i na
lë
waarom
moet een
hartpatiënt
helemaal naar Houston?'
„Lieve
4 koningin,
Watergate
leverde
daders
miljoenen
f HAAG Het leek zo
itekenend. Tien jaar gele-
i, op 17 juni 1972, werd in-
iroken in een groot gebou-
ncomplex in de Ameri-
"^*nse hoofdstad Washington,
ihtwaker Frank Wills
schuwde de politie, die
inbrekers arresteerdè. En
i paar dagen later kwam
Watergate-schandaal aan
rollen. Meer dan twee jaar
ld deze affaire zowel de
renigde Staten als de rest
de wereld in een steeds
mmender greep. Met de
werd duidelijker dat het
tte Huis direct bij de in-
lak betrokken was en dat
mm inbraak slechts een deeltje
van een reeks illegale
ridelingen om de macht van
Witte Huis (lees: de presi-
it) té vergroten. Twee jaar
op 8 augustus 1974,
am het lang verwachte
de: Richard Milhous Nixon
d voortijdig af als president
en i de Verenigde Staten.
Watergate-schandaal heeft
rigens de meeste direct betrok-
en, wanneer men even afziet
het enorme gezichtsverlies,
nig schade berokkend. Integen-
mensen als ex-president
on, zijn adviseurs Dean, Ehr-
man, Haldeman en Kissinger
de samenzweerders Liddy en
it hebben stevig aan het Water-
i-schandaal verdiend. Ook de
•hington-Postjournalisten
Jdward en Bernstein zijn dank
Watergate rijk geworden. Maar
ian zonder wie Watergate wel-
nooit in de openbaarheid was
omen, nachtwaker Frank Wills,
r niets wijzer van geworden. Hij
ft zijn Watergate-kennis niet te
le kunnen maken, is werkloos
gj woont nog steeds in Washing-
i waar Amerikaanse journalis-
llill de' afgelopen wéken tevergeefs
'ben getracht hem op te sporen.
Nachtwaker Frank Wills.
Het verhaal van Watergate laat
zich nog steeds lezen als een thril
ler van allure. Het voortreffelijke
speurwerk van Woodward en Ber
nstein, de leugens en het bedrog
van Nixon en de zijnen, de onthul
ling dat Nixon zijn gesprekken op
de band vastlegde, het uitwissen
van delen van die bandjes, de te
genwerking van de justitie door het
Witte Huis, Nixons aftreden en
diens gratieverléning door opvolger
president Ford; veel van de onthul
lingen klinken nog steeds zo fan
tastisch dat bijna vergeten zou wor
den dat het allemaal echt gebeurd
is.
Toch blijven, tien jaar na het begin
van Watergate, nog talrijke vragen
onbeantwoord:
Wat was de precieze reden van de
inbraak in het Democratische
hoofdkwartier? Was het Witte Huis
op zoek naar bewijzen voor de ver
meende steun van communisten
aan de Democraten of ging het om
belastend materiaal tegen de voor
zitter van de Democraten, Larry
O'Brien?
in het bijzonder met minister van
buitenlandse zaken Alexander
Haig.
Presidentiële macht
Het lijdt geen twijfel dat als gevolg
van Watergate (én Vietnam) de be
voegdheden van de Amerikaanse
president door het Congres zijn in
geperkt. President Reagan is van
mening dat de economisch crisis en
de verminderde invloed van de VS
in de wereld gedeeltelijk het gevolg
zijn van de verminderde macht
van de president. Hij heeft beloofd
daarin verandering te brengen.
Maar ofschoon het Congres hem tot
dusverre niet veel in de weg heeft
gelegd, mag worden betwijfeld of
het Huis en de Senaat op dit terrein
bereid zijn de verkregen rechten
weer uit handen te geven. Sinds
Watergate is men in de VS zeer be
ducht voor soortgelijke schandalen.
Volgens sommige regeringsfunctio
narissen zijn er mensen die nauwe
lijks een telefoongesprek durven te
voeren, uit angst dat zo'n gesprek
ooit tegen hen zal worden gebruikt.
Uit opinie-onderzoeken blijkt ver
der, dat bijna de helft van de Ame
rikanen gelooft dat er gemakkelijk
weer eens zoiets als een Watergate-
schandaal kan ontstaan. Het ver
trouwen in de landelijke politiek is
niet erg groot.
In het Nationaal Archief in Was
hington kunnen de Amerikanen
op ruim 6.000 uur aan bandopna
men en in ruim 200 kubieke meter
overheidsdocumenten terugvin
den waarom Sam Ervin, voorzitter
van de onderzoekscommissie van
de Senaat destijds zei: „Tot op het
hoogste niveau van de regering-
Nixon heerste een Gestapo-menta-
liteit". Een andere Watergate-on-
derzoeker zei onlangs: „Alle Ame
rikanen zouden eens in de zoveel
tijd de bandjes, met die gesprekken
op samenzweerderige toon, moeten
horen. Al was het alleen maar om
hen er aan te herinneren wat in dit.
land is gebeurd, zodat we waak
zaam blijven".
JOS TIMMERS
)USTON (TEXAS) Elf
kenhuizen telt het Medi-
ie Centrum van Houston in
aan Mexico grenzende staat,
xas. Elf betonkolossen, in
wijk waar de hotellerie
ïddeels drijft op de familie-
en van de patiënten, die uit
e delen van de wereld zijn
■gevlogen om hier weer
ter te worden. Of dood te
_fan. „Haalt mijn vader het?",
"em ik mijn vrouw weer
ond mee naar huis?". De
htende gezichten in de
,la conditioned ontvangstruim-
van de Palace-hotels, de
liday Inns en de Houston-
^ice-hotels vertellen alle
Izelfde verhaal. Tussen
fees en hoop. Tussen het
;bed van de geliefde en de
ïpersoons-eettafel in het
taurant.
van die elf ziekenhuizen is het
bedden tellende St Luke's
pital, waar de 62-jarige dr.
ley de supervisie heeft over
1210 hartoperaties per jaar. Bij hém
vanmorgen (zaterdag) konin-
Jeatrix op bezoek. Prins Claus
•rlatend voor een partij golf
ok zij na het ontbijt uit het
vick-hotel aan de Ewing
et (jawel!) voor een rondgang
r het St Luke's en een bezoek
de negen Nederlandse patiën-
die daar momenteel herstellen
hun hartingreep. Onder hen de
jrige heer M. J. Smeets uit het
jurgse gehucht Grevenbicht.
fets is alweer aardig op de been
n de kantine van het zieken-
behaaglijk nippend aan een
e thee, verzekerde hij gisteren
ook ten stelligste: „De konin-
is een reuze-lief mens, dat
n ik oprecht, maar als ze op
bed komt zitten, ga ik geen
voor de mond nemen. Ik zeg
lies wat ik vind. En dat is, dat
idioot is. dat je als hartpatiënt
het andere eind van de we-
moet om je te laten opereren",
de koningin terzake de nodige
pen wil ondernemen, dus.
erstelpend
ssteit zal de suggestie ongetwij-
in overweging nemen. En no-
i. De veelheid van indrukken
zij op haar tweede bezoek aan
".S. opdoet is zo overstelpend,
(oede suggesties gemakkelijk in
vergeetboek kunnen raken. De
dag spoort burgemeester An-
Young van Atlanta haar aan
ïaar sociale bewogenheid bran-
te houden en de volgende dag
irt ze, twee en een half uur
en verderop, alweer naar de
rige vrouwelijke burgemeester
tmire van Houston die haar
op de perspectieven die deze
het Nederlandse bedrijfsleven
vens van M. J. Smeets uit Lim-
om de Nederlandse hartbrug-
naar het buitenland zo snel
[elijk overbodig te maken, ver-
it om meerdere redenen een
plaats op het prioriteitenlijstje,
vaak onderschatte reden is de
en spanning, waarmee de reis
het verre buitenland gepaard
De Nederlandse patiënten die
Houston worden gevlogen ko-
voor het allergrootste deel uit
[burg en Brabant, zijn al wat
en spreken heel gebrekkig,
zelfs helemaal geen Engels,
ir een open hart operatie ook
ona er de meest ideale omstandig-
Vn, len een heel ingrijpende gebeur-
ons is mag heten, is een dergelijke
reep in een volslagen vreemde
wereld, waar je niemand verstaat,
een verschrikkelijke nachtmerrie.
Yes en no -
Nu is de heer Smeets met zijn 55
jaar nog betrekkelijk jeugdig. Maar
zijn collega-patiënt A. Stienen, uit
Weert, is 66 jaar. Beiden worden op
de Houston-trip begeleid door hun
echtgenotes. Niemand van dit vier
tal kent meer Engels dan de woor
den „Yes" en „No". De heer Stie
nen, die zijn operatie eveneens
voortreffelijk heeft doorstaan, ver
telt, rechtop in bed: „Ik weet niet
eens hoe je in het Engels vraagt
waar de W.C. is. Wanneer er een
zuster met een naald binnenkomt,
word ik bang. Als ze me maar niet
voor de verkeerde patiënt houdt,
denk ik dan". Mevrouw Stienen
(67) verblijft in een hotel aan de
overkant van de straat: „Ik probeer
me maar te redden met gebaren
taal, maar hoe leg je met je handen
uit dat je je kleren gewassen wilt
hebben?".
De Houston-luchtbrug zou kortom
ondenkbaar zijn als er in de twee
miljoen inwoners tellende hoofd
stad van Texas geen Nederlandse
tolken waren. Die zijn er dus wel.
Veertien van de 2.500 Nederlanders
in Texas stellen enkele uren per
week beschikbaar om als vrijwilli
ger hun landgenoten-hartpatiënten
bij te staan. Van hen zijn ook Hans
(51) en Jacqueline (46) Vogel uitge
nodigd om vandaag in het St Lu
ke's met de koningin een praatje te
maken. Hans en Jacqueline komen
uit Enschede. Hans was tot 1957
verkeersleider van de vliegbasis
Twente en vervult die functie nu
in Houston. Ten bewijze van dit
laatste overhandigde hij de konin
gin vandaag de in verkeersleiders
code gestelde bevestiging, van de
landing van majesteits regerings-
fellowship op „zijn" vliegveld.
Hans Vogel over zijn vrijwilligers
werk: „Als de mensen in het zie
kenhuis aankomen, lopen ze volko
men verdwaasd rond. Ze zijn met
hun gedachten uitsluitend bij de
operatie en slagen er bij wijze van
spreken zelfs niet in om zonder
hulp een glas-water te drinken. Wij
als vrijwilligers kunnen de patiën
ten natuurlijk niet vierentwintig
uur per dag gezelschap houden,
maar zodra er iets belangrijks moet
worden uitgelegd, worden we erbij
geroepen. De avond voor de opera
tie komt dokter Cooley om de zieke
te zeggen hoe laat hij of zij gehol
pen wordt. Na afloop vertelt hij
hoe de ingreep is verlopen. Verder
laat hij alles aan zijn medèwèrkers
over. Ook wanneer de operatie
voorbij is, bijna altijd met gunstig
resultaat, worden we bij elke be
langrijke mededeling te hulp geroe
pen om aan de patiënt uitleg te ge
ven".
Hartinfarct
Van de waardering die hij heeft
voor het werk van de Nederlandse
vrijwilligers wil patiënt Smeets
eveneens uitgebreid verslag doen
aan de koningin. „Het zijn fantasti
sche mensen. Als zij er niet waren
zouden we hier, puur van de zenu
wen, alweer een nieuwe infarct
hebben gekregen". Reactie van
Jacqueline Vogel, die na 25 jaar
Amerika nog immer een beschaafd
soort Twents spreekt: „Och weet je,
Nederlanders denken wel dat het
leven in onze samenleving zo hard
is, maar in de praktijk valt het reu
ze mee. Natuurlijk, er bestaat hier
geen ziekenfonds, je moet je op ei
gen kosten verzekeren. Als je
slecht verzekerd bent, kan het ge
beuren dat je na een langdurige
ziekenhuisopname met huizenhoge
schulden wordt opgezadeld. Maar
in zo'n geval is het, in Texas ten
minste, heel normaal, dat je familie
in de kosten bijspringt. Of als je bij
voorbeeld in een kegelclub zit: je
clubgenoten. Ik heb ook wel mee
gemaakt, dat de mensen uit een be
paalde straat voor een zieke buur
'een inzameling hielden. Ik bedoel
maar: als de staat niet voor de men
sen zorgt, gaan ze zelf elkaar hel
pen. Dan ontstaat er een spontane
solidariteit. Tegen die achtergrond
is ook ons vrijwilligerswerk. Wij
vinden het heel gewoon. Afgezien
van de Nederlanders werken er in
het St Luke's nog 185 andere vrij
willigers, die vorig jaar samen zo'n
45.000 uur in de weer waren".
Modebeeld
Ons bezoekuur loopt op zijn eind.
Ook mevrouw Stienen maakt zich
op om terug te keren naar haar ho
tel. In de bloedhitte (35 graden Cel
sius) lopen we door een straat, waar
winkel aan winkel kunstledematen
worden verkocht, rolstoelen, ver
plaatsbare po's, medische appara
tuur en dokterskleding. Hans Vo
gel: „Vorig jaar werd het mode
beeld hier in Houston bepaald door
een chirurgen-rage. Iedereen liep
in groene doktersjassen rond". We
passeren het M. D. Anderson-zie-
kenhuis voor kankerpatiënten, het
Shrine Burne-centrum voor brand
wonden en arriveren dan in het
hotel. Ook in de bar hangt een ge
deprimeerde sfeer.
WILLEM SCHEER
opv
Wie heeft de gesprekken op de
Watergate-tapes uitgewist?
Nixon hield lange tijd vol dat hij
pas in maart 1973 van de betrok
kenheid van zijn .medewerkers bij
de inbraak op de hoogte werd ge
steld. Later bleek dat hij een paar
dagen na de inbraak al mogelijkhe
den zocht om de hele affaire in de
doofpot te stoppen. Op het bandje
van een gesprek op 20 juni 1972 in
de Ovale Kamer van het Witte
Huis bleken achttien en een halve
minuut uitgewist. Vermoed wordt
dat Nixon die dag van de hele zaak
op de hoogte werd gesteld -en hij
zelf met de bandjes heeft geknoeid.
Waarom heeft Nixon de voor
hem belastende bandjes niet ver
nietigd?
Wie was de geheime informant
van Woodward en Bernstein, de
„Deep Throat", die het tweetal
steeds hoogst vertrouwelijke gege
vens verschafte als het onderzoek
van de Washington Post dreigde
vast te lopen? Verschillende namen
zijn genoemd, maar Woodward en
In een van de zalen van het Nationaal Archief in Washington luisteren
stellenden naar de Watergate-bandjes.
Bernstein zwijgen als het graf.
Welke rol hebben Nixons minis
ter van buitenlandse zaken. Henry
Kissinger, en zijn stafchef, Alexan
der Haig. in Watergate gespeeld?
Beiden zijn vrijwel ongeschonden
uit de hele affaire te voorschijn ge
komen, maar de afgelopen jaren is
duidelijk geworden dat dit tweetal
meer van Watergate wist dan altijd
is gedacht.
Kijk niet om
De man die op bijna al deze vragen
antwoord kan geven is hoofdrol
speler Richard Nixon. Maar het is
zeer twijfelachtig of hij ooit met de
waarheid op de proppen komt. In
zijn memoires en tijdens interviews
heeft Nixon steeds getracht de in
druk te wekken dat hij geen hoofd
verdachte maar slachtoffer van het
Watergate-schandaal is. Verder wil
hij er ook niet meer over spreken.
„Denk aan de vrouw van Lot en
kijk niet om", is een van zijn be
kende gezegdes.
Nixon mag dan zwijgen, andere di
rect bij het schandaal betrokkenen
hebben in woord en geschrift hun
visie op Watergate gegeven. Het
aantal boeken, tijdschriftartikelen,
documentaires en films hierover is
nauwelijks te tellen. Dit materiaal
én de inmiddels openbaar gemaak
te Watergate-bandjes geven een
kleine indruk van de manier waar
op de ontdekking van een in ver
houding klein vergrijp, zo'n enor
me consequentie kon hebben: de
val van 's werelds machtigste man,
de president van de Verenigde Sta
ten. De oorzaak moet vooral wor
den gezocht in de persoon Nixon,
die leugens en bedrog verkoos bo
ven eerlijkheid en openheid. De
zelfde paranoïde Nixon („Niemand
is een vriend van ons, laten we dat
maar onder ogen zien"), die zijn
ambtseed schond, heeft sinds zijn
vertrek uit het Witte Huis nimmer
blijk gegeven van spijt of schuldbe
sef en heeft het evenmin ooit opge
nomen voor zijn 23 ex-medewer-
kers, die in zijn dienst handelden
en daarvoor in de gevangenis ver
dwenen. Toen velen van hen ver
verslaggevers, studenten en belang-
vroegd werden vrijgelaten hadden
maar weinig mensen daar moeite
mee, omdat aan Nixon bijna direct
na zijn aftreden al bij voorbaat gra
tie was verleend.
Na zijn vertrek uit het Witte Huis
heeft Richard Nixon zich bijna acht
jaar op de achtergrond gehouden.
Een verblijf in het ziekenhuis en
de verhuizing van Californië naar
de oostkust waren zo'n beetje de
enige berichten die over herp los
kwamen. Maar sinds het aantreden
van Ronald Reagan is de ster van
Nixon weer rijzende. Niet dat hij
ooit nog een openbare functie zal
kunnen vervullen volgens 're
cente opiniepeilingen is bijna twee
derde van de Amerikaanse bevol
king daartegen maar in Republi
keinse kring wordt Nixon steeds
meer als staatsman gehuldigd. Een
belangrijk keerpunt was zijn reis,
op uitnodiging van president
Reagan en in gezelschap van de ex-
presidenten Carter en Ford, naar
de begrafenis van president Sadat
(oktober vorig jaar). Ook onder
houdt Nixon goede contacten met
huidige regeringsfunctionarissen,
ZATERDAG 19 JUNI 1982.
Dr. Cooley: supervisie over 5000
hartoperaties per jaar.
Direct na haar bezoek aan het zie
kenhuis van dr. Cooley in Houston
vertrekt koningin Beatrix naar Los
Angeles, waar zij in het winkelcen
trum van de N.V. Beleggingsmaat
schappij Wereld have een tentoon
stelling opent over de februarista
king van 1941 in Amsterdam. Dit
betekent gelijk het begin van de
Stichting Februari 1941, die zich ten
doel stelt de herinnering levend te
houden aan het verzet in ons land
gedurende de Tweede Wereldoor
log. met name tegen de jodenver
volging.
De oprichting van deze stichting Is
mogelijk geworden dank zij een
aanzienlijke gift van een rijk Ameri
kaans echtpaar, dat daarmee uiting
heeft willen geven aan zijn erkente
lijkheid voor wat de Nederlandse
bevolking heeft gedaan voor haar
joodse medeburgers. De middelen
van de stichting zullen in het educa
tieve vlak worden aangewend.
