„Nederland
kan nog veel
meer doen voor
mensenrechten'
Fransen
ontdekken
de
wijn
DR. P. R. BAEHR:
Opzienbarend
en
heuglijk
verschijnsel
van da „grands crus" worden meer en meer bezocht.
S De Fransen ver-
n, drinken en beniin-
wijn sedert onheuglij-
ïen. Maar langzaam aan
ets mis gegaan; geleide-
an hebben de Fransen
[rat van hun wijn afge-
Tientallen jaren (de ja-
dert de Tweede Wereld-
j) was wijn iets voor
i lui" en de jongeren ke-
r op neer, dronken (wat
^isch) vruchtensap en
en sedert geruime tijd
en nauwelijks meer een
ier met zijn traditionele
gros rouge" naar het
trekken of op de steiger
ipot#|De meeste handarbei-
kantjjrin^en mineraalwater
endiis in hun ogen de meest
hrikjwwekkende en onge-
rmarjg drank die men zich
gen. ^oorstellen en miljoen
►n hebben letterlijk se-
lun zuigelingenjaren dit
I gevaar" niet meer ge-
nsen drinken hoe langer
ider wijn; het verbruik'gaat
^tig met 4 procent per jaar
ilaar ze hebben eindelijk
uijn ontdekt, de goede wijn,
irinken elk jaar beter. Een
«ter en een beetje of soms
duurder. De „gros rouge"
'arische, zware, dikke, rode
^aarmee generaties opge-
i£|jijn, heeft het loodje moeten
De Fransen drinken nage-
ien „gros rouge" meer. Ten-
gij de wijnhandelaar de heug-
]spiratie heeft gehad er een
5 naam voor te bedenken,
^olkse naam; een fantasie-
f genoeg. Als het maar geen
b „gros rouge" meer is.
felfs met een nieuwe, fraaie
1 de consumptie van de ge-
pijn sterk achteruitgegaan.
En de boeren in het gebied "van de
Roussillon-Languedoc weten er
van mee te praten en vooral van
mee te huilen. De aversie tegen de
„gros rouge" sluit ook de traditio
nele uit helder glas bestaande liter
fles-met-zes-sterren uit. Het is nog
vaak mogelijk de Fransen „gros
rouge" te laten drinken, op voor
waarde dat de fles een 75 cl fles is,
ljefst van groen glas en dat het eti
ket een misleidende naam bevat.
Er zijn nu eenmaal gewoonten
waarmee hele generaties opge
groeid zijn, weigevaren hebben,
maar die dan opeens verstoten en
verguisd worden. Dit is zeker ook
een gevolg van het feit dat de wijn
sedert dertig of veertig jaren in de
heilige overtuiging van zeven op de
tien Fransen vervalst is. Een en
quête heeft uitgewezen dat 70 pro
cent zijn dagelijkse wijn „onaan
trekkelijk" en „zeer vermoedelijk
versneden en verknoeid" vindt.
Wat nog niet wil zeggen dat de „ge
middelde Fransman" bezig is een
wijnkenner te worden. Een peiling
heeft dienaangaande als verbijste
rend resultaat uitgewezen, dat 68
procent van de ondervraagden niet
bleek te weten dat Pauillac een
Bordeaux is, hoewel dat al uit de
uitgang „ac" af te leiden zou moe
ten zijn, zonder ooit van de wijn
gehoord te hebben, ofschoon deze
redenering niet helemaal water- en
wijndicht is.
Ontdekkingen
De „grot
generatiet
Franten zijn
opgegroeid.
loodje moeten
leggen
Maar ook als zij niet weten waar
Pauillac vandaan komt, is 58 pro
cent van de Fransen bereid ruim
tien gulden voor een fles behoorlij
ke wijn neer te tellen, hetgeen tot
een jaar of zeven geleden nog een
hoge uitzondering was. Met name
in deze zomertijd, de „heilige va
kantieperiode" (sedert het aan de
macht komen van links heeft nu
iedere Fransman vijf weken door
betaalde vakantie), in deze periode
waarin hij het er eens goed van
neemt, doet de Fransman ontdek
kingen op wijngebied die hem zelf
verbluffen. Het is, natuurlijk, een
gevolg van deze vakantie maar
vooral van de nieuwe mentaliteit.
En deze nieuwe mentaliteit is ver
moedelijk voor een aanzienlijk deel
ontstaan doordat enkele onverlaten
het enkele jaren geleden in hun
hoofd haalden gewone wijn in plas
tic-flessen in de handel te brengen.
De meest volmaakte Romanée-
Conti kan door een plastic fles on
herroepelijk vernietigd worden.
Niet wat de kwaliteit betreft, maar,
laten we zeggen, psychologisch, zo
als het ook het geval zou zijn als
men deze wijn uit een grove keu-
kenkop zou drinken
Goed, de „gros rouge" waarmee
Frankrijk naar het heet de
oorlog 14-'18 gewonnen heeft, is
eindelijk in ongenade geraakt. En
deze natie van wijndrinkers begint
te ontdekken dat zij eigenlijk maar
zelden behoorlijke wijn gedronken
heeft. De streken van de „grands
prus" worden meer en meer be
zocht. Men wil ook wel eens 'z
waar deze internationale ver
maardheden groeien die voor het
grootste deel (zo meent men) naar
andere planeten uitgevoerd wor
den. Het geheel is een tamelijk
wild en moeilijk te omvatten ver
schijnsel, waarvan in het „romanti
sche buitenland" vermoedelijk
geen jota geloofd wordt.
Maar niemand die Frankrijk bij tijd
en wijle bezoekt, kan dit fenomeen
van de opkomst van een nieuwe
generatie wijnliefhebbers over het
hoofd zien. Veelal jonge mensen,
vrouwen zowel als mannen, lieden
die open staan en bereid zijn te
kennen dat zij vaak Coca-Cola
drinken en niets van wijn weten,
maar het graag willen leren. Sedert
een aantal jaren worden er steeds
meer wijn-bistrots in Frankrijk ge
opend en veelal worden daar
„cours de dégustation" gegeven.
rtig jaar na de opstel
de ondertekening van
ersele Verklaring van
iten van de Mens blijkt
leringen in zeer veel
zich weinig aan deze
ng gelegen laten lig-
met de mensenrechten
Rrigen al naar het hun
j parft. Een van de organisa-
strijdt voor heb nale-
1 al de mensenrechten is
ity International. Al
lan twintig jaar worden
acties gevoerd, eerst
iet verschijnsel politie-
meetangenen, later ook te-
e doe doodstraf, marteling,
nt?J behandeling van alle
aJ^fenen en binnenkort te-
waaij politieke moorden. Dat
i exjporden die in opdracht
rtog met goedkeuring van
/ade^gen worden gepleegd.
?Pf gaat er tegenwoordig
meer voorbij,
in J dat Amnesty de aan-
is |van de wereld vestigt
rdiglilechte behandeling van
uitpikg gevangenen in een
land.
r eerjan onze verslaggevers
I642k>ver Amnesty Interna-
isachmet dr. P.R. Baehr, in
?ewejgelijks leven secretaris
Wetenschappelijke
het Regeringsbe-
al vele jaren actief
iltocli Amnesty Nederland,
taah
a ingesty International in Ne-
iam4 algemeen geaccepteerd?
421
tty is in ons land meer geac-
nd dan in welk ander land
keniar dat wil niet zeggen dat
ders i kritiek op ons is. In de tijd
z Baader-Meinhoffgroep wa-
vnensen die van mening wa
nen 1 Amnesty hen had moeten
IJslin. „Neezeiden wij toen.
t proly adopteert alleen politieke
an renen die geen geweld heb-
i ob {ruikt of gepropageerd en de
Iers fMeinhoffgroep heeft dat
Itierik wel gedaan
die leer behoudende zijde wordt
Vrij-bs gezegd of gesuggereerd,
metbns uitsluitend bezighouden
uchulden in het westelijke kamp.
nserfljs niet waar. Wij proberen
aiterit te schenken aan alle ge
heten politieke moord, gevan-
OodJing en marteling, ongeacht
Ktieke systeem waarin die
m (Inden".
heb wel eens ergens een le-
'JST^houden, waar de mensen
netjes naar mijn verhaal zaten te
luisteren, maar ik wist zeker dat ze
dachten; Die Baehr is wel een keu
rige, nette man, maar dat Amnesty
is toch een linkse club. Maar over
het algemeen regering en Ka
mer neemt men ons wel se
rieus".
Hoe is het buiten Nederland met
de waardering voor Amnesty ge
steld?
„In de westerse landen hebben wij
geen problemen. In Nederland,
West-Duitsland, Zweden en de
Verenigde Staten vind je de meeste
Amnesty-leden. Als voorbeeld van
een land waar Amnesty het wer
ken onmogelijk wordt gemaakt kan
ik de Sovjet-Unie noemen. Daar
worden wij niet door de autoritei
ten erkend, maar tegelijkertijd een
door de CIA en andere verdachte
bronnen betaalde organisatie ge
noemd. Dat is een beetje gek. Toen
ik een paar jaar geleden in Moskou
was, ben ik erg onder de indruk
gekomen van de beperkingen
waarmee Amnesty daar te maken,
heeft Zo zijn er natuurlijk nog heel
wat meer landen te noemen, waar
Amnesty het leven erg zuur wordt
gemaakt"
Is de moeilijkheid niet vaak wie
verantwoordelijk moet worden
gesteld voor schendingen van de
mensenrechten, de regering van
een bepaald land of degene die
daadwerkelijk moordt of fol
tert?
„Neem nu eens het voorbeeld van
Turkije. Een delegatie van Amnes
ty heeft dat land onlangs bezocht.
De generaals ontkennen dat er ge
marteld wordt, maar als je de ver
halen hoort, dan is het daar niet
best. De regering zegt steeds: „Voor
de militaire machtsovername was
het een grote chaos". Dat mag dan
wej waar zijn, maar het is geen
vrijbripf om datgene toe te staan
wat er nu allemaal gebeurt. Na
tuurlijk zijn martelingen geen on
derdeel van het Turks? regerings
beleid, maar de huidige machtheb
bers laten het wel toe. En zo gaat
het in heel veel landen. De presi
denten en generaals zijn vaak keu
rige, nette heren en het is naïef te
veronderstellen dat zij zelf folteren.
De man die martelt of doodt be
roept zich op „Befehl ist Befehl",
de machthebber zegt „Ik heb het
nooit geweten". Voor Amnesty
geldt dat beiden verantwoordelijk
zijn"
Hoe lang duurt het voordat Am
nesty aan haar gemelde schen
dingen van de mensenrechten
openbaar maakt? Hangt de ge
loofwaardigheid van de organi
satie niet in grote mate af van de
accuratesse van het onderzoek?
„De nauwkeurigheid van het on
derzoek en van onze berichten
naar buiten is waar de hele zaak
van Amnesty op hangt. Op het mo
ment dat blijkt dat wij onjuiste in
formatie geven of dat wij ons door
bepaalde politieke vooroordelen la
ten leiden, is het met onze zorgvul
dig opgebouwde geloofwaardigheid
gedaan. In individuele gevallen
kan Amnesty snel bij de betrokken
regering reageren. Maar als een
rapport moet worden uitgebracht,
dan vergt dat heel veel onderzoek.
Zo heeft het bijvoorbeeld jaren ge
duurd voordat een rapport over
China kon worden uitgebracht".
„Alle informatie die wij krijgen
moet meerdere keren op zijn juist
heid worden gecontroleerd. Daar
voor zit op het secretariaat van.
Amnesty in Londen een vaste staf
van vijftig medewerkers. Zij doen
de hele dag niets anders dan infor
matie checken en dubbel-checken.
Alle kennis zit in hun hoofden op
„Gewone mensen, die samen de
publieke opinie vormen# zijn voor
het werk van Amnesty van on
schatbaar belang. Een van de meer
bekende acties is het sturen van
kaarten aan staatshoofden van lan
den, waar mensenrechten worden
geschonden. Een paar jaar geleden
was ik op bezoek in Kairo, waar ik
werd ontvangen door de Egyptisch-
Arabische advocatenorganisatie. Na
het gebruikelijke uitwisselen van
beleefdheden zei mijn gespreks
partner: „Wij zijn natuurlijk ook
heel erg voor de mensenrechten.
Maar wat nu zo lastig is, wij krijgen
ontzettend veel brieven van men
sen uit Europa die ons over de
mensenrechten schrijven. Kan uw
"organisatie dat niet wat b?ter
stroomlijnen, zodat die mensen niet
meer persoonlijk brieven schrijven
maar de vragen via de officiële ka
nalen worden overgebracht". Ik zei
dat ik die boodschap zou overbren
gen maar niet verwachtte, dat het
veel effect zou sorteren. „Het zijn
allemaal heel gewone mensen, die
geërgerd zijn over wat in uw land
gebeurt", vertelde ik hem. Ik be
greep natuurlijk wel dat het voor
hem lastig is om steeds van die
brieven te krijgen, maar dat is nu
juist de bedoeling".
Besteden de Nederlandse rege
ring en de Nederlandse diploma
ten voldoende aandacht aan de
mensenrechten?
„Ex-minister Van der Stoel heeft
een tijdje geleden gezegd: „Neder
landse diplomaten maken geen ge
heim van hun zorg voor de nale
ving van de mensenrechten". Dat
is op zich juist, maar de diplomaten
moeten nu niet denken: Goh. het
gaat uitstekend, want niemand kan
ooit genoeg voor de mensenrechten
doen".
„In de opleiding van de diplomaten
wordt hieraan nog te weinig aan
dacht besteed: één middag in een
cursus van meer dan een half jaar.
De regering zou verder kunnen be
sluiten een speciale ambtenaar (op
hoog niveau) voor de mensenrech
ten te benoemen, die behalve het
ministerie van buitenlandse zaken
ook andere departementen. Econo
mische Zaken en Defensie, zou mo
gen aanspreken. De mensenrechten
heten een hoeksteen te zijn van het
Nederlandse buitenlandse beleid,
maar ik ben van mening dat de re
gering er nog veel meer nadruk op
zou moeten leggen. Het wordt bo
vendien zo langzamerhand wel
eens tijd, dat de al zo lang aange
kondigde Adviescommissie Men
senrechten door de regering wordt
ingesteld".
JOS TIMMERS
Foto: CEES VERKERK
wijn die men immers in tegenstel
ling tot zekere andere dranken)
slechts in goed en sympathiek ge
zelschap ten volle kan genieten,
draagt daartoe in aanmerkelijke
mate bij. En de Fransen zijn pra
ters. En analysten. En (natuurlijk
vaak) kletskousen. Bij en over wijn
valt veel, heel veel te praten. Het
wijndrinken en het praten en de
daaruit groeiende discussies schep
pen banden. Zeker, de meesters die
de dégustation-cursussen leiden,
fronsen de wenkbrauwen als u be
gint te praten en zij hebben gelijk.
Maar een samenzijn met goede wijn
is iets anders dan een nagenoeg re
ligieus ceremonieel dat met en door
de wijn opgedragen wordt. Zelfs de
vinologen, de wijngeleerden (in
Bordeaux wordt vinologie aan de
universiteit gedoceerd) kunnen tij
dens hun cursussen, waarbij zij de
proevers voor praten waarschu
wen, te veel praten. Soms raakt
men er de kluts bij kwijt, door
gaans is de goede, de voortreffelij
ke wijn meer dan genoeg.
Twee afgoden
Al de oude en nieuwe wijnvereer
ders in Frankrijk dromen en dwe
pen met hun twee afgoden: Roma-
née-Conti en Chateau-Margaux, de
grootste Bourgogne en de ver-
maardste Bordeaux. Legendarische
wijnen, mythische wijnen. Maar
ook zij kunnen sómmige jaren mid
delmatig zijn, maar een middelma
tigheid die vaak hoog boven de ex
cellentie van de andere crus ligt.
De uitzonderlijkheid van de grond,
de eigenheid van de micro-klima
ten en de kennis en liefde van de
wijnbouwers, hebben er de vol
strekte summa van de wijn van ge
maakt. Onlangs werd in verband
met deze grote wijnen een anekdo
te aangehaald. Men vroeg Karl
Marx eens wat zijn grootste geluk
was. „Strijden", antwoordde hij. Op
dezelfde vraag zei Friedrich En
gels: „Een fles Chateau-Margaux
1848".
De Romanée-Conti is de zeer waar
dige tegenhanger van de ChSteau-
Margaux. In Parijs kunnen wii u
een zaak wijzen waar u een fles
1964 voor 3.000 franc kunt krijgen
en een andere >yaar een Romanee
1915 voor 5.100 franc verkocht
wordt. De 1976 kost in Beaune
maar 1.800 franc
JAN DRUMMEN
ZATERDAG 19 JUNI 1982
geslagen. Zij dragen een enorme
verantwoordelijkheid. Enerzijds
moeten zij er voor zorgen dat de
.rapporten van Amnesty waarheids
getrouw zijn. anderzijds moeten zij
hun eigen informatiekanalen be
schermen. Vandaar dat zij niet met
hun bronnen te koop lopen. Zij
doen geen wetenschappelijk onder
zoek, waarbij zij een rapport afle
veren en zeggen: Hier, dit zijn onze
bronnen, onderzoek maar of we het
goed gedaan hebben".
Zijn bepaalde schendingen van
de mensenrechten kenmerkend
voor landen of werelddelen?
„Wanneer je het jaarboek van Am
nesty doorkijkt, dan is het beangsti
gend om te zien hoeveel er over de
hele wereld gebeurt. Politieke
moorden kom je vooral in Latijns-
Amerika tegen. Martelingen ook in
Azië en Afrika. In een land als
Iran komt werkelijk alles voor
waartegen Amnesty zich verzet.
Politieke gevangenen heb je in nog
veel meer landen. Het opsluiten
van dergelijke gevangenen in een
psychiatrische kliniek is vooral in
Oost-Europa bekend.
Eerder dit jaar ontstond nogal
wat opschudding, toen de Neder
lander Van Boven werd ontsla
gen als directeur van het men-
senrechtenbureau van de Vere
nigde Naties. Zijn kritiek op lan
den als Argentinië werd hem
niet in dank afgenomen. In hoe
verre zijn de VN en haar com
missie voor de mensenrechten
nog geloofwaardig?
„Als we even afzien van het ont
slag van Van Boven, dan heeft de
mensenrechtencommissie dit jaar
meer gedaan dan ooit tevoren. On
danks het feit dat een aantal notoi
re schenders van mensenrechten
zitting had in de commissie, zijn
landen met naam en toenaam aan
de kaak gesteld, is er een speciale
werkgroep tegen de verdwijningen
gevormd en is besloten een onder
zoek in te stellen in Polen".
Het oordeel over de Verenigde Na
ties Wordt natuurlijk sterk bepaald
door wat je van dëze organisatie
verwacht. De VN kan niet meer
doen dan de leden bereid zijn haar
te laten doen. Ik geef toe, het is
niet veel, maar alle kleine beetjes
helpen".
Hoe belangrijk zijn de inspan
ningen van de gewone man voor
het werk van Amnesty?
Wij hebben onlangs in Bourgondië
(dat volgens een kolossale en on
verklaarbare misvatting in de Lage
Landen door een vrolijke en le
venslustige bevolking bewoond
wordt), wij hebben dus in Bourgon
dië een 'lange middag en avond bij
Jean Clara in Montbard een wijn
proeverij onder deskundige leiding
doorstaan. Het resultaat is zowel fe
nomenaal als catastrofaal: Men
wordt in diverse hemels geheven
zonder er tenslotte iets van te be
grijpen. Een onbegrijpelijke en
overweldigende zaligheid. Wat niet
wegneemt dat het zwaar werk is.
Waarbij volstrekt niet gerookt mag
worden en liefst niet te veel ge
praat.
Bestseller
Het succes van deze cours de dé-
I gustation is opmerkelijk en sedert
enkele jaren is elk boekwerk over
wijn van een indrukwekkende op
lage verzekerd. „Le Gout du Vin"
van Peynaud is een ongekende
bestseller geworden. Het nieuwe
verschijnsel heeft ook culturele
achtergronden, het is een nieuw
soort herkenningsteken, een nieuw
clanbewustzijn groeit ermee. Zon
der exclusief te zijn. In zekere zin
vergelijkbaar met andere „vogues"
op heel verschillend gebied. Maar
de nieuwe wijnminnaars zijn nog
altijd een minderheid, een betrek
kelijk kleine minderheid, die even
wel groeit. Een aantal politieke fac
toren draagt bij tot het wijnavon
tuur: Een zekere teleurstelling ten
aanzien van het aanvankelijk veel
belovende linkse bewind; de onze
kerheid van de nabije en verder
gelegen toekomst. De'algemene cri
sis drijft „intellectuelen", beoefena
ren van vrije beroepen en hogere
functionarissen tot een zekere
vorm van genotscultus. De goede
