Britse critici proheren
me te begraven als
een angry young man''
Italiaanse Shakespeare als
klapstuk in Holland Festival
JONG ORANJE DERDE
Lindsay Anderson:
De dans om de dans
KUNST
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 28 MEI 1982 PAGM
CANNES Lindsay Andersons carriere begint net na de Tweede
Wereldoorlog met korte films waarvoor hij talloze festivalprijzen
krijgt. Satire en lyriek met een humanistish wereldbeeld wisselen
elkaar af. In 1956 vestigt hij samen met Tony Richardson en Karei
Reisz (van "The French Lieutenants Woman") de beweging van
„Free Cinema". Parallel met in Frankrijk de „Cinema Verité" en in
Amerika „Direct Cinema". Dan al heeft de nu grijze, 59-jarige ci
neast het stempel van „Anry Young Man".
Uit diezelfde tijd dateren zijn
eerste grote theaterregies
waarvan hij nu zegt: „Theater
js een utstapje om heerlijk
met acteurs bezig te zijn. Veel
gemakkelijker dan film want
je bent uitvoerder. Ik zal
nooit zelf toneelstukken
schrijven, hoeveel artikelen,
boeken en filmscenarios ik
ook heb geschreven. Theater
is voor mij bijna sociaal bezig
zijn. Film daarentegen bete
kent „auteur zijn": het hele
proces van het idee tot het
eindpunt".
In 1963 debuteert hij verras
send met zijn eerste lange
speelfilm: „This Sporting
Life", nog steeds een klassie
ker. Dan volgen,, The White
Bus" (1965), „If" (Gouden
Palm in Cannes 1969), „O
Lucky Man" (1972) en nu
,3rittannia Hospital", een da
verende satire op de Engelse
„Way of Life" maar ook over
de corruptie van macht en de
zelfvernietigende gekte van
het mensdom.
Lachen
Lindsay Anderson: „Iedereen
is gek maar we kunnen er
nog om lachen".
De kleine grijze nestor van de
Britse cinema is uitgeput als
ik hem eindelijk te spreken
krijg. „Cannes is een veldslag.
Praten, mensen, duwen en
drukken.
Stompzinnige persconferen
ties en critici te woord staan
die je komen vertellen dat je
film over de nationale ge
zondheidszorg gaat Critici
kunnen niet meer kijken.
Vooral Britse critici zijn een
ramp. Daarbij haten ze Britse
cinema. Ze zullen niets doen
om hun eigen produkt te, hel
pen. Maar we hebben ze te
ruggepakt in Britannia Hospi
tal. De twee grootste gekken
heten prof. Millar en dr.
Houston naar de twee belang
rijkste redacteuren van Sight
an Sound: Jonathan Millar en
Penelope Houston. Alleen
vraag ik me af of ze het door
zullen hebben".
Agressief
Lindsay Anderson grijnst Hij
ziet grijs van ellende en ver
moeidheid maar blijft agres
sief en dynamisch. „Die idio
ten zetten me bij als de laatste
angry young man. Zoiets als
een grafsteen. Maar ik laat
me niet bijzetten. Stempels lij
ken veilig voor critici. Maar
ik blijf zelf liever geloven in
mijn werk als in de doos van
Pandorra".
Uw films zijn steeds grimmi
ger geworden ondanks alle
karikaturen en grappen. In
Brittannia zijn we getuige van
de totale anarchie en idiotie.
Een zeer zwarte komedie.
Anderson: „Pessimisme of op
timisme zijn begrippen waar
ik niet mee werk. Vitaliteit is
mijn toetssteen.
En lachen beschouw ik als
een zeer positieve reactie. Die
keuze heb je altijd. Oscar Wil
de zei: „Het leven is een tra
gedie voor mensen die voelen
en een komedie voor hen die
denken. Ik beschouw mijn
laatste film als een werkstuk
voor mensen die denken of
willen gaan denken. Waarom
zou ik huilen? Huilen lijkt me
geen zinnige reactie op dit
moment. Deze wereld voor
krankjorume geesten en ab
surde toestanden leent zich al
leen nog voor harde en zwar
te satire. Nee, het is geen ont
snapping maar een soort zui-
verendfe reactie. Uitlachen en
lachen om. Je kijkt de werke
lijkheid aan en drijft de spot
ermee".
(,TiNlVERSAJ#f
46 Cannes
Lindsay Anderson: „Enge
land een uitgeput land, dat
leeft in de nostalgie van een
verloren keizerrijk".
U heeft altijd gezegd: Ik ben
humanist, ik houd van men
sen.
„Humanisme deugt niet als
het alleen maar liefde bete
kent. Een humanist heeft een
haat-liefde verhouding met de
mensheid en druft de werke
lijkheid aan te zien. Wie al
leen liefheeft en niet haat
wordt een sentimentele
dwaas. En dat is geen cynis
me".
Meer dan waanzin
Lindsay Anderson: „Mijn film
gaat natuurlijk over veel
meer dan waanzin in en rond
een ziekenhuis dat koninklijk
bezoek verwacht en waar een
Frankenstein-achtig genie
idiote en onmenselijke plan
nen uitbroedt. Het belangrijk
ste thema is de corruptie van
de macht. Macht en zeker ab
solute macht, corrumpeert per
definitie. Let maar eens op
mijn manier van kijken naar
de massa. De demonstranten
en vakbondsmensen zijn vol
Jonker blijft bij
AZ '67
ALKMAAR AZ '67 is erin ge-
slaagd Jos Jonker tot andere ge
dachten te brengen en hem een-
contract voor volgend seizoen te
laten tekenen. Jonker had te
kennen gegeven te willen stop
pen met topvoetbal en terug te
keren naar zijn vroegere ama
teurclub Vitesse '22.
Intussen heeft Johnny Metgod
overeenstemming bereikt over
een transfer naar Real Madrid.
De Spaanse topclub en AZ '67
moeten het nog wel eens worden
over een transferbedrag van 1,8
miljoen gulden.
Vragen rond schorsing Peters
ZEIST Jan Peters, die zatrdag in zijn laatste wedstrijd
voor AZ zijn derde gele kaart van het seizoen ontving, is
door de tuchtcommissie van de KNVB voor vier wed
strijden geschorst. De kans bestaat, dat de naar Genua
getransfereerde middenvelder de eerste vier wedstrij
den van de nieuwe Italiaanse competitie aan de kant
moet blijven. In principe nemen buitenlandse voetbal
bonden schorsingen over.
KNVB-woordvoerder Van Zon: „In principe gebeurt
het, maar de Engelse bond nam onlangs de schorsing
van Martin Jol ook voor kennisgeving aan. Jol, in Ne
derland geschorst, mocht bij West Bromwich vrolijk
voetballen zonder dat hij zijn schorsing had uitgezeten".
Peter van der Hengst van PEC Zwolle kreeg voor zijn
rode kaart vier wedstrijden schorsing en 250 gulden
boete, terwijl de uit het veld gestuurde voorstopper Mos-
tert van FC VVV vijf wedstrijden schorsing kreeg.
Overige straffen: FC Utrecht: Gerard van der Lem, 3
wedstrijden plus 400 gulden boete; DS '79: Cor Lems, 4
wedstrijden plus 200 gulden boete.
TOULON Jong Oranje heeft
strafschoppen nodig gehad om
zich van de derde plaats te ver
zekeren in het internationale
toernooi van Toulon. Na de re
glementaire speeltijd was de
stand 11 tegen Oost-Duits-
land, dat met een hechte defen
sie als basis, meteen in de aan
val trok. Nederland dreigde
enigszins overspoeld te worden,
maar na enkele minuten was de
organisatie achterin sluitend en
konden de meeste Oostduitse
aanvallen goed worden opge
vangen.
„Op de counter" spelen was
toen het parool van Jong Oran
je. Dat had in de zeventiende
minuut al succes. Gert Kruys
(FC Utrecht) maakte dankbaar
gebruik van de ruimte op het
middenveld. Hij kon vrij opko
men en ontving de bal met al
leen doelman Muller nog voor
zich. Beheerst zette Kruys Mul
ler op het verkeerde been,
waarna hij inschoot: 10.
Oost-Duitsland maakte vlak
voor rust gelijk. De alleszins
verdiende treffer werd gemaakt
door Schlunz. In de 62e minuut
viel bij Oost-Duitsland spelma
ker Ernst uit, waardoor de orga
nisatie wegraakte. De Neder
landse ploeg kon daar echter
niet van profiteren. Integen
deel, Steinborn kreeg tegen het
einde nog een magnifieke kans,
toen doelman Metgod de bal uit
een afstandsschot losliet. De
Oostduitse linkerspits miste
echter, waardoor uiteindelijk
strafschoppen de beslissing
moesten brengen. Nederland
deed dat beter dan de Oostduit
sers en zegevierde met 32.
Opstelling Jong Oranje: Metgod;
Ronald Koeman, Rutten, Van
der Ven, Koeman; Suvrijn,
Kruys, Steinmann; Valke, Hof
man, Van der Gijp.
Joegoslavië greep de eindzege
door na een eindstand van 22,
ook via strafschoppen Tsjecho-
slowakije met 43 te verslaan.
Eindstand: 1. Joegoslavië; 2.
Tsjechoslowakije; 3. Nederland;
4. Oost-Duitsland.
ledig te manipuleren. Ik stuur
ze alle kanten op. Iedereen
met een grote bek pompt slo
gans in ze. Het ene moment
zijn vakbonden loyaal aan de
ziekenhuisautoriteiten, het
volgende momenten brullen
ze over fascistische varkens
en uitbuiters en willen ze een
worstje meer bij het ontbijt.
Het is de wijze waarop Sha
kespeare de massa laat zien in
Julius Ceasar: Altijd te mani
puleren en met leiders die al
tijd omkoopbaar zijn".
Een verwijt van sommige cri
tici in het Franse kamp is uw
moralisme. De film zou met
name aan het slot te bood
schapperig zijn.
Anderson: „Je doelt op de
rede van prof. Millar die nog
eens even de waanzin van
deze wereld op een rijtje zet.
Ik ben geen moralist want in
de volgende scène toon ik dat
diezelfde Millar de grootste
.gek van het zootje is. Maar
bedenk wel dat het menselijk
gedrag op de rand van de
21ste eeuw zo extreem en ge
vaarlijk is, dat alleen maar
via schokeffecten de mens
heid nog wakker kunnen
schudden. Kijk naar de actua
liteit van de Falklands. Dat is
toch waanzinnig wat daar ge
beurt? Margaret Thatcher is
het levende bewijs van het
verval van Britse tradities en
waarden. Want vergis je niet.
In wezen laat ik zien hoe de
zogenaamde bewakers van de
Britse tradities, juist die grote
tradities, die ik als humanis
tisch beschouw, verraden en
verkopen. Als dat moralis
tisch heet, ben ik een mora
list. Maar dan zijn alle kunste
naars moralisten omdat ze iets
te vertellen hebben over
mens en maatschappij en wil
len dat er geluisterd wordt".
Bittere grijnslach
In al uw films, en met name
vanaf IF, toont u het faillisse
ment van revolutie en verzet.
Een nogal pessimistische kijk
op het leven, die hier tot een
bittere grijnslach verwordt.
Anderson: „Overal om je
heen zie je hoe het verzet te
gen macht gemanipuleerd en
misbruikt wordt. Een echte
revolutie betekent optimale
Meeste treffers
Tijdens het WK in 1954 zijn
de meeste doelpunten ge- rfc*
maakt. In 26 wedstrijden pS
scoorden de deelnemende /#r
landen bij elkaar 140 keer.
een gemiddelde van 5,38
per wedstrijd. Het WK van
1974 in West-Duitsland was
het minst produktief. In 38
wedstrijden 97 doelpunten,
een gemiddelde van 2,55
per duel. Vier jaar geleden
in Argentinië werden in to
taal vijf treffers meer ge
maakt.
Miljanic terug naar Madrid
Miljan Miljanic, de 52-jarige coach van Jogoslavië i
erop terug te keren in Madrid: als winnaar of numnI
twee van groep 5. Madrid is immers de plaats waar hijI
trainer grote triomfen heeft gevierd. Hoewie de nation
ploeg bij het WK 1974 in West-Duitsland niet opmerkel
presteerde, was de reputatie van Miljanic toch zodanige
Real Madrid hem binnenhaalde. Drie seizoen werktè:
Joegoslaaf in de Spanse hoofdstad, met als resultaat t\i
kampioenschappen en één beker. Op het moment dat hij
zijn geboorteland terugkeerde als bondscoach, stond Ji AS]
goslavië 23e op de (officieuze) Europese ranglijst. In de tfor
mer van 1981 als derde. HF)
De Zwijger uit Friaul
AMSTERDAM - Richtte voor het toneelgebeuren het
Holland Festival zich vorig jaar tot het Duitse aan de
weg timmerende theater, zoals de ook nu weer aan
wezige Berlijnse „Schaubtlhne am Halleschen Ufer",
dit jaar wil men ook niet voorbijgaan aan het randto-
neel in het Duitse taalgebied. Onder die noemer
wordt naar ons land gehaald de „Freie Gruppe" van
George Tabori, die hier eerder opzien baarde en ook
al een werkterrein vond. De nadruk in de toneelpro
grammering valt evenwel op Italiaans werk, met
name „La Compagnia del Collettivo Teatro Due uit
Parma", die een eigen versie van Shakespeare biedt
in voorstellingen van Hamlet, Macbeth en Hendrik
IV. Mogen we de verhalen geloven, dan gaat het hier
om klapstukken.
Naar verluidt krijgen we een
Shakespeare te zien met alle
respect voor de oorspronkelij
ke tekst en toch in een toneel
vertaling, die wordt omschre
ven als on-literair. Genoemde
groep brengt jaarlijks een
Shakespeare en beoogt daar
mee de menselijke en histori
sche werkelijkheid van de au
thentieke stukken om te zet
ten in hedendaagse en bittere
satire op huidige politieke
strevingen. Maar dat dan wel
in een vorm, die elementen
van vanouds het straattoneel
in zich draagt.
Prof. M. Sintich, directeur
van het Italiaanse Culturele
Instituut, lichtte bij deze Ita
liaanse wijze van toneelspelen
toe, dat leven en theater in
zijn land en bij zijn volk in el
kaar overlopen. „Als Neder
landers het leven willen zien,
moeten zij naar het theater
toe. In Italië is dat net anders
om. Daar leeft het theater op
straat", aldus prof. Sintich, die
hieraan toevoegde, dat als
Shakespeare nog zou leven hij
zeker naar deze Italiaanse
voorstelingen zou komen kij
ken.
Kreeg hij tegengeworpen:
„Maar nu hij dood is, draait
hij zich misschien wel in zijn
graf om".
Prof. Sintich: „Er bestaat bui
ten Italië wel meer kritiek op
de Italianen. Ten onrechte.
Per honderd jaar ontstaat er
een genie, maar alleen als aan
het individu alle ruimte
wordt geboden. Daarom ge
ven wij de mens als persoon
alle vrijheid en nemen we het
risico op de koop toe, dat er
niets uit komt".
Behalve deze Shakespeare-
vertoningen komt er nog een
aantal Italiaanse groepen met
hedendaags toneel naar ons
land, waaronder de opmerke
lijke poppen- en marionetten
voorstellingen van „Puppi e
Fresedde" uit Florence en
„Campagnia Marionettistica"
uit Milaan.
Zuidamerikaans toneel wordt
als een verhaal apart naar ons
land gehaald. De kennisma
king ermee voltrok zich in
Berlijn, waar op het Horiz<*n-
te-festival bindingen werden
gelegd tussen het Europese en
het Zuidamerikaanse toneel
circuit. Brazilië zendt de
„Gruppo Macunaima", Mexico
Schotse supporters
De supporters, die deze zomer het nationale elftal J. ran
Schotland in Malaga, komen aanmoedigen, krijgen vanfUH
Spaanse overheid speciale aandacht. Het stadsbestuur
Malaga krijgt zelfs hulp van een ex-politiefunctionaris nee
Glasgow, die in overleg met de Schotse voetbalbond is ai rste
gesteld. Little heeft een grote ervaring in het voorkom nst
van voetbalrellen en zal in samenwerking met het pohl f
korps trachten de ruim 12.000 Schotse supporters in M ger
te houden. Het Britse consulaat in Malaga zal speciaal vc ra
het evenement extra mankracht aantrekken.
Computer
Brazilië wordt op 11 juli
wereldkampioen voetbal,
door een zege van 2-1 op
gastland Spanje. Zico en
Pa ulo Isidore zullen de win
nende doelpunten in de eer
ste helft scoren, terwijl Sa-
trutsegui in de tweede helft
het enige Spaanse punt
maakt. Dat althans is de
voorspelling van een Ita
liaanse computer, gedaan
aan de hand van gegevens
van Italiaanse voetbalex- Zico zal een doelpunt fi
perts en Britse bookmakers, finale maken.
vitaliteit en de wil om te ver
anderen. In Engeland bestaat
die wil niet meer. Een uitge
put land dat leeft in de nostal
gie van een verloren keizer
rijk. Maar eerlijk gezegd: re
volutie is vooral sentiment. Ik
geloof al lang niet meer 'in de
zin van revoluties en veran
deringen, zoals ik er tijdens
Schrijver Marquez
beschuldigt
voorzitter festival
Cannes De Colombiaanse
auteur Gabriel Garcia Mar
quez, lid van de jury van het
filmfestival van Cannes, heeft
voorzitter Favre le Bret van
de manifestatie ervan beschul
digd druk te hebben uitgeoe
fend op verscheidene juryle
den de film „Cecilia" van de
Cubaan Humberto Solas niet
in de prijzen te laten vallen.
De schrijver van „Honderd
jaar eenzaamheid" verklaarde
donderdag dat Favre le Bret
als argument gaf „dat er al te
veel prijzen aan linkse films
zijn gegeven om nog eens een
mijn free-cinema-periode kr
geloofde. Ouderdom?
schien. Hoe ouder je wc tóse
hoe meer distantie er kom pr h<
natuurlijk ook conform» den
Maar je ziet hoe provocer orda
Brittannia Hospital werki
de filmkritiek. Dus het
nog wel mee".
REG TEN ZIJTHCl
diei
rtbe
Cubaanse film eer te bejgre
zen". Marquez legde er de
druk op dat „Cecilia" op
laatste dag van het fes!
werd vertoond, waardoot
weinig tijd was hem te beissie
delen. Hij noemde bovenigssi
een verklaring van Favre reec
de juryleden waarin deze
„dat het niet de moeite loo
de film naar voren te schui
omdat hij erg slecht is". V<j
was de vertoonde kopie var
w«jö uc vei luuuuc rvijpic vai
film volgens de Colombia^ Tj».
auteur slecht.
Volgens Marquez is „Ceci
een
artistieke bijdrage aan het
van een groot deel van Am
ka" (AFP).
Nog veel meer
Deze Zuidamerikaanse con
tacten moeten fungeren als
een begin voor meer blijven
de uitwisseling, zoals in het
jongste HF-verleden vertrek
punten werden geschapen
voor langduriger vormen van
samenwerking. Als voorbeeld
daarvoor dient een regisseur
als Tabori, die voor het RO-
theater enkele prpjecten gaat
opzetten. Maar evenzeer de
Haagse Bernhardweek met
het Bochumer Schauspiel-
haus.
Het bedienen van een zich
verjongend theaterpubliek
vindt plaats in HF-bijdragen
van Schaubühne als „Klas-
senfeind" en „Alles Plastik"
over jongerenproblemen als
kraken etc.
Ook stijlvernieuwend werkt
het Holland Festival door,
zoals in het stuk „Warenhuis
Paradijs" van het Onafhanke
lijk Toneel", waarin met be
hulp van theatrale en visuele
middelen de lokroep van de
commercie naar het winke
lend publiek in gespeélde
vorm wordt gegoten.
Naar Italiaanse maatstaven
is Enzo Bearzot bijzonder
zwijgzaam. De nationale
bondscoach, die op 26 sep
tember 1927 in Ajello werd
geboren, kreeg dan ook snel
de bijnaam „De zwijger uit
Friaul", wat een verwijzing
is naar zijn geboortestreek.
De Noorditaliaan, die be
kend staat als aarst-conser-
vatief, heeft overeenkom
stig die kwalificatie zwij
gend alle stormen van kri
tiek doorstaan. Hij werd to
taal verguisd tijdens het EK
van 1980 in eigen land,
waar Italië hevig teleurstel
de met een vierde plaats.
eigen wijze in in een muzikale
revue, die mikkend op visuele
effecten de revolutie aldaar in
de jaren '20 naspeelt. Een
spektakel, zowel historisch
gezien als in eigentijds theater
vertaald.
De Peruvianen wierpen zich
op liederen, zang en dans om
de ongelijke strijd tegen de
grootgrondbezitters en de
multinationals daarachter
theatraal tot de verbeelding te
laten spreken.
Merc* Cunningham Dance Company - programma I - donderdag - Schouw
burg, Rotterdam (vrijdag 28 mei: programma II in de Schouwburg, Rotter
dam).
„Niet om aan te zien en niet om aan te horen", zei iemand
naast ons en hij vertrok met zijn partner in de eerste de beste
pauze. Een onrechtvaardig en voorbarig oordeel, menen wij.
Want al zeggen ook wij wel Merce, maar niet „Merci" Cun
ningham en menen wij, dat het repertoire van deze nu 63-jari-
ge Amerikaanse dansvernieuwer niet blijvend zal zijn, zijn in
vloed op anderen is en was altijd bijzonder groot. Het is niet
verstandig om - zoals in „Roadrunners" - nog het podium op te
gaan, ook als is Cunningham met zijn macrobiotisch dieet en
zijn yoga in 't geheel niet die zwaarlijvige figuur, die eertijds
Serge Lifar werd. Maar hij heeft jonge mensen met een uit
muntende conditie genoeg in zijn ensemble, dat de dans om de
dans huldigt, veel, zo niet alles van het toeval laat afhangen en
dat ogenschijnlijk midden in een danswerk kan ophouden,
eenvoudigweg omdat deze choreografieën geen structuur bezit
ten. Of deze nu „Fielding Sixes" of „Channels/Inserts" heten.
Met de klassieke ballettechniek staan deze Amerikanen niet op
gespannen voet, want soms ziet men ineens een wonderlijke
gave attitude, ook al is de lijn daarvan niet die van de klassie
ke dans. De voeten zijn vrijwel nooit beschoeid, noch uitge
draaid en deze lange lichamen blijven niet in de loodlijn. Maar
desondanks veel interessants. Als die gillende keukenmeiden
en dolgedraaide doedelzakken - electronisch versterkt! - er
maar niet waren geweest.
TT>T5 A Mf HPT
Enzo Bearzot
Bearzots stoel wankel
maar straks in Spanje is
er toch weer bij. Daslboe
echter zal hij graag hetr
derschap1 over de Azzi rig
overdragen.
tivo Teatro uit Parma.
het „Teatro de la Unam" en
Peru de groep „Yuyachkani".
De Brazilianen vonden thea
tervormen voor het mythi
sche sprookje, waarin een
stam- en cultuurgebonden In
diaan naar de stad trekt en
ten onder gaat aan de corrup
te leefwijze in de grote stad.
Een voorstelling, die nochtans
vrolijk en kleurrijk op muziek
verloopt.
De Mexicanen vulden de
Brecht-vervreemding op een
