een goede zet). 16. cxb5 Pxd3 17. Dxd3 axb5 18. Tacl b4 19. Pa4 Ld7 met win nend voordeel voor zwart Wise—Hofland '81. 10.Tfe8 11. Pf3 Wit kan nu snel ontwikkelen, maar zal zijn pluspion weer moeten inleveren, 11.Pd7 12. Pd2?! We volgen hier de partij Lig- terinkKeene '81, wit blijft hebberig op zijn pion netje zit ten, maar zal daar spijt van krijgen. ^Beter is 12. 0—0 Pc5 13. Dc2 Lxc3 14. Dxc3 Pxe4 15. Dd4 met ongeveer gelijkë kan- zich n, ki t als Pc5 13. Dc2 Lxc3 fa istru 4«i i i 1 4 A A A a..: J ABP a wm rmu Er was geen weg terug want na 14. Dxc3 Pxd Pxe4 Txe4 staat wit omdat hij moeilijkhedei de rokade heeft. 14..f5! Atl het fxe4°Pxe4 17. Pxe4 Lf5 llde ei Lxe4 19. Lxe4 Dh4f hopri De voorpost I het sterke paard op c5 i zwakke witte pionnen ten de moeilijk meer. Mijn konklusie over de mo^t W1 verdediging kan niet zijn, dan dat deze zee speelbaar is, mits de 2 Ier scherp spel niet schuin °de lofde elten l Spa. i rden da; ■a egei IE All door IrlU B. J. Nuys Bondscoach Teer In de twee voorgaande weken heeft men kennis kunnen ma ken met het huidige niveau van de top van het damesdam- men in Nederland en het veel hogere niveau van het dames- dammen in de Sovjet-Unie. De Nederlandse dames hebben een eigen bondscoach, dr. Frank Teer, die een zware dobber heeft aan deze functie inhoud te geven. Teer is zelf een sterke speler, die jaren lang furore maakte als speler van Zaandam, maar nu deel uitmaakt van Excelsior uit Den Bosch dat uitkomt in de landelijke eerste klasse. Uit de laatste clubcompetitie laat ik twee partijen van Teer zien. In de eerste, tegen Leo Aliar van Lent, laat overtui gend uitkomen goed op de hoogte te zijn van de combina- tieve mogelijkheden in de 33- 29 17-22 opening en toonde hij tevens aan dat in dit speltype een zwarte schijf op 25 onont beerlijk is. Teer-L, Aliar. 1. 33-29 17-22 2. 38-33 11-17 3. 42-38 6-11 4. 31-26 16-21 5. 32-28 19-23 6. 28x19 14x23 7. 35-30 10-14 8. 30-24 5- I i s i s H. m n m li bui out' «Ui I S 1 1 O, H O O e H B TEER 10 9. 37-31 20-25 10. 24-20 15x24 11. 29x20 1-6 12. 41-37 14-19 13. 20-15 23-28 14. 34-30 25x34 15. 40x29 10-14 16. 45-40 11-16 17. 40-34 19-23 18 44-40 14-19 19. 38-32 21-27 20. 32x21 16x27 21. 40-35 17-21. 22. 26x17 12x21 23. 35-30 21-26 Zwart heeft de ge bruikelijke bevrijdende zetten- reeks op zijn korte vleugel ge speeld (1^-21x21 enz.), maar aan zijn lange vleugel heeft hij bijna geen zettenvrijheid meer. 24. 47-41 7-11 25.50-45 8-12 26. 30-25 9-14 (diagram). En juist terwijl zwart meent zijn stel- HEUSDENS ling in gereedheid te brengen voor nog meer bevrijdende .ac ties, slaat Teer toe met de ver nietigende combinatie 27. 29-24 19x30 28. 34-29 23x34 29. 43-38 34x32 30. 25x34 28x30 31. 37x10 26x37 32. 41x21 en zwart geeft het op. De partij tegen Aliar werd met een bekende combinatie be slist, de nu volgende ontmoe ting tegen jeugdkampioen Ron Heusdens eindigt na boeiend spel in een puntendeling. De stand van het tweede diagram ontstond na Heusdens 27. 49- 43. Teer koos voor de terug tocht 27. 23-28 28. 33x22 (want op 32x23 19x28 33x22 volgt natuurlijk 7-11) 24-29 29.34x23 19x17 30.43-38 17-21 31. 39-33 8-13 32. 40-34 12-18 33. 4540 14-19 34. 33-28 9-14 35. 38- 33 4-9 36. 42-38 15-20 37. 4842 19-24 38. 40-35 13-19 39. 28-22 9- 13 40. 33-28 18-23 41. 38-33. Wit heeft op deze positie ge speeld, maar wist ook dat kwarts volgende zet voor op luchting zorgt. Andermaal een bewijs hoe moeilijk het spel is met randschjjven op 6 en 36. 41. 7-11 42. 6x17 22x11 Nu moet wit naar de juiste zet zoe ken. 43. 22-17 12x21 44. 35-30 24x35 45. 33-29 3540 Want 13- 18 heeft geen zin: 28-22 46. 29x9 14x3 47. 25x23 40x18. Teer heeft een schijf gewon nen, maar niet de partij. Heus dens heeft voldoende compen satie door de ongelukkige op stelling van de zwarte schij ven. 48. 42-38 1-6 49. 38-33 6-11 50. 28-22 18-23 51. 33-28 23-29 52. 28-23 29x18 53. 22x13 11-17 54. 27-22 17x28 55. 32x23 21-27 56. 23-19 26-31 57. 37x26 27-32 58.19-14 32-38 59.13-9 en remi- Ierland eert zijn kunstenaars Op 16 juni heeft de Ierse PTT een uit vier zegels bestaande serie in de verkoop gebracht, waarmee eer wordt gebracht aan i^enzoveel personen uit de wereld van de muziek en literatuur. De eerste zegel (22 p) is gewijd aan Padraic O Conaire (1882-1928), schrijver van korte verhalen en romans. O Conaire werkte als ambte naar in Engeland, doch keerde in 1914 naar Ierland terug om zich geheel op het schrijven toe te leggen. Hij schreef zijn verhalen uitsluitend in het Geallic. Zijn portret op de ze gel werd getekend door Colin Harrison. James Joyce (1882-1941) werd afgebeeld op een zegel van 26 p. Joyce was toneelschrij ver en schrijver van novelles. Na het behalen van een acade mische graad in 1902 vertrok hij naar Parijs. In 1904 vestig de Joyce zich in Zürich, waar hij in 1941 overleed. Het por tret van Joyce, zoals dat cp de zegel te zien is, werd getekend door Brancusi. John Field (1782-1837) vormt het onderwerp voor een zegel lling eeltui Hard water toch niet gezonder Hard water uit de kraan is niet beter voor het hart en de bloedvaten dan zacht water tot een bepaalde hardheidsgraad. Tot deze conclusie komt de werkgroep centrale onthar- ding leidingwater. De werk groep verrichtte onderzoek naar de gevolgen van de ont-. harding van drinkwater voor de volksgezondheid. Er zijn volgens het onderzoek geen bezwaren tegen een algemene vermindering van de hardheid van het water. Zo'n tien jaar geleden, toen enkele waterleidingbedrijven op het punt stonden over te gaan tot centrale ontharding van hard water, waarschuwde de Gezondheidsraad voor mo gelijke nadelige invloeden op het hart en de bloedvaten. En gelse onderzoekers hadden na melijk verband gelegd tussen zacht water en het voorkomen van hart- en vaatziekten. De onderzoeken in ons land zijn nu afgesloten. Studies en resultaten van nieuwe interna-, tionale onderzoeken hebben vastgesteld dat er geen ver band bestaat tussen het voor komen van genoemde ziekten en een lage hardheidsgraad van het door de waterleiding- dingbedrijven (VEWIN) ver wacht dat nu het sein voor een centrale ontharding tot een be paalde hardheidsgraad op vei lig gezet zal worden. En daar mee zou dan gelijk een bijdra ge in de strijd tegen de fosfa ten in de wasmiddelen gele verd kunnen worden". Want bij een lagere hardheidsgraad van het water is minder was middel nodig. Minder operaties aan blindedarm Het aantal blindedarmopera ties in Nederland is sinds 1966 afgenomen met 40 procent en is nog steeds dalende. Het aantal mensen dat bij zo'n operatie overleed is gedaald van 5,1 in 1931-1934 naar 0.3 per 100.000 inwoners in 1979. De daling van 94 procent geldt voor zowel mannen als vrou wen in alle leeftijdsgroepen en is ook geconstateerd in onder anderen Engeland en de VS. Er zijn iets meer vrouwen die blindedarmoperaties onder gaan. Dat er minder blinde darmoperaties plaatsvinden komt omdat er minder blinde darmontstekingen voorkomen en ligt waarschijnlijk niet aan veranderde medische behan delingsmethoden. Nieuwe stof isoleert beter Wetenschappelijke onderzoe kers aan de universiteit van Lund in Zweden hebben een nieuwe stof ontwikkeld, die een veel beter isolatievermo gen heeft dan alle andere tot nu toe gebruikte materialen. De glasachtige stof kan vrij goedkoop geproduceerd wor den en biedt vooral ook van wege de doorzichtigheid tal van mogelijkheden voor de isolatie van bijvoorbeeld ra men, zonnepanelen, koelkas ten, ovens etc. Vooral de toe passing bij de constructie van zonnecollectoren kan erg inte ressant ziin. De warmte van het zonlicht kan goed vastge houden worden. De technisch-fysische dienst van TNO in Delft, die het ma teriaal aan een eerste onder zoek heeft onderworpen, noemt de isolatiewaarde van de uiterst lichte stof zeer goed. TNO heeft verder vastgesteld, dat de stof tegen hoge tempe raturen bestand is, (tot 600 graden; bij 1200 graden wordt het glas) zodat gebruik in ovens goéd mogelijk is. De Zweedse onderzoeker L. Svensson is er met twee ande re wetenschappers in geslaagd uit dezelfde basismaterialen waaruit glas wordt gemaakt een nieuwe stof te ontwikke len die op glas lijkt en zeer licht van gewicht is. De njeu- we stof is „Aerogel" genoèmd. Tot nu toe is nog niemand erin geslaagd een stof te maken die tegelijkertijd doorzichtig -en isolerend is. De stof heeft echter één na deel: gevoeligheid voor water. Door zijn poreuze structuur werkt het materiaal als een spons. Daarna verbrokkelt het en er blijft gruis over. Bij be paalde toepassingen zal het daarom op één of andere ma nier afgeschermd moeten wor den. De glasdeskundigen van TNO verwachten overigens dat dit geen problemen met zich mee zal brengen. De Zweedse onderzoekers zetten hun werk ter verbetering van de nieuwe stof en de toepas singsmogelijkheden voort. zijn opleiding bij virtuozen op het gebied van de piano. Field gaf concerten door heel Europa en verbleef lange tijd in Moskou, waar hij in 1837 overleed. Op de laatste zegel (44 p) ziet men het portret van Charles Joseph Kickham (1828-1882). Kickham was schrijver en journalist en werd geboren te Mullinahone. Hy was een-vu rig nationalist en heeft alles bijeen veertien jaar in de ge vangenis doorgebracht. Voor zijn portret op de zegel werd gebruik gemaakt van een foto van zijn standbeeld wat te vin den is in Tipperary. De zegels als geheel werden ontworpen door Peter Wildbur en het drukken was in handen van de Irish Security Printing Ltd. De Europa-CEPT-zegels van Ierland kwamèn op 4 mei in de verkoop. Ook hier weer twee zegels en wel in de waar de van 26 en 29 p. De uitge beelde historische gebeurtenis sen zijn een tafereel uit de Grote Hongersnood en de komst van het-christendom in Ierland. De Grote Hongers nood in Ierland viel in de ja ren tussen 1845 en 1£50. Deze catastrofe, de ergste in de mo derne geschiedenis van Ier land, werd veroorzaakt door een meeldauwplaag, die de aardappeloogst volledig deed mislukken. Aardappelen vormden op dat moment het hoofdvoedsel voor een derde van de Ierse bevolking. Het was in die dagen dat de grote uittocht naar Engeland en Amerika plaats had. De Engel se regering, waaronder Ierland in die tijd nog viel, weigerde financiële steun te verlenen en vond dat de Ieren zichzelf maar moesten bedruipen. On dervoeding en andere ontbe ringen eisten één miljoen slachtoffers. Op de zegel van 26 p. ziet men drie gezinsleden bezig te redden wat nog te redden valt van de aardappel oogst. Deze tekening was te zien in de Illustrated London News van 1849. De zegel van 29 p. toont St. Patrick met zijn gevolg, die juist voet op Ierse bodem heeft' gezet. De geschriften van deze heilige zijn de oudst bekende documenten, ooit in Ierland geschreven. Zij vormen de enige beschrijving van de be kering tot het christendom van Ierland. Het missiewerk van St. Patrick in Ierland duurde ongeveer 30 jaar en leidde tot de verdrijving het heidendom. St. Pj nvr t schrijft dat hij duizenden sonen doopte, priesters v a8 en beleefde tot zijn vr« ie oj dat zoons en dochters val n ti bekeerlingen monniken rste nonnen werden. Dit speelde zich af rond hel 500. St. Patrick werd uitg pen tot schutspatroon vai land. Voor de afbeelding i ïbbei zegel werd gebruik gen oon van een foto van een schi werk, wat te vinden isj St. Patrick's Hall te Castle. larsch Het ontwerp voor deze i sno°d werd vervaardigd door ZÖ' Wildbur. De zegels werde 8°, h< drukt door de Irish Secfree^ Printing Ltd. aand edon irs lij ïjger hebb Dit jaar is het 500 jaar gel dat de beeldhouwer Luca la Robbia overleed. Naar aar e leiding hiervan heeft caanse PTT op 21 mei driedelige serie uitgetynnor Alle zegels (elk met e de van 1000 lire) werden aar eengesloten, in strookje ntien drukt. Van dit drietal ton idsdie linkse en rechtse zegel menten van sculpture) Toerei Delia Robbia. Deze kuns de ken zijn bekend onde 74 d( naam „Pueri Cantores" °s zij gende kinderen) en bevjünble zich in het muse del Fiore te Florence. De zegel in het midden toon keramiek, genaamd Maagd Maria in Gebed". Robbia vervaardigde dit! 1409 en het wordt n ,hn eek

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1982 | | pagina 22