VMM
Nigerianen gaan vissen op z'n Hollands
Henk de Wilde verzamelt een
\iitzonderlijke collectie van
areligieuze en nostalgische curiosa
ATWIJKS BEDRIJF
OUWT TWEE TRAWLERS
versleten plekken geven aan dat de
Driester boven op het altaar hing
Op mijn omwegen door stad en land kom
ik graag mensen tegen. Elke morgen tussen
tien en elf uur kunt u mij telefonisch vertel
len wie u graag in deze rubriek zou willen
tegenkomen Het nummer van mijn geduldi
ge telefoon is 071-122244; u kunt dan naar
toestel 18 vragen.
L( 'IDEN LEIDSECOURANTDINSDAG 25 MEI 198? PflGWA s
de
»N HAAG Vlagge-
I dag speelt een belang
de rol in het leven van
Nigeriaanse ingenieur
biabuo uit Okrika. Hij
ste tijdens vlaggetjes-
van 1975 volledig in
ban van de hypermo-
Jne vissersboten in de
J® eveningse haven. En
zeven vlaggetjesdagen
der, ligt daar zijn eigen
Katwijk gebouwde
vier Endurance I die
andag koers zet naar
t Harcourt in het verre
eria om daar een dras-
h einde te maken aan
nog altijd traditionele
iersmethoden van de
[erianen.
Nigeriaanse ingenieur was
ijds op kosten van zijn
kgever Shell in ons land
een cursus te volgen. Op
vrije dag bezocht hij de
en in Scheveningen. .Jk
tte al wandelend zo onder
n^ndruk van die schepen en
hele entourage dat ik bij
vishandelaar vroeg of hij
land wist die me iets kon
lellen over het haven- en
nfenjwezen in Schevenin-
Zo kwam ik bij meneer
Graaf van de handelmaat-
appij Maritiem terecht",
innert Ibiabuo zich. Het ge-
ek dat daar werd gevoerd
Terug in Afrika sloeg de Nige
riaanse ingenieur spijkers met
koppen. Hij zei Shell vaarwel
en richtte met een aantal (za
kenvrienden de Coastline Fis-
hing Company op om de visse
rij in Nigeria sterk te gaan mo
derniseren. „Voor het dorp
waar ik woon is de visserij erg
belangrijk", vertelt Ibiabuo.
„Vrijwel alle mannen van het
dorp verdienen zo hun brood.
's Ochtends vroeg varen ze al
uit in hun kano's, niet veel
meer dan een uitgeholde
boomstam. Daar kun je niet
mee op zee. We hebben in Ni
geria gelukkig erg veel bin
nenmeren langs de kust en
daar zitten shapa's. croakers
en witte vis".
„Aan het eind van de dag is er
markt. Een drukte van belang.
De vis moet binnen vier uur
na de vangst zijn verkocht, an
ders bederft alles. Het ver
dient niet goed, maar het is ge
noeg om een gezin eten te
kunnen geven".
Katwijkse machinefabriek
Zwitser. De eerste van de twee
is inmiddels gebouwd, goed
voor vierhonderdvijftig PK
met radar, echo-load en een
satelliet-navigator aan boord.
Kosten: ruim twee miljoen
gulden.
Mar.aring-director Ibiabuo: even over uit Nigeria voor een proeftochtje met de nieuwe
Overheidssteun
Een van de eerste daden die
de heer Ibiabuo als managing-
director van de Fishing Com
pany verrichtte, was het op
stellen van een rapport dat hij
naar de Nigeriaanse regering
stuurde. Hierin vertelde hij
over zijn Scheveningse contac
ten en zijn plannen om de vis
serij in eigen land op een ho
ger peil te brengen. In afwach
ting van antwoord van de re
gering begon de Coastline Fis-
hing Company op advies van
het Scheveningse bedrijf Mari
tiem alvast met het importe
ren van vis uit Ierland en Ne
derland. Maritiem bemiddelde
ook bij de bouw van een gi
gantisch vrieshuis bij Port
Harcourt waar de geïmpor
teerde vis enige tijd bewaard
kan worden.
In januari van het vorig jaar
ontving de heer De Graaf van
Maritiem een brief uit Afrika
met de mededeling dat de Ni
geriaanse regering bereid was
tot financiële steun voor de
Orders
Vorige week zaterdag werd de
Endurance I voor de kust van
Katwijk buiten de territoriale
wateren overgedragen aan de
Nigerianen. Maandag kiest het
gloednieuwe vissersschip het
ruime sop voor een drie we
ken durende tocht naar Nige
ria. Aan boord bevinden zich
naast de schipper en een ma
chinist ook nog drie matrozen.
Schipper Dijkhuizen en ma
chinist Kuyt blijven ongeveer
twee jaar in Nigeria om daar
de plaatselijke vissers te be
kwamen in het moderne vis
sen op z'n Hollands. In ver
band met het Endurance-
project zijn in totaal zeven
mensen in vaste dienst aange
nomen.
Maar daar hoeft het niet bij te
blijven. Raken de Nigerianen
eenmaal in de ban van de ver
richtingen van de Hollandse
vissersboot, dan zijn er meer
orders te verwachten. Volgens
De Graaf bestaan er plannen
om binnen twee jaar nog
twaalf trawlers voor Nigeria te
bouwen, wat de werkgelegen
heid in Scheveningen en Kat
wijk weer een duwtje in d«
Endurance de eerste, hier nog in Scheveningen. rpkopt
voorgoed af met de traditionefe vissersmethoden van do
Ninerir^en.
Moedertje
Twee Gorcumse martelaren
gaan nog elk jaar van Leiden
Zuidwest naar de St. Lode-
wijkskerk. op 9 juli. Niet in
processie, maar wel in de
Wilde-auto: „De heren Nico-
laas van Poppel en Leonar-
dus van Veghel („onze grote
vrienden uit de oude Mon
Père-kerk, van rond 1830")
worden aan het Steenschuur
nog immer tentoongesteld"
En daar is nog steeds een oud
moedertje, van een jaar of ze
ventig, dat eens ..Bidt en
werkt"; ora et labora. heeft
gezocht, sinds haar meisjesja
ren. Henk de Wilde kwam
erachter, na lang speurwerk,
en maakte daarna de aan
vraagster dolgelukkig; met
een kerkboek van die strek
king.
We kunnen zo wel doorgaan.
Met dat „oude moedertje",
dat ooit gewend was aan haar
kerkboek „Bidt en werkt".
Ze vroeg of De Wilde dat
misschien voor haar kon te
rugvinden. En na lang speur
werk vond Henk de Wilde
dat oude „Bidt en werkt" tus
sen zijn opgehoopte specifie
ke delen. ..En dat vrouwtje
was dolgelukkig met haar
nieuw ontdekte kerkboek".
Een druk op de knop van
een uitgebalanceerde transis
tor (na een blik op een Ame
rikaanse „petticoat", ragfijn
met prachtig borduurwerk op
doorzichtig zijde: een Sunday
Alb; maar al dat Amerikaans
komt als onwezenlijk op ons
over, weet ik nu al) en je
hoort een Goes'e geweldig
treffende koorschool zingen
van ..Gaudeamus omnes in
Domino „Diem festum cele-
brantes". En dan ter viering
van een Mariafeest. 15 augus
tus of zo. Henk de Wilde is
een leek. die de laatste der li
turgische Mohikanen, tot ver
voering kan brengen. Op de
ene of andere manier. Al was
het maar met z'n uitgave van
de Navolging van Christus,
anno 1772.
„Rozenkransdopje" als een
eierdopje. Als je bovènin
door een minuscuul lensgaat
je kijkt, zie je de 19 martela
ren van Gorcum inderdaad
in een notendop van een
vierkante millimeter; met
galg en al. En een kazuifel bij
De Wilde vertoont slijtage-
plekken, die er op wijzen dat
de. dFager met z'n buik jaar
in jaar uit boven op de al
taartafel hing...
rai
p het brievenhoofd van
enk de Wilde drijft als
r> galei, óp de vrij woe-
ht ;e baren door riemen
ta jortbewogen, het vaar-
ab igje van de Heilige Fa-
ilie. Een uit de kluiten
:wassen scheepje van
evenzeer heilige Pe-
de mensenvisser,
,ri it nog eens extra drijf-
i -acht ontvangt van drie
staande zeilen, die
k de monogrammen
agen van de drie leden
;r Sancta Familia: Je-
njis, Maria en Jozef,
erf incta Ecclesia: staat on
er op het vignet, als een
1/1 kse postzegel. Sancta
ater Ecclesia, de heili-
Moederkerk, om wie
les is begonnen, in het
lluseum" van De Wil-
Een kleine oorzaak
et grote gevolgen. Een
r* ^verdrijf. dat inmid-
rc4els is uitgegroeid 'tot
Jn complete maar
sl at heet compleet?
e i erzameling van „reli
ve osa"; curiosa en prulla-
e" a op basis van een eer-
*9( jds rijk rooms leven.
L Wonderbaarlijke zaken,
svangen in de hoofd
ukken „Heiligenbeel-
en. kruisbeelden, rozen-
ransen, kerkboeken,
idpren'tjes, medaillons.
:hilderijen". En nóg zo
f j eel meer. Wat lijkt op
en vrome hobby, is in
eite een geraffineerd
■kbpgezet documentatie
centrum, waar menigeen,
.terugblikkend", jaloers
>p zou kunnen worden.
endrikus Theodorus de
Tilde (56) is een aardig deel
an de dag rijksambtenaar
v< ij het ministerie van Sociale
aken in Rijswijk. Kostje ge
acht. Woont in Leiden
uid-West. maar heeft van-
ïds bindingen met de Jozef-
?rk aan de Herensingel,
en niet minder aardig deel
fojan de dag besteedt De Wil-
l aan het bijhouden van zijn
cefóotse collectie, waarvan de
rondslag. geheel toevallig,
erd gelegd op 1 mei 1974:
e eerste dag van de Maria-
laand. Religieuze voorwer-,
en bijeenbrengen, in die
gjiate zelfs, dat je briefpapier
el ebt (om de schenkers te be-
j mken) dat een zeker pro-
0l ssionalisme niet schuwt,
aar: Christus vincit. regnat
imperat; Ave Maria en
ale Joseph (wat niet is vale
ej, szef, maar net zo goed een
■oet, zoals aan Maria). De
ook nog volgens de maand).
Een paar duizend devotie
plaatjes eerste Communie,
Vormsel, en al die plaatjes
die de pastoor vroeger uit
deelde, met de beste en hei
ligste bedoelingen. Kerkboe
ken: ruim 400; veelal ge
schonken door Leidse pas
toors. Daar.is ook de bijdrage
van deken Homulle: „die al
tijd bad voor de zielerust van
„degenen die in mijn sigaren
kistje liggen". Nou. dat siga
renkistje is nu in bezit van
De Wilde: „Vol bidplaatjes".
Je kunt het allemaal open
klappen: rozenkransen bij de
vleet, in kleuren en metalen,
kralen, hout en glas, jawel. In
het verborgene (wie schenkt
De Wilde ooit een verdiende
ruimte tot „display" van zijn
verworvenheden?) hangen
onder plastic meer dan 30 ka
zuifels. tot in drie-stellen, in
de prachtigste uitvoeringen
en. nu ongedachte, kleuren.
Daar is ook een koormantel,
die een tijd geleden nog in
een kist gefrommeld lag; „in
een kist. waarin vroeger
krenten en rozijnen zaten".
Maar even in de douchecel
gehangen, werd de koorman
tel doortrokken van de
damp. en herkreeg het oor
spronkelijke. piekfijne aan
zien. En dat noem je dan
goudbrocaat.
Kerststal
Pieuze schilderingen, vindt
Henk de Wilde binnen zijn
taakomschrijving. Vrome
schilderijen, ja zeker; maar
ook in het grote. Zoals (weer)
een Heilige Familie, en de
Christus boven op een berg;
met veel schapen. De uitno
digende Christus: „Laat de
schapen tot mij komen", vol
gens een „Wilde" uitleg. En
wat doet het ertoe: de
schaapstal is nog lang niet
„afgerond" en tot rust geko
men. Maar De Wilde's stille
imperium beslaat ook kerst
stallen. opgeborgen in dozen.
„Vondsten knip ik uit voor
mijn plakboek" Afgelopen
weekeinde: laatste mis in de
Mariënpoelstraat: „Daar heb
ben ze toch ook nog heel wat
dingen waar ik mijn oog op
heb laten vallen. Je kunt
toch geen tabernakel toever
trouwen aan een bar. zoals
aan de Middelweg is ge
beurd!" Dat is geen heilig
schennis meer, maar een
rechtstreekse. nihilistische
folkloritische abberatie.
Dat zou het kunnen zijn. Als
ze daar „uitverkoop" in hiel
den. Want wat dertig jaar ge
leden nog heilig was. is van
daag een zeurderig complex,
dat buiten ons bevattingsver
mogen ligt. Maar aan een
nieuwe theologie wagen
Henk de Wilde en ik ons
niet. Daarom vangen we nu
Don Bosco en de medailles in
velletjes en oud-goud op
snee. Een missaal, nu bijeen
gehouden met een .elastiekje.
Daarin tróf ik de feestdag
van de Sancta Familia aan.
en ik dacht; dat is de naam
voor mijn verzameling; één
grote familie onder één dak.
Zo kreeg ik mijn eigen brief
papier, waarop ik rpijn dank
betuigingen zet aan de schen
kers van religieuze voorwer
pen; dank,die gepaard gaat
met een bloemetje of plantje.
Het zijn vaak mensen die blij
zijn. dat ze hun godsdienstige
voorwerpen, die ergens staan
weggeborgen, kwijt kunnen
zonder ze kapot te maken".
Hij (somtijds, en geheel vrij
blijvend Rikkie genoemd)
had allang om de aandacht
zitten vragen, in de huiska
mer van De Wilde's, in een
kooi. De flemende valkpar
kiet, die me een vervelende
kerel gevonden moet hebben,
want ik had geen tijd voor
'm. ondanks zijn fluitend
aandringen. Een niet direct
religieuze papegaai-achtige
tierelant die. als de weg vrij
is. door De Wilde tot de eer
der kamers wordt uitgeno
digd (dan wordt het deksel
gelicht) en dan fladdert van
hot naar haar Rikkie be
hoort niet tot de Familia
Sancta. en daarom dien ik
hem verder te negeren. Maar
Rikkie (soms zo genoemd.
naar gelang de bonnet van
De Wilde staat) is een lief
dier, en dringt niet al te zeer
aan. Ik heb 'm graag als di
recte gespreksbuur. Henk de
Wilde, evenwel, heeft wel
iets anders op de tong. Ter
wijl hij vertelt omtrent de
ontwikkeling van zijn „Indu-
stria religiosa", zie ik op de
schoorsteen een madonna -
met-kindje, geconcipieerd in
bazar-toetjeskleuren: de moe
der Gods „cum prole pia" in
de tinten van hopjesvla met
vanille. En daar tegenover
een vrijwel ongeschonden
paaskaars uit de jaren '70.
Henk de Wilde heeft van elk
specimen een (kleuren) foto
gemaakt. Al die opnamen
staan nu te boek in tientallen
ordners, met beschrijvingen
en plaats van herkomst. „Ik
zit nu bij de 120 mensen die
bijgedragen hebben; als in
een sneeuwbaleffect. Uit Lei
den," uit de Veen. Maassluis,
Den Haag, uit Amerika. Vo
rige week nog hoorde ik, dat
iemand iets had begraven:
beelden, zomaar beelden.
Idioot, dacht ik: is dat niet
zonde, zeg? Die voorwerpen
moet men nooit begraven;
dan kun je beter De Wilde
bellen (071 - 763028)".
Henk de Wilde wil weten
hoe oud het kindje Jezus is
dat eens in Kindheidsproces-
sies werd meegedragen; waar
het vandaan komt ook. „Die
beelden en beeldjes zouden
eigenlijk in de running moe
ten blijven, in een kerk, of
bij mensen thuis, in de tuin
of zo, of in de kamer. Maar
zeker niet de handel in. Het
Waterlooplein is er destijds
mee vergeven en door
drenkt". De Wilde is zo'h
beetje een expert geworden,
en als een kind zo blij met
nieuwe aanwinsten: „Die
staan een tijdje bij mij in de
kamer te pronk, en aan- verg-
ring blootgesteld, desnoods
bij wijze van spreken, zeg
maar maar daarna vinden
de beelden of wat ook hun
plaatsje in de rijtjes van Ma
ria, Jozef, of wie oök; genum
merd en gerubriceerd, op da
tum van aflevering, op her
komst, en met een gedetail
leerde beschrijving".
Behalve de versleten voor
beelden van volksdevotie telt
de verzameling van De Wil
de ook voortbrengselen van
een dieper gevoelsleven.
Zoals dat gesneden beeld in
hout van een Goede Herder,
in de oorlogsjaren vervaar
digd door een (onbekende)
onderduiker, en zo kunstzin
nig als wat. Henk de Wilde
kijkt niet op een duizendje
meer of minder; beelden: een
stuk of 90; zeker een 9000
bidplaatjes (opgeborgen vol
gens jaar van overlijden, en
mappen, de vaandels, bursa's,
manipels en stola's en ve
lums. de albe's. de cingels en
amicten (als zweetdoeken).
Een feest zoals op de „Lui-
lakmmorgen". vrijdagavond,
in Haarlem; als de binnen-
en buitenplanten, in een ker-
missfeer, grif van de hand
gaan.
Heilige Familie is de vlag die
bij tal van christelijke com
munes ofwel parochies
omdat men spiritueel de boel
niet meer kan bijbenen
gestreken is, maar bij Henk
de Wilde de werkelijk koste
lijke lading nog steeds dekt.
Lente
En de zaak begon inderdaad
op die eerste mei van '74.
toen we nog nagenoeg als
vanzelfsprekend zongen
en je rook de lente en zag de
geplukte bloemen in de wei:
„Gekomen is uw lieve mei.
Mariiia"; en op het veld de
bloemensprei, Mariiia"; bloe
men die wij plukken gaan,
nu zij rijk te bloeien staan.
Ave, ave Maria." En „Maria
te minnen, wat zalig genot.
Zij is onze Moeder en Moeder
van God". Het was fijn; heel
fijn zelfs. We voelden ons er
prima bij; en we plukten gre
tig die eerste voorjaarsbloe
men. En vlochten ze tot een
Meie-krans. Voor Maria en
haar Zoon. En we noemden
haar: Lieve moeder van de
Heer. Het is mei, dus het kan
nog. Maar om met de tijd
mee te kunnen gaan. moet je
het joodse meisje Maria waar
schijnlijk, realistisch, op vita-
lë punten een stukje terug la
ten vallen. In d'r eentje staat
ze daar. En als je je ogen
dicht doet, is alles pikkedon
ker. Probeer maar eens een
keer....
Maar cfat deed Henk de Wil
de niet. WAit hij zag toch al
heel wat. „Op die eerste mei
van '74 kreeg ik van kennis
sen mijn eerste beelden. Ze
woonden boven de melkzaak
van Verhoeven aan de Lan-
gebrug in Leiden. Op zolder.
Op een zeker ogenblik vroe
gen ze zich af: wat zou er
achter dat betingelde behang
zitten? Ze maakten een soort
luikje door dal behang en
ontdekten een* andere, niet
verwachte, zolder. Eenmaal
daar. zagen ze een kast staan,
met daarin een groot schilde
rij van koningin Emma en
twee beelden: Maria en Jozef.
Ze waren niet katholiek etj
kwamen ermee naar mij toe.
Die beelden hadden eens on
der een stolp gestaan, maar
dié was er niet meer bij. Nou,
ik was best blij met die twee
beelden, en ik dacht toen
opeens: misschien zijn er wel
meer mensen die met die
dingen zitten en er geen raad
mee weten".
Dependance
Daarna groeide de „religieu
ze beweging" bij De Wilde
uit. in de box in het souter
rain. Er kon niet meer bij. En
elders werd een „dependan
ce" opgezet. „Ik heb nog
steeds veel steun van m'n
vrouw daarbij, dat mag ik
best wel zeggen. Het liep als
gesmeerd. Zo kreeg ik uit de
Petruskerk een kerkboek,
met ruim 1800 vliesdunne
Het vignet op het briefhoofd van de heer De Wilde.
