Vraag wat je weten wiltde
dokter wordt ech t niet boos99
Chef-hok Jan van der Voort
mts n u extra gelukkig
Jnet z'n „steam cooker
brieuen
pagiAD/REGIO
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 17 FEBRUARI 1982 PAGINA 5
democratie of
Op mijn omwegen door stad en land kom
ik graag mensen tegen. Elke morgen tussen
tien en elf uur kunt u mij telefonisch vertel
len wie u graag in deze rubriek zou willen
tegenkomen. Het nummer van mijn geduldi
ge telefoon is 071-122244; u kunt dan naar
toestel 18 vragen.
dels gemaakt. Hazerswoude-
naar en Groenendijker van
geboorte. Ik licht z'n doop
ceel maar, voor de goede
orde. Kok van professie, en
daartoe ook geroepen; gaan
deweg, langs verschillende
befaamde keukens in het
westen des lands kokend op
geklommen. Totdat de
ispruitjes gaar waren en hij
dus de eerste lepel ging
'zwaaien in het familieres
taurant. Jan deed eerder
mee aan kookwedstrijden:
„Ik heb vijf keer in de fina
le van de Zilveren Koks
muts gezeten, en in Hoorn
won ik een mooie derde
prijs. Maar nou opeens dit.
Ongelooflijk, werkelijk".
Jan van der Voort lijkt in
derdaad een beetje van de
kook gebracht. Wat hij als
een aardigheidje had opge
vat, en weervallang vergeten
was, werd zomaar gehono
reerd met een vlees gewor
den vertelsel uit een Ameri
kaanse droom van duizend
en één nacht. Miami, here I
come..
Dankzij droge
stoom
„Nu opeens dit! Nu moet u
weten, dat ik mee heb ge
daan aan een enquête die
was uitgeschreven door
ach, kom, schrijf dat nou
maar op Franke. De
mensen van Franke, in Hel
mond, hebben een b.v. die
heet Roestvrijstaal Neder
land. Zwitsers van huisuit.
Dat kan toch geen kwaad
Nou, die hadden dan een
wedstrijd georganiseerd in
verband met de in januari
gehouden Horecava 1982, de
vakbeurs in de RAI. De jury
pikte mij eruit. Niet te gelo
ven. De vragen die ik had te
beantwoorden en honder
den mèt mij sloegen op
het gebruik van een „steam
cooker". Jawel, dat is een
keukenapparaat dat met
i „droge" stoom werkt, onder
drqk van 119 graden. Daar
hoef je geen zout meer toe te
voegen aan de aardappels en
groenten, enfin, u kent dat
;wel. Nou, ik heb sinds een
maand of vijf nu zo'n appa
raat in huis, en door mijn
'ervaring kon ik dus behoor
lijke antwoorden geven op
die vragen van Franke. Ik
'ben trouwens best tevreden
,met die steam cooker. Snel
heid en behoud van kwali-,
teit. Een kwartiertje voor1
gekookte aardappels. Op gas
kost dat algauw minstens
twintig minuten. En ener-
'giegesparend!"
!Jan vulde een ongedachte
[vragenlijst in, en schijnt al
die vragen tot z'n eigen on
uitsprekelijke verbazing
!goed verwerkt te hebben.
«Nog afgezien van die stom
me slagzin, die hij zich niet
meer kan herinneren.
j„Maar ik weet het wel. Die
steam cooker wil ik niet
meer missen. Nou ja, wel
voor goud, maar ik bedoel
maar. Witlof slinkt een der
de minder, bloemkool idem
dito hetzelfde. Tijd en kwa
liteit winnen erbij; de na
tuur blijft behouden, en de
kleur ook al. Sperziebonen
komen er net zo groen uit
als ze erin zijn gegaan. En
geen smaakoverdracht hè.
Je kunt gerust zalm of stoof-
paling tegelijk met de groen
te erin doen. Geen pro
bleem. Je proeft er niets
van, aan de groente".
Chef-kok Van der Voort is
blijkbaar behoorlijk onder
de indruk: „je wordt er wel
koud van, als je zoiets in je
bus krijgt: acht dagen Flori
da, hoofdprijs per aangete
kende brief, zomaar op je
bureautje. Het enige verve
lende is, dat m'n vrouw niet
erg goed tegen vliegreizen
kan. Ze houdt er niet van.
Krijgt de bibberatie. Heeft
er de schurft aan, zelfs.
Klein probleem. Maar ik
heb gehoord: twee borreltjes,
en je slaapt lekker, aan
boord van een Boeing". Veel
verder kan Roestvrijstaal
ook niet gaan; Franke heeft
z'n best gedaan en danig ge
fourneerd, op basis van de
droge stoomkoker, een vrij
onschuldig uitziend apparaat
dat met draaiknopjes te be
dienen valt; als je maar de
„pressure" in de gaten
houdt.
Daar gaat Jan dan, over eni
ge tijd. Acht dagen vakantie
opnemen. Als een oliesjeik
met een hoge witte muts op,
die hij dan overigens thuis
laat. All in; eerste klas, ver
zorgd, met dure uitstapjes,
zoals naar Walt Disney
World, met aligators die je
oók kunt aantreffen in de
Everglades, in het zuiden
van het langgerekte Florida,
waar je maar een zeven-
mijlsstap hoeft te maken
over zee om bij Fidel Castro
onuitgenodigd aan tafel te
komen zitten. En dan denk
ik weer: aan de „vrije we
reld" komt overal een eind.
Als je maar weet wat „vrij"
is; en dat is verdraaid wei
nig.
Maar Jan van der Voort zal
zich die acht dagen daar
weinig aan gelegen laten lig
gen. En daarna komt hij
weer terug. Naar z'n succes
volle steam cooker, aan de
Groenendijk. Een eis van
zijn vrolijke en nog redelijk
groene brigade: je moet te
rugkomen met Pamela; „Pa
mela van de Dallas hè".
Maar daar maakt Jan zich
vooralsnog niet druk om:
„Die jongens hier weten niet
eens wat ze ermee moeten
doen..., hè jongens!" Loei-
loei, en vork- en lepelge-
klepper, waarbij een goed
lachse bruine kok de boven
toon voert en de rest mee
krijgt. De jolige koks die
acht dagen snikkend en on-
verweesd achterblijven
izullen over een tijdje wel bij
bhef Jan om verantwoor
ding komen vragen. Dat zit
er dik in. Als hun baas
vorst-af is, en weer gedoemd
tot a la carte...
brieven graag kort en
duidelijk geschreven. De
redactie behoudt zich
het recht voor ingezon
den stukken te bekorten.
Volop plannen
bij Popkollektief
Bollenstreek
BOLLENSTREEK Het on-
langs opgerichte Popkollektief
Bollenstreek wil een Popfront-
krantje gaan uitbrengen. Daar
in moeten voor amateurbands
waardevolle onderwerpen aan
bod komen. Verder is het Pop
kollektief van plan voorlich
tingsavonden over muziekap-
paratuur te organiseren, de
muziekpodia in de regio uit te
breiden en een uitwisselings
programma op te zetten met
collega's in andere delen van
het land, zodat streekgroepen
ook elders kunnen optreden.
De verwezelijking van een
deel van deze plannen is mo
gelijk geworden na het eerste
optreden van het Popkollek
tief afgelopen weekeinde in
Hillegom. In het centrum
Downstairs liet het Popkollek
tief Bollenstreek vier amateur-
groepen uit de streek zich pre
senteren. De groepen traden
belangeloos op, zodat het en
treegeld van 4 gulden 50 per
persoon het popkollektief fi
nancieel in het zadel geholpen
heeft „Het resultaat van deze
avond heeft onze stoutste ver
wachtingen overtroffen. De
opkomst van het publkiek was
massal", aldus voorzitter Vin
cent Winters. Alle toekomstige
activiteiten van het Popkol
lektief Bollenstreek zijn alleen
toegankelijk voor leden. Lid
kan men worden tegen beta
ling van 15 gulden per half
jaar en contact daarover kan
men opnemen met de voorzit
ter op het telefoonnummer
02521-11907. Vrijdagavond
hebben zich al dertig leden op
gegeven.
Het Popkollektief gaat ook
meewerken aan het 'bootpro
ject' van de Culturele raad
Zuid-Holland. Dit project
houdt in dat amateurgroepen
tegen betaling van 100 gulden
per persoon een week lang
kunnen meezeilen over de Ka-
gerplassen, om iedere dag op
een verschillende camping te
spelen. Popkollektief^bestuurs-
lid Margaret Buyze daarover:
„De bands die dit zien als een
leuke vakantie op het water,
waarbij tevens elke dag mu
ziek gespeeld kan worden, zijn
de aangewezenen om mee te
gaan. De groepen, die het al
leen voor het spelen doen, zijn
jiatuurlijk relatief duur uit".
OENENDIJKER WON DROOMPRIJS NAAR SUBTROPISCH FLORIDA
ande i
ertoonj 111*
atoriul
LEIDS PSYCHOLOGE ONDERZOCHTRELA TIE CHIRURG-BORSTKANKER PA TIENTEN:
iet-kok Jan van der Voort met zijn geluk brengende steam-cooker.
wacht maar af, wat de da
tum en zo betreft") een
meer dan welgestelde Euro
peaan. Met dit verschil, dat
hij niet in die inkomens
groep thuishoort, en alleen
maar met z'n neus in de bo
ter is gevallen.
Jan vpn der Voort (een op
vallend jeugdige 52-er) is
sinds 22 jaar chef-kok van
hotel-café-restaurant Groe
nendijk, dat succesvol uitno
digend aan de Hazerswoudse
Rijndijk ligt. En een beetje
op een transitohaven lijkt,
want er wordt „ingenomen
en weer uitgevoerd". Chef
Jan heeft in dat maagvul
lende proces zijn eigen func
tie, en z'n zes medeleden
van de kokende brigade hel
pen hem daarbij, tierelie
rend in de keuken die aan
de smetteloze kant is. De
broers Cor en Adriaan ne
men weer een andere sector
van het bedrijf voor hun re
kening. In de restauran
truimte, een jaar of acht ge
leden bijgebouwd, roept de
in zwart uitgevoerde barda
me een gast op; via het dui
delijk verstaanbare commu
nicatiesysteem: „telefoon
voor meneer Swagers!" En:
„Wil meneer Grintjes naar
de balie komen". Zo gaat
dat, aan de Groenendijk. En
je weet maar nooit: mis
schien klinkt daar je eigen
naam ook nog eens door de
luidsprekers.
Jan, echter, heeft het inmid-
isstr?
mocrazy?
/oners van de Raadsheren-
rt is in de afgelopen maan-
weer een staaltje te zien
sopto ;ven van het begrip demo-
•ndai ische besluitvorming. Op
*uni kregen alle bewoners
de Johan de Wittstraat
brief van de afdeling
lichting van het stadhuis,
bewoners werd gevraagd
uit te spreken over de
van een verkeersdrem-
waarom door enkele'
artbewoners was verzocht,
anaw dit verzoek ging het één
Delf|nder vooraf. In het voor-
1980 werd een enquete ge
len over verkeersvoorzie-
[en. 63 procent vond dat er
s moest veranderen. Toch
wod op 16 december 1980 een
rtvergadering gehouden,
door 37 personen uit de
rt werd bezocht. Een
rderheid was tegen een
:eersdrempel. Het bestuur
de vereniging stelde toen
Vre^ om per straatgedeelte te
rimen. Drie initiatiefne-
welke als enige repre-
'fljanten van het voorste
[gedeelte aanwezig wa-
spraken zich unaniem uit
aanleg van een verkeers-
hpel in de Johan de Witt-
afl< it. Uit een door mij gehou-
cht enquete bleek vervolgens
162 buurtbewoners zich
iraken tegen een drempel,
in ander was voor de ver-
jscommissie die bij haar
poldezen aan B en W zelden
adt gehinderd door enige
rlinjfcis van zaken geen be-
1 positief te adviseren
de aanleg van de drem-
In het dossiei van ge-
ite zitten maar vijf brie
van voorstanders. B en W
en inmiddels besloten tot
g van de drempel over te
J.C. de Wilde
Leiden
(ingek. red.)
LEIDEN De patiënt
moet mondiger worden.
Hij moet zijn onderdanig
heid afleggen en de arts
ter verantwoording dur
ven roepen". Als je zelf
patiënt bent is dat mak
kelijker gezegd dan ge
daan. Je lot lijkt groten
deels in handen te liggen
van zo'n dokter. Hij of zij
kan je gezondheid maken
of breken. Als de dokter
jouw maar een irritant
patiëntje vindt, kan dat
op de behandeling wei
eens een heel averechtse
invloed hebben.
Mevr. J. Genders, als psycho
loge verbonden aan het Lei-
derdorpse St. Elisabeth Zie
kenhuis, herkent die gedach
tegang maar is het er volko
men mee oneens: Verreweg
de meeste artsen zijn juist
heel blij met openhartige vra
gen. Voor hen is het vaak
moeilijk om een goede taxatie
te maken van wat een patiënt
wél en van wat hij misschien
niet wil weten. Door vragen
te stellen help je de arts om
zich wat dat betreft een oor
deel te vormen. Er zijn na
tuurlijk uitzonderingen, maar
over het algemeen is de vrees
dat een dokter geirriteerd zal
raken door indringende vra
gen, ongegrond. Hij zal je er
echt niet slechter om behan
delen. Nee, dat is echt onzin".
Aan de Leidse Universiteit is
mevr. Genders vandaag tot
doktor in de Geneeskunde ge
promoveerd op een proef
schrift dat getiteld is: „Chi
rurgen en hun patiënten met
borstkanker". Voornaamste
thema van die studie is de
psycho-sociale begeleiding die
een chirurg aan zijn patiënte
biedt en de informatie die hij
haar verstrekt. Schort het
daar dan nog steeds aan?
Mevr. Genders: „De patiënten
vinden van wel. Ze klagen
vaak over gebrek aan infor
matie. En ik denk dat het
waar is dat die informatie
verstrekking in veel gevallen
tekort schiet. Maar ik denk
niet dat je de schuld daarvan
eenzijdig bij de chirurgen
kunt leggen. Als de patiënte
zelf niet om uitleg vraagt, zich
zwijgzaam en gedwee ge
draagt, kan je het de specialist
niet -altijd kwalijk nemen dat
hij er zelf ook het zwijgen toe
doet. Ik denk dus dat je het
probleem van twee kanten
moet benaderen. De patiënte
mondiger maken en de chi
rurg stimuleren om meer aan
dacht te schenken aan de psy
cho-sociale aspecten van zijn
beroep".
Meerderheid
Hoe staan de chirurgen zelf
tegenover begeleiding van
borstkanker-patiënten in
emotioneel opzicht. Zijn zij
het ermee eens dat deze bege
leiding tot hun taak behoort?
Mevr. Genders legde deze
vraag voor aan alle algemeen
chirurgen die in ons land
werkzaam zijn. Een ruime
meerderheid van de specialis
ten (78 procent) antwoordde
dat ze de begeleiding inder
daad tot haar taak rekende.
val", stelt ze nu vast. „Uit
mijn enquete is naar voren
gekomen dat juist de chirur
gen die zich sterk betrokken
voelen bij hun patiënte met
borstkanker, relatief veel tijd
en energie in haar begeleiding
steken".
Dat dit gegeven nauwelijks
een aanknopingspunt biedt
om in de relatie tussen chi
rurg en borstkanker-patiënte
verbetering te brengen is dui
delijk. Op de persoonlijkheid
van een dokter heb je weinig
vat. Aan zijn opleiding kun je
je wél sleutelen en mevr.
Genders pleit er dan ook voor
om in die opleiding meer tijd
in te ruimen voor training in
psycho-sociale vaardigheden.
Bevordering van de mondig
heid van de patiënt vindt ze
echter minstens zo belangrijk.
„Verder denk ik dat het erg
goed zou zijn om een plat
vorm voor overleg te schip
pen tussen chirurgen ener
zijds en de door hen geope
reerde patiënten anderzijds.
Zodat de chirurgen informatie
krijgen over de vraag hoe hun
optreden bij de patiënte is
overgekomen.
Zodat ze aan de weet komen
in welke opzichten hun bege
leiding aan de verwachtingen
en de wensen van de patiënte
heeft voldaan. En in welke
opzichten nog verbetering
mogelijk is".
Eerlijkheid acht de Leidse
psychologe een essentiële
.voorwaarde voor een geslaag
de relatie tussen chirurg en
borstkanker-patiënte. Daarbij
dient die oprechtheid wel een
behoedzaam karakter te hou
den. De mate waarin hij de
patiënte informeert, de woor
den die hij daarvoor kiest en
het moment waarop hij het
doet, moet de dokter afhanke
lijk stellen van hetgeen de pa
tiënte kan en wil horen. „De
dokter mag geen valse hoop
wekken, maar hij moet er
zich ook voor hoeden alle
hoop de bodem in te slaan. Bij
het bespreken van de diagno
se en de kans op beter worden
moet hij de hoopvolle aspec
ten wel degelijk benadruk
ken. Zo is het bijvoorbeeld be
ter om, in het geval er levens
gevaar is, te spreken van de
kans op overleven dan van de
kans om dood te gaan".
Bedenktijd
Speciale aandacht vraagt ze
voor de wens van veel vrou
wen om enige bedenktijd te
hebben tussen de defintieve
diagnose „borstkanker" en de
beslissing de borst te laten
verwijderen. „Om vast te stel
len of een knobbeltje kwaad
aardig is, is het lang niet altijd
nodig een operatie te verrich
ten. Er zijn ook andere tech
nieken. Als toch een operatie
wordt toegepast en het knob
beltje blijkt inderdaad kwaar-
daardig, is onmiddelijke ver
wijdering van de borst geen
noodzaak. Dat kan best één of
twee dagen worden uitgesteld.
Dus welke techniek er voor
de vaststelling van borstkan
ker ook gebruikt wordt - de
patiënte die dat wil kan be
denktijd krijgen. Ik denk dat
het nog te veel voorkomt dat
patiënten daarvan niet op de
hoogte worden gesteld".
WILLEM SCHEER
Steil
tens
rkgroi
visie
gevrj
geda
de b<
IKV
rRAj zet, in een vlotte ma-
leuvre, z'n gesteven
itte muts (die hem een
ik langer doet lijken)
nog eens voor recht:
Pn Th. van der Voort
at op stap. Samen met
n vrouw, weliswaar,
f-^jaar dat zat er duidelijk
Ivn keer in. Het wordt
et z'n tweeën een
lekje bruinbakken aan
hittebestendige stran-
Jn van Miami Beach,
orida, U.S.A.
een middagtemperatuur-
van 28 graden, terwijl te-
^fdertijd, aan de andere
he de van de Grote Atlanti-
woor< ie Waterbak, een eenzame
en uitrandwandelaar, ter hoogte
gisten n zeg maar de Langevel-
r slag of een slag verder,
:h tot veldloopsnelheid
:rkgrc(nzet om een beetje warm
worden. Daarbij de aan
spoelde verontreiniging
twijkend. Alleen de kleur
vein het zand komt overeen,
d, wefcar voor de rest ho maar.
vain van der Voort mag zich
aeninjht dagen als een vorst
elen; comfortabel overge-
leid ibgen naar de wuftigheden
ad h4
nister
die
luxerieën der, nu alweer
verval zijnde, Nieuwe
ireld.
oorlo^et ver daarvandaan, er-
Ins op de Bahama's, plantte
iris Columbus in 1492 het
te viiaanse zwaard en het
an Stristelijke kruis in de
Dnd van zijn ontdekking,
niet opar daar zullen Jan en zijn
(tijd ruus" geen boodschap aan
bero^bben. Flos, floris, Florida:
gehe i aangekweekte, bloemrij-
subtropische droom, die
•rkelijkheid wordt. Alleen
lar omdat Jan een stel
gev agen goed beantwoordde
eibij toeval, een slagzin be-
waar hij vandaag met
ugd. beste wil ter wereld niet
er op kan komen. „Man,
kan nog niet eens een
terklaasrijmpje in elkaar
ten, en m'n vrouw zei
sNTik al: joh, gooi dat ding
aar in de prullenmand".
iar dat deed Jan dus niet,
ziedaar: hij won! En voelt
uite over eni^e jk
Op de vraag echter of ze die
„emotionele handreiking" in
de praktijk ook gestalte ge
ven, antwoordde slechts 59
procent bevestigend. Zoekend
naar een verklaring voor deze
kloof tussen ideaal en prak
tijk, vroeg de Leiderdorpse
psychologe zich af of de per
soonlijkheid van de chirurg
misschien een rol speelt.
Daarbij veronderstelde ze dat
een chirurg die zich er sterk
van bewust is dat borsten on
gelooflijk belangrijk zijn voor
de vrouw, de neiging zou heb
ben om zich afzijdig te hou
den van de begeleiding. Door
dat hij de verwijdering van
een borst als een zeer ingrij
pende operatie ervaart, rede
neerde mevr. Genders, zal hij
het moeilijk vinden er met de
patiënte over te praten. „Maar
het tegendeel bleek het ge
Mevr. J. Genders: „De meeste artsen zijn juist blij met
openhartige vragen".
