#verheid snijdt zich in eigen vingers ""ripsplaten in bouw veroorzaken kanker' en ïrug naar de tijd van Drees en Romme IEMICUS UNIVERSTITEIT GRONINGEN: ■SA 1 1 1 1 DA KRIJGT WEER OOG VOOR DE ARBEID(ERS) Politiek Partij Parlement Bangkok, Indonesië en Singapore in 27 dagen "GENLAND LEIDSE COURANT ZATERDAG 9 JANUARI 1982 PAGINA 7 JK Er is een nodig voor gip- jten, omdat som- irodukten waarin is verwerkt, ra- blijken af te ge- radio-actieve gas verantwoordelijk Ivoor 60 tot 2000 ker-sterfgevallen S in Nederland. Het liet name voor in Iterialen, gemaakt lalgips en vliegas, jterialen met een fidiumgehalte, die I voorhanden en |p zijn. Het radi ate bepaalt name lijk de hoeveelheid radon dat ontstaat. Tot deze ver ontrustende conclusies komt de chemicus P. Ok-' ken in een artikel van het Chemisch Weekblad in november jongstleden. Hij dringt daarin aan op een verbod op het gebruik van afvalgips in de wo ningbouw en het instellen van een keurmerk voor gipsprodukten. Buitenlandse epidemiologische onderzoeken naar het gevaar van radon-gas zijn al in 1971 gestart in de Verenigde Staten, waar in totaal drie onderzoe ken zijn geweest, gevolgd door Tsjechoslowakije in 1972 en in Canada in '76. Het cijfer 60 tot 2000 doden aan longkanker per jaar in Nederland is geba seerd op berekeningen voort gekomen uit een onderzoek van Okken en Nienhuijs vorig jaar, waarbij zij de gemiddelde radonconcentratie als uit gangspunt hebben genomen. Okken is verbonden aan de universiteit van Groningen. Het risico bij radon-gas wordt bepaald door een aantal facto ren, waarvan de radon-con- centratie, het type huis waarin men woont of werkt en de ventilatie, de voornaamste zijn. Het radiumgehalte van de grond in Nederland is vrij laag, zodat verwacht mag wor den dat ook inheemse bouw materialen betrekkelijk weinig radium bevatten. Maar als ze gemaakt worden van afvalpro- dukten als afvalgips en vlie gas, hebben ze een hoog gehal te. Maatregelen lijken daarom noodzakelijk, want een zeer recent onderzoek heeft aange toond dat deze gipsprodukten naast natuurgipsprodukten veel in de Nederlandse wo ningbouw worden gebruikt. Afvalgips wordt door een groot aantal Nederlandse be drijven (waaronder Hoechst, UKF, Wind Mill en Zuid-Che- mie) geproduceerd. De ge bruiksmogelijkheden van vlie gas worden nog bestudeerd, maar in de woningbouw kan het verwerkt worden in bak stenen en tegeltjes. „Radon-gas vormt een belang rijk gevaar voor de volksge zondheid en men zal zich af vragen waarom dit pas sinds kort wordt ingezien", aldus Okken. „Dat komt omdat bij schattingen van het radon-risi- co veel takken van weten schap zijn betrokken. De re cente ontwikkelingen hebben er toe geleid, dat het gevaar voor de volksgezondheid nu hoger wordt ingeschat". Het radium-gehalte van mate rialen bepaalt de hoeveelheid radon die ontstaat. Radon-gas is op zichzelf niet kankerver wekkend, maar door een be paalde chemische ontbinding ontstaat er straling, die long kanker kan veroorzaken als celkernen in de luchtwegen erdoor getroffen worden. Wanneer radon-gas wordt in geademd blijft het niet in de longen achter, maar wordt voor het grootste deel meteen weer uitgeademd. De daarbij vrijkomende atomen echter hechten zich aan in de lucht zwevende deeltjes en als deze weer worden ingeademd be staat de kans dat ze ergens in de luchtwegen achterblijven. Vooral de bronchiën zijn erg gevoelig voor de straling die ze uitzenden en zo ontstaat long kanker. Radon-gas komt in de lucht die we inademen in zeer lage concentraties voor. In kustgebieden komen lagere concentraties voor dan boven landgebieden, en binnenshuis zit weer meer dan buitenshuis omdat veel bouwmaterialen radon-gas afgeven. Bij veel ventilatie vermindert de con- Overheid ziet nog geen gevaar Er bestaan inderdaad soorten bouwmaterialen met radon-gas, hoger dan de gemiddelde, nu gangbare concentraties. „Deze ver hoogde concentraties waaraan mensen kunnen blootstaan is ech ter zo laag dat alleen gesproken kan worden van een klein extra gezondheidsrisico en in ieder geval niet van acuut gevaar voor de volksgezondheid". Aldus een woordvoerder van het ministe rie van volksgezondheid. De overheid ziet dus geen aanleiding tot het nemen van maatre gelen en wacht verder de rapportage af van de Gezondheids raad. Deze raad is namelijk in oktober '80 door de toenmalige minister van volksgezondheid en milieuhygiëne verzocht de eventuele gevaren van dergelijke bouwmaterialen te onderzoe ken. „Over dat onderzoek valt momenteel nog niets te zeggen, evenmin wanneer het voltooid zal zijn", aldus de woordvoerder. Intussen is wel een interdepartementale commissie (Volksge zondheid, Volkshuisvesting en Economische Zaken) gestart met eenzelfde onderzoek. Volgens de woordvoerder „om de zaak breed aan te pakken". centratie binnenshuis, waar door het risico aanzienlijk minder^groot wordt. Okken:' „Het is sowieso niet aan te bevelen radiumhou- dend gips te gebruiken voor de woningbouw. De meest effec tieve maatregelen zijn volgens mij: normstelling voor het ra diumgehalte van bouwmate rialen, en onderzoek naar het radongehalte in woningen om mogelijk sterk verhoogde con centraties op te sporen en daar gerichte maatregelen tegen te treffen". CORRY VIS r sJ1ZUINIGINGEN BIJ DE TH IN DELFT: ussen ai 'e zettej tje en g wate nleiden houdt - De Technische n vaasj«iool in Delft moet uitstek zoveel andere aar m^t rijk gefinancier- s daat>iiingen in Neder- e broekriem bin- l nog meer aanha- rs vanzuini6in£>en die 20 uitgelgrijpen, dat de TH zitten, ir het personeel ten vo^oet inkrimpen en ten zic|jeuwe apparatuur p an Je[nschaffen. Nu al voorspellen dat het ia de fhaPPeliJk onder- i*gevei^et nauw komt en n de Veelbelovende ont- een hngen gemist moe- Zuinig eden. Sterker nog, 3iet Austriële vernieu- le loopaar de, overheid de weer P° vo* van heeft, tomen.'oor de bezuinigin- meernk op de tocht te n kan )at is de boodschap it van»ctretarjs p ie houL de maatregelen komt de TH op de personeelsbegroting van volgend jaar zo'n negen mil joen gulden tekort". Inkrimping krijgt en hoofd afde- bloe?erzoek en ontwik- Gerard de Raaf, van de TH Delft. tOCl]n woensdag maakte k_ J)elft bekend dat alle "oVQjers ouder dan vijftig mund I conciërge tot hoogle- ïg meevraa8d is gebruik te [ploeg 'an een wachtgeldre- aatste tort gezegd: als twee- et Euro werknemers van de orden vrijwillig tot hun pen- ide EuPP wachtgeld" gaan, >ioen Pn er gedwongen ont- ld met»^" ongebruikelijke ar de omstandigheden __jlanook naar", zo liet iige van bestuur de ou- ^IlQVknemers in een brief Secretaris drs Vuurens "7 Nain: „Zonder ingrijpen den dj weer met lurijs. iet er i als Vuurens zegt er nu, twee da gen later van: „Let wel dat de bezuinigingen die minister Van Kemenade eind vorig jaar heeft aangekondigd komen op een moment waarop de TH al een flinke veer heeft moeten laten. Er werken bij de TH, vergeleken met 1975 al drie honderd mensen minder. Nu moet er nog eens met twee honderd man worden inge krompen. Dat bereik je niet meer door wat luxe-posten te schrappen. Nee, dat gaat we zenlijk pijn doen" aldus drs Vuurens. Volgens de secretaris zullen de bezuinigingen dit jaar in vrij wel alle sectoren van de TH voelbaar zijn. „Naast de perso neelsinkrimping hebben wij praktisch geen geld meer voor de vervanging van appara tuur. Er is minder geld voor het onderhoud van de gebou wen, aanschaf van boeken, huur van computers, het ko pen van chemicaliën noem maar op. Alles bij elkaar ko men we vele tientallen miljoe nen guldens tekort. We moe ten hoe dan ook op een onaan vaardbaar niveau gaan snoeien op het onderhoud. Ik bedoel: het materieel zal ver waarloosd worden. Een voor beeld? Ik kan me voorstellen dat een verwarmingsketel die aan vervanging toe is, plotse ling stuk gaat. Het gebouw waar die ketel staat zal dan ge durende de wintermaanden dicht moeten". Prakticum wiskunde bij de Hogeschool in Delft. Een TH maakt bij het onder wijs zeer intensief gebruik van moderne apparatuur. Apparatuur De Raaf; „Je moet blijven vervangen en vernieuwen. Sla je dat een jaar lang over, dan is de achterstand ver geleken met TH's in het buitenland meteen voelbaar". Vooral het feit dat er dit jaar geen geld beschikbaar is voor de vervanging van apparatuur zit de heren De Raaf en Vuur- en dwars. Een TH maakt ver geleken met andere onderwij sinstituten een bijzonder in tensief gebruik van geavan ceerde en kostbare apparatuur. Dat is voor een TH een absolu te voorwaarde om „bij te blij ven" en het nodige fundamen tele en praktische onderzoek te kunnen verrichten. De Raaf: „De technische ont wikkelingen gaan zo snel dat de meeste apparatuur binnen tien jaar verouderd is. Je moet blijven vervangen en vernieu wen. Sla je dat een jaar over, dan is achterstand met TH's in het buitenland meteen voel baar". Vuuren vult aan: „Op bepaal de afdelingen is die achter stand er nu al. Voor één van de nieuwste ontwikkelingen van werktuigbouwkunde, het ontwerpen met behulp van computerschermen, hebben we de apparatuur nog steeds niet kunnen aanschaffen. En dat terwijl sommige bedrijven, zoals Fokker, er al mee wer ken. Een TH-student werk tuigbouwkunde, die bij zo'n bedrijf in dienst treedt, kan dan niet met die ontwerp-com- puter omgaan. Bovendien ont beren ook wij die apparatuur om er onderzoek mee te ver richten". Zonnekoelmachine De Raaf: „Eén van onze taken is het ontwikkelen van nieuwe technieken waar het bedrijfs leven nu misschien nog geen moer aan heeft, maar die over drie, vier jaar, op grote schaal zijn toe te passen. Vorig jaar ontwikkelden we bijvoorbeeld een zonnekoelmachine die melk, medicamenten, en voed sel in het algemeen kan koe len door gebruik te maken van zonnewarmte. Een omgekeer de warmtepomp dus. Vooral de Derde Wereldlanden heb ben veel belangstelling voor dit apparaat. Het kan immers een belangrijke bijdrage leve ren aan hun voedselvoorzie ning. Het proefmodel is al klaar, maar vanwege de vorig jaar ingestelde vacaturestop kunnen we niemand aantrek- i oukfr ÏAAG Het kon aanwerk niet uitblijven. 30 uur invloed van het ien tot eetelverlies in mei, riand, ilnhopig stemmende voor peilingen van nu en roek-vfng van de deplora- lanwedtonomie is de Partij meiden^ Arbeid in grote rring geraakt. Wan- ianwedlZOekt de Partijtop 'ouur.pn methode om het en totaan populariteit lan te maken of in l, natiéral te beperken. Bij- ■n A3™kopstuk tanceert zo 500 mgen oplossing en de "probeert het door 'r ervdA" te roepen in iiders ginagrote adverten- angzamerhand is één ^Jh wel duidelijk: op de A/B/Tan ^et verlopende po- lij drijft de PvdA naar» strijdealthans op sociaal-eco- •ndenaji terrein. Het logische 3Qjng ^daarvan is dat de le- t. toertPsen van het kabinet m bijO zijn. Op het Binnen- 40 kmrdt het nu niet meer en Ofc uitgesloten dat deze mararsP'oeg de rit uitzit, i vooi^mdst van alles is dat eker. Éging naar rechts is in- uur eloor mensen die zich ind afstelden als „Nieuw langeb Wij doelen °P its als minister Andre maratt Louw (CRM), fractie- afstarter Wim Meijer, de 'an8 jcretarissen Hans Kom brink (Financiën) en Saskia Stuiveling (Binnenlandse Za ken) en partijideoloog prof. Bram Peper. Het is in deze hoek dat er plannen worden uitgebroed, die het werkende deel van de bevolking het ver trouwen in de PvdA moeten hergeven-. Volgens deze „Rot terdammers" is de tijd voorbij dat de PvdA zich alleen druk behoeft te maken over de uit keringstrekkers, de atoomra ketten en de Derde Wereld. De genoemde prominenten willen de naam van hun partij weer meer inhoud geven. Zij streven naar een opwaarde ring van de arbeid(ers) en con stateren de noodzaak van „pijnlijke ingrepen" in de ver zorgingsstaat. Het duidelijkst worden deze twee thema s in een plan van André van der Louw. Hij wil jeugdige werklozen „gemeen schapstaken" laten verrichten, zoals het onderhouden van bossen en parken en het ver zorgen van bejaarden. Weigert een jongere consequent zulk werk, dat loopt hij de kans het recht op een uitkering, ook die krachtens de bijstand, te ver liezen. In de redenering van Van der Louw zijn zulke maatregelen ook in het belang van de jeudige werklozen. Im mers, op deze manier doen zij onder meer ervaring op in het echte maatschappelijk leven, wat hun kansen zou verhogen op een echte baan. PvdA-frac- tievoorzitter Meijer heeft in middels laten weten in princi pe in te stemmen met deze plannen. Sterker nog: hij wil dat het verrichten van ge meenschapstaken ook moge lijk wordt voor oudere werklo- Pragmaticus Wie de loopbaan van André van der Louw, die het middel punt vormt van. de „Rotter dammers", heeft gevolgd, zal niet zo heel erg verbaasd ge weest zijn. Als burgemeester van Rotterdam leerde hij vrij snel dat het radicale socialisme hem in de praktijk van weinig nut was. In zijn eerste jaar als gemeentebestuurder was hij nog bereid op 1 mei de rode vlag te hijsen op het stadhuis en stond hij in de haven te protesteren tegen de aanvoer van appels uit Chili, maar dat waren dan ook tevens de laat ste Nieuw-Linkse daden die van hem vernomen werden. André ontwikkelde zich tot pragmaticus. Geconfronteerd met de ellende van het drugs gebruik in zijn stad, kwam hij met het idee junkies, die zelf van hun verslaving afwillen, te dwingen een eenmaal be gonnen ontwenningskuur af te maken. De praktjk had de burgemeester geleerd dat vele verslaafden wel willen maar niet kunnen. Zo werd het dan mogelijk dat de VVD in Rotterdam, die fel campagne gevoerd had tegen de komst van de „apostel van de polarisatie", zich nota bene verontwaardigd toonde toen de PvdA André van der Louw naar Den Haag riep. En ook de havenbaronnen en de politie, die evenmin veel met links op hebben, huilden tranen met tuiten. De fractieleider van D'66 in de gemeenteraad probeerde on der woorden te brengen, waar om André zulke emoties op wekte. „Het wat volkse ideële denken, gekoppeld aan een practisch zakelijk handelen, zijn mijns inziens de hoedanig heden die de Rotterdammers het meest in je gewaardeerd hebben". En daarbij komt na tuurlijk ook nog, dat de man, die in de stoel zat van onbena derbare autoriteiten als Oud, Van Walsum en Thomassen, zich door jan-en-alleman liet tutoyeren en de hand schud den. Heel wat Rotterdammers hebben het gevoel dat Van der Louw voor hen gewoon „An dré" is. Het moet gek lopen wil hij niet de volgende lijst trekker zijn van zijn partij. Regeerdrift De kans dat de groep-Van der Louw haar plannen kan ver wezenlijken is zeer aanzien lijk. Want partijleider Joop den Uyl, die een maand gele den in een interview het aan het werk zetten van jonge uit keringstrekkers nog afwees, merkt dat ook hij, hoewel uit alle macht de andere kant uit- spartelend, naar rechts afdrijft. Een tastbaar bewijs daarvan is de zeer forse korting op het ziektegeld, die Den Uyl en Ien Dales deze week aankondig den. Staatssecretaris Dales liet voor de televisie uitkomen dat de minister en zij niet blij wa ren. Waarom dan toch dat voornemen? Het echte antwoord is niet wat de bewindsvrouw gaf, name lijk dat het ziektegeld ook een uitkering tijdens arbeidsonge schiktheid is en dat het daar om ook niet hoger behoeft te zijn dan tachtig procent van het loon. Nee, de ware reden is dat Joop den Uyl in zekere zin het slachtoffer is van zijn ei gen regeerdrift. De periode 1977- 1981, die hij tot zijn ei gen aanvankelijke verbijste ring in de oppositiebankjes doorbracht in plaats van in de zetel des premiers, had hem zo gefrustreerd dat hij terug wil de, nee terug móést in het ka binet. „Daar kun je iets doen, in de Kamer kun je hooguit iets tegenhouden', zei hij ooit tegen ons. Welaan, één van de dingen, die hij nu mag doen is bezuini gen op de sociale zekerheid, zoals afgesproken in het re geerakkoord. Let er eens op dat ook Den Uyl nu alleen nog spreekt over een koppeling van sociale uitkeringen en loon op minimumniveau. Daarboven behoeft dat kenne lijk niet meer. Uit de modder Voor de coalitie is de bereid heid van de PvdA-top tot re novatie van het gebouw van de sociale zekerheid uiteraard een goede zaak. Ruud Lubbers heeft zich al enthousiast ge toond over de ideeën van An dré van der Louw. En dat wil wel wat zeggen, als het waar is wat men in de CDA-fractie fluistert, namelijk dat Lub bers, nu het afscheid van Dries van Agt naderbij komt, goede vrienden probeert te worden met de machtige rechtervleu gel van zijn partij. Het lijkt er dus op dat dat „een eigentijdse vertaling van het heldere, har de beleid van Drees en Rom me" tot de mogelijkheden gaat behoren. Volgens Steef Weijers, sociaal-economisch specialist van het CDA, is dat de enige manier om de Neder landse kar uit de modder te trekken. Veel zal afhangen van de ver kiezingen voor de Provinciale Staten in maart. Tot nu toe heeft de PvdA-top zich weinig gelegen laten liggen aan het gemor van de partijraad, zeg maar het parlement van de partij. Wim Meijer omhelsde het plan-van der Louw daags nadat de „woordpriesters uit (k)welzijnswerk en belangen groepen", zoals Weijers de PvdA-partijraad pleegt te beti telen, het hadden afgewezen. Maar zouden de statenverkie zingen de sociaal-democraten' weer een enorme opdoffer verkopen, dan bestaat de kans dat de basis een Fakkeldra gersdag gaat organiseren, d.w.z. het vertrouwen in de ei gen ministers gaat opzeggen.' In dat geval zou het heel snel afgelopen zijn met de samen werking tussen PvdA en CDA. RIK IN T HOUT ken die de machine uittest en verder bedrijfsklaar maakt". Vuuren: „Een ander voor beeld: robotica. Wij staan te popelen om onderzoek te doen naar de ontwikkeling van in dustriële robots. Een werkplan is klaar, maar ook in dit geval is er geen geld om machines aan te schaffen. En dat terwijl Nederland vergeleken met Ja pan en Zweden, al sterk ach terloopt op dit gebied". Wachttijden De TH-Delft verricht veel contractueel onderzoek voor bedrijven, maar ook dat neemt nu af. Het is voor de TH steeds moeilijker mensen voor dit werk vrij te maken. Volgens De Raaf zal de belangstelling voor het onderzoek nog ver minderen naarmate de appara tuur verder veroudert. De toe komstige ingenieurs en be drijfsleiders zullen het bij hun studie aan de TH dit jaar voorts moeilijker krijgen. Er is minder mankracht voor indi viduele begeleiding. Boven dien zal de TH voor het ge bruik van bepaalde apparatuur wachttijden moeten instellen omdat steeds meer studenten deze moeten gebruiken. Ten slotte is het twijfelachtig of de TH dit jaar plaats heeft voor de zogenoemde „doorstro mers": afgestudeerden die de faciliteiten van de TH gebrui ken voor hun promotie-onder zoek. Vorig jaar werden nog ruim 250 doorstromers bege leid, dit jaar zullen het er ten hoogste enkele tientallen zijn. Om het drama compleet te maken opperen De Raaf en Vuuren dat het nog maar de vraag is of de pijnlijke bezuini gingen „Den Haag" inderdaad zo veel zullen opleveren. De Raaf: „Omdat het ene mi nisterie bezuinigt op het we tenschappelijk onderwijs, moet een ander ministerie het wachtgeld van tweehonderd TH-werknemers gaan betalen. Tegelijk zie je dat Sociale Za ken geld krijgt voor het schep pen van nieuwe werkgelegen heid. Maar dat werk is er al: bij onze eigen Technische Ho geschool. Daar moeten twee honderd bruikbare werkne mers vanwege die bezuinigin gen straks thuis blijven. De lo gica hiervan, die ontgaat me een beetje. Sorry hoor". PAUL KOOPMAN Uw krant samen met Unitravel: Ook de wereldberoemde Boroboedoer bezoekt u op onze rondreis door een groot deel van Azië. Uw krant heeft samen met Haagse reisbureau Unitravel een unieke rondreis georganiseerd door een groot deel van Azië. Op het programma staan bezoeken aan Singapore: Sumatra, waar een tocht wordt gemaakt naar het Tobameer, hoog in de bergen; aan de Indonesische hoofdstad Djakarta; aan Bandoeng; aan Djokjakarta; aan het sprookjesachtige eiland Bali en ten slotte aan Bangkok, de hoofdstand van Thailand. Deze uitgebreide rondreis brengt u via de vele inbegrepen excursies naar de befaamdste plekjes van dit deel van Azië. Winkelen in de belastingvrije stad Singapore, varen over het Tobameer, uitgebreide tochten door Djakarta, bezoek aan de oude kraton (paleis) van de sultan van Djokja en aan de eeuwenoude boeddhistische tempel de Boroboedoer, aan de vulkaan Tangkuban Prahu, aan de Plantentuin van Bogor, aan schitterende Balinese dansen, aan een Thaise show met dansen, boksen en zwaardvechten, het is allemaal bij de prijs inbegrepen. De reissom van 4.575 per persoon is gebaseerd op verblijf in tweepersoonskamers met bad/douche en toilet. Toeslag eenpersoonskamer 675. Deze reis kan alleen doorgang vin den bij een minimum aantal deelnemers van 25. In bovengenoemde prijs is begrepen: Vliegvervoer per lijndienst; Alle vervoer ter plaatse; Maaltijden en excursies voorzover in het programma op genomen; Lokale gidsen; Nederlands sprekende reisbegeleiding; Luchthavenbelastingen; Vrije bagage van 20 kg per persoon. Niet inbegrepen zijn: Uitgaven van persoonlijke aard; Visakosten 20); Reisverzekering (vier gulden per persoon per dag); Annuleringsverzekering (316% van de reissom). Het vertrek vindt plaats zondag 28 februari van Schiphol, waarbij wordt gevlogen met Garuda Indonesian Airways. Vrijdag 26 maart eindigt de reis, wederom op Schiphol. Boekingen uitsluitend bij het hoofdkantoor van reis- en passagebureau Unitravel, Piet Heinplein 1 te Den Haag, tel. 070-46.96.99.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1982 | | pagina 7