]DA en PvdA voor jaren uit elkaar
if
Frankrijk neemt geen enkel risico
rond economische topconferentie
3<dward Kennedy maakt come-back
van vredesbeweging
litensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuiteristeBinnenhofbuitenste'Binnen.
p
LUCHTDOELGESCHUT ROND VERSAILLES
GEVOLGEN VAN EEN KLAARGELEGDE BANANENSCHIL
Politiek
Partij
Parlement
aNENLAND/BUITENLAND
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 29 MB 1982 PAGINA 9
ieeft het gezicht van een
e student, over wie zijn
s zich terecht ernstige
n gemaakt hebben, maar
og net op zijn pootjes is
itgekomen. Het getuigt
en te elfder ure bed won-
isbandigheid. Het opval-
van zijn gezicht is ook,
r een eigenaardig soort
overheen ligt, een soort
itigheid, te gering om tot
k te groeien, maar juist
n ckêenoe8 om hem he* ui-
van een betrapte kwa-
te geven".
he
f Ph
)ort«
zacl tl'jke vader van D'66, ra-
?rsch
MIERLO 1
is Hans van Mierlo, de
n ie i
'etypeerd dan Godfried
in 1970 op boven-
wijze heeft gedaan. De
rijving geldt nog steeds,
lismr. H.A.F.M.O. (in de
„S ?ling Haf mo) van Mierlo
■ngt dels twaalf jaar ouder
rden. Je zou er nu alleen
re( oe kunnen voegen dat de
schichigheidsgraad van zijn
oogopslag nog enigszins is ver
hevigd sinds hij het ambt van
minister op zich nam. Voor ie-
mandin zijn positie is dat ove
rigens niet zo erg, want wie
heeft er meer reden, voordu
rend te kijken met een blik
alsof De Bom elk moment kan
vallet dan de minister van de
fensie?
Zou tij in het te vormen tus
sen kabinet van CDA en D'66
aanbtjven of zou hij opstap
pen? Het was een vraag die de
politiike gemoederen het afge
lopen weekeinde sterk bezig
hield. Zondagmiddag, toen
Van \gt ter gelegenheid van
de zaligverklaring van Peerke
Donaers bij de paus op bezoek
was, %ing Van Mierlo op visite
bij L'66-fractieleider Laurens
Jan Brinkhorst. Daar, in de
deftige Haagse wijk Bohemen,
ging in vervulling wat Wim
Kan jaren geleden al zei: ze
dronken een glas, deden een
plas en alles bleef zoals het
was. Kortom, Hafmo besloot te
blijven.
VAN MIERLO 2
Om het voor de buitenwereld
spannend te houden hield de
minister het nieuws echter nog
een dag lang voor zich. Het ge
volg daarvan was dat maandag
in alle kranten de onzekerheid
over de aard van Van Mierlo's
beslissing nog uit de kolom
men droop en dat menige par
lementaire journalist zich liet
verleiden tot weddenschappen,
waarvan de inzet varieerde
van grote melk-hazelnootre-
pen tot flessen Beaujolais Vil-
lages 1978. De persconferentie,
waarop Hans maandagmiddag
zijn besluit bekend maakte,
was zo druk bezocht dat het
leek of hij zou gaan aankondi
gen dat hij het leger wilde op
heffen. Toen hij inplaats daar
van met veel omhaal van
woorden bekend maakte dat
hij had overwogen zichzelf op
te heffen, maar het bij nader
inzien toch maar niet had ge
daan, had hij het weer hele
maal: die blik van de betrapte
kwajongen. Een kwajongen
die op het punt had gestaan
van het schoolplein weg te lo
pen, maar daarvan was weer
houden doordat de meester
hem in de gaten kreeg. En die
vervolgens na een gesprek met
de meester verklaarde dat hij
voortaan op het plein op de
uitkijk zou blijven staan om te
voorkomen dat anderen zou
den weglopen. Jammer. We
hadden al een woordgrapje in
gedachten voor het geval hij
tóch zou opstappen: Hafno.
Drie dagen later deelde de
fractievoorlichter van D'66 de
pers mee, dat Van Mierlo plot
seling in een Amsterdams zie
kenhuis was opgenomen we
gens een ontsteking aan een
bil. Welke?" vroegen wij
eensgezind. „Links", luidde
het antwoord. Hadden we al
gedacht.
VAN AGJ
Dinsdagavond reisde een
handvol journalisten af naar
Roermond waar Donderse
Drieske, zojuist terug uit
Rome, een gezelschap van
Limburgse ondernemers zou
gaan toespreken. Het onder
werp van zijn redevoering was
weliswaar de sociaal-economi
sche situatie in het algemeen
en in Limburg in het bijzon
der, maar bij schoenmaker
Dries weet je nooit van tevo
ren of hij zich bij zijn leest zal
houden. Wellicht zou hij tus
sen de cijfers door in ferme
bewoordingen zijn visie geven
op de malaise in politiek Den
Haag. Op naar Roermond dus.
Het werd een vergeefse reis.
Op het marktplein van de
oude bisschopsstad trok de de
missionaire premier onder
fanfaregeschal en tromgeroffel
een paar rondjes op een hem
haastig aangereikte racefiets,
nam een vlaai in ontvangst en
sprak vervolgens in een aan
palend zaaltje zijn gehoor toe
over het aangekondigde on
derwerp, zonder een woord
aan het adres van PvdA, VVD
of D'66 te uiten. Ook toen de
aanwezige journalisten hem
tot een politieke uitspraak pro
beerden te verlokken, bleef hij
onvermurwbaar. „Ik speel nu
Dries de Zwijger", sprak hij,
terwijl de bekende raadselach
tige glimlach zijn mondhoeken
krulde.
STEENKAMP
Natuurlijk zweeg De Zwijger
niet voor niets. Hij was zich
ervan bewust, dat hij binnen
niet al te lange tijd zou worden
benoemd tot kabinetsforma
teur. Hij zou verder moeten
bouwen op de smalle funda
menten die informateur Steen
kamp had gelegd voor een tus
sen kabinet van CDA en D'66.
Elk verkeerd woord zou die
klus nog meer kunnen be
moeilijken. Mondje dicht dus.
Van Agts formateurschap was
inderdaad niet ver meer. Nau
welijks een etmaal later rond
de Steenkamp zijn informatie
werk af, toog naar Huis ten
Bosch om de koningin zijn
eindverslag aan te bieden en
gaf vervolgens een persconfe
rentie waarbij hij het volste
vertrouwen uitsprak in het
werk van de formateur en de
spoedige komst van het tus-
senkabinet.
Terloops meldde Steenkamp
dat hij tijdens zijn tien dagen
durende informatie-arbeid ook
fanmail had ontvangen. Jawel,
zeker veertig onbekende Ne
derlanders hadden hem per
brief of briefkaart sterkte toe
gewenst. En dat niet alleen.
Weet u, dames en heren, wat
ze nog méér schreven?", vroeg
Steenkamp, opgetogen rond
kijkend. Hij hief een vuist en
riep: „Sla d'r op'. Vooruit met
de geit! Pak dat zaakje maar
eens flink aan! Maak een ein
de aan dat gedonder daar!
Zorg dat er gauw weer gere
geerd wordt!". Uit de vuist
sprong een wijsvinger tevoor
schijn, die priemend in de
richting van de verzamelde
media vertegen woordigers
wees. „Dat soort dingen schre
ven ze! Nou, dat wil toch wel
wat zeggen over de manier
waarop veel mensen tegen de
politiek aankijken, nietwaar?".
Steenkamp ging en Van Agt
kwam en een grote stilte daal
de neer over het Binnenhof.
De formateur weigerde bij de
aanvang van zijn werkzaam
heden een persconferentie te
geven, trok zich terug in het
Catshuis. ontbood fractieleider
na fractieleider en kandidaat-
minister na kandidaat-minis
ter en wilde donderdag alleen
aan een radioverslaggever
'kwijt dat hij vóór Pinksteren
klaar hoopte te zijn. Dat klonk
toen nog rijkelijk optimistisch.
Maar rond Donderse Drieske
stapelen de wonderen zich nog
altijd op.
DICK VAN RIETSCHOTEN
postbode mocht gistermorgen alleen na uitvoerige controle door twee politemannen het ter
van het paleis van Versailles betieden. Sinds afgelopen maandag zijn paleis en park herme-
afgesloten: een van de veiligheidsmaatregelen rond de economische topconferentie, die vol-
weekeinde in Versailles wordt gehouden.
PARIJS Rond de top
conferentie van de grote
industrielanden die vol
gend weekeinde in het
kasteel van Versailles
wordt gehouden zijn op
nieuw problemen gerezen.
De middenstanders in
Versailles zijn verbolgen
over de „krankzinnige
veiligheidsmaatregelen"
en de Amerikanen zijn ge
prikkeld omdat de Franse
regering een speciaal
Amerikaans informatie
centrum wil saboteren.
De protesten van de plaatselij
ke middenstand en het gehar
rewar rond het Amerikaanse
perscentrum nemen echter
niet weg, dat Franse autoritei
ten alle mogelijke voorzorgs
maatregelen treffen om te
voorkomen dat de veiligheid
van de bezoekende regerings-
en staatshoofden gevaar zou
lopen. Naast uitgebreide vei
ligheidsmaatregelen, waarmee
sedert februari een begin is ge
maakt, is nu dan ook lucht
doelgeschut rond het kasteel
van Versailles in stelling ge
bracht. Het nabij gelegen
vliegveld van St. Cyr l'Ecole
wordt gedurende de gehele
conferentie, die drie dagen zal
duren, gesloten.
Verschillende regimenten van
de republikeinse garde zijn be
last met de interne veiligheid,
terwijl eenheden van de op
roerpolitie de omgeving bewa
ken en alle mogelijke lan
dingsplaatsen voor niet ge
wenste helikopters afsluiten.
De rijkspolitie controleert on
ophoudelijk de officiële toe
gangswegen naar het kasteel,
terwijl alle gebouwen en ho
tels in de stad geregeld door
rechercheurs van de veilig
heidsdienst geïnspecteerd wor
den.
De gendarmerie houdt toezicht
op alle toegangswegen tot de
stad en tal van apparaturen
om explosieven op te sporen
zijn in Versailles aangekomen.
Tenslotte is eenuitzonderlijk
uitgebreide medische hulpor
ganisatie op touw gezet. Op de
militaire luchtbases in de om
geving worden onderschep
pingstoestellen in paraatheid
gehouden om elke poging een
actie vanuit de lucht op het
kasteel te ondernemen in de
kiem te smoren. Mocht er on
verhoopt toch nog iets mis
gaan dan staat er een uitge
breid medische team klaar, dat
speciaal voor de komende eco
nomische topconferentie is sa
mengesteld
Ongeruste winkeliers
De winkeliers in Versailles
menen dat zij door de uitge
breide politiemaatregelen,
zoals het opstellen van zes
luchtafweerbatterijen en ra
ketten, hun verkoop niet ten
goede komt. Zij winden zich
vooral op over het feit dat be
gin deze week het kasteel en
park in Versailles werden ge
sloten tot na de conferentie.
Zo'n 120.000 bezoekers worden
weerhouden naar Versailles te
komen en dat betekent een
niet geringe daling van de om
zet. Zij willen dan ook dat de
regering hen schadeloos stelt.
De Franse regering is zelf niet
gelukkig met de inrichting
van een perscentrum voor 300
Amerikaanse journalisten en
technici van radio en televisie
in een groot hotel in Parijs. De
Fransen zijn bang dat de Ame
rikanen, net zoals verleden
jaar in Ottawa, de berichtge
ving over de top zullen gaan
overheersen. De Franse auto
riteiten hebben een volledig
uitgerust perscentrum inge
richt in de naast het kasteel
van Versailles gelegen Oran-
gerie. Zij zeggen dat zij het
niet kunnen dulden dat er dis
criminatie onder de persverte
genwoordigers zal zijn en gaan
ervan uit, dat elke journalist
dezelfde mogelijkheden moet
hebben kennis te nemen van
alle verklaringen, publicaties,
communique's en persconfe
renties en alle officiële figuren
op voet van gelijkheid moet
kunnen benaderen.
Rel
Een Franse regeringsvertegen
woordiger heeft laten weten
als de Amerikanen doorgaan
met de inrichting van hun ei
gen perscentrum er tegen
maatregelen genomen zullen
worden. Hij sloot het blokke
ren van alle kabelverbindin
gen niet uit. Dit kan nog een
aardige rel worden, omdat de
Amerikanen rustig doorgaan
met de inrichting van het
perscentrum in het Meridien-
-hotel. Teneinde hun eigenzin
nig te rechtvaardigen, wijzen
de Amerikanen erop dat presi
dent Reagan eigenlijk drie be
zoeken komt afleggen. Het
eerste bezoek wordt met diens
aankomst in Frankrijk op 2
juni afgelegd, het tweede be
treft de conferentie zelf en het
derde bezoek betreft de keren
dat Reagan en zijn vrouw Pa
rijs zullen aandoen.
JAN DRUMMEN
ontakte
[LCH)
HINGTON Senator
rd (Ted) Kennedy is te-
an weggeweest. De man,
1980 met gemak door
y Carter werd verslagen
strijd om de Democrati-
presidentskandidatuur,
Weer in het centrum van
litieke belangstelling.
presidentsverkiezingen
84 zijn nog ver weg,
als die vandaag zouden
n gehouden, dan gooide
Kennedy hoge ogen. Hij is
recente opiniepeilin-
liet alleen de aanvoerder
et groepje Democratische
daten, ook zou bij presi-
ruim verslaan.
el Reagan zich nog niet
aangemeld voor een
tweede termijn en velen dat
ook nogal onwaarschijnlijk
achten, staat hij vooralsnog te
boek als de Republikeinse top-
kandidaat.
Campagne '80
Kennedy's politieke vijanden
wijten er echter onmiddellijk
op, dat Kennedy in de opinie
peilingen van 1979 ook ver
voor lag op Carter. In feite le
ken Carters dagen geteld, toen
Kennedy in november 1979
zijn kandidatuur officieel aan
kondigde. Vanaf dat moment
echter ging het bergafwaarts
met Kennedy. Om te beginnen
werd hij sterk gehandicapt
door het feit dat zijn ideeën
nauwelijks van die van Carter
verschilden. Daarbij kwam dat
het Chappaquiddick-ongeluk
uit 1969 weer werd opgera
keld. Kennedy's campagne
verwaterde. Zijn rede op de
Democratische conventie in
New York, waarin hij bekend
maakte Carter verder te steu
nen, toonde nog een maal de
zelfverzekerde Edward Ken
nedy zoals veel Amerikanen
hem kennen. Maar toen Rea
gan en zijn conservatieve troe
pen eind 1980 stormenderhand
Washington waren binnenge
trokken, bleef het geruime tijd
stil rond de senator uit Massa
chusetts.
Na een jaar Reagan is Edward
Kennedy een van de belang
rijkste woordvoerders gewor
den van de Democratische op
positie. Opvallend is, dat hij
zich een veel rustiger en min
der hoogdravende spreekstijl
heeft aangemeten. Bovendien
heeft hij zijn oude „hangijzers"'
als een nationaal gezondheids
plan, belastinghervormingen
en controle op energieprijzen
een beetje naar de achtergrond
gedrongen. Edward Kennedy
is een van de leiders geworden
van de politieke tak van de
anti-nucleaire beweging in de
Verenigde Staten. Op de vleu
gels van deze in korte tijd tot
ongekende omvang gegroeide
vredesbeweging is Kennedy
de terugweg naar een politieke
toppositie ingeslagen.
Obstakels
Er liggen nog vele obstakels op
Kennedy's pad naar de presi
dentsverkiezingen van novem
ber 1984. Als hij zoals in
1979 zélf al geen obstakels
opwerpt, dari zal hij allereerst
hebben af te rekenen met een
aantal zware rivalen in eigen
kring. Oud vice-president
Mondale is al ruim anderhalf
jaar bezig een goed geoliede
politieke organisatie op te bou
wen. Andere Democratische
kandidaten als de senatoren
Gary Hart uit Colorado en
John Glenn uit Ohio worden
door waarnemers grote moge
lijkheden toebedacht. Met
name voormalig astronaut
John Glenn, een nogal conser
vatieve Democraat, wordt
vanwege zijn „Eisenhowe-
r-achtige" voorkomen tot de
kansrijke outsiders gerekend.
Hoewel de conservatieve golf
in de Verenigde Staten al
weer over zijn hoogtepunt
heen lijkt, wordt bijvoorbeeld
Kennedy's progressieve imago
door velen toch als een handi
cap beschouwd. Hoe zwaar dat
imago weegt zal eind dit jaar
wel blijken, wanneer in no
vember verkiezingen voor de
Senaat worden gehouden. Een
nieuwe ruime zege in zijn
thuisstaat Massachusetts zal
hem ongetwijfeld aanzienlijk
helpen voor het „grote kar
wei" in 1984.
Op de vleugels van
de vredesbeweging
is Edward Kennedy,
na zijn nederlaag tij
dens de Democrati
sche voorverkiezin
gen. bezig aan een
come-back in de
Amerikaans politiek.
Samen met senator
Mark Hartfield
(links) heeft hij on
der meer een plan
ingediend om tot
een onmiddelijke
bevrijzing van de
zowel de Ameri
kaanse als de Rus
sische kernwapens
te komen. Hoewel
het plan niet is aan
vaard, heeft de ge
nuanceerde hou
ding van Kennedy
zijn positie als voor
man van de Demo
cratische oppositie
tegen de regering
Reagan aanmerke
lijk versterkt.
t?
r „Op elk mo-
Postt*t dat men bij het CDA
<ErHak anders taxeert of dat
_-in de Partij van de Ar-
IZAAM de zaak anders taxeert,
jVeens ^reu^ er- Zo'n breuk is
bl inl.l ,makkelijk te maken.
Haag. Js Seen kunst aan. Elke
lenschil is zo gelegd".
wet# het woord is Hans Wie-
berfoormalig politiek leider
le VVD, in gesprek met
weekblad Vrij Neder-
sai( Het interview is niet
•hurelP1 curieus vanwege het
i458,vme van beroepspoliticus
04i60-*r aan alle kanten af-
-pt, maar ook omdat het
aoefoord geeft op een paar
tiende vragen die poli-
Den Haag zich had ge-
Inderdaad, als hij de
BrVIC^ietscrisis had zien aan-
I2031den was hij geen commis-
ïuurè» van de koningin in
'land geworden. Inder-
j hij praat regelmatig
m'inister-president Van
Agt. „Gewoon gezellig hier
thuis, of in Den Haag.
Echt een avond goed pra
ten".
Met deze wetenschap kun
nen uit dit stukje dialoog een
paar dingen worden opge
maakt. Ten eerste: volgens
één van de best geïnformeer
de politici loerden zowel
CDA als PvdA op een kans
om het tweede kabinet-Van
Agt onderuit te halen. Ten
tweede: die kans is plotseling
gekomen, in elk geval na
Goede Vrijdag, toen CDA,
PvdA en D'66 het in beginsel
eens waren geworden over
de inhoud van de Voorjaars
nota. „Maar daarna is het
heel snel naar een diepte
punt in de onderlinge ver
houdingen gegaan. Ik laat in
het midden van welke kant
dat is aangezet. Het weinige
onderlinge vertrouwen dat
er was, is als sneeuw voor de
zon verdwenen," aldus Wie-
De schuldvraag zullen ook
wij maar niet proberen te
beantwoorden. Na 9 april
heeft iemand besloten een
bananenschil klaar te leggen
en daar is iemand anders
over uitgegleden. Maar we
zullen ons wel bezig houden
met de gevolgen van deze
slippartij, omdat CDA en
PvdA daardoor te ver uit el
kaar gegleden zijn om in de
nabije toekomst weer tot een
coalitie te kunnen komen.
Dries van Agt lijkt er niet
onder te lijden. Denken we
even terug aan een uitspraak
van hem in Balikpapan op
Kalimantan (Borneo) in 1980,
dan is dat ook logisch. Ook
toen al probeerde de premier
zijn partij ervan te overtui
gen dat zij zich voor de ver
kiezingen moest uitspreken
voor samenwerking met de
VVD. Het massale protest in
de CDA-subtop maakte dat
hij zijn woorden moest terug
nemen. Het CDA was een
centrumpartij en wenste dat
te blijven. De lijsttrekker
had zich daar maar bij neer
te leggen. De uitslag van de
verkiezingen in mei 1981
stelde de subtop in het gelijk.
CDA en VVD hadden samen
geen meerderheid meer,
D'66 zat vast aan de PvdA en
dus resteerde alleen de mo
gelijkheid van een centrum
linkse samenwerking. Nu,
door die slippartij in het
Catshuis, is de kans daarop
even groot als de kans dat
Nederland straks wereld
kampioen voetbal wordt.
Polarisatie
De PvdA zal er evenmin erg
rouwig om zijn dat het twee
de kabinet-Van Agt niet
meer bestaat. Gedurende de
acht maanden dat Dries van
Agt en Joop den Uyl elkaar
het leven zuur maakten in
het Catshuis, kregen de so
ciaal-democraten klap op
klap. Als de Statenverkiezin
gen ook voor de Tweede Ka
mer hadden gegolden, zou de
PvdA nu nog slechts 34 ze
tels hebben. De belangrijkste
oorzaak daarvan was de in
terne verdeeldheid en de
verziekte verhouding met de
vakbeweging, die beide weer
het gevolg waren van het
feit dat Den Uyl en de zijnen
in het kabinet alleen die pos
ten hadden verworven, waar
gehakt en gesneden zou moe
ten worden.
Nu heeft de PvdA de tijd om
orde op zaken te stellen in
eigen gelederen en de ban
den met de FNV te verstevi
gen. Dat proces moet ertoe
leiden dat de PvdA zich in
de verkiezingsstrijd steeds
meer tegen het CDA zal
gaan afzetten. Uiteindelijk
zal dat er wel toe leiden dat
beide partijen frontaal tegen
over elkaar komen te staan.
Dat is temeer zo, omdat de
sociaal-democraten niet echt
de fiducie hebben dat zij bij
de verkiezingen een over
winning zullen behalen.
Diep in hun hart zijn zij er
van overtuigd dat CDA en
VVD opnieuw een meerder
heid zullen verwerven en
dus samen, al dan niet met
D'66 erbij, weer zullen gaan
regeren. Dat schept ook de
mogelijkheid dat de PvdA
zich een nieuwe lijsttrekker
zal kiezen: iemand die in te
genstelling tot Den Uyl wel
bereid is tot (harde) polarisa
tie.
Daarmee lijkt de landspoli-
tiek voor de eerstvolgende
vier jaar wel in kaart ge
bracht. Verder vooruit kij
ken is niet mogelijk, omdat
het niet in de aard van de
christen-democratie ligt zich
voorgoed in het rechtse
kamp te vestigen. Dat is ge
bleken in het begin van de
jaren zeventig. Onder leiding
van Norbert Schmelzer had
de KVP in 1967 (in de be
faamde Nacht) heel bewust
tegen de PvdA en voor de
VVD gekozen. Het gevolg
was het kabinet-De Jong en
het kabinet-Biesheuvel.
Maar toen in 1972 de drie
confessionele partijen en de
liberalen samen geen meer
derheid meer hadden in de
Tweede Kamer, ging
Schmelzer onverbiddellijk op
de schroothoop, evenals zijn
collega Biesheuvel bij de
ARP. Zij waren obstakels ge
worden op de weg terug naar
de Partij van de Arbeid en
dienden dus te worden opge
ruimd.
Een dergelijk gebeuren zou
nog worden bevorderd, door
dat er ook nog iets anders
mogelijk is. Als de VVD in
een vierde kabinet-Van Agt,
evenals in het eerste kabinet
van die naam, electoraal ver
lies gaat lijden, dan zal de nu
al bestaande neiging om het
dan toch eens met de PvdA
te gaan proberen en het
CDA buitenspel te zetten,
worden versterkt.
Maar laten we het koffiedik
tenslotte voor wat het is (on
doorzichtig en nogal vies
drab), dan kunnen we wel
vaststellen dat de politieke
situatie op dit moment onge
woon duidelijk is. Wie een
rechts beleid gevoerd wil
zien, weet precies waar hij
straks op moet stemmen en
wie het omgekeerde wil,
weet dat ook. Het gevolg van
die duidelijkheid zou wei
eens kunnen zijn dat D'66,
als enige partij, die geen dui
delijke koers heeft, vermalen
wordt in het geweld. Nu al
zijn er tekenen dat zowel
PvdA als VVD hele rissen
kiezers weghalen bij de De
mocraten.
RIK IN T HOUT
