atenverkiezingen belangrijker dan ze lijken!
De onzekerheid
over
de uitslag
is nog
nooit
zo groot
geweest''''
Majoor Haddad: „Ik ben
het Libanese leger
Politiek
Partij
Parlement
OPINIE-ONDERZOEKER MA URICE DE HOND
OVER STA TENVERKIEZINGEN:
-3
LEIDSE COURANT/
ZATERDAG 20 MAART 1982 PAGINA 9
/VAG Aanstaan-
jsdag is iedere Ne
er, mits tenminste
oud, in staat één
grondwettelijke
uit te oefenen. Hij
h uitspreken over
instelling van zijn
aal bestuur. Velen
illen bij het lezen
regels de schou-
jhalen env denken:
i De traditioneel
komst bij Staten-
ngen bewijst dat
niddelde burger
of nauwelijks in-
t voor hetgeen er
provinciehuis ge-
jouding anders zou
zullen we hieron-
ren aan te tonen. Het
;ste argument voor
die redenering is uiteraard dat
stemmen meehelpt aan het in
stand houden van onze demo
cratische rechtsstaat. Onver-
schien zelfs
van volks
vertegenwoordigers kan uit
eindelijk leiden tot zeer onge
wenste toestanden, zoals in de
jaren dertig afdoende is geble
ken. Maar naast dit wezenlijke
belang van de verkiezingen
zijn er nog andere. Bij het be
spreken daarvan willen we
een onderscheid maken tussen
zaken die direct en zaken die
indirect met deze verkiezingen
te maken hebben.
Evenwicht bewarten
Allereerst dus de Provinciale
Staten zelf, die uit hun midden
een dagelijks bestuur kiezen,
het college van Gedeputeerde
Staten, voorgezeten door de
niet gekozen maar door de
Kroon benoemde Commis
saris der Koningin. De macht
van deze colleges is niet meer
wat ze was in vroeger eeuwen.
Een ieder, die tijdens de ge
schiedenisles niet voortdurend
uit het raam heeft gekeken,
zal zich herinneren dat gewes
ten als Holland, Gelre en
Utrecht ooit vrijwel autonome
staatjes waren, die slechts een
paar bevoegdheden hadden
overgedragen aan de stadhou
der of raadpensionaris in Den
Haag.
Maar ook al is de situatie van
nu dan vrijwel het spiegel
beeld van die van toen, daar
mee zijn de Staten toch niet
geheel van belang ontbloot. Ze
zijn belast met het toezicht op
het doen en laten van gemeen
tebesturen en met zaken als de
energievoorziening, (water-
)wegen, bruggen, culturele
aangelegenheden, recreatie,
ruimtelijke ordening en het
milieu. Met name die laatstge
noemde drie taken zijn de af
gelopen jaren steeds belangrij
ker geworden. Doelstellingen
als bijvoorbeeld economische
groei en bescherming van de
natuur zijn vaak met elkaar in
strijd en dan is het goed dat er
een instantie is die, min of
meer boven de (gemeentelijke)
partijen staand, de belangen
tegen elkaar afweegt.
Senaat
Een indirect gevolg van de
Statenverkiezingen is het ver
anderen van de samenstelling
van de Eerste Kamer. Het zijn
immers de Provinciale Staten,
die deze Kamer kiezen. En al
wordt de Senaat door velen als
een overbodig overblijfsel uit
het verleden beschouwd, hij is
er wel en laat af en toe ook
krachtig van zich horen. Te
denken is aan het initiatief
wetsontwerp van PvdA en
VVD betreffende abortus, dat
in 1976 door toedoen van
enkele VVD'ers werd ver
worpen. Het gevolg daarvan
was dat er nu een wezenlijk
andere abortuswet van kracht
is. Een nog verderstrekkend
gevolg is, zo menen velen in
politiek Den Haag, dat mede
door het tegenstemmen van de
voorzitter van de fractie der
liberalen, de inmiddels overle
den mevrouw Van Someren-
Downer, de weg geëffend
werd naar het eerste kabinet-
Van Agt.
De aanhangers van deze theo
rie menen dat het gedrag van
de VVD in de Senaat jegens
het verworpen abortus-wets
ontwerp, de sympathie van
CDA-voorman Van Agt voor
de VVD deed toenemen, te
meer omdat dat gedrag uit
drukkelijk niet werd veroor
deeld door politiek leider Hans
Wiegel. Mede daardoor zou hij
een jaar later na eindeloos on
derhandelen met PvdA en
D'66 besloten hebben tot de
vorming binnen record
tijd! van een kabinet met
de VVD. Waar de Statenver
kiezingen uiteindelijk toe kun
nen leiden!
Er is echter nog meer. Dries
van Agt, die inmiddels bijna
niet meer weg te denken is als
premier, gaf het vorige week
tijdens een tv-interview zelf
toe: „Ik kan niet ontkennen
dat de landelijke politiek op de
achtergrond meespeelt". Hij
bedoelde daarmee op dat mo
ment niets anders dan dat de
kiezers zich bij de Statenver
kiezingen veelal laten leiden
door het Haagse optreden van
de diverse partijen. Maar Van
Agt zal zich zeker gerealiseerd
hebben, dat de uitslag van de
verkiezingen, juist omdat de
mensen niet „provinciaal"
stemmen, geldt als officieuze
graadmeter voor het (gebrek
aan) succes van het zittende
kabinet. Het feit dat CDA-
voorzitter Piet Bukman onder
anderen eigen partijgenoten
heeft opgeroepen de verkie
zingen niet als zodanig te be
schouwen, bewijst dat al.
Wie verontwaardigd is over
het functioneren van de huidi
ge regeringscoalitie, CDA-
PVDA-D'66, heeft dus de mo
gelijkheid dat te tonen. Hij
kan straks stemmen op één
van de partijen in de oppositie.
Ook kan hij kiezen voor die
regeringspartij, die het volgens
hem wel goed doet. Als maar
voldoende mensen zo stem
men, heeft dat vrijwel zeker
gevolgen voor het kabinet.
Daarmee is niet gezegd, dat
het dan ook verdwijnt, maar
in elk geval kunnen als gevolg
van de uitslag van komende
woensdag de interne verhou
dingen in het kabinet gewij
zigd worden.
Verlamd
Een voorbeeld: stel dat de
PvdA inderdaad fors verliest,
zoals wordt voorspeld, terwijl
het CDA stabiel blijft en D 66
en VVD flink winnen. Er
kunnen dan twee dingen ge
beuren. Het eerste is dat de
PvdA nog veel meer verdeeld
raakt dan zij nu al is en daar
door als het ware verlamd
wordt. Uiteindelijk zou dat
kunnen uitdraaien op een ka
binetscrisis, waarschijnlijk om
dat de andere coalitiepartners
besluiteloosheid niet eeuwig
kunnen accepteren. Maar ook
is het mogelijk dat de socialis
ten zo toegeeflijk worden, dat
CDA en D'66, die op sociaal-
economisch gebied veelal de
zelfde ideeën hebben, hun in
zichten op dat terrein kunnen
doordrukken, waardoor het
kabinet als geheel aan (daad-
)kracht wint.
Maar hoe het ook zij, één ding
is zeker: de kiezers kunnen via
dit stembiljet wezenlijk in
vloed uitoefenen. Een reden
temeer om woensdag toch
maar even naar het stembu
reau te gaan. En bovendien,
zoveel moeite is het toch ook
weer niet!
RIK IN 'T HOUT
IDAM Opinie-
iker Maurice de
ie in de afgelopen
n reputatie op-
als Neerlands
trouwbare voor
van verkiezings-
heeft aan de
voor de komen-
iverkiezingen een
!us gehad. Tot nu
ipelde De Hond
grote nauwkeu-
de uitslagen van
imerverkiezingen
in '81 en de Sta
dingen van '78.
t hij bekennen,
voor die hoge
ran nauwkeurig-
volledig kan in-
ine trend is duide-
el: de PvdA zal ten
an de Kamerverkie-
i vorig jaar ongeveer
it van haar aanhang
D'66 loopt iets terug
it ten opzichte van
'erkiezingen van '78
kleine linkse par-
n, klein rechts en
blijven gelijk en de
„Maar toch: de on-
over de uitslag is
tig jaar nog nooit zo
'eest", zegt Maurice
,Dat is vooral te wij
lt feit dat ontzettend
xs nog steeds niet
ze woensdag zullen
men en zo ja, welk
lan rood zullen ma-
laars zijn vooral te
de linkse kiezers,
fst veertig procent
:nsen die vorig jaar
'eede Kamerverkie-
een partij links van
;n hebben gestemd,
geen idee welke par
isdag zal kiezen", al-
•nd. Dat komt vol-
vooral doordat veel
et meer weten, wel-
n deze economische
iest voor hun belan-
n zal opkomen. En
eraan toe: „Boven-
de merkwaardige
heid. dat de partijen
verkiezingen nau-
campagne hebben
Volgens mij wisten
tot voor kort amper
insdag verkiezingen
1 gelooft De Hond
i abnormaal lage op-
!t zal volgens hem
ninder zijn dan in
ruim 79 procent van
rechtigden naar de
ibus ging, maar een
nd dieptepunt van,
zeggen minder dan
zie hij niet in het
liggen.
Ie Hond (34), direc-
t Amsterdamse bu-
marktonderzoek
bewerkt sinds
)pdracht van het
ioprogramma „In
laan" regelmatig de
VEERTIG
PROCENT
VANLINKSE
KIEZERS
TWIJFELT
NOG
politieke peilingen die weke
lijks door het Nederlands In
stituut voor de Publieke Opi
nie (NIPO) worden gehouden.
Zijn eigen bureau, dat opinie
peilingen op allerhande gebied
organiseert voor tal van in
stanties, organisaties, bedrij
ven en politieke partijen,
houdt de laatste tijd ook zelf
telefonische enquêtes naar de
politieke voorkeur van de Ne
derlandse kiezers. Met behulp
van computers is de uitslag
van dergelijke onderzoeken in
een mum van tijd gedetail
leerd vast te stellen.
De manier waarop Maurice,
via de „methode-De Hond" de
uitslagen van politieke opinie
peilingen zodanig weet te be
werken en te interpreteren dat
er een grote mate van be
trouwbaarheid ontstaat heeft
in de afgelopen jaren allerwe
gen lof geoogst, en niet in de
laatste plaats van politici.
Zoals geschreven, meestentijds
maakt De Hond voor zijn poli
tieke berekeningen gebruik
van NIPO-peilingen. Enquê
teurs van het NIPO bellen we
kelijks bij ongeveer 1000 wille
keurig uitgekozen Nederlan
ders van 18 jaar en ouder aan
om ze een hele waslijst met
vragen voor te leggen over
van alles en nog wat. Die vra
gen variëren van „welk was
middel gebruikt u?" tot „op
welke partij hebt u bij de laat
ste verkiezingen gestemd en
waar zou u op dit moment op
stemmen?". De Hond: „Elke
week krijg ik van het NIPO
die antwoorden over de partij
keuze en die ga ik dan duchtig
analyseren en corrigeren. Mijn
correctiemethode verduidelijk
ik meestal met het voorbeeld
van de weegschaal. Stel, dat je
op een avond op een weeg
schaal gaat staan en dat je dan
75 kilo blijkt te wegen. Een
uur later ga je echter weer op
die weegschaal staan en dan
zie je tot je verbazing dat je
opeens 81 kilo weegt. Welnu,
het is onmogelijk dat je in een
uur tijd zes kilo bent aangeko
men, dus je gaat je afvragen of
er intussen misschien iets met
die weegschaal is gebeurd. Ie
mand heeft bijvoorbeeld aan
het wieltje van die schaal ge
zeten. Nou, dat wieltje corri
geer je dan".
„Een klein praktijkvoorbeeld:
als de ene week ruim 30 pro
cent van de ondervraagden
zegt, vorig jaar CDA te hebben
gestemd, dan weet ik dat dat
klopt met de werkelijkheid,
want het CDA haalde vorig
jaar inderdaad ruim 30 pro
cent. Als nu de daaropvolgen
de week 25 procent vertelt,
vorig jaar CDA te hebben ge
stemd, dan klopt dat dus niet.
En dan klopt het dus ook niet
als 2 procent van die CDA-
kiezers beweert, nu D'66 te
gaan stemmen. Dat moet je
dus allemaal corrigeren".
Terug naar de Statenverkie
zingen. In het zicht van derge
lijke verkiezingen plegen poli
tici steevast om het hardst te
roepen dat er geen landelijke
betekenis aan mag worden ge
geven. „Da's natuurlijk onzin",
zegt De Hond, „en dat weten
ze zelf ook wel. Vrijwel geen
mens kiest bij Statenverkiezin
gen bewust voor de provincie
besturen. Men brengt z'n stem
uit om uiting te geven aan ge
voelens over wat zich aan het
Binnenhof afspeelt. Ik ben het
overigens wél eens met de po
litici die zeggen, dat de uitslag
van Statenverkiezingen beslist
geen consequenties mag heb
ben voor de Tweede Kamer en
het kabinet. Dus als CDA en
VVD samen een meerderheid
zouden behalen, moet het ka
binet gewoon blijven zitten".
Het aardigste van de verkie
zingen van woensdag is vol
gens De Hond, dat er een nek-
aan-nek-race te zien zal zijn
tussen PvdA en VVD met als
inzet de vraag wie de op één
na grootste partij van Neder
land wordt. De Hond: „Het is
uniek, wat er momenteel met
de PvdA gebeurt. Moet je na
gaan: bij de Statenverkiezin
gen van 1978 scoorde de PvdA
34 procent van het aantal uit
gebrachte stemmen en vorig
jaar bij de Kamerverkiezingen
ruim 28 procent. Het ziet er
naar uit dat dit nu 23 a 24 pro-
Opinie-onderzoeker
Maurice de Hond:
„Als u over
driehonderd jaar
nog steeds niet bent
ondervraagd, komt
u maar bij me
klagen".
cent wordt. Ruim tien procent
achteruit in vier jaar tijd, dat
is een grote partij nog nooit
overkomen!"
Maurice de Hond constateert
overigens, dat de PvdA lang
zaam bezig is uit het diepe dal
(een score van 20 procent in de
peilingen van een paar weken
geleden) omhoog te kruipen.
De aanhang neemt weer lang
zaam toe. De Hond: „Dat heeft
ook te maken met het under
dog-effect. Veel linkse kiezers
vinden dat de PvdA, juist nu
het zo slecht met de partij
gaat, een steuntje in de rug no
dig heeft. En je hoort ook ge
luiden als: die Den Uyl vecht
tenminste nog; laat ik ondanks
Wat voor verschuivingen ge
ven de peilingen van de afge
lopen maanden te zien? Zijn er
bijvoorbeeld veel mensen die
rechtstreeks van de PvdA
naar VVD of CDA overstap
pen, of omgekeerd?
„Nauwelijks", zegt de Hond
krachtig hoofdschuddend.
„Dat soort radicale bekeringen
komt bijna niet voor. Je ziet
voornamelijk mensen die stui
vertje wisselen tussen PvdA,
D'66 en de kleine linkse par
tijen en anderzijds tussen
CDA, VVD en D'66. Wat dat
betreft is D'66 dus de spil. Er is
een geweldig druk kiezersver-
keer naar D'66 toe en van D'66
vandaan".
Hebben televisie-debatten tus
sen politieke voormannen eni
ge invloed op het kiezersge
drag?
De Hond: „Geen enkele in
vloed. Dat is in de loop der ja
ren wel gebleken. Zulke de
batten sterken de aanhangers
van een bepaalde partij alleen
maar in de overtuiging die ze
al hadden. In de Verenigde
Staten is dat heel anders, daar
zijn politieke televisiedebatten
vaak beslissend geweest voor
de overwinning of het verlies
van een presidentskandidaat.
Dat komt omdat de Amerika
nen zich bij hun keuze veel
meer laten leiden door sympa
thie of antipathie voor de per
soon zelf dan voor de politieke
ideeën van een kandidaat. In
Nederland doen we dat nau
welijks. Ja, Terlouw heeft
door zijn uiterlijk wel wat
stemmen binnengehaald, maar
over het algemeen is er van
louter menselijke aantrek
kingskracht in ons politieke
bestel haast geen sprake. Het
gaat bij de kiezers hier toch
vooral om het beleid, om het
programma van een partij".
„Kijk, als Den Uyl bijvoor
beeld als politjek leider van de
PvdA vervangen zou worden
door Van der Louw, dan zou
dat naar mijn overtuiging voor
de PvdA nauwelijks iets uit
maken. Ook al zou bijvoor
beeld een CDA'er Van der
Louw sympathieker vinden
dan Den Uyl, dan nóg plakt
hij hem een PvdA-etiket op en
zegt: het is een aardige man,
maar het is en blijft een socia
list en daar stem ik niet op".
Een brandende vraag ten
slotte. Je hoort zo vaak allerlei
mensen om je heen zich afvra
gen waarom zij nog nooit voor
een opiniepeiling ondervraagd
zijn, terwijl de media toch re
gelmatig bol staan van de en
quêtes. Hoe komt dat nou?
De Hond lacht breeduit. „Dat
soort dingen hoor ik ook altijd.
Ik heb berekend dat in theorie
elke Nederlander eens in de
driehonderd jaar aan de beurt
is voor een enquête. Dus ik zeg
altijd: als u over driehonderd
jaar nog steeds niet bent on
dervraagd, komt u maar bij
me klagen".
DICK VAN RIETSCHOTEN
laddad, de leider van het „ministaatje" Vrij Li-
(Van onze speciale
verslaggever Arno van Doorn)
METOELLAH „Waar
om wil men geheel Liba
non onder controle van de
VN-vbredesmacht plaat
sen?" Deze vraag stelt
majoor Haddad en geeft
direct daarop zijn sarcasti
sche antwoord: „Om het
land helemaal in handen
te geven van de PLO. Als
men werkelijk de Libane-
zen wil helpen, moet men
eerst in de hoofdstad Bei
roet orde op zaken stel
len".
De rechtse leider van „Had-
dad-land" een smalle land-
strook lang de grens met Israël
is nog niet helemaal her
steld van een aanslag enkele
maanden geleden. In het
grensdorp Metoellah in het
noorden van Israel vertelt hij
niettemin kort en zakelijk wat
hij te zeggen heeft: „De Unifil
kan het gebied niet schoon
houden van PLO. Er is laatst
gevochten met allerlei wapens.
De Unifil zoekt dekking, en
niemand vraagt hoe de PLO
aan zijn wapens komt".
Saad Haddad voelt er niets
voor om zijn territorium, vrij
Libanon noemt hij het zelf, te
laten controleren door de Uni
fil. „De laatste maanden heeft
de PLO gebruikt om zijn posi
ties in Libanon te versterken".
Haddad zou zich er tot het ui
terste toe verzetten dat dit ook
in „zijn gebied" gaat gebeuren.
„We geven niet op, wat ook de
prijs mag zijn. We namen stel
ling en we blijven waar we
zijn".
Op de Unifil-troepen heeft hij
genoeg commentaar, maar
over het algemeen noemt hij
de samenwerking met de lei
ding van de verschillende de
tachementen goed. Het zou
wat hem betreft allemaal
strenger moeten. Hij noemt als
voorbeeld de Unifillers van de
Fiji-eilanden „er zijn er zes
duizend". Nu is er sprake dat
Fiji-troepen er 1000 man bij-
krijgen. Maar als ze huh werk
goed doen, dan zijn duizend
Unifillers genoeg om de taak
naar behoren uit te voeren",
aldus majoor Haddad.
Ronduit negatief is Haddad
over de Senegalese afdeling
van het VN-detaehement in
Libanon. Hij heeft enkele we
ken geleden de VN-leiding ge
vraagd de Senegalezen terug
naar huis te sturen. „Op een
gegeven moment opereerden
Senegalese manschappen
openlijk met PLO-strijders te
gen de Libanese bevolking".
„Het staakt-het-vuren in Liba
non kan niet lang meer du
ren", zegt Haddad. „De PLO
kan niet lang non-actief zijn,
want dan verliezen ze de sym
pathie van de Arabieren. Die
willen immers weten waar
hun geld blijft. Momenteel
bouwen de PLO-ers sterke po
sities en versterken zij zich
met nieuwe wapens. De laatste
drie maanden is er voor onge
veer vijftig miljoen dollar wa
pentuig aangeschaft. De PLO
bezit nu onder meer 300 artil
leriestukken, waaronder een
aantal met een bereik van 44
kilometer, die vanaf Libanees
grondgebied de havenplaats
Haifa kunnen beschieten, Ka-
toesja- en SAM-raketten, be
doeld om vijandelijke vliegtui
gen neer te halen". Bovendien
heeft hij al verschillende tanks
gezien, en heeft hij hèt ver
moeden dat de PLO de be
schikking heeft over helicop-
ters- „Maar die hebben ze nog
niet laten zien", zegt Haddad.
Majoor Haddad's vaderlands
liefde steekt hij niet onder
stoelen of banken. Evenmin
dat geen haar op zijn hoofd
eraan denkt, het bestuur over
Haddad-land uit handen te ge
ven. Hij heeft dan ook weinig
begrip voor degenen die vin
den, dat Haddad zich moet te
rugtrekken. „Naar waar? Ik
ben hier geboren, mijn vader
en mijn grootvader zijn hier
ook geboren. Waarheen moet
ik mij terugtrekken?". En met
nadruk: „Ik ben het Libanees
leger, toen de Syriers kwamen
(1975) ben ik niet gehoorzaam
geweest aan de bezetters. Wij
accepteren geen bezetting!".
Haddad's wens is dan ook een
Libanese regering. „Het is nu
een staat van oorlog, dan hou
je geen verkiezingen. Maar ik
wil dat Libanon zo snel moge
lijk geregeerd wordt door Li-
banezen. Dan kan het mij ver
der niets schelen wie dat pre
cies zijn".
De tijd lijkt wat dat betreft in
het voordeel van de majoor te
werken. Zoals hij zegt: „In Li
banon beginnen nu ook de
moslems de oorlogstoestand
beu te worden. Ook zij willen
leven als Libanezen. Ze mer
ken dat ze al die tijd misbruikt
zijn. In Libanon moet het mo
gelijk worden, dat de verschil
lende religies tevreden naast
elkaar leven".
Haddad, Grieks katholiek, zegt
te rekenen op de steun van
zo'n 90 procent van de Libane
se bevolking. „De mensen we
ten dat het de enige weg is.
Het is ons land en ons leger.
Syrië zal het Sovjetkamp niet
verlaten, en het wil Libanon
annexeren. Libanon is de
poort van het Midden Oosten.
Het zal geen verwondering
wekken van deze man te ho
ren, dat hij niets voelt voor
een eigen land voor de Pales-
tijnen. „Hoezo, een eigen land?
Waarvoor? Om een basis te
vormen voor internationaal
terrorisme? De Rode Brigade
in Italië kreeg geld van de
PLO, en ook het Rode Leger
in Japan. Zulke mensen kan je
geen land geven. Libanon is
nu een basis voor terrorisme
over de hele wereld, maar in
een vrij land zullen de terro
risten weer gewone mensen
worden. Dan komen de men
selijke waarden weer terug".
