Einde noodtoestand van
Polen nog niet in zicht
Oplossing Britse bijdrage
lijkt verder weg dan ooit
I
VS willen eerst productie vervolgens
onderhandeling over chemische wapens
BUITENLAND
Gromyko weiger/
overleg over Polety
T r einbestuur dtf
boycotten
vervoer krantel
1LEIDSE COURANT
DINSDAG 26 JANUARI 1982 PAGINA
Hitler had plannen voor
gigantisch spoorwegnet
BONN Kort na de aanval van nazi-
Duitsland op de Sovjet-Unie in 1941
heeft Hitier opdracht gegeven tot de
aanleg van een speciaal en extra-breed
spoorwegnet door heel Europa. Aldus
Anton Joachimsthaler, een functionaris
van de Duitse spoorwegen, in een deze
week gepresenteerd boek. Volgens het
boek waren er plannen voor „spoorwe
gen met een breedte vari ruim drie me
ter, treinwagens zo hoog als huizen en
stations die iedere reiziger een indruk
zouden confronteren met de macht van
het Rijk". Het verloop van de oorlog
zou de uitvoering van de plannen heb
ben voorkomen. De schrijver heeft zijn
verhaal, aldus is in Bonn gemeld, ont
leend aan bronnen in Oost- en west-
Duistland.
Schotse verkrachters
alsnog voor rechter
GLASGOW De drie Schotse
jongens die ervan worden beschul
digd een vrouw te hebben ver
kracht en mishandeld, maar door
de procureur-generaal voor Schot
land van vervolging waren ontsla
gen, zullen alsnog voor de rechter
moeten komen. Procureur-gene
raal Fairbairn was van mening dat
de vrouw de confrontatie met haar
aanvallers niet aan zou kunnen.
Fairbairn besloot de zaak te sepo
neren, wat tot heftige reacties van
de publieke openie én zijn ontslag
leidde. De advocaten van de
vrouw, van wie de wonden op 168
plaatsen moesten worden gehecht,
hebben besloten nieuwe stappen
tegen het drietal te ondernemen.
Super in
W.-Duitsland
f. 1,50 per liter
HAMBURG In
West-Duitsland blij
ven de benzineprij
zen, na de prijsstijgin
gen van verleden
vooxjaar, dalen. Een
liter super kost tussen
de 1,46 en de 1,50 gul
den, gewone bezine is
bij veel pompen met
prijzen beneden de
1,45 gulden er liter
goedkoper dan diesel
olie. Overigens zijn de
prijzen sterk afhanke
lijk van de plaatselij
ke concurrentiever
houdingen.
Kerncentrale in VS
dicht na stoomlek
ONTARIO De kerncentrale
Ginna bij Ontario in de Ame
rikaanse staat New York is
gisteren uitgeschakeld, nadat
radioactieve stoom was ont
snapt uit een warmtewisselaar.
Het personeel is geëvacueerd,
maar buiten de centrale is
geen verhoging van de ra
dioactiviteit waargenomen.
Volgens een woordvoerder
van de NRC (Nuclear Regula
tory Commission), de over
heidsinstelling die toezicht op
de Amerikaanse nucleaire in
dustrie houdt, is er geen spra
ke van een noodsituatie. Des
kundigen van de NRC zijn in
middels met een onderzoek
begonnen.
GASCONTRACT STUIT OP
KRITIEK IN FRANKRIJK
PARIJS De Franse pers en uiteraard de rechtse opposi
tie veroordeelden gisteren vrijwel unaniem het mammoet
contract met de Sovjet-Unie over de levering van 8 miljard
kubieke meter aardgas per jaar. Deze veroordeling betrof
op de eerste plaats het tijdstip van de ondertekening, min
der het onderwerp daarvan. Van tal van zijden, waaronder
de socialistische en links-onafhankelijke vakbonden, wordt
geprotesteerd tegen het feit dat de regering de actie van de
Poolse autoriteiten volmondig en zelfs luidkeels aan de
kaak stelt, maar juist op dit ogenblik met de Russen een
aardgascontract afsluit. Frankrijk is niet het enige Westeu-
ropese land dat aardgas uit de Sovjet-Unie gaat betrekken.
West-Duitsland heeft voor 10 miljard kubieke meter per
jaar getekend. Italië, Oostenrijk, Zwitserland, Nederland
en België zullen eveneens aardgas uit de Sovjetünie gaan
betrekken. Volgens een aantal Franse commentatoren con-
treert West-Europa zich met dit aardgascontract in sterke
mate op de Sovjet-Unie.
Veel
Westduitsers
hebben lak
aan promotie
BONN Zijn uitgere
kend de Westduitsers
hun geloof aan het ver
liezen in de waarde van
een goede loopbaan Een
generatie geleden zou de
vraag ketterij geweest
zijn voor een natie die er
altijd trots op was dat
waar buitenlanders
werkten om te leven,
Duitsers leefden om te
werken.
De spreektaal is nog
steeds doorspekt met uit
drukkingen die herinne
ren aan de oude Duitse
arbeidsethiek: „Wer ras-
tet, der rottet" en „Ohne
Fleiss, kein Preis". Maar
dit soort oproepen lijken
veel jongere intellectuele
Duitsers koud te laten.
Blijkens een onderzoek
waarvan het resultaat
zojuist is gepubliceerd,
zeggen steeds meer Duit
sers met de nodige papie
ren „Nee, bedankt" tegen
carrière-aanbiedingen
die hun ouders met beide
handen zouden hebben
aangegrepen. Het bleek
dat velen in plaats van
promotie, beroepsstatus
en geld, banen wilden
die meer vrije tijd en
minder stress beloofden
en de kans boden om
zich te wijden aan wat
sociologen noemen, de
„post-materiële waar
den". De schrijver van
de studie, de psycholoog
Lutz von Rosenstiel uit
Miinchen, verklaarde dat
hij talrijke werkgevers
had gesproken die met
het ongewone probleem
te maken hadden van
een staf die geen promo
tie wenste. De verande
ringen zijn volgens Von
Rosenstiel iets van de
laatste tien jaar en kwam
des te meer naar voren
als de nieuwe positie ver
huizen of vertrek naar
het buitenland inhield
zelfs naar voorheen be
geerde standplaatsen als
New York City of Rio de
Janeiro. In zulke geval
len moesten werkgevers
zich soms wenden tot zes
of nog meer kandidaten
voordat er een ja zei.
Hij meent dat er vooral
onder jongeren een be
weging zichtbaar is in de
richting van nieuwe
waarden, zoals behoud
van het milieu, maat
schappelijke medezeg
genschap en denkbeel
den. Geld daarentegen
zou volgens hem een
minder belangrijke rol
spelen. Voor werkgevers
die geen op promotie be
luste mensen kunnen
vinden geeft Von Rosen
stiel de raad dat zij zich
ervan bewust moeten
zijn dat financiële gelijk
schakeling de jongeren
niet aanmoedigt dat beet
je meer hooi op hun vork
te nemen dat van mana
gers en leidende functio
narissen gevraagd wordt.
WARSCHAU Het Pool
se parlement heeft gister
avond zijn goedkeuring
gegeven aan de afkondi
ging van de staat van be
leg. Alleen vijf katholieke
parlementsleden onthiel
den hun stem. In een toe
spraak ter verdediging
van de staat van beleg
had Jaruzelski gezegd dat'
blijvende rust een eerste
voorwaarde is om geleide
lijke versoepeling of even
tueel een beëindiging van
de staat van beleg moge
lijk te maken. Op zijn
vroegst eind februari zou
den bepaalde beperkingen
kunnen worden opgehe
ven. Dit kan echter alleen
„als zich geen onvoorziene
omstandigheden voordoen
en er geen illegale acties
plaats vinden", zo zei hij
aldus het Poolse persbu
reau PAP. Teven waar
schuwde hij dat de staat
van beleg door dit soort
acties zou kunnen worden
verscherpt. Aan druk van
buitenaf zullen wij niet
toegeven, aldus Jaruzels
ki.
Uit de toespraak valt af te lei
den dat beëindiging van de
staat van beleg nog in het ge
heel niet aan de orde is. Of de
uitzonderingsbepalingen via
het parlement in de gewone
wetgeving worden opgeno
men, bleek gisteren voorals
nog niet. Jaruzelski maakte
wel duidelijk dat zeker in de
industrie bepaalde „elementen
van de staat van beleg" langer
zullen moeten blijven gelden,
maar hij zei niet hoelang. Ja
ruzelski verdedigde de ingreep
van 13 december opnieuw als
noodzakelijk om „Polen van
de ondergang te redden", deed
Generaal Jaruzelski tijdens zijn toespraak tot het Poolse parlement.
een felle aanval op de „extre
misten" van Solidariteit,
rechtvaardigde de internerin
gen als voorzorgsmaatregel en
keerde zich scherp tegen alle
pogingen uit het buitenland
druk op Polen uit te oefenen.
Tegenover Amerikaanse be
schuldigingen aan het adres
van de Sovjet-Unie benadruk
te Jaruzelski dat de afkondi
ging van de staat van beleg
„onze eigen beslissing was, die
wij op grond van een eigen be
oordeling namen". Naar zijn
zeggen bevinden zich in Polen
in totaal 4.549 personen in in
terneringskampen, zijn er tot
dusverre 1760 vrijgelaten en is
de vrijlating van nog meer
personen gelast. Hij beschul
digde Washington ervan met
zijn economische sancties het
handvest van de Verenigde
Naties en de Akkoorden van
helsinki te hebben geschon
den. „Niettemin hebben wij
niet de hoop verloren dat Rea-
gans politiek de weg naar de
realiteit terugvindt". Met zijn
maatregel heeft Warschau vol
gens Jaruzelski ook een bijdra
ge geleverd tot het handhaven
van de veiligheid in Europa.
Een terugkeer naar de toe
stand van voor 1980 (toen Soli
dariteit werd opgericht, red.)
zal er in Polen volgens hem
evenmin komen als een toe
stand van de soort die voor het
afkondigen van de staat van
beleg was ontstaan.
Bonn houdt
vast aan
Ostpolitik
(Van onze correspondent
Ami van Vree)
BONN Zowel de regerings
woordvoerder als het ministe
rie van Buitenlandse Zaken
hebben gisteren met klem ont
kend dat er sprake zou zijn
van een koersverandering in
de buitenlandse politiek van
Bonn tegenover het Oost-blok.
Speculaties hierover waren
ontstaan door een artikel in
het weekblad Der Spiegel van
deze week dat uittreksels pu
bliceerde van een vertrouwe
lijk intern rapport van de
planningsstaf van het ministe
rie van Buitenlandse Zaken.
Daarin stond onderandere dat
Westduitsland zich nauwer bij
het westelijk bondgenootschap
moet aansluiten en dat de zo
genaamde „Ost-politik" moet
worden vervangen door een
„stabiliseringspoli tiek", die
minder rekening houdt met
Moskou en meer met Was
hington.
Volgens de woordvoerder van
minister Genscher maakt de
planningsafdeling van BZ
voortdurend (alternatieve) stu
dies en modellen om aan de
politici te kunnen voorleggen.
Dit wil geenzins zeggen dat ze
ook tot politiek worden verhe
ven. Ondanks deze bagetellise-
ring vraagt men zich in de
Westduitse hoofdstad af waar
om de inhoud van het rapport
juist is „uitgelekt" op een tijd
stip dat de ontwikkelingen in
Polen weinig reden tot opti
misme geven, en dat vooral in
de Verenigde Staten( maar
ook in Europa) steeds meer
wordt getwijfeld aan de be
trouwbaarheid van de Bonds
republiek als bondgenoot.
(van onze correspondent Dick
Toet)
WASHINGTON De Ameri
kaanse regering is van plan al
lereerst met de produktie van
nieuwe chemische wapens te
beginnen en vervolgens voor
stellen te doen voor onderhan
delingen tot beperking dan
wel volledige verwijdering
van dergelijke wapens. Presi
dent Reagan hoopt met dit op
merkelijke besluit de ver
wachte Westeuropese oppositie
tegen deze wapens te ontzenu
wen.
De nieuwe chemische wapens
(codenaam „Bigeye") zijn
voornamelijk bedoeld voor ge
bruik in Europa. Het Ameri
kaanse ministerie van Defen
sie (Pentagon) wil plaatsing
van de chemische wapens
doorvoeren en beroept zich
hierbij op een uit 1979 date
rend NAVO-plan.
Hoewel president Reagan offi
cieel nog niet het startsein
heeft gegeven voor de produk
tie van nieuwe chemische wa
pens, is in begrotingen voor de
komende jaren al wel voorzien
in flinke bedragen voor dit
doel. Zo is er onderandere al
geld uitgetrokken voor de
bouw van een chemische wa
penfabriek in de staat Arkan
sas. President Reagan is echter
wettelijk verplicht om het
Congres op de hoogte te stellen
van het feit, dat hij de produk
tie van nieuwe chemische wa
pens van groot nationaal be
lang acht. Dat i$ tot op dit mo
ment nog niet gebeurd.
Intussen is het Pentagon ech
ter al wel 4 miljard dollar toe
gezegd voor de produktie van
chemische wapens. Volgens
het Pentagon zijn de nieuwe
wapens veel veiliger omdat
het gaat om twee niet-dodelij-
ke componenten, die pas hun
fatale uitwerking krijgen na
het afvuren. Teneinde West
europese kritiek te omzeilen
overweegt het Pentagon de
nog te produceren chemische
wapens op te slaan aan boord
van schepen, die in tijd van
een crisis snel in Europa kun
nen arriveren.
President Nixon besloot in
1969 een stop te zetten op de
produktie van chemische wa
pens. Op dat moment beschik
ten de Verenigde Staten over
3 miljoen voor zenuwgas ge
schikte granaten en over een
nog veel grotere voorraad van
het gas zelf. President Ford te
kende in 1965 het protocol van
Genève, waarbij de onderteke
naars in 1925 overeengekomen
waren chemische wapens niet
als eerste af te vuren. Volgens
de Verenigde Staten hebben
de Sovjets hun chemische wa
penarsenaal de laatste jaren
sterk gemoderniseerd. Ameri
kaanse beschuldigingen, dat de
Sovjet-Unie chemische wapens
heeft gebruikt in Laos en Af
ghanistan zijn nooit afdoende
bevestigd. Alleen de Verenig
de Staten, de Sovjet-Unie en
Frankrijk beschikken op dit
moment over een betekenend
arsenaal aan chemisch wapen
tuig.
De New York Times, een van
de meest gezaghebbende kran
ten in de Verenigde Staten,
heeft de afgelopen week fel
stelling genomen tegen wat de
krant ziet als een niet meer te
rug te draaien beslissing nieu
we chemische wapens te pro
duceren. Deze krant acht een
ruzie met de Westeuropese
bondgenoten onvermijdelijk.
BRUSSEL Na de mislukte
vergadering van EG-ministerö
van buitenlandse zaken, giste
ren in Brussel, lijkt een oplos
sing voor het probleem van de
Britse bijdrage verder weg dan
ooit. Alle ministers weigeren
aan de hernieuwde eis van de
Britse Lord Carrington te vol
doen, dat Engeland minder
aan de EG zal hoeven te beta
len.
Minister Van der Stoel ver
klaarde gisteravond dat Enge
land kennelijk het hele EG-fi-
nancieringsstelsel op de hel
ling wil zetten. „Carrington
moest naast alle gekreun over
de hoge contributie ook eens
kijken naar het algemeen han
delsvoordeel dat Engeland uit
het EG-lidmaatschap trekt",
aldus een geïrriteerde Neder
landse minister. Hij benadruk
te dat de problemen rond de
begroting in hoge mate het
functioneren van de EG be
lemmeren.
In een reactie op de banden
die de VS leggen tussen de
toestand in Polen en de ont
wapeningsgesprekken zei mi
nister Van der Stoel deze poli
tiek in hoge mate te betreuren.
„Ik herhaal nogmaals dat het
wapenbeheersingsoverleg er
niet is om de Sovjet-Unie te
plezieren, maar om ook onze
veiligheid in West-Europa te
verzekeren". De bewindsman
gaf daarmee te kennen dat
Nederland zich ertegen verzet
dat door de Amerikaanse „Po
len-politiek" van strafmaatre
gelen tegen de Sovjet-Unie, de
plaatsing in ons land van 48
kruis-kemraketten onvermij
delijk wordt.
De vraag of de EG de Ameri
kaanse boycot van Russische
aardgasleveringen aan West-
Europa moet volgen zorgde
gisteren voor zoveel emoties,
dat de EG-ministers maar be
sloten om de Europese Com
missie de komende tijd een
studie te laten verrichten over
alle aspecten van dit probleem.
Alleen Groot-Brittannië steunt
het verzet van de VS tegen de
Ondanks het voor de vierde maal mislukken van het EG-overteg
over de Britse bijdrage kon er gisteren bij een aantal deelnemers
aan de vergadering nog een lachje vanaf. Op de foto van links
naar rechts de Belgische minister van buitenlandse zaken Tinde-
mans, zijn Italiaanse collega Colombo, de voorzitter van de Euro
pese commissie Thorn en Nederlands minister van buitenlandse
zaken van der Stoel.
gasleveranties, maar de ove- peperdure Noordzee-olie in
rige EG-landen verdenken het Europese energietekort wil
Londen ervan dat het met zijn gaan voorzien.
Strepen favoriet
bij Pierre Cardin
Strepen voeren de boven
toon in de nieuwe voorjaars
collectie van de Parijse ont
werper Pierre Cardin. Op
vallend bij de modellen op
de foto boven is de eenvoud
van kleding en schoeisel.
Een speels element is het
doorzichtige hoedje, dat het
hoofd beschermt tegen re
gen en wind maar tegelijker
tijd het kapsel voor de om
standers goed zichtbaar
houdt. Kenners spraken na
het zien van Cardins collec
tie over de meest draagbare
ontwerpen van de Parijse
couturier sinds jaren.
Ook de collectie van Dior
valt op door eenvoud. Het
model op de foto rechts
toont een steenrode zijden-
regenjas, waaronder een
bordeaurood shirt met rood
tuniek. Het geheel wordt ge
completeerd door een riem
van slangeleer.
II
GENEVE Het zag er
vanmorgen naar uit dat
de ontmoeting tussen de
ministers van buitenland
se zaken van de Sovjet-
Unie en de Verenigde Sta
ten van korte duur zou
zijn. De Russische minister
Gromyko verzekerde gis
teren bij zijn aankomst in
Genève dat hij „absoluut
niet van plan is kwesties
betreffende Polen en de
binnenlandse situatie in
dat land te bespreken.
De Russische minister
Gromyko bij zijn aankomst
op het vliegveld van Genè-
Tevoren had Haig
gemaakt dat de kwestij
hoog op zijn agenda 1
dat de besprekingen
SALT-overieg weer op
brengen waarvoor heyai
leg aanvankelijk was Ijp
van ondergeschikt Lei'
waren. Wanneer deze |^b
kingen over de strat^aj
kernbewapening zullefMe
den hervat is nu nog vj;n€
onduidelijk. Toen hef
standpunt van Gromyk
meegedeeld dat deze ni^ j,
de Poolse crisis wilde &a,
zei Haig: Wel, dan kan[ja
korte ontmoeting zijn"!^
Moskou pleit vfl,oé
ondertekening Ge
SALT-akkoord „L"
g
MOSKOU De SovJ'd
heeft de afspraken, di
vloeien uit het SAL1_
koord voor strategiscl§ey
wapens, niet uitgevo-^- -
dat de VS het ver<
hebben bekrachtigd",
klaarde de Russische
ningsdeskundige Kar]
ren tijdens een perst
tie.
Karpov zei verder dal
jet-Unie nog steeds
het SALT-proces te
gen „met behoud vai
reikte positieve resuli
1979 hebben beide
„een bijna afgewogt
wicht van beider
bereikt, zo zei hij.
hebben gisteren bij volstrekte meerderheid van stemmjrbj
ten een boycot van alle kranten van de uitgeverij News!
tional voort te zetten. Dit betekent dat haar dagbladen
mes en The Sun niet meer per trein naar Noord-Enge hi
Schotland gebracht kunnen worden. sten
De acties van de treinbestuurders van King's Cross Staènle
de eerste plaats gericht tegen The Sun. Afgelopen vrijd éér
ceerde dit boulevardkrantje onthullingen van twee jot op
ling-treinbestuurders over machinisten van British Rdijnb
dens de werkuren gingen drinken en dansen. De treilt ve
ders van King's Cross eisen dat The Sun op haar eerst b
het bericht logenstraft. In afwachting daarvan weigeit ni
dagblad te vervoeren. Dit weekeinde breidden ze huflil bi
tot alle kranten van de uitgeverij van The Sun waartoeP- I
Times behoort. The Sun heeft de zaak voor het Hoogget da
van Londen gebracht, die de opdracht gaf de boycot opppoi
maar de treinbestuurders zijn zo boos op The Sun, djeksj
gerechtelijke tussenkomst in de wind slaan. De zaak ter
opnieuw voor de rechter. ®t v
