VdA en CDA blijven
onken naar Democraten
IRUIN
Naigrette
D'66 teruggevallen
op „oude harde kern
CeicLe Somant
:reme doux
^tënland
MAG, OOK ELKE DAG
VRAAG OOK NAAR
VONK
VVD rekent op plaatsin veel colleges
Tot na de vakantie
Het CDA vertoont andermahl grote stabiliteit, zij het dat
dit keer toch sprake is van licht verlies. Dramatisch is dat
niet, althans wanneer men het resultaat van gisteren tracht
te vergelijken met de uitslag van de in maart gehouden ver
kiezingen voor de Provinciale Staten; in vergelijking met de
gemeenteraadsverkiezingen van 1978 ligt dat wel anders. Als
men ervan uitgaat dat verscheidene kiezers zich ook bij ge
meenteraadsverkiezingen toch door landelijke politieke ont
wikkelingen laten leiden, dan zou het CDA er onder meer
een aanwijzing in kunnen zien dat die partij niet eeuwig in
belangrijke mate op de populariteit van Van Agt kan drijven.
Ook die blijkt volgens een opmerkelijk resultaat van een In-
tomart-onderzoek aan slijtage onderhevig.
De VVD handhaaft het hoge niveau dat bereikt werd bij de
Statenverkiezingen van dit jaar. De wisseling Wiegel-Nijpels
heeft geen nadelig effect gehad. Maar dat betekent op dit
moment niet veel meer dan dat Nijpels in zijn nog opper
vlakkige kennismaking met het publiek het er goed heeft af
gebracht. Zijn vuurdoop ondergaat hij bij de kamerverkiezin
gen in september. Dan zal hij zich op alle fronten waar moe
ten maken. En dat zal niet eenvoudig zijn, gezien het hoge
niveau waarop zijn partij thans verkeert.
BRUIN WORDEN IN NEDERLAND MET BERGASOL
LEIDSE COURANT
DONDERDAG 3IUNI1982 PAGINA 13
LAK,
rekker:
ien maanden
EM Lijsttrekker
de Omta van de Rotter-
partij „Geen mens,
»oen voor het leger"
;t bekeij)) js door de krijgs-
1 hebbif Arnhem wegens to-
riQirfg v}«erinS veroordeeld
n het bF111'60 tnaanden cel.
IV. hoi hij zich aan het be
lt uitbrep de behandeling van
ak volgens de krijgs-
..isdroeg door een
ppen v^. over mond te
aan te geven
iod zou zijn
hij uit de
'nrHon jerwijderd. Hij kon
nr """lor niet zijn geplande
pk houden.
mis
v% O'
i
Koekoek komt
niet terug
Ede De ex-voor
zitter van de Boe
renpartij, „boer"
Hendrik Koekoek,
is er niet in ge
slaagd terug te ke
ren in de politiek.
De Rechtse Volks
Partij (RVP) van
Koekoek haalde in
Ede, de enige plaats
waar zijn partij
meedeed aan de ver
kiezingen, maar 667
van de totaal onge
veer 1100 voor een
zetel benodigde
stemmen (1,5 pro
cent).
Liever Gelderland
dan "Rijnmond
VUREN Een zeer groot deel
van de bevolking van de ge
meente Vuren en Herwijnen
heeft zich gisteren uitgesproken
tegen indeling bij de nieuw te
vormen provincie Rijnmond en
voor indeling bij Gelderland.
Dat gebeurde bij een referen
dum dat gelijk met de gemeente
raadsverkiezingen werd gehou
den. De twee dorpen willen de
minister van binnenlandse za
ken erop wijzen dat de bevol
king „indeling bij Rijnmond af
wijst. Ook de provinciebesturen
van Gelderland en Zuid-Holland
hebben zich tegen deze overhe
veling uitgesproken.
Anne Frankstichting
mèt Schols verheugd
AMSTERDAM De Anne Frankstichting te
Amsterdam is, met de Haagse burgemeester
Schols, verheugd dat geen enkele racistische
partij bij de gemeenteraadsverkiezingen een ze
tel heeft kunnen halen. „Toch geven enkele
uitslagen wel degelijk redenen tot bezorgdheid.
De resultaten van de grote steden in het Wes
ten van het land tonen aan dat vooral daar ex
treem rechtse partijen, die ethnische minderhe
den als zondebok voor de crisis aanwijzen, een
zekere aanhang, hebben weten te verwerven",
aldus een verklaring .woensdagavond. Volgens
de Anne Frankstichting betekent dat soms
meer dan 40 procent van de kiezers niet heeft
gestemd dat het vertrouwen in de democratie
zeker niet groeiende is. Schols was verheugd
dat de democratische krachten sterk genoeg
blijken om racistische tendenzen terug te wij-
DS'70 rekent
op september
DEN HAAG DS'70-voorzitter
Zeger Hartog heeft het in Amster
dam bij de gemeenteraadsverkie
zingen niet gehaald. Desondanks
constateert Hartog met optimisme
dat zijn partij niet volledig is afge
schreven door de kiezers, „nadat je
jaren uit de publiciteit bent ge
weest". Tn Amsterdam, Groningen,
Velsen en Bergen op Zoom, de vier
plaatsen waar DS'70 is uitgekomen
met een eigen Iij6t, is sprake van
„kleine percentages", die in enkele
gevallen neerkomen op een „ver
dubbeling" van het aantal stem
men. „Dat geeft moed voor de ver
kiezingen van september", aldus
Hartog.
39.4(H
IGER!HAAG Joop den
zonder Pst z*ck gisteravond
!°Can' (ïouwburg Kunstmin
teiwagerijda prima te beheer-
Jerwijl zijn hart moet
"S^n gejuicht over het
I^Hat de kiezers het
^S§fead" van D'66 fors
■■■Sfcn afgestraft (en de
aat 104 van de PvdA had-
beloond), bleef Den
'le mildheid in eigen
>n. „Ik sta daar niet
juichen. Het doet mij
meetje pijn dat een
waar wij eens een
issief akkoord mee
in, nu zo verliest",
de PvdA-voorman.
dat toontje, als sprak
de Verloren Zoon?
de heren Terlouw en
iorst niet eens flink de
gewassen? Omdat Den
^^■fepokt en gemazeld in de
^^■olitiek, zich zeer goed
^^^erde dat hij het genoem-
- jo straks nog zeer hard
^^^^zal hebben. Alleen met
^^■nocraten weer terug in
^^^fnkse kamp maakt de
^Hnog enige kans op een
in het Cathsuis.
KBj toen gisteravond laat
^^^^jk het rookgordijn was
jokken, dat het ANP de
f avond had gelegd over
embusresultaat (er werd
alsof de 162 geselec-
gemeenten represënta-
^T^aren voor het hele land),
er ten opzichte van de
ïs^~->jverkiezingen in maart
-3jk niet zo erg veel ge-
Goed, de PvdA zou er
""kamerzetels bij kunnen
en uitkomen op een to
rn 38. Maar daarmee was
de echte krachtsver-
igen op het Binnenhof
eranderd. CDA en VVD
zich tezamen nog
goed voor 86 zetels (52
dat bij zo n stembusresultaat
de samenstelling van het vol
gende kabinet niet veel te ra
den overlaat. Ed Nijpels, die
nu zeven weken leider der li
beralen is, maakte dat nog
eens zeer duidelijk. Volgens
hem moet het mogelijk zijn
nog voor Prinsjesdag een echte
regering te hebben. „He??"
vroeg tv-presentator Ad Lan-
gebent. „Dat is op 21 septem
ber!!" Nijpels wees er vervol
gens kalmpjes op dat het eer
ste kabinet-Van Agt (CDA-
VVD) in twee weken was ge
formeerd. „Waarom zou dat
nu niet kunnen".
Hij riep daarmee vakkundig
het beeld op van de heren Van
Agt en Wiegel, die saampjes
rustigjes en onder het genot
van een glas wijn en een tour-
nedos een kabinet in elkaar
zetten. De PvdA weet derhal
ve waar zij aan toe is: alle hens
moet aan dèk. Alleen op die
manier kan zij misschien voor
komen dat straks opnieuw res
taurant Bistroquet in de gehele
vaderlandse pers opduikt.
Daarbij past uiteraard niet het
uitsteken van de tong naar
D'66, hoe groot de verleiding
soms ook is.
Want gesteld dat het herstel
van de Partij van de Arbeid
doorzet en zij weer zou kun
nen klimmen naar het niveau
van vorig jaar (44 zetels)
wat op zich al een mirakel
zou zijn dan zou dat op zich
niets helpen. De PvdA zelf is
namelijk, zo hebben de steek
proeven door de jaren heen
bewezen, niet in staat stqm-
men weg te halen bij CDA en
VVD. Dat kan alleen. D'66, dat
tot voor kort tamelijk populair
was bij met name jongeren in
milieus die traditioneel een
voorkeur hebben voor CDA of
VVD.
Het geschonden imago van
Jan Terlouw zou dus zo snel
mogelijk moeten worden opge
vijzeld. Maar hoe doe je dat,
als een partij in één jaar dui
kelt van zeventien naar zeven
zetels? Door allereerst naar
een omgeving te gaan, waar
we niet stuk kunnen, had men
bij de Democraten gedacht.
Daarom hadden ze hun tenten
opgeslagen in het Noordlim
burgse Gennep, waar winst ze
ker leek. Die prognose bleek
juist: D'66 werd ter plaatse de
grootste partij (van 18 naar 27
procent van de stemmen).
Terlouw putte daaruit de in
spiratie voor een als vlam
mend bedoelde redevoering.
Verlies, jazeker. Fors verlies,
inderdaad. Maar dat beteken
de. nog niet dat D'66 beter het
voorbeeld van de PvdA had
kunnen volgen door ook uit
het kabinet te stappen. Nee,
D'66 floreert alleen als het da
den kan stellen en niet als
„het wegloopt voor verant
woordelijkheid". In de komen
de maanden zullen de vijf
D'66-ministers, in een wél har-
mónieus samenwerkend kabi
net, eens even gaan bewijzen
waar zij toe in staat zijn, aldus
Terlouw.
Premier Van Agt lijkt daar
ook rekening mee te houden.
Hij was tenminste opvallend
vriendelijk voor D'66, toen hij
rond middernacht de al bijna
uitgestorven verkiezings
bijeenkomst van zijn partij in
Den Haag bezocht. „We zullen
lief zijn voor D'66", sprak de
ADVERTENTIE
^De TIP-test bewijst: MAIGRETTE is de magerste
I' smeerkaas. Met slechtst t2cab per beleg! En tegelijk:
ichter verteerbaar dan «te magerste kaas. Malgrette
s niet zout, goedkoper en tegelijk érg lekker.
Dus..„.oergezond. En voorde ffeftwbbers
In de NOS-studio waren gisteravond de kopstukken van de vier grote partijen bijeen
om hun zegje te doen over de uitslagen van de raadsverkiezingen. Vrolijke gezichten
bij v.l.n.r. Meijer (PvdA), Brinkhorst (D'66), Nijpels (VVD) en Lubbers (CDA).
minister-president. Die uit-
stpraak stond in tegenstelling
tot wat Van Agt bij de Staten
verkiezingen had gezegd. Toen
had hij aangekondigd dat de
gewijzigde krachtsverhoudin
gen ook in het kabinetsbeleid
tot uitdrukking zouden moe
ten komen. Nu hebben de
CDA-ministers daar kennelijk
geen behoefte aan, hoewel hun
D'66-collega's nog slechts een
fractie van de kiezers verte
genwoordigen.
Maar christen-democratische
politici weten kennelijk heel
goed wat hun aanhang wil.
Een enquête van de NOS wees
uit dat het overgrote deel van
de CDA-stemmers, evenals die
van de VVD trouwens, gen
voorkeur heeft voor een rege
ring van CDA, VVD en D'66.
Een herhaling van het avon
tuur van 1977, toen Van. Agt
en Wiegel slechts 77. zetels
hadden in de Tweede'Kamer,
ziet men liever niet. Er is im
mers nog zoiets als het linker
vleugeltje in het CDA, al is
daar de laatste tijd niét zo veel
meer van vernomen.
RIK IN 'T HOUT
(Vervolg van de voorpagina)
Bij D'66 toonde men zich
teleurgesteld over het for
se verlies van de partij:
meer dan drie procent ten
opzichte van de Provincia
le Statenverkiezingen
waardoor men globaal ge
lijk gebleven is met de re
sultaten bij de gemeente
raadsverkiezingen jn 1978.
D'66-fractieleider Brink
horst zei in een reactie dat
de partij daarmee terugge
vallen is op de „oude har
de kern".
Brinkhorst en Terlouw lieten
weten dat het verlies van D'66
voortkomt uit de besluiteloos
heid onder het tweede kabinet
Van Agt. „Wij wilden dat kè-
binet en wij zijn voor die be
sluiteloosheid gestraft. D'66
kort de eigen ideeën niet waar
maken", aldus Brinkhorst.
Toch zeiden hij en Terlouw,
dat D'66 zich in het tussenka-
binet waar zal moeten maken
voor de komende verkiezin
gen van 8 september. Brink
horst noemde dat „een zware
opgave".
Van het opstappen bij de laat
ste kabinetscrisis kón volgens
Brinkhorst geen sprake zijn.
Terlouw ging nog verder. „Wij
konden onze verantwoorde
lijkheid niet ontlopen. Dat was
uitgesloten. Er moesten be
paalde dingen gedaan wor
den", aldus Terlouw over de
houding van,zijn partij in de
kabinetscrisis. „Ik heb er weer
zin in. In september wordt
D'66 weer zoals het was. Het
komt met D'66 weer prima
voor elkaar", zo zei hij.
Van Agt: laat
Premier Van Agt, heeft zich
gisteravond pas na midder
nacht laten zien op de CDA-
verkiezingsbijeenkomst die in
de Haagse Pulchri-Studio
werd gehouden. Van Agt zei
het jammer te vinden dat D'66
zo'n groot verlies heeft gele
den, maar dat zal niet inhou
den dat het CDA de Democra
ten in het kabinet onder druk
zal zetten. „We zullen lief zijn
voor D'66", zo zei hij. Toen
Van Agt arriveerde waren de
meeste CDA'ers reeds vertrok
ken, omdat zij niet meer ge
loofden in de komst van de
premier.
CDA-partijvoorzitter Bukman
vond het herstel van de PvdA
„opmerkelijk". De uitspraak
van Den Uyl dat het nu lang
niet zeker meer is dat CDA en
VVD bij de komende kamer
verkiezingen een meerderheid
behalen, noemde hij voorbarig.
Het verlies van D'66 vond hij
„spijtig", omdat juist deze par
tij bereid is gebleken in een
minderheidsregering ^verant
woordelijkheid te dragen.
PvdA-leider Den Uyl liet we
ten dai het herstel van zijn
partij sinds de Provinciale Sta
tenverkiezingen niet los gezien
kan worden van de gebeurte
nissen rond het einde van het
tweede kabinet Van Agt. „De
breuk in het kabinet is ge
waardeerd", aldus Den Uyl.
„Het is gewaardeerd dat de
PvdA de rug gerecht heeft en
heeft laten weten waarvoor zij
staat".
Ook andere PvdA-kopstukken
toonden zich verheugd over de
verkiezingsuitslag. Oud-minis
ter Van Dam (volkshuisves
ting) zei dat het herstel van de
PvdA na de Provinciale Sta
tenverkiezingen des te opmer
kelijker is omdat de PvdA het
bij de gemeenteraadsverkie
zingen altijd het slechtst doet.
„De uitslag heeft meer beteke
nis dat er op het eerste gezicht
uit af te leiden valt aldus
Van Dam.
Klein
Bij de kleine linkse partijen
PSP, PPR en CPN toonde
men zich tevreden over de
lichte winst van enkele tien
den v.an procenten die men
geboekt heeft ten opzichte van
de verkiezingen van maart.
Vooral in de plaatsen waar de
drie partijen een gecombineer
de lijst hadden, deed men het
goed. CPN-leider Bakker zei
dat er ook landelijk bij de
Tweede-Kamerverkiezingen
een combinatie te verwachten
valt van de drie. Van der Spek
(PSP) en Beckers (PPR) keer
den zich daar tegen. 'Van der
Spek zei de winst van zijn par
tij te verklaren uit de opgeko
men vredesbeweging, een be
weging die hij een onomkeer
baar proces noemde.
De kleine christelijke partijen
vertoonden weer een grote
mate van stabiliteit, waarover
ze zich tevreden toonden.
ROTTERDAM De Par
tij van de Arbeid heeft
zijn absolute meerderheid
in de gemeente Rotterdam
verloren. De socialisten
die zich in de Maasstad e-
venals elders herstelden
van de zware klappen van
de Provinciale Staten,
reikten gisteren niet ver
der dan 21 van de 45 ze
tels. In 1978 behaalde de
PvdA in Rotterdam nog
25 zetels. „Maar" zo stel
den burgemeester Bram
Peper (tevens vice-partij-
voorzitter), lijsttrekker
Roel den Dunnen en oud-
burgemeester André van
der Louw tevreden vast:
„De PvdA heeft zetels
verloren, maar klein links
(PSP en CPN) vangt de
schade op".
Grote overwinnaar, zoals
overal in het land, is de VVD
die met het motto '„Vliegveld
Zestienhoven open" een
sprong maakte van 6 naar 9
zetels. Het CDA zakte van 10
naar 9 zetels en D'66 bleef met
2 zetels op het peil van 1978.
Er komt nu volgens VVD-lijst-
trekker Henk Koning in Rot
terdam in ieder geval een sa-
menwerkingscollege op basis
van de formule 4-2-2.
In Groningen is de PvdA voor
het eerst sinds 1972 bereid tot
overleg met alle partijen over
de collegevorming. Bij twee
eerdere raadsverkiezingen ble
ven CDA en VVD buiten spel
staan. De ervaringen binnen
het progressieve college met
D'66 en de CPN hebben nu tot
andere conclusies geleid.
In Haarlem is het opstappen
van twee CDA-wethouders in
1980, omdat zij andere gedach
ten hadden over de wijze van
bezuinigen, de fractie duur ko
men te staan. Drie 'zetels gin
gen verloren. Toch menen bei
de wethouders juist gehandeld-
te hebben. Volgens hen heb
ben andere christelijke partij
en veel CDA-stemmen overge
nomen.
In Dordrecht bestaat weer de
kans op een college van PvdA
en VVD, nu VVD en CDA is
zeteltal (9) gelijk zijn gekomen.
Jn Maastricht claimt de VVD
een zetel in het college, nu de
VVD van twee naar vijf raads-
zetels is gestegen. Het huidige
college van Nijmegen, ge
vormd door CDA, VVD en
D'66, keert waarschijnlijk niet
tqrug, nu de krappe meerder
heid met nog een zetel is ge
daald. In Amsterdam probeert-
de VVD eveneens in het colle
ge te komen, al voelt de PvdA
daar niet veelvoor. De VVD
steeg in de hoofdstad van ze
ven naar tien zetels.
Een college van verliezers
De Leidse politici gaan een lange hete zomer tegemoet.
Voordat Leiden een nieuw college van burgemeenster en
wethouders heeft, zal er nog heel wat water door de Rijn
stromen. Alle partijen die in de race zijn voor één of meer
wethouderszetels zijn het daarover eens.
De verkiezingsuitslag heeft tenminste één mogelijke combi
natie voor een' nieuw college praktisch uitgesloten: een links
meerderheidscollege. Terecht constateren vrijwel alle lijst
trekkers dat de basis daarvoor ontbreekt, mede omdat de
PvdA weinig vertrouwen heeft in nieuwkomer SP. Het past
met name de PvdA dan ook om de voorkeur voor een pro
gressief meerderheidscollege te laten varen en een nieuwe
strategie uit te stippelen.
Wat zijn de alternatieven? Daarvoor geldt een aantal har
de uitgangspunten. De PvdA heeft tot nu toe altijd verklaard
alleen aan een college deel te zullen nemen wanneer zij in
dit college een meerderheid krijgt. Een college zonder de
PvdA stuit op bezwaren van D'66, die als het maar enigszins
mogelijk is, wil vermijden een CDA/VVD- combinatie aan
een meerderheid te helpen. Daarmee blijven slechts twee al-
ternatieven over: een voortzetting van het huidige
PvdA/VVD-college of een PvdA/CDA-college. De liberalen
zullen op grond van hun verkiezingswinst terecht meer
macht in het nieuwe college opeisen, hetzij in de vorm van
een derde VVD-wethouder óf in de vorm van een sterk libe
raal getint collegeprogram. De PvdA weigert echter drie
VVD-wethouderszetels te aceepteren, zodat een rood-liberale
coalitie in een vier (PvdA)-twee (VVD) verhouding een ster
ker VVD-accent zou moeten krijgen dan tot nu toe het geval
was. Daarbij is bekend dat de PvdA nauwelijk van zins is de
rood-liberale samenwerking voort te zetten, vooral niet als
de VVD daarin nog meer invloed zou krijgen dan tot op he
den het geval was. Wanneer de VVD bereid zou zijn het hui
dige aantal wethouderszetels van zes tot vijf terug te bren--
gen, zodat een drie (PvdA)-twee (VVD) verhouding ger 1
creëerd zou kunnen worden, dreigt de PvdA op te lopen te-
gen VVD-burgemeester Goekoop, wiens stem immers bij het
eventueel staken van de steramen de d©orslag_geeft.
R.EST een coalitie tussen PvdA en CDA. Een voor de PvdA
psychologisch niet makkelijk acceptabele combinatie, die
echter wel een duidelijke PvdA-meerderheid in het college
garandeert. En dat is wat de PvdA uiteindelijk wil: macht in
het Leidse stadsbestuur. Daarmee lijkt de al eerder geponeer
de stelling bewaarheid te worden, dat de partij die het mees
te verliest, de grootste kans maakt in september op het plu
che van de collegebanken te mogen plaatsnemen. De ge
schiedenis herhaalt zich: evenals vier jaar geleden zijn het de
verliezers die Leiden voor vier jaar zullen regeren.
Wie uit de uitslag van de gemeenteraadsverkiezingen zin
nige conclusies tracht te trekken voor de landelijke politiek
komt dit keer niet ver. Dat bleek al uit het wat warrige ge
sprek met de leiders van de vier grote Tweede-Kamerfrac
ties gisteravond laat voor de NOS-televisie. De enige consta
tering waar zij het in redelijke mate over eens leken te zijn
was dat D'66 inderdaad aan zijn tweede fatale neergang
blijkt te zijn begonnen. De partij heeft zich onvoldoende ge
worteld, aldus fractievoorzitter Brinkhorst.
De pvda is duidelijk haar dieptepunt gepasseerd en ver
toont een lichte stijging. Daarbij móet bovendien in aanmer
king worden genomen, dat gemeenteraadsverkiezingen voor
de PvdA verhoudingsgewijs altijd een vrij slecht resultaat
opleveren. Over de oorzaak kan men slechts speculeren.
Verband met het opstappen van de PvdA-ministers uit het
kabinet Van Agt-2 is niet onmogelijk, maar is evenmin van
zelfsprekend. Men zou bijvoorbeeld ook kunnen stellen, dat
sinds Den Uyl heeft verklaard te aarzelen over zijn even
tueel komend lijsttrekkerschap, zijn partij weer stijgt in de
kiezersgunst. Maar ook dat is speculatie.
KORTOM: D'66 valt sterk terug, waarbij VVD en PvdA de
buit verdelen, maar voor het overige geeft de stembusuitslag
van gisteren weinig houvast voor de landelijke politiek. Na
de vakantiè ontmoeten we elkaar weer bij de stembus, na
korte en weinig kostbare verkiezingscampagnes, "zo hebben
de leiders van de vier grote fracties ons gisteravond beloofd.
Het is te hopen dat meer kiezers zich dan aangesproken voe
len.
Het blijft zo
DE BILT Het blijft aanhou
dend zonnig en warm met
middagtemperatuur tussen 25
en 30 graden. Aan zee wordt
het in de middag wat minder
warm door een oplandige
wind. Storingen die boven
Noord-Frankrijk en Belgie
ontstaan kunnen net tot ons
land doordringen en een loka
le regen- of onweersbui ver-r
oorzaken. Vannacht daalt de
temperatuur tot ongeveer L7
graden, waarbij zich enkele
mistbanken kunnen vormen.
De wind blijft zwak.
Het zomerweer wordt veroor
zaakt door een omvangrijk ho-
gedrukgebied. waarvan een
centrum boven West-Rusland
ligt en een ander boven
Noord-Scandinavië. Oceaande
pressies blijven het weekeinde
nog op veilige afstand.
Weersgesteldheid ven gisteren
Weer Mas Min Neer-
temp temp «leg
Eelde
Eindhoven
Oen Helder
ADVERTENTIE
Uitsluitend verkrijgbaar bij de vakman: uw drogist
Een produkt van Goupil
Distnbuhe Nederland
Farmaropa BV.
