^us Johannes Paulus naar Fatima
Israëlische vliegtuigen
bestoken doelen in Libanon
Radio-
Solidariteit
roept op tot
korte staking
Reagan wil
hervatting
gesprek over
kernwapens
Troepen Iran
drijven Iraaks
leger terug
jaiwan
lijft
•bstakel
;latie
tssen
£hina-VS
MAANDAG 10 MEI 1982 PAGINA 9
WARSCHAU Ondergronds werkende kaderleden
van het Poolse vakverbond Solidariteit hebben giste
ren opgeroepen tot een korte staking op donderdag,
wanneer het precies vijf maanden is geleden dat in Po
len de staat van beleg werd afgekondigd. Vanaf twaalf
uur zou men een kwartier het werk moeten neerleg
gen. Automobilisten moeten een minuut claxonneren
en voetgangers een minuut stilte in acht nemen. De op
roep werd gedaan tijdens een clandestiene uitzending
van radio-Solidariteit, die nog geen minuut duurde.
Harde muziek op de frequentie maakte een einde aan
de vierde uitzending van het ondergrondse radiosta
tion.
Het is in Polen nog steeds onrustig na de incidenten
van vorige week waarbij tienduizenden Polen de op
heffing van de noodtoestand eisten.
De primaat van Polen, aartsbisschop Jozef Glemp, riep gisteren
tijdens een preek in Krakow, waar een grote mensenmenigte
meeliep in een processie op de naamdag van St. Stanislaus, de
beschermheilige van Polen, zijn gehoor van ongeveer honderd
duizend Polen op tot hervatting van de dialoog in de Poolse sa
menleving. Onder bijval van de aanwezigen verklaarde Glemp:
„Stenen zijn het zwakste argument in de discussie. Wij willen de
dialoog en dit verlangen moeten we zo sterk mogelijk naar vo
ren brengen om hem in gang te zetten." In een andere preek op
zaterdag had Glemp enige verbazing gewekt door de schuld
voor de manifestaties van afgelopen week te schuiven in de
schoenen van manipulators. Zijn uitlatingen hadden namelijk
iets weg van de officiële regeringspropaganda.
De Poolse communistische partij herdacht gisteren in Warschau
de bevrijding van het nazisme. Partijfunctionarissen en ver
scheidene delegaties legden kransen bij het graf van de onbe
kende soldaat. Nadien werd er een manifestatie gehouden waar
vijfhonderd man aan deelnamen.
(Vervolg van de voorpagina)
EUREKA, DEN HAAG Op hervatting van het zoge
naamde START-overleg was al maanden lang aange
drongen. De bekrachtiging van het tweede SALT-ak-
koord werd door de Amerikaanse senaat op de lange
baan geschoven na de Russische inval in Afghanistan.
Minister Van der Stoel zei gisteravond dat hervatting
van dit overleg „ook daarom zo belangrijk is, omdat ik
niet zie hoe de toch al zo moeilijke besprekingen in
Geneve over de kernwapens voor de middellange af
stand in Europa ooit met succes kunnen worden vol
tooid als ook niet met het START-overleg vorderingen
worden gemaakt. Van der Stoel herinnerde eraan dat
de NAVO-raad heeft uitgesproken dat de onderhande
lingen over kernwapens voor de middellange afstand
in het raamwerk van START moeten worden geplaatst.
Volgens functionarissen van het Witte Huis hebben de VS en de
Sovjet-Unie ieder 7500 op land en op zee gestationeerde kern
koppen voor strategische doeleinden, voor de lange afstand. De
Amerikanen hebben daarvoor 1700 raketten, de Russen 2400, al
dus de Amerikaanse functionarissen. De functionarissen zeiden
verder dat in de START-onderhandelingen geen sprake z«J
kunnen zijn van de Britse en Franse kernwapenarsenalen.
Reagan verzekerde gisteren verder dat de VS „ernstig en met
goede bedoelingen" tot onderhandelingen bereid zijn en dat alle
Russische voorstellen zorgvuldig zullen worden bestudeerd. Hij
toonde zich overigens opnieuw zeer kritisch over Moskous poli
tiek inzake bewapening, Polen en Afghanistan. Reagan noemde
in zijn rede in Eureka de betrekkingen met Moskou het grote
thema dat hij tijdens zijn reis naar Europa begin juni zal bespre
ken.
BEIROET Iran heeft gisteren gemeld dat de strate
gische havenstad Khoramsjahr is omsingeld door
Iraanse troepen. Khoramsjahr is de laatste grote Iraan-
se stad, die nog in handen is van Irak.
Volgens de officiële Iraanse Radio hebben Iraanse troepen Kho
ramsjahr veroverd en zou de opmars zijn voortgezet. De slag om
herovering van de stad zou elk moment kunnen beginnen, zo
werd gisteravond in Teheren bekend gemaakt. Radio-Bagdad
gaf gisteren indirect toe dat zijn Iraakse troepen opnieuw waren
teruggedreven en nu bezig zijn aan „een strategische terug
tocht".
Iran meldde gisteren dat afgelopen weekeinde drie kleinere ste
den op Irak zijn heroverd. Alle drie steden liggen in de olierijke
Iraanse provincie Khoezestan, die in september 1980 bij het be
gin van de Golf-oorlog door Irak werd bezet. Sinds het Iraanse
tien dagen geleden een groot offensief tegen de Iraakse troepen
is begonnen, zijn al veel slachtoffers gevallen. Sommige schat
tingen spreken van tienduizend doden aan beide zijden.
Monge nieuwe president Costa Rica
SAN JOSE De sociaal-democraat Luis Alberto Monge (56) is
zaterdag als nieuwe president van Costa Rica geïnstalleerd. In
zijn inauguratierede zei hij, dat zijn land in de conflicten die
Midden-Amerika treffen neutraal zal blijven.
Maar Monge liet meteen hierop volgen, dat dit niet betekent dat
Costa Rica onverschillig staat tegenover de strijd tussen despotis
me en democratie. „Wij blijven aan de kant van de democratie",
riep hij uit. Monge beloofde de democratie in zijn land te zullen
versterken.
LEIDSE COURANT
Bouterse: „Ambassadeur
Prade niet loyaal"
PARAMARIBO „Ambassadeur Hans Prade heeft zich
niet altijd loyaal opgesteld om de officiële standpunten
van zijn land te vertolken." Dat heeft de Surinaamse lei
der Desi Bouterse afgelopen week op een persconferentie
in Paramaribo verklaard naar aanleiding van het ontslag
van de Surinaamse ambassadeur per 1 juni. Volgens Bou
terse was het besluit om de ambassadeur te ontslaan al
voor de mislukte coup van 11 maart genomen. Wel heb
ben volgens Bouterse de gebeurtenissen tijdens en na de
coup het ontslag versneld. Zo nam Bouterse het Prade
kwalijk dat hij tijdens de couppoging tegen Nederlandse
politici zou hebben gezegd dat de legerleiding door cou-
pleider Rambocus om het leven was gebracht. Verder
noemde Bouterse het een diplomatieke „blunder", dat
Prade de teruggeroepen Nederlandse ambassadeur in Su
riname, drs. Hoekman, na de couppoging van Schiphol
ophaalde.
BRAZILIAANSE
KOFFIEPRODUKTIE
HELFT MINDER
RIO DE JANEIRO De koffieoogst
van Brazilië, de grootste koffiepro
ducent ter wereld, zal dit jaar slechts
de helft bedragen van die van 1981.
Als gevolg daarvan zullen de prijzen
op de wereldmarkt voor koffie onge
twijfeld flink omhoog gaan. De oogst
die vanaf volgende maand zal wor
den binnengehaald, zal ongeveer
17,6 miljoen zakken bedragen, ter
wijl dat aantal vorig jaar 33,7 miljoen
bedroeg. Oorzaak van de slechte
oogst is de vorst die vorig jaar juli de
koffievelden heeft getroffen, aldus
het Braziliaanse koffie-instituut. De
gevolgen van de vorst zijn pas bij de
volgende oogst te merken.
4ITENLAND
Ter
de rol
esident Carter,
en bezoek van drie
i aflegt aan Dene
en, maakte giste-
an de gelegenheid
lik om even Tivoli
ipenhagen binnen
ipen. Daar kon hij
rleiding niet weer
om even een
houten ballen te
!n om op deze wij-
>n prijsje te win-
Zijn vrouw Ro-
i, nog net te zien
de rechterarm
larter, lijkt het al-
il prachtig te vin-
KING De Ameri-
jnse vice-president,
orge Bush, heeft zijn
prekingen met Chinese
Iers zaterdag beëindigd
Jder overeenstemming
iereiken in het conflict
ake de Amerikaanse
inleveranties aan Tai-
De Amerikaanse
•president zei na de
oetingen met waar-
lend voorzitter van de
Communistische
:ij, Deng Xiao Ping, en
ier Ziyang dat over
gekomen is de bespre-
jen over het Taiwan-
:hil voort te zetten.
^VS azuilen Taiwan voor
waarde van 160 miljoen
«Jen militaire onderdelen
:;i:|ren. Dit is in Peking zeer
it gevallen. China eist dat
lington een datum vast-
waarop de wapenverko-
aan Taiwan worden
idigd. Gebeurd dit niet,
moeten de VS rekening
len met een verslechtering
ie Chinees-Amerikaanse
ïkkingen, aldus Peking.
merkte op dat de Tai-
Ji-zaak centraal stond in
besprekingen met de Chi-
B leiders, maar dat ook an-
i internationael problemen
aangeroerd. Hij dat Zuid-
pka, het Middden-oosten en
Falkland-crisis ter sprake is
ieest.
BEIROET Israëlische
gevechtsvliegtuigen heb
ben gisteren Palestijnse
bolwerken ten zuiden van
Beiroet en in de buurt van
de havenstad Sidon aan
gevallen. Hiermee ver
brak de regering-Begin
voor de tweede maal bin
nen drie weken het be
stand, dat in juli vorig jaar
met de PLO werd over
eengekomen. Bij de Israë
lische luchtaanval zijn tot
nu toe zeker 16 mensen
gedood.
Israëlische gevechtsvliegtui
gen bestookten' een dertig kilo
meter lang kustgebied, dat
zich uitstrekt van de 15 kilo
meter ten zuiden van Beiroet
liggende stad Damoer tot aan
de olieraffinaderijen van Zah-
rani bij Sidon. Op het moment
van de luchtaanval vertoefden
duizenden Libanezen op het
strand, waar zij van het mooie
weer en van de zondagsrust
genoten. Hoewel Israëlische
gevechtsvliegtuigen hen naar
huis spoedde, was er geen pa
niek uitgebroken. Tijdens de
luchtaanval zijn de Israëlische
straaljagers door luchtafweer
geschut beschoten. Volgens
een Israëlische legerwoord-
voerder is hierbij geen toestel
geraakt.
Op 21 april had Israël ook al
zware luchtaanvallen uitgeoe-
fénd op Libanon. Israël be
weerde toen dat Palestijnse ba
ses het doelwit vormden, maar
in werkelijkheid werden toen
vele burgerdoelen getroffen.
Bij deze aanval verbrak Israël
voor de eerste keer het be
stand, dat vorig jaar juli onder
druk van de VS werd gesloten
en een voorlopig einde maakte
aan de Israëlisch-Palestijnse
gevechten in Zuid-Libanon.
De Palestijnse Bverijdingsor-
ganisatie liet zich op 21 april
niet provoceren en oefende
geen vergeldingsacties uit.
Hierdoor werd de regering-Be
gin geen argument in handen
Een Libanese moeder houdt angstvallig haar kind vast,
terwijl haar man aanwijzingen geeft wat er gedaan
moet worden nu Israël opnieuw een aanval op Libanon
gegeven om de door haar ge
plande invasie in Libanon ten
uitvoer te brengen. De vraag is
of na de luchtaanval van giste
ren de PLO opnieuw de nodi
ge zelfbeheersing zal opbren
gen. Een Israëlische militaire
woordvoerder heeft gistera
vond gezegd, dat Palestijnen
vanuit Zuid-Libanon raketten
hebben afgevuurd op Noord-
heeft ondernomen. Bij de Israëlische aanvallen zijn veel
slachtoffers gevallen en is, zoals de foto laat zien, gro
te schade aangericht.
Israël. Twee radikale Pales
tijnse organisaties het De
mocratisch Front en het
Volksfrant voor de Bevrijding
van palestina hebben via
een woordvoerder laten weten
de beschietingen op Noord-Is-
raël te hebben uitgevoerd.
Vanochtend had de PLO, die
in spoedberaad bijeen is, nog
niet officieel gereageerd op de
Israëlisch luchtaanval.
De Israëlische autoriteiten
hebben zaterdag vier Libanese
burgers vrijgelaten, die daags
daarvoor door Israëlische mili
tairen waren ontvoerd. De
vier burgers zij ontvoerd, om
dat Israël op deze manier ge
gevens wilde hebben over ac
tiviteiten van Palestijnse guer-
Bij gevechten tussen privéle-
gertjes in de Noordlibanese
stad Tripoli zijn dit weekeinde
16 doden gevallen en raakten
er 90 gewond. De strijd werd
gevoerd door een Soennitische
groepering en een door Syrië
gesteunde organisatie.
onze correspondent Cees
Manders)
ICAANSTAD Op
nei 1981, om kwart
vijf 's middags werd
Johannes Paulus II
™~jhet Sint-Pietersplein
^geschoten en levens-
larlijk verwond. Pre-
2n,een jaar later, op 13
^1982, op dezelfde tijd
an|iij in Fatima, het Por-
Bulke dorpje waar op 13
\111917 Maria voor het
;ss;t aan enige kinderen
stcbheen, de Madonna
l' ken voor haar „moe-
4jke bescherming",
hij de aanslag
oojoverleven.
aid
laai voor die gelegenheid
'örtjde paus woensdag naar
sctygal. Hij is er diep van
as-Juigd dat het samenvallen
ro<He aanslag en de verjaar-
het wonder van Fati-
zjen zekere betekenis heeft
1 "li, dat Maria zelf heeft
V(komen dat de schoten op
pl3afgevuurd, fataal zouden
vr1De paus wil haar in Fati-
°P (anken.
iaré
;ftjatima, eerst een doodarm
aniÖorp, maar nu een welva-
bede vaartsoord, is het
Ultl degenen die Maria ko-
^Ibedanken of haar om een
Pet komen vragen, een vast
r ^1 het reusachtige plein
c lich nu voor het heiligdom
eundt, op de knieën over te
refn. De pauselijke waardig-
ar'maar ook zijn medici zul-
^jich daartegen verzetten.
zfatima zal de paus een
ünjus-VI-centrum inwijden,
_joort onderdak of herberg
pelgrims. Het is een na
chtenis aan zijn voorgan-
de eerste paus is ge-
die een bezoek aan Fati
ng leeft gebracht. Dat was op
30iei 1967, de vijftigste ver-
~2(jag van het wonder van
pa. Het bezoek van paus
Hu|us VI destijds was van
grote betekenis omdat paus
Paulus VI daarmee wilde aan
geven dat de katholieke kerk
ook in het post-conciliaire tijd
perk met zijn hang naar ver
nieuwing en wetenschappelij
ke nuchterheid nog steeds
wonderen en verschijningen
in ere wenst te houden. Ook
paus Johannes Paulus II die in
vele opzichten eigentijds denkt
en met beide benen op de
grond staat, zal van zijn Fati-
ma-gang een demonstratie ma
ken van onwrikbaar geloof in
de „boodschap" van Fatima en
in de goddelijke betekenis van
de verschijningen die zich
daar in 1916 en 1917 hebben
afgespeeld.
Verschijning
Het wonder van Fatima kent
vijf deelnemers: de Engel van
de Vrede, Maria, en de drie
kinderen Francesco (9), zijn
zusje Jacintha (7) en hun
nichtje Lucia (10). Het eerste
deel van het mirakel voltrok
zich in het vooijaar van 1916,
toen aan de kinderen die bui
ten het dorp de schapen hoed
den, een gedaante verscheen,
„een jongeman van ongeveer
15 jaar, witter dan sneeuw,
transparant als een kristal en
van grote schoonheid", zo
schrijft Lucia jaren later in
haar memoires. „Ik ben de En
gel van de Vrede. Bidt met
mij." De engel verscheen nog
twee keer en telkens vroeg hij
te bidden voor hen die niet ge
loven.
Een jaar later op 13 mei, om
twaalf uur 's middags, ver
scheen Maria aan de drie kin
deren. Ze zou dit de volgende
vijf maanden, op dezelfde dag
en op hetzelfde tijdstip herha
len. De eerste en de laatste
verschijning zijn de spectacu
lairste. De eerste omdat het de
eerste keer was, en'de laatste
keer omdat ,de verschijning
met een wonder gepaard ging
teneinde al die mensen die
met de kinderen waren mee
gekomen en van de Maria-
-verschijningen niets geloof
den ervan te overtuigen dat er
toch iets bijzonders aan de
hand was. Volgens getuigen
(onder wie de nog levende
zuster van Lucia) brak ineens
de zon, die zich de hele och
tend had verscholen achter
een dik wolkendek, door en
kwam recht op de aarde af. Hij
begon te slingeren en te dan
sen en werd steeds groter en
verdween plotseling. De men
sen werden door paniek be
vangen en dachten dat het
einde der tijden genaderd was.
Toen de natuur zich even later
herstelde hadden zij geen en
kele aansporing meer nodig
om in de Maria-verschijningen
te geloven, en Fatima groeide
spoedig uit tot een zeer popu
laire bedevaartsplaats.
Jacintha en Francesco stierven
nog in hetzelfde jaar 1917 on
der, volgens de overlevering,
geheimzinnige omstandighe
den. Lucia, de oudste, leeft
nog. Zij (75) woont geïsoleerd
en teruggetrokken in een
klooster in Coimbra. Het pro
gramma van de paus vermeldt
een bezoek aan deze stad,
maar Lucia zal hij dan niet
ontmoeten.
Derde Geheim
Het duurde tot 1930 voordat de
officiële kerk de wonderen
van Fatima erkende en toen
kreeg Lucia de opdracht alles
wat ze zich kon herinneren op
te schrijven. Het resultaat is
vier Memorieën, en juist deze
memoires hebben vele specu
lanten, doemdenkers en ster-
rewichelaars een vaste betrek
king bezorgd. Lucia's verhaal
is nogal abstract, en het kost
enige moeite uit haar herinne
ringen te destilleren wat er nu
precies in Fatima gebeurd en
gezegd is, in die zomer van
1917. Men houdt het erop, dat
Maria die ongeletterde, bijge
lovige herdertjes drie bood
schappen heeft toevertrouwd.
De eerste twee, die Lucia in
1941 zelf bekendmaakte, zijn
moeilijk uit elkaar te houden:
Maria vraagt gebed, boetedoe-
ln Fatima werden vorige week de laatste voorbereidingen getroffen voor het bezoek
van de paus.
ning, inkeer en spijt, voordat
oorlogen, atheïsme en geloofs
vervolgingen de mensheid
naar de ondergang voeren. De
derde boodschap is geheim ge
bleven en onder couvert naar
Rome gezonden, om daar op
gezag van Lucia zelf in elk ge
val tot 1960 opgeborgen te blij
ven. Nu, in 1982, is de bood
schap nog niet gepubliceerd.
Volgens sommigen omdat de
inhoud, over het einde der tij
den, zo verschrikkelijk is dat
de pausen die niet hebben dur-
achterhaald door de tijd dat de
pausen het maar het liefst in
een vergeethoek willen stop
pen. Hoe het ook zij, Fatima
bestaat bij de meeste katholie
ken alleen nog dankzij dit
„Derde Geheim", en het won
der zou allang vergeten zijn als
sommige bedienaren van de
kerk, en serieuze en minder
serieuze tijdschriften af en toe
niet hadden vermeld dat er in
een lade van het pauselijk bu
reau in het Vaticaan nog een
enveloppe ligt met een geheim
over de toekomst van de
mensheid. In Italië waar de
reizen van de paus steeds weer
als vanzelfsprekend worden
beschouwd slaagt het bezoek
aan Portugal erin slechts
geestdrift op te wekken als het
in verband wordt gebracht
met dit Derde Geheim van Fa
tima. Maar paus Johannes
Paulus II zal evenmin als zijn
voorganger Paulus VI het
Derde Geheim in zijn veelvul
dige toespraken vermelden.
Fatima zal voor hem slechts de
plaats zijn de wereld nog
krachtiger dan gewoonlijk op
te roepen om Maria „het sym
bool van de vrede" te vereren.
