Marcel van Dam
Qmke-Qomcmt
zet tering naar nering
ZATERDAG 30 JANUARI 198Z
„Ik kan soberheid
afdwingen;
die macht heb ik,
jazeker!"
A. P. A. van Dam, de nieuwe minister
ïlkshuisvesting en ruimtelijke ordening,
tele opzichten een bijzonder mens. Maar
ons tot de politiek beperken dan valt
op dat hij een van de weinige PvdA'ers
het vorige kabinet niet als een voortdu-
kwelling heeft ondergaan. Dat kwam
at de toenmalige VRO-bewindslieden,
irts van Blokland en Brokx, beiden als
ïkte groentjes binnenkwamen op het
nhof. Ze waren daardoor, en zeker in
;gin, een gemakkelijke prooi voor hun
anger, het politieke „roofdier" Van
Dat zou weieens een van de redenen
n zijn, dat deze minister van de PvdA
emakkelijk functioneert in een coalitie
ïensen, die hij voorheen te vuur en te
d bestreed. Hij heeft niet zoveel in te
als de meesten van zijn partijgenoten in
ibinet. Een van onze parlementaire re-
iren, Rik in 't Hout, had een gesprek
iarcel van Dam (44), Utrechter van ori-
hans wonend in Soest, die bij velen nog
voortleeft als de enige echte Ombuds-
'an de televisie.
[AAG Het heeft zo zijn
en wanneer minister en
ist elkaar enigszins kennen
Tweede Kamer). Er gaat
jd verloren met formalitei-
at van belang is omdat een
sman in de regel slechts een
n uittrekken voor een inter-
Óok ontstaat er snel een
waarin vrijuit wordt gespro-
at tezamen maakt het een
■makkelijker precies te we-
comen, hoe'de minister over
paalde zaak denkt. Boven-
1 hij in zo'n situatie niet zo
•en hoge borst opzetten, een
ite waar hij anders graag
•geeft en soms zelfs prat op
iar misschien dat Marcel van
leen ietwat verrassend ant-
Jgeeft op de vraag, of er ei-
1 wel zoveel verschil is tussen
leid en dat van zijn voorgan-
christen-democraat Gerrit
die als staatssecretaris de
[bouw behartigde. „Geluk-
en we in een land, waar ka-
n niet in staat zijn de zaken
m voorgangers onmiddellijk
tbp te zetten". Die erkenning
overigens wel ingeperkt
/v e uitspraak dat er alleen zo
verschil is waar het de ge-
betreft. Van Dam heeft het
gesubsidieerde woningen
gd met vijfduizend en het
p op te knappen woningen
9 venduizend, tot respectieve-
1.000 en 30.000.
t de t Dlitieke kleur (PvdA) blijkt
Van Dam wel degelijk uit
andere zaken. Hij wijst erop
een streep heeft gehaald
e maatregel van Brokx, dat
3sDoiTsen met een minimuminko-
iarlÜks een kwart procent
eenj loopkracht aan wonen zou-
peten gaan uitgeven,
ul je zeggen: wat is dat nou
al! Maar vier keer een
is wel een vol procent. En
inisvpe mensen telt elk dubbeltje".
sl|indt Van Dam dat hij meer
heeft voor de bijzondere no-
in de grote steden. Hij heeft
rgelijkingshuren laten be-
zodat de huren in stadsver-
ngsgebieden niet hoger be-
te worden dan die van be-
hoge vergelijkbare woningen,
•nene uilen deze steden in het
in renplan voor de stadsver-
ng een voorkeursbehande-
ijgen. Gisteren werd bekend
25 miljoen gulden erbij heb-
kregen.
vezig
s 200
Lubbers verworpen
hij dat zelf niet als zodanig
lelt, blijkt zijn ,',rooie" hart
ien nog wel meer uit zijn
g tegenover de aannemers,
ïun maag zitten met vijftien-
'entienduizend leegstaande
louwhuizen in ^öe vrije sec-
nister Van Dam is niet van
ïige maatregel te nemen om
coop van deze panden te be-
iu alleen kunnen door subsi-
16.30 geven. Dat geld heb ik niet
k het wel had dan zou ik het
daaraan besteden. Ja, als
en bereid waren met mij een
t te sluiten, dat ze in betere
lier geld komen brengen
"en in de jaren zeventig de
waanzinnig stegen en zij
s water verdienden, heb ik
ién cent van hen hier ge
lee van CDA-fractieleider
Lubbers om een koper van
oning tien procent van de
ikerbfcm af iaten trekken op zijn
vacJ igbiljet, maakt bij de minis-
™e'pF1 ook geen schijn van kans.
"e DHomen". 7P0t hii larnniplt Hii
toen in de
jaren zeventig de
prijzen waanzinnig
stegen en de
aannemers geld als
water verdienden,
heb ik nooit één
cent van hen
gezien".
vier keer een
kwart is wel een vol
procent. En voor de
mensen met een
minimum-inkomen
telt elk dubbeltje".
ik ben in de slag om terug te keren naar meerjarenprogramma's voor de woningbouw. Dan
Ondernemers
Het typische is dat Van Dam toch
geen vijanden heeft onder de aan
nemers. Laatst op een persbijeen
komst van het Algemeen Verbond
Bouwbedrijf, de centrale van alle
organisaties in deze sector, zong
voorzitter Tiemstra zelfs de lof van
deze minister. Hij waardeert het
dat Van Dam in het openbaar een-
en andermaal wijst op de noodzaak
van het gezond maken van de eco
nomie. Ook nu doet de minister dit.
„Zolang het niet structureel beter
gaat met het bedrijfsleven, zolang
zal de bouw het moeilijk hebben.
Als je weet, dat zéstig procent van
alle investeringen in de bouw ge
schiedt, dan weet je ook waarom
deze sector zulke harde klappen
heeft gekregen".
Werklozen
Deze houding brengt pok met zich
mee dat Marcel van Dam zich
evenmin erg opwindt over het gro
te aantal werklozen in de bouw.
Maar dat zijn er toch al zo'n zeven
tigduizend, werpen wij tegen.
„Nee, ruim negentigduizend en
binnenkort zelfs meer dan hon
derdduizend", corrigeert hij. „Maar
daarbij moet je wel bedenken dat
het totaal aantal werklozen het af
gelopen jaar verdubbeld is. En
25.000 man zijn werkloos geworden
doordat in een tijd als deze de men
sen die het meest ziek zijn en die
het minst presteren, het eerst de
straat op gaan. De aannemers heb
ben de besten van hun mensen
overgehouden".
Desgevraagd vindt Van Dam wel
dat hij ook de minder goede bouw
vakkers moet proberen aan een
baan te helpen, maar hij.verwijst
onmiddellijk naar zijn uitspraken
over de toestand van de economie.
Maar kan hij dan niet iets doen op
het gebied van de aanvullende
werken? Of deelt «hij de mening
van de werkgevers in de bouw, dat
zulke maatregelen in een tijd als
deze verwerpelijk zijn?
„Het hangt er vanaf wat je onder
aanvullende werken verstaat. Als
je daarmee bedoelt het bouwen van
een zwembad, dan zeg ik: nee, dat
moeten we niet doen, dat kost meer
dan het oplevert. Maar als je be
doelt inspanningen óp het gebied
van de stadsvernieuwing, dan zeg
ik: ja, dat moeten we doen. Er is
daar een ongelooflijke achterstand
en het moet toch gebeuren".
Negenduizend manjaren
De injectie die Van Dam dit jaar
geeft aan de stadsvernieuwing plus
het bouwen van een extra hoeveel
heid sociale woningen leveren ne
genduizend banen op. „Of beter:
negenduizend manjaren werk,
want ik weet natuurlijk nu niet of
diezelfde mensen in dienst gehou
den kunnen worden".. Haastig
voegt hij eraan toe, zich realiserend
dat dit misverstanden kan opleve
ren: „We hebben in het regeerak
koord afgesproken jaarlijks zo'n
125.000 woningen te bouwen. Ik
ben met de minister van financiën.
Van der Stee, in de slag om terug
te keren naar meerjarenprogram
ma's voor de woningbouw. Dan ligt
het vast en weet iedereen waar hij
aan toe is".
Hoe zit het met de institutionele
beleggers? Is dit nu niet een tijd,
dat vooral de pensioenfondsen en
verzekeraars het gat van de vrije
sector zouden kunnen opvullen,
door het bouwen van de wat duur
dere huurwoningen? Er staat toch
in het PvdA-program dat de beleg
gers desnoods gedwongen moeten
worden?
„Er staan 15.000 premiehuurwonin
gen op het programma. Tiendui
zend worden gebouwd door de be
leggers. Maar ze zouden er wel
45.000 willen bouwen! Je moet niet
vergeten dat Brokx het rendement
op dit soort woningen heeft ver
groot en dat ze momenteel niet zo
gek veel anders met hun geld kun
nen doen. De plannen voor die
45.000 liggen klaar. Maar het mag
niet van Financiën. Dan wordt het
beslag op de kapitaalmarkt te
groot, zeggen ze daar. Voor die vijf
miljard, die het bouwen van 35.000
extra huurwoningen zou kosten,
kunnen dan geen andere dingen
worden gedaan". p
Basiswoning
We komen gezamenlijk tot de con
clusie dat VRO momenteel alleen
in de sociale sector dingen kan
doen. En zelfs daar blijkt te moeten
worden opgepast.
„De koopkracht van de mensen
daalt. Als we dus niet heel goed
uitkijken, dan gaan we woningen
bouwen die onbetaalbaar zijn voor
de mensen, die er zouden moeten
wonen. Dan staan er straks nieuwe
woningen leeg, omdat de mensen
zeggen: Bij zo'n prijs blijf ik in mijn
krot".
De oplossing van dit probleem is
volgens de minister: nieuwe sober
heid. Wil hij dan terug naar die
eindeloze rijen van volstrekt gelij
ke woningen?
„We moeten ergens uitkomen tus
sen de seriebouw uit de jaren zestig
en de „neotruttigheid" van de jaren
zeventig, waarin geen enkel huis
gelijk mocht zijn aan een ander. Ik
denk dat dat kan. Er ligt een nota
met geloof ik 165 manieren om de
bouwkosten te drukken. Dat va
rieert van het weglaten van behang
tot het eventueel niet meer aan
brengen van een centrale verwar
ming, als de mensen een gewone
kachel goedkoper vinden. Wat we
nodig hebben is een „basiswoning".
De prijs daarvan moet schommelen
om de 110.000 gulden, zodat de
huur kan uitkomen op zo'n 375 gul
den. Dat bedrag is daarom zo be
langrijk, omdat iemand met eën
modaal inkomen dan kan wonen
zonder individuele huursubsidie.
Dat is voor mij ook winst. Ik houd
dan geld over, waar ik andere din
gen mee kan doen".
De nieuwe soberheid staat bij Van
Dam zó voorop, dat hij Van plan is
die zonodig af te dwingen.
„Die macht heb ik, jazeker! Ik kan
zeggen: ik subsidieer nog maar tot
een bepaald prijsniveau. Dan kan'
men niet anders- dan goedkoper
bouwen".
Leegstand
Tegen het einde van het gesprek
belanden we bij de Leegstandwet,
die hoewel aangenomen in beide
Kamers nog altijd niet van kracht
is. Van de zijde van CDA, D'66 en
VVD is daar al felle kritiek op ge
leverd. Wordt-ie nu wel of niet in
gevoerd?
,\Dat moet ik nog eens bekijken.
Zoals de wet er nu ligt, heb ik er
geen zin in. Ik zal er met de Twee
de Kamer over in discussie gaan".
Wanneer hij ons enigszins naar
adem ziet happen het is immers
niet niks de wil van een flinke
meerderheid in het parlement te
negeren verklaart de minister
zich nader.
„Ik heb geen geld om hem in te
voeren. Die veertien miljoen is bij
lange na niet toereikend. Als ik het
gemiddelde neem van alle bedra
gen die genoemd zijn, heb ik zo'n
zestig miljoen nodig om de gemeen
ten extra ambtenaren te kunnen
laten aantrekken. Maar zelfs al had
ik het geld wel, dan nog denk ik
dat het niet zinvol is deze wet in te
voeren. Ik denk dat ik wel betere
dingen voor de volkshuisvesting
kan doen met zestig miljoen. Als
ergens een pad ligt, waar vier
auto's per dag over rijden, dan ga je
er toch geen zesbaansweg van ma
ken alleen omdat je het geld ervoor
hebt!"
Maar waarom heeft hij dan zelf
ooit voor die wet gestemd?
„We hebben ons in de Tweede Ka
mer te weinig gerealiseerd wat de
consequenties zouden zijn van
zoiets als een leegstandsregister en
het bijhouden daarvan. De gemeen
ten overigens ook niet, hoor. Die
meneer Wolffensper ger (hij
hakkelt even over de naam van
deze 'Amsterdamse wethouder van
D'66) was een van degenen, die op
een hoorzitting in de Kamer het
hardst stond te schreeuwën, dat die
wet er onmiddellijk moest komen!
Nu roept-ie, dat wij niet deskundig
genoeg waren
Van Dam zegt zelf ook nog niet te
weten wat er moet gebeuren, als de
wet niet vqn kracht wordt. Hij gaat
er binnenkort ook eens over praten
met collega De Ruiter (Justitie), die
de wet mede heeft ondertekend.
„Ik wil natuurlijk wel wat aan de
ongerechtvaardigde leegstand
doen. We zouden de wet kunnen
wijzigen, gedeeltelijk invoeren, in-
fasen invoeren. Allemaal mogelijk
heden, die zorgvuldig bestudeerd
moeten worden".
RIK IN T HOUT
Foto's: MILAN KONVALINKA
