Rebellerende militairen spelen
in op onvrede van de bevolking
echtende militairen
irengen Paramaribo
rep en roer
We worden beschotenwe moeten het gebouw uit V
iwker
heerst
pot
Hawker en Rambocus eerder
bij staatsgrepen betrokken
fUENLAND
LEIDSÉ COURANI
VRIJDAG 12 MAART 1982 PAGINA ft
1SLAGGEEFSTER CORRY VIS VANUIT PARAMARIBO:
HBO DEN
kG „We worden
en, we moeten het
uit, het is hier ge-
flijk..." Met deze woor-
gevolgd door enkele
bden stilte en de
van de telefoniste
et afgelopen ein-
gistermiddag om
'uur een telefoonge-
dat onze verslag
er Corry Vis vanuit
rinaamse hoofdstad
Paramaribo had met een
onzer redacteuren. Kort
na het bekend worden
van de staatsgreep nam zij
haar intrek in het gebouw
van het Surinaams Nieuws
Agentschap (SNA) aan de
Gravenstraat in Paramari
bo, de straat waaraan ook
verschillende ministeries
en het presidentieel paleis
gelegen zijn. Op het mo
ment dat in de Graven
straat werd gevochten
kregen wij contact met
Corry Vis. Hieronder eni
ge passages uit het tele
foongesprek, dat werd af
gebroken toen het SNA-
gebouw werd beschoten
en alle aanwezigen wer
den geëvacueerd.
„Op net moment is ons ge
bouw omsingeld. Buiten wordt
geschoten. Pantserwagens en
andere militaire voertuigen
razen over straat en zodra men
Heb je er enig idee van
hoeveel soldaten nog ach
ter luitenant-kolonel Bou-
terse staan.
„Dat is onduidelijk. De wildste
geruchten doen de ronde,
maar het lijkt erop dat dat
Bouterse zich met de hele mi
litaire top heeft verschanst in
Fort Zeelandia. Degenen die
vannacht hebben geprobeerd
de macht over te nemen zitten
in de Membre Boekoekazerne.
Veel mensen zijn bang dat het
vanavond, wanneer de pas in
gestelde avondklok van kracht
wordt, tot gevechten tussen
beide partijen zal komen. Ik
hoor dat op dit moment een
aanval wordt uitgevoerd op
Fort Zeelandia, met pantser
wagens en vanaf de Suriname-
rivier met marineschepen".
Wanneer is voor het eerst
geschoten
„Vanmorgen om half vijf zijn
voor het eerst schoten ge
hoord. Op diverse strategische
punten in de stad. Eerst werd
verteld dat Bouterse en Horb
waren gevangen genomen. Dat
is inmiddels tegengesproken.
Er is een radiotoespraak ge
west van Bouterse, waarin hij
de mensen vroeg rustig te blij
ven en de militairen heeft op
geroepen zich bij hem te voe
gen in Fort Zeelandia. Volgens
Bouterse waren alle strategi
sche punten onder controle
van zijn troepen, op de Mem
bre Boekoekazerne na. Pas om
negen uur vanmorgen zijn de
militairen in het centrum van
de stad verschenen en nu rij
den ambulances af en aan met
gewonden. Over aantallen do
den en gewonden is niets be
kend".
Is het een coup van recht
se of van linkse militairen
9
„Ook dat is onduidelijk, maar
ik hoor voortdurend om mij
heen dat het een coup van
rechts is".
Plotseling, terwijl op de ach
tergrond enkele schoten zijn te
horen: „We moeten weg, het
gebouw uit...."
onze speciale verslag
geefster Corry Vis)
AMARIBO „Je
hier 's ochtends
of je 's avonds le-
thuis komt. Als we
ke twee jaar moeten
laken kun je Surina-
afschrijven", aldus
tirikte mensen in de
van Paramaribo,
e uren na het begin
de staatsgreep. Win-
rs en particulieren
1 ladeerden hun hui
iet tralies en gietijze-
t ilaten. De aanvanke-
niets vermoedende
werd tegen-
iden bij de afzettin-
n terug gestuurd. De
n waren vol rennen-
igstige mensen, die
i aar hun werk kon-
%men, maar ook niet
terug konden naar
etsgreep begon gister-
vroeg en werd ge-
door manschappen on-
g ding van eerste luite-
lambocus en sergeant-
Hawker (zie elders op
agina), die enige uren
uit de gevangenis was
Zij namen bezit van
ibre Boekoekazerne, de
?n vestigden daar
enoemde Nationale Be-
'sraad. De hele omge-
m de kazerne werd af-
waarna de gevechten
fcrplaatsten naar andere
Ksche punten in de stad,
het munitiedepot, het
Jntieel paleis, Fort Zee
lten het ministerie van
UARIBO Vanmor-
n niemand vertelllen
van de strijdende par-
verschillende strategi-
nten hier in de stad be
dt. Volgens de laatste
in die ons vanmorgen
;n zouden de troepen
auterse behalve Fort
ia ook de marinebasis,
gfen, het vliegveld Zan-
een aantal buitenpos-
t in handen hebben,
bronnen meldden mij
Fort Zeelandia, waarin
zich verschanst heeft,
n zeer beperkte voor-
initie beschikt. Boven-
u de brandstofvoorzie-
^teilijk liggen. Ondanks
ival van vanmorgen
du Hawker nog steeds
bre Boekoekazerne be
den. Verder zou hij in
((it zijn van het strate-
er belangrijke munitie-
'aardoor hij over grote
en beschikt,
verklaringen over het
i hun actie hebben de
ende militairen steeds
ikt dat zij „het land
bevrijd van een on-
Kjuk". Eerste luitenant
us, samen met Hawker
van de coup, kondig
dat zodra de macht ge-
j, overgenomen onder-
Tigen zullen beginnen
rtegenwoordigers van
tieke partijen ook
voor de eerste staats-
i 1980 en andere
appelijke groeperin-
«arna wordt, zo zei hij,
'tionaal kabinet ge-
'aarin geen militairen
itten. „Als dat kabinet
an de militairen terug
kazerne. Ons werk is
ehouden. Drie maan-
er zullen vervolgens
ngen worden gehou-
Het hoofd van de Surinaamse politie, de heer Vrij, zou
volgens de eerste berichten zich onder de opstandelin
gen hebben bevonden. Later werd deze verklaring te
gengesproken.
financiën in de buurt van het
presidentiële paleis. Door de
straten van Paramaribo reden
ondertussen pantservoertuigen
en vrachtwagens vol gewapen
de militairen. De hele dag
door werd op het Onafhanke
lijkheidsplein, waaraan het
presidentieel paleis gelegen is,
geschoten. De situatie was pa
niekerig. Ambulances reden af
en aan met gewonden die naar
het Academisch Ziekenhuis en
het militair hospitaal werden
gebracht. 's Middags ver
schansten veel militairen zich
op balcons en bovenverdiepin
gen om vandaar uit de straten
onder vuur te houden. De hele
binnenstad bleef afgegrendeld.
Mensen op straat bleken bang
voor het uitbreken van een
langdurige gevechten. Oogge
tuigen meldden heftige schiet
partijen bij de bestorming van
Fort Zeelandia, waarin opper
bevelhebber Bouterse zich met
hem getrouwe militairen heeft
verschanst.
In de chaos van de eerste uren
deden de wildste geruchten de
ronde. Zo zou bijvoorbeeld op
perbevelhebber en sterke man
luitenant-kolonel Bouterse zijn
doodgeschoten. Later op de
morgen werd duidelijk dat
Bouterse nog in leven was.
Over de krachtsverhoudingen
van beide groepen bestond
geen enkele duidelijkheid.
Gisteren werd rond het mid
daguur via de radio een offi
ciële verklaring van de op
standige militairen, de Natio
nale Bevrijdingsraad, voorge
lezen. Er werd een avondklok
ingesteld van 7 uur 's avonds
tot 5 uur 's morgens, samen
scholingen van meer dan drie
personen werden verboden en
de scholen blijven tot nader
order gesloten.
Later op de dag kwam Bouter
se nog een paar keer met een
radio-uitzending in de lucht.
Hij riep alle militairen op
zxich te melden op Fort Zee-v
landia. Maar aan het eind- van
de avond werd de zender,
waarmee de boodschappen
vanuit Fort Zeelandia werden
rondgestraald, door de groep-
Hawker vernietigd. Bouterse
is ook nog even op televisie
geweest. De uitzending werd
echter snel afgebroken. Radio
en televisie leken geheel in
handen van de opstandige
groep- Hawker. In verschil
lende boodschappen liet Haw
ker weten dat hij „het volk
van een ondraaglijk iuk heeft
bevrijd". Hij kondigde herstel
van de democratie, de vor
ming van een burgerregering
en vrije verkieingen aan. Aan
de militairen werd een oproep
gedaan zich niet door Bouterse"
c.s. te laten misleiden.
De Membre Boekoekazerne, die in het bezit is van de opstandelingen.
(Van onze redactie buitenland)
DEN HAAG Sergeant-
majoor Hawker en eerste lui
tenant Rambocus, de leiders
van de groep militairen die
gisteren een half gelsaagde po
ging hebben gedaan het gezag
van luitenant-kolonel Desi
Bouterse omver te werpen,
zijn al eerder bij staatsgrepen
betrokken geweest. Beiden
maakten evenals overigens
Bouterse en diens naaste me
dewerkers in Fort Zeelandia
in februari 1980 deel uit
van de groep onderofficieren
die de gekozen regering-Arron
naar huis stuurde en de macht
overnam.
gegroeid tussen de militairen.
Een meerderheid onder lei
ding van Bouterse wilde een
meer links gerichte koers, een
minderheid (Hawker en Ram
bocus) wilde een zo snel moge
lijk herstel van de parlemen
taire democratie.
In april 1980, drie maanden na
de staatsgreep, leidden de te
genstellingen tussen de mili
tairen tot de aanhouding van
Rambocus. Drie weken later
werd hij vrijgelaten om in au
gustus opnieuw opgepakt te
worden. Na zijn hernieuwde
vrijlating in december van dat
jaar werd Rambocus oneervol
uit dienst ontslagen.
Sergeant-majoor Hawker, die
in Nederland een commando
training heeft gekregen, was
precies een jaar geleden de
drijvende kracht achter de
eerste poging van Surinaamse
militairen om Bouterse af te
zetten. De plannen werden
verraden, waardoor de
machtsgreep mislukte. Haw
ker liep in een hinderlaag en
raakte daarbij zwaar gewond,
een andere deelnemer aan de
couppoging kwam om het le
ven. In oktober van het vorig
jaar werd Hawker tot vier jaar
gevangenisstraf veroordeeld.
Gisternacht is hij door mede
standers uit de gevangenis
bevrijd om leiding te geven
aan een nieuwe poging een
eind te maken aan het bewind
van luitenant-kolonel Desi
Bouterse.
DEN HAAG De recente gebeurtenissen in Suriname
hebben een geheel nieuw licht geworpen op de politie
ke ontwikkelingen in deze jonge Latijnsamerikaanse
republiek. Het gaat daarbij niet zozeer om het feit dat
een groep militairen de macht heeft willen grijpen
de couppoging van gisteren was de vijfde in twee jaar
maar vooral om de wijze waarop. Nog nooit eerder
werd er zo fel en op zulke grote schaal gevochten tus
sen machthebbers en opstandelingen. De gebeurtenis
sen van gisteren wijzen op een hevige polarisatie bin
nen de Surinaamse strijdkrachten. Een verscherping
van tegenstellingen die grotendeels aan het volk voor
bij lijkt te zijn gegaan en, wat de afloop ook is, voor de
toekomst weinig goeds doet vermoeden.
manier van optreden sloeg
aan, totdat duidelijk werd dat-
op korte termijn niet aan de
hooggespannen verwachtingen
kon worden voldaan. Naarma
te 25 februari verder weg
raakte werd de steun van de
bevolking minder. Tegelijker
tijd trokken de militairen de
touwtjes strakker aan. Presi
dent Ferrier werd met pen
sioen gestuurd, de grondwet
opgeheven, de noodtoestand
afgekondigd en het parlement,
dat voor de militaire ingreep
even weinig te vertellen had
als daarna, definitief opge
doekt.
Van verschillende kanten is in
de afgelopen twee jaar ge
tracht het bewind van Bouter
se beentje te lichten. Voor ser
geant-majoor Hawker was het
gisteren zelfs de tweede keer.
Alle pogingen liepen echter op
niets uit. De macht bleef waar
hij was: bij de militairen. De
krachtigste oppositie is al die
tijd uitgegaan van de premier
Volgens velen in Suriname is
de geschiedenis van de onaf
hankelijke republiek Surina
me niet begonnen bij de
machtsoverdracht door Neder
land aan premier Arron in
1975, maar bij de militaire
staatsgreep van Bouterse c.s.
op 25 februari 1980. Directe
aanleiding tot de coup was een
vakbondsconflict tussen rege
ring en onderofficieren, aldus
heette het in de eerste dagen.
Binnen korte tijd echter werd
de onvrede met het door en
door corrupte landsbestuur
verheven tot belanfrijkste
drijfveer om de regering Ar
ron naar huis te sturen. De mi
litairen zouden de ontspoorde
trein weer in de rails zetten en
het land de welvaart bezorgen,
waarvoor de 3,5 miljard gul
den Nederlandse ontwikke
lingshulp een 100 procent ga
rantie leken.
Aanvankelijk genoten de mili
tairen grote populariteit onder
de bevolking. Hun krachtige
Fort Zeelandia, waarin Bouterse zich heeft verschanst.
en president Henck Chin A
Sen. Op 4 februari van dit jaar
ruimde ook hij het veld, na
grote meningsverschillen met
de militairen over de politieke
toekomst van Suriname. Chin
A Sen had zich tot doel gesteld
de Surinaamse revolutie vorm
te geven. Diverse malen bena
drukte hij dat zijn- Suriname
noch kapitalistisch, noch socia
listisch zou zijn. Wat hij wilde
was leren uit de geschiedenis
van andere volken en uit hun
ervaringen stukjes gebruiken
voor de opbouw van het nieu
we Suriname. Hij streefde
daarbij naar een vorm van de
mocratie, waarvoor verkiezin
gen en een grondwet eerste
vereisten waren. Verder zou
den de militairen zich binnen
de muren van de Membre
Boekoekazerne terug moeten
trekken en alleen een advise
rende rol mogen spelen. De
militairen waren echter niet
van plan op die verlangens in
te gaan. Chin A Sen kreeg het
advies te vertrekken, waaraan
hij volgens velen opgelucht ge
hoor gaf.
Sindsdien is gewerkt aan het
opstellen van een regeerpro
gramma voor een nieuw kabi
net, dat maandag zou moeten
worden beëdigd. De coup van
gisteren heeft roet in het eten
gegooid. Maar in de afgelopen
weken is wel opnieuw aange
toond dat het Suriname, al
vanaf de eerste staatsgreep in
1980, aan een duidelijke poli
tiek koers ontbreekt De mili
tairen moesten in februari
1980 constateren dat zij de
macht hadden gerkregen,
maar niet wisten wat ermee te
doen. De vele wisselingen in
de regering en uitspraken van
militairen en hun vooral links-
radicale adviseurs hebben de
onzekerheid over de politieke
toekomst van Suriname alleen
maar aangewakkerd. De
staatsgreep van Hawker en de
zijnen lijkt te zijn voorgeko
men uit angst voor de vesti
ging van een linkse militaire
dictatuur in Suriname. Belang
rijk voordeel voor Hawker is
de geringe steun van de bevol
king voor de groep Bouterse.
Hawker speelt met zijn belofte
een burgerregering te vormen
en verkiezingen uit te schrij
ven handig in op de gevoelens,
die onder een meerderheid
van de Surinamers lijken te
leven. In hoeverre Hawker,
als hij er in slaagt de macht
geheel aan zich te trekken,
zijn beloftes na zal komen
blijft natuurlijk een grote
vraag. Hoe de krachtsverhou
dingen in Suriname momen
teel ook liggen: voorlopig re
geert het geweer.
JOS TIMMERS
LIBISCHE LEIDER
KHADAFFY:
Reagan
riskeert Derde
Wereldoorlog
WENEN De Libische
leider kolonel Khadaffy
heeft president Reagan er
gisteren van beschuldigd,
dat hij een Derde Wereld
oorlog riskeert door tegen
Libië een economische
campagne te ontketenen.
Eerder deze week had de
Amerikaanse regering be
sloten de olie-import uit
Libië stop te zetten.
„President Reagan probeert
anderen te terroriseren", zo zei
Khadaffy gisteren op een pers
conferentie in Wenen. „Hij is
een economische oorlog tegen
Libië begonnen. Reagan is een
terrorist en een destructief
man. De Amerikaanse rege
ring riskeert een Derde We
reldoorlog door zich met onze
binnenlandse aangelegenhe
den in te laten. Zo'n oorlog zou
vooral Europa bedreigen. Een
kernoorlog zou Europa vernie
tigen", aldus de Libische lei
der.
Overigens voorspelde Kha
daffy dat het Amerikaanse
olie-embargo tegen zijn land
tot hechtere betrekkingen zal
leiden tussen Libië en West-
Europa. De Libische leider, die
met zijn bezoek aan Oostenrijk
voor het eerst een westers
land aandoet, riep de VS op
„deze onredelijke stelling op te
geven" en zei dat Libië nooit
zal buigen voor Amerikaanse
druk.
Bondskanselier Kreisky, die
fisteren een uur heeft gespro-
en met kolonel Khadaffy, zei
dat het erop lijkt dat Libië
„een opening zoekt in West-
Europa". Ook herhaalde
Kreisky zijn opmerking, dat
de beschuldigingen van terro
risme tegen de Libische leider
nooit zijn bewezen.
Mitterrand wil
relatie VS-EG
verbeteren
PARIJS De Franse pre
sident Mitterrand is van
daag aan een bliksembe
zoek aan de Verenigde
Staten begonnen. In Was
hington wil hij proberen
de gespannen verhouding
tussen de VS en West-Eu
ropa te verbeteren, alvo
rens in juni de grote wes
terse industrielanden in
Versailles bijeenkomen
om de internationale eco
nomische situatie te be
spreken. In juni vindt er
tevens een belangrijke
overleg plaats van de
NAVO-partners in Bonn.
Functionarissen in Parijs heb
ben laten weten, dat Mitter
rand in een drie uur durend
gesprek met Reagan de Euro
pese kijk op een aantal belang
rijke kwesties wil verduidelij
ken. Het grootste probleem
vormt de hoge Amerikaanse
rentestand, waardoor het geld
in West-Europa ook veel duur
der is geworden. Dit heeft de
economische ontwikkeling in
de EG-landen zeer nadelig
beïnvloed. Vorige maand kon
digden president Mitterrand
en bondskanselier Schmidt
aan het slot van hun halfjaar
lijkse ontmoeting aan, dat zij
gezamenlijk pogingen zouden
ondernemen de hoge rente
stand in de VS terug te drin
gen.
In Washington werd meege
deeld dat de regering-Reagan
er prijs op stelt zo snel moge
lijk met Mitterrand van ge
dachten te wisselen over aller
lei internationale zaken, zoals
de Oost-West betrekkingen,
Midden-Amerika en het Mid
den-Oosten. Momenteel wordt
in de VS de sociaal-democrati
sche Franse president be
schouwd als de beste Europese
bondgenoot. Vooral zijn harde
opstelling jegens de Sovjet-
Unie valt bij de huidige recht
se regering in Washington in
goede aarde.
„Begrotingstekort VS
boven de 100
miljard"
WASHINGTON - Het tekort
op de Amerikaanse begroting
zal het lopende financiële jaar
voor het eerst de honderd mil
jard dollar overschrijden. Dit
heeft David Stockman, direc
teur van het Amerikaanse be
grotingsbureau, gezegd in het
Congres.
Stockman denkt dat het te
kort, geraamd op 98,6 miljard
dollar, vier miljard dollar gro
ter zal uitvallen. Hij liet ver
der weten dat de regering
overweegt een toeslag van vijf
dollar te heffen op elk vat (159
liter) ruwe olie, dat wordt
geimporteerd, als het Congres
tenminste met een dergelijk
voorstel komt. Deze toeslag is
niet opgenomen in de begro
ting en kan volgens Stockman
het begrotingstekort met naar
schatting achttien miljard dol
lar verldeinen.
