Asbestonderzettertje
moet echt direct weg
Slimme portemonnees
voor nieuwe Amro spaarders
Protest van Amnesty tegen „heropvoeding" in Vietnarf
Saddam Hoessein betaalt prijs
voor eigen machtsstreven
Amro polsband geldriem.
Samen voor slechts f 15,-.
Amro Bank.
De bank waarje wat aan I
BINNENLAND/BUITENLAND
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 26 MEI 1982 PAGINA
Vredesbijeenkomst
In het Scheveningse Kurhaus is giste
ren een internationale schrijvers
bijeenkomst geopend, het Haager
Treffen, waar 65 schrijvers, vooral uit
Oost- en West-Duitsland, aan deelne
men. Zij proberen te komen tot een
concreet vredesinitiatief. Op de foto
ziet men Harry Mulisch, die de confe
rentie gisteren opende, naast de
Oostduitser Stephan hemlin en rechts
de Westduitser Bernt Engelmann.
Vandaag is op de conferentie een
plan aan de orde om in de beide
Ouitslanden en in Tsjechoslowakije
een zone te creëren waaruit kernwa
pens en buitenlandse troepen moeten
worden verwijderd. Afschriften van
het plan zijn verzonden aan de Ameri
kaanse president Reagan en aan pre
sident Brezjnev van de Sovjet-Unie.
AAGER TREFFEN
th'i
hjtoutiüdier Sein ïflsfeUec
'i-Giavetihaqe, Kurhaus
24-26 Mai
Perscensuur in
Indonesië verscherpt
JAKARTA De Indonesische regering
heeft minstens zeven buitenlandse kranten
verboden en daarmee de perscensuur ver
sterkt, zo is gisteren van gezaghebbende zij
de in Jakarta vernomen.
De betrokken kranten zijn het Nederlandse
NRC-Handelsblad, de Britse Observer, de
Franse bladen Le Figaro, L'Aurore en
france-Soir en de Australische Sydney
Morning Herald. Het Franse blad Le Mon
de, dat niet officieel verboden is, blijkt al
enkele weken niet te koop te zijn. De voor
naamste reden voor het verbod zou zijn, dat
de betrokken bladen ongunstige of te kriti
sche commentaren hebben geschreven over
de Indonesische regeringspolitiek.
Westduits blad
uit kiosken
verwijderd
MUNCHEN De politie heeft
gisteren duizenden exempla
ren van een links blad uit de
kiosken verwijderd vanwege
een artikel waarin president
Carstens fel werd aangevallen.
In het artikel in de veertien
daagse plaatselijke krant Blatt
werd Carstens een fascist ge
noemd en werd er bij de lezers
op aangedrongen volgende
maand de autowegen te blok
keren uit protest tegen het
voorgenomen bezoek van de
Amerikaanse president Rea
gan aan West-Duitsland.
Veel doden bij
brand in Frankrijk
AIR-SUR L'ADOUR Bij een
brand in een schoolgebouw voor
zwakzinnige kinderen in het
plaatsje Air-Sur-L'Adour in het
zuidwesten van Frankrijk zijn
vanmorgen 21 mensen om het le
ven gekomen,terwijl vijftien ande
ren worden vermist. Dit is bekend
gemaakt door plaatselijke autori
teiten. In het puin van het totaal
uitgebrande gebouw werden de lij
ken gevonden van een leraar en
vijf kinderen. Onder de vijftien
bevindt zich ook een leerkracht.
De brand brak op twee plaatsen in
het gebouw uit. Een onderzoek
werd ingesteld.
„Israël schiet twee m
Syrische MIGs neerlv
TEL AVIV Israëlische jachtvliegtJM
hebben gisteren in een kort gevecht bovjph
Libanese hoofdstad Beiroet twee Syrlt»
MIGs neergeschoten. Dit is door een Isr»d'
che legerwoordvoerder bekend gemaakt!.
Syrische woordvoerder zei dat twee SyrrJ
vliegtuigen waren getroffen. Of zij zijn ïïfl
gestort vermeldde hij niet. Israëlische todJJ
len werden gisteren onderschept toen ziiiu
verkenningsvlucht boven Libanon rnaara
Even later volgde er een luchtgevecht!?^
het eerste is sinds Israëlische vliegtuigaLj
21 april hevige bombardementen op doel^«
Libanon uitvoerden. Hierbij kwamen *JL
burgers om het leven.
WERELDCONGRES OVER SLUIPENDE MOORDENAAR
DELFT Er zijn stoffen
die zo „sluipend" gevaar
lijk voor mens en milieu
zijn dat men er wereld
congressen aan wijdt.
Zoals deze week in Mon
treal waar 72 sprekers en
panelleden uit 14 landen
spreken over asbest en
waar zo'n 600 wetenschap
pers, maar ook overheden,
vakbondsmensen en pro
ducenten discussiëren
over de stof en het risico
dat die meebrengt. Uitein
delijk doel: het beant
woorden van de vraag of
het gebruik van asbest
nog aanvaardbaar is of dat
de stof geheel moet wor
den uitgebannen.
Is asbest dan zo gevaarlijk? Ze
ker. Inademing of het via de
mond naar binnen krijgen van
asbestvezels kan erg kwalijke
gevolgen hebben. Asbestose
(longverschrompeling) of me-
sotelioom (een vorm van kan
ker die net als asbestose dode
lijk en ongeneeslijk is) aan
longen of maagingang kan het
gevolg zijn. Alleen is dat niet
meteen merkbaar. Het is niet
zo dat u vandaag asbestvezels
inademt en volgende week
ziek wordt. Nee, soms worden
de gevolgen pas 20 tot 30 jaar
na het tijdstip waarop iemand
in aanraking kwam met asbest
merkbaar.
Voor Nederland gaat naar dit
congres drs. R.W. Lantingh.
Hij werkt bij het Instituut voor
milieuhygiëne en luchttech
niek van TNO in Delft. Hij
zegt: „Aanleiding voor onze
deelneming is het werk dat wij
voor de EG doen. De EG is be
zig een richtlijn óp te stellen
om de uitworp van asbestver-
werkende bedrijven te beper
ken, althans aan gelijke nor
men te binden. Aan de voor
studies die daarvoor zijn ge
daan heb ik veel werk ver
richt. Dat is er ook de aanlei
ding toe geweest dat ik ben
uitgenodigd als spreker op het
symposium. Met die richtlijn
zijn we al een jaar bezig en het
gaat eerlijk gezegd moeizaam.
Elk land heeft zijn eigen wet
geving en die wetgevingen
passen niet zo goed bij elkaar".
Als asbest zo gevaarlijk is, kan
het dan niet door andere stof
fen worden vervangen? „Het
is technisch mogelijk asbest in
bijvoorbeeld rem voeringen
van auto's te vervangen door
andere materialen, zoals gesin
terd metaal. Voor zeer zwaar
gebruik wordt dat wel toege
past. Er wordt overigens bin
nen de EG gepraat over ver
vanging van asbestvezels waar
dat mogelijk is. Wat asbest-
plaatjes betreft is men in Ne
derland bezig om daar een
verbod op te krijgen.
Een TNÓ-commissie adviseert
daarover het ministerie van
volksgezondheid en milieuhy
giëne. Eén van de adviezen is
dat producten waaruit asbest
vezels gemakkelijk loslaten
moeten worden verboden. Bij
de EG is op het ogenblik een
onderzoek gaande naar een
testmethode om te bepalen of
een stof gemakkelijk vezels
loslaat. Asbestbrandweerpak-
ken lijken gevaarlijk, maar die
vezels zitten goed opgesloteh
en ik dacht dat daar weinig of
geen alternatieven voor waren
die dezelfde eigenschappen
hebben.
Gezien alles wat er nu bekend
is over de gevaren van asbest
zou ik zeggen dat de stof zo
veel mogelijk moet worden
vermeden als er alternatieve
produkten voorhanden zijn die
dezelfde eigenschappen heb
ben. Aan de andere kant zou
er een totaal verbod van die
artikelen moeten komen
waarbij asbest gemakkelijk
vrijkomt. Dat zijn dus eigenlijk
die produkten die voorname
lijk als isolatiemateriaal wor
den gebruikt, waartoe ook het
befaamde kookplaatje be
hoort". Glaswol lijkt misschien
een goede vervanger, maar dat
„splintert" ook.
„Het is beslist veel minder ge
vaarlijk dan asbest. De vezels
zijn veel groter en dikker en
dat maakt uit hoe „respirabel"
de vezel is, d.w.z. in hoeverre
hij kan worden ingeademd. De
meeste glasvezels hebben een
diameter die te groot is om in
ademen mogelijk te maken.
Binnen die industrie zijn al ge
durende 20 jaar veel onderzoe
Drs. R.W. Lantingh bekijkt foto's van longweefsel met asbestvezels
ken gedaan naar mogelijke
schadelijkheid van glasvezel
maar men heeft nooit iets ge
vonden. Het zagen van golf
plaat is ook een probleem, ze
ker als dat ondeskundig ge
beurt of met slijpschijven. In
golfplaat zit globaal tien pro
cent asbest.
We Zijn ook bang voor wat er
in dat opzicht in de hobbysfeer
gebeurt. Er is nog geen ver
plichte etikettering van het
materiaal. Er is een voorstel
van de TNO-commissie ge
weest om informatieve etiket
ten op die platen te plakken,
met de waarschuwing erop dat
je het niet zomaar moet gaan
verzagen en zeker niet in af
gesloten ruimtes. Aan asbest-
cement zitten nog heel andere
problemen; Het blijkt dat I
de verzuring van de neef
de cement oplost en dat de
zeis vrij komen te liggen'
zou elke doe-het-zelver aej?
den om bij verwerking vair
materiaal -speciale gei^
schappen te gébruiken dL
huur zijn of anders grove
gen en lage toerentallen".
GERARD CR(
(Van onze redactie buitenland)
DEN HAAG Amnesty
International, de interna
tionale organisatie die
strijdt voor de naleving
van de mensenrechten,
heeft zijn bezorgdheid uit
gesproken over het zonder
vorm van proces in „her-
opvoedings-kampen" ge
vangen houden van vele
duizenden Vietnamezen
door de regering van wat
nu de Socialistische Repu
bliek Vietnam heet.
Negen jaar geleden werden in
Parijs de akkoorden getekend,
waarmee een einde leek te ko
men aan de jarenlange bloedi
ge strijd in Vietnam. Maar na
het dramatische vertrek van
de Amerikanen uit de Zuid-
vietnamese hoofdstad Saigon
gingen de gevechten door. In
april 1975 kwamen de door
Noord-Vietnam gesteunde gu
errilla's aan de macht, een jaar
later was de hereniging van
Noord- en Zuid-Vietnam in de
Socialistische Republiek Viet
nam een feit.
De nieuwe regering kreeg te
maken met het probleem van
DEN HAAG Met de her
overing door het Iraanse leger
van de stad Khorramsjahr
heeft Irak zijn laatste belang
rijke bolwerk in Iran moeten
prijsgeven en kan de Golf-oor-
log voor president Saddam
Hoessein als een verloren zaak
worden beschouwd. Een ver
lies dat niet alleen zwaar zal
wegen voor de uiterst ambi
tieuze Iraakse president, maar
dat tevens de politieke ver
houdingen in het olierijke
Golfgebied danig kan versto
ren. Immers, de Iraniërs zou
den met hun zo belangrijke
Iraanse exportproduct de is
lamitische revolutie een
goede afzetmarkt kunnen vin
den onder de sji'ieten in Irak
en de Golfstaten.
Voor het uitbreken van de
Golfoorlog was de invloed van
de Iraanse revolutie onder de
sji'ieten in Irak al duidelijk
voelbaar en vormde in toene
mende mate een bron van on
rust. Meer dan de helft van de
Iraakse bevolking is sji'iet.
Maar hun leven wordt groten
deels beheerst door de rijkere
soennieten; met name door de
clan Hoessein al-Takriti, zoals
de volledige achternaam van
de huidige Iraakse president
luidt.
Hoewel indamming van het is
lamitisch fundamentalisme ze
ker als argument kan worden
opgevoerd, vormde dit voor
president Hoessein zeker niet
de doorslaggevende reden om
in september 1980 tegen Iran
ten strijde te trekken. In zijn
strijd tegen de Koerden had
hij al bewezen een afschei
dingsbeweging op brute wijze
te kunnen uitschakelen. Te
genover de de binnenlandse
oppositie heeft de Iraakse
heerser zich evenmin gemak
kelijk opgesteld. De relatie
met de communistische partij
was in 1980 tot een bedenke
lijk peil gezakt, omdat duide
lijk was geworden dat Irak
zich politiek en economisch
onafhankelijker van de Sovjet-
Unie wilde opstellen. Tenein
de een groeiende oppositie
de Iraakse communistische
partij heeft veel aanhangers
onder Koerden en sjie'ieten
in de kiem te smoren, was al
menig „lastige communist"
geëxecuteerd.
Het regime-Hoessein zat aan
de vooravond van de Golf-oor-
log krachtig genoeg in het za
del om de touwtjes in handen
te kunnen houden. Vooral na
dat president Bakr in juli 1980
afstand had gedaan van zijn
functies en Saddam Hoessein
vrijwel alle macht naar zich
toe wist te trekken, was zijn
binnenlandse positie stevig ge
noeg om door middel van ge
heime politie en het leger een
hoge dam op te werpen tegen
het stijgende islamitische tij in
Iran.
Het belangrijkste motief voor
president Hoessein om Iran de
oorlog te verklaren werd ge
vormd door diens streven de
hegemonie in het Golfgebied
te willen overnemen. Op het
moment dat de sjah uit Iran
werd verdreven (en met hem
de Perzische controle over de
Golf verdween), moet de
Iraakse machthebber zijn kan
sen hebben geroken. Hoessein,
die dankzij de olie over een
rijkelijk gevulde schatkist be
schikte en een goed getraind
leger kon inzetten, raakte be
vangen door het idee Irak tot
een regionale supermacht te
maken, om zo de „Arabische"
belangen in het Golfgebied te
verdedigen. Met de hegemonie
over het Golfgebied zou Irak
een onafhankelijk machtsblok
tussen Oost en West vormen
en zou het vervolgens een lei
dende rol kunnen vervullen
onder de Derde Wereld-lan
den, zo moet Hoessein in zijn
machtsdromen hebben ge
dacht.
Machtsstrijd
De aanhoudende machtsstrijd
in Iran had het Iraanse defen
sie- en staatsapparaat danig
verzwakt. Door middel van
een korte en snelle oorlog wil
de de militaristische Hoessein
al-Takriti zijn plan realiseren.
Aanvankelijk zag het er naar
uit, dat hij hierin slaagde. Een
aanzienlijk gedeelte van het
zuidwesten van Iran werd
veroverd en Irak kon zijn
voorwaarden stellen aan een
vredesregeling. Bagdad eiste
dat Teheran het gebied langs
de grensrivier de Sjatt-el-Arab
op zou geven. Ook moest de
Iraanse regering afstand doen
van de drie in de Golf gelegen
eilandjes, die de sjah in 1971
had bezet en van grote strate
gische betekenis zijn in ver
band met het scheepvaartver
keer door de Straat van Hor-
moez. Deze eisen werden door
Teheran categorisch verwor
pen. Een eerste bemiddelings
poging van de Pakistaanse
president Zia oel-Haq mislukte
dan ook volkomen. De toen
malige Iraanse minister van
buitenlandse zaken, Bani-Sadr,
liet Zia oel-Haq heel simpel
weten dat het hem niets kon
schelen hoe lang de oorlog zou
voortduren: „Iran is vastbeslo
ten door te vechten tot de laat
ste Iraakse soldaat van het
Iraanse grondgebied is ver
dwenen", zo lichtte de nu in
Parijs als banneling levende
Bani-Sadr toe. De Iraanse lei
ders hadden duidelijk gekozen
Voor een lange oorlog en hier
op had president Hoessein niet
gerekend.
Tot december 1980 kon het
Iraakse leger vrij gemakkelijk
de veroverde posities handha
ven en omdat gedurende de
wintermaanden de woestij
noorlog in verband met weer
somstandigheden en bodem
gesteldheid min of meer werd
stilgelegd, konden beide par
tijen zich voorbereiden op een
nieuwe gevechtsronde. Tot het
voorjaar van 1981 werden de
Iraanse oorlogsinspanningen
verzwakt als gevolg van een
sterk wantrouwen tussen het
legerofficieren en -manschap
pen, die het sjah-regime had
den gediend en de pasdarans,
de verdedigers van de revolu
tie. De nieuwe machthebbers
hebben sinds het uitbreken
van de oorlog veel gedaan om
dit wantrouwen weg te nemen
en slaagden hierin steeds meer
naarmate de Iraanse propa
gandamachine Saddam Hoes
sein frequenter als „de volks
vijand" afschilderde. Vooral
na de vrijlating van de Ameri
kaanse gijzelaars kon Teheran
zich sterker op Irak concentre
ren.
Offensief
Het duurde toch nog tot het
najaar van '81, eer de Iraanse
troepen in staat waren een
vuist te maken tegen het
Iraakse leger. Precies een jaar
na het uitbreken startte Iran
een goed voorbereid offensief,
dat tot half december zou du
ren. In deze periode werd on
dermeer de Iraakse omsinge
ling van Abadan doorbroken
en werd de stad Boestan
heroverd. In maart van dit
jaar startte de Iraniërs een
tweede grootscheeps offensief,
dat begin deze week een hoog
tepunt beleefde met de her
overing, van Khorramsjahr,
het laatste Iraakse bolwerk in
Iran.
De verpletterende Iraakse ne
derlaag (volgens sommige
schattingen zo n 25.000 doden
en vele krijgsgevangenen) is
voor menigeen als een grote
verrassing gekomen. De vraag
dringt zich dan ook op hoe de
Iraanse strijdkrachten, die een
1'aar geleden in een nog vrijwel
ïopeloze positie verkeerden,
erin geslaagd zijn de Irakezen
zo overtuigend te verdrijven.
Zo is nog onduidelijk hoe de
Iraanse munitievoorraden
konden worden aangevuld,
daar het niet waarschijnlijk is
dat de sjah zoveel munitie had
ingekocht dat gedurende en
kele jaren oorlog gevoerd kon
worden. Interessant is het
daarom te weten in hoeverre
de Iraanse ayatollahs naast Sy
rië toch nog „stille" bondgeno
ten hadden. Vrijwel meteen na
de Iraakse invasie in Iran liet
de Israëlische regering weten
steun te willen verlenen aan
Iran. Het feit dat enkele
maanden geleden een Israë
lisch vliegtuig neerstortte, dat
wapens naar Iran zou hebben
vervoerd zou erop kunnen
duiden, dat Israël indirect be
trokken is (geweest) bij de
Golfoorlog.
Maar bondgenoten of niet, een
gegeven is dat de inzet van de
Iraanse strijdkrachten vrijwel
geen grenzen heeft gekend. De
motivatie is onder veel Ira
niërs is zo ver opgevoerd, dat
zelfs kinderen van tien jaar
bereid blijken met een ware
doodsverachting de vijandige
tanks tegemoet te treden. Uit
het hoge aantal Iraakse krijgs
gevangenen zou kunnen wor
den afgeleid, dat zij beduidend
minder gemotiveerd zijn.
Waarschijnlijk heeft president
Hoessein met dit aspect te wei
nig rekening gehouden en
moet hij nu de prijs gaan beta
len voor zijn Pruisische
machtsstreven, waarvoor het
Iraakse volk blijkbaar niet zo
heel erg warm loopt.
RICK KERSJES
naar schatting 1,3 miljoen
mensen, die als militair of
ambtenaar hadden gewerkt
voor de verdreven machtheb
bers. De overgrote meerder
heid van hen, ongeveer een
miljoen mensen, kreeg zijn
rechten terug na „politieke
cursus" van zes tot twaalf
maanden. Hen trof niet veel
blaam, zo zei de nieuwe rege
ring. Zij waren, voor de om
wenteling, „bedrogen door de
Amerikanen en de „marionet-
ten"-leiders". Ruim tweehon-
derduizend mensen, voor het
merendeel voormalig^ hogere
ambtenaren en legerofficieren,
werden na een berechting
door een volkstribunaal op
„heropvoedings-cursus" ge
stuurd en na enige tijd weer
vrijgelaten. Zeker veertigdui
zend Vietnamezen verdwenen
zonder enige vorm van proces
in „heropvoedings-kampen"
opgesloten. Grote groepen zijn
vrijgelaten, maar duizenden
mensen zitten nu jarenlang
zonder enige vorm van proces
vast. „Die (Zuid)Vietnamezen
hebben het neo-koloniale be
wind van de Verenigde Staten
gesteund, bewust geheuld met
de vijand en zijn daarom land
verraders", aldus de huidige
machthebbers.
In de afgelopen jaren heeft
Amnesty International ver
schillende malen bij de Viet
namese regering aan de deur
geklopt om over het probleem
van de gedwongen „heropvoe
ding" te spreken. Het protest
tegen het zonder vorm van
proces vasthouden van men
sen is een van de voornaame
acties van Amnesty Interna
tional. Alle acties hebben ech
ter weinig effect gesorteerd. In
de loop van de afgelopen jaren
is Amnesty zelfs gebleken dat
steeds vaker mensen die niets
met de verdreven regering
van doen hadden, als politieke
gevangenen in de kampen
verdwijnen. Men wordt niet
meer vastgehouden om iets dat
men heeft gedaan of waarvan
men wordt beschuldigt. De
mensen zitten vast om wat zij,
volgens de autoriteiten, kun
nen doen als zij vrij rond zou
den lopen.
Daarnaast bestaat bij Amnesty
zorg over de medische situatie
in die kampen. Er zouden grote
tekorten bestaan aan mei
nen en medisch personeeS
miliebzoek is geen recht f
een voorrecht, afhankelijk
het gedrag en de polifti
vooruitgang van de gev^l
ne. Verder zijn gevallen'
kend van mensen die it I
kampen moesten blijven,^
wijl aan de kampleiding (I,
dat zij ongeneeslijk ziekt
ren.
irr
Amnesty International !t<
er bij de Vietnamese regir
op aangedrongen maatre$g
af te kondigen, die dergt
situaties kunnen voorktr
en er in de toekomst toe zF'
leiden dat een eind komlfl
het systeem van gedwoH
„heropvoeding" zonder
vorm van proces.
m
Handig bij het trimmea fietsen of slenteren
langs het strand Waar je ook buitenshuis mee bezig
bent je geld hou je voortaan veilig bij de hand met
de Amro polsband of geldriem, want aan de binnen
kant zit een geldvak met rits.
En uiteraard zit ook je spaargeld meteen goed
bij de Amro Bank Want je kunt ldezen uit verschil
lende spaarvormén met hoge rente.
Als je tussen de 15 en 25 bent kom je bij voor
beeld in aanmerking voor het Amro Plus Pakket dat
is een slimme combinatie van een Spaarrekening
(met bijzondere, hoge rente) èn een Salarisrekening
Zoiets heb je nu (of binnenkort) toch nodig
En dan kun je 't maar beter meteen goed regelen.
Pak dus zo'n Plus Pakket
Alle nieuwe Amro spaarders kunnen de p<j'
band en geldriem voor slechts f15,- kopen, na iiji
van ten minste f 25,-. U
Ontvang je liever een spaaipremie?
Dan verhogen wij die inleg met f 7,50 premie
Zowel inleg als premie zijn gedurende 2 maanèi
niet opvraagbaar.
Bestaande Amro spaarders kunnen natuufi
ook die polsband en geldriem kopen. Voor f 15,^
Na inleg van ten minste f 25,- of als je autoifc
tisch gaat sparea
Niet Amro spaarders betalen f 30,-. De air
geldtvan3meit/m4junii982,zolangde e
voorraad strekt Dus wees er snel bij.
