farao's met
hun eigen
'piramides'
Oliesjeiks:
de nieuwe
waterfront van Dubai, eens een handelsstadje waar parelduikers, smokkelaars en piraten hun basis hadden.
oliesjeiks doen regelmatig van
1 spreken door hun royale inves-
ngen en aankopen in het buiten-
d. Dezer dagen werd bericht, dat
Genève weer een nieuw optrekje
jebruik zal worden genomen door
kroonprins van Saoedi-Arabië.
zoveelste „tweede huis" in Zwit-
iland is een paleis dat 30 miljoen
den heeft gekost (exclusief de in
ning). Het bevat 27 vertrekken en
ondergrondse garage, plaats
dend aan 50 auto's,
t zwembad is geplaveid met
800.000 tegeltjes, welk mozaïek
wordt opgeluisterd door 40.000
exemplaren van zuiver goud. Een
nieuw Versailles dient zich aan. In de
westerse landen is men al aardig
vertrouwd geraakt met deze spil
zucht van rijke Arabieren. Londen
heeft er geducht van geprofiteerd. In
1978 telde men daar 638.000 Arabi
sche toeristen, die tezamen 450 mil
joen pond uitgaven. Zowel in onroe
rend goed als in juwelen („Pakt u die
tien Piaget-horloges maar even voor
me in") werd een mooie omzet ge
boekt. Eén zo'n horloge van 18 ka
raats witgoud, met diamanten ver
sierd, kost bijvoorbeeld bijna
100.000,-. (Het voorbeeld is ont
leend aan „De Oliesjeiks" van Linda
Blandford, uitgeverij De Haan, Haar
lem).
Intussen hebben de sjeiks en hun
aanhang ook Californïe en Florida
ontdekt als paradijselijke oorden.
Vanouds ontvluchten de welgestel-
den 's zomers hun landen aan de
Golf waar de hitte dan vaak on
draaglijk wordt.
Dat deze vorsten ook binnen de ei
gen grenzen het geld laten rollen, er
voer een van onze verslaggevers,
Leo Leeuwis, op een reis door de
Verenigde Arabische Emiraten. Zij
betwisten elkaar de kostbaarste
prestige-objecten. Hotels van een
onvoorstelbare luxe behoren tot hun
nieuwste speelgoed. De tijd dat
sjeiks elkaar alleen met dure valken
pn rpnkamplpn nrnhpprripn tP nvpr- Hel Ha,ta Fort bungalowhotel, investering 150 miljoen gulden voor 28 kamers. Jeugd-
froowlnhlhnnrthp» wpripHpn «entiment en vooroudersliefde inspireerden de sjeik van Dubai tot dit kostbare
troeven, Denoorl XOI nei verieaen. machtsvertoon. De weelderige pleisterplaats blijft voorbehouden aan Arabieren die
't betalen kunnen. Het zwembad is voor buitenstaanders alleen te betreden via een
toegangsprijs van 18,-.
ARJAH Op het dak van hotel Aladin
Sharjah staat een reusachtige olielamp,
's avonds verlicht wordt en boven de
d zweeft als zinnebeeld van de sprook-
uit Duizend en éèn Nacht. Elf verdie-
gen lager wordt Duits bier geschonken
isch vom Fass". Muzikanten in lederen
eken, naar dit emiraat gekomen om
ter bij te zetten aan een openingsfeest,
ngen Beierse deunen ten gehore in de
ilkenkeller". Op een steenworp afstand
de bierkelder waarin twee culturen
i frontale botsing veroorzaken, staat
paleis van zijne majesteit sjeik Sultan
Mohammed al Qassemi, heerser over
emiraat Sharjah en onderhorige ei-
jjes in de Arabische Golf. Zijn aspira-
reiken verder dan het bouwen van ho-
zelfs als ze Aladin verre overtreffen in
ter en exclusiviteit, zoals de Marbella
^^_b. Op verzoek heeft graaf Alfonse Ho-
MHfl'ohe een variatie op deze Spaanse
hof ontworpen aan de oever.van een
2r. De tuin van het in Andalusische stijl
letrokken complex trotseert hitte en
ogte, met 26.000 uit Spanje geïmpor-
rde planten en Mexicaans gras.
sten van den bloede uit Europese lan-
i, Sean Connery (007), Günther Sachs
kar beroemde stierenvechters hebben
'°vende woorden toevertrouwd aan
j1 gastenboek. Duitse instructeurs geven
"ai-d'essen 'n windsurfen, een deejee uit
draait de nieuwste platen. En op
binnenmeer ziet men parachutes op-
in heJen acbter speedboten.
h zou de sjeik van Sharjah straks be
aamd afreizen naar de volmaakte en
Da-enaardse tuinen van Allah, als hij geen
et eeiere sP°ren bad achtergelaten dan ho-
ljng zelfs als die in luxe kunnen wedijve-
met de beste ter wereld. Zijn zes broe-
sn in de Verenigde Arabische Emiraten
ben dit nieuwe speelgoed immers ook
.jd dflekt en geven er fortuinen aan uit. Ho-
z'!n statussymbolen geworden, ter
van bet respect dat men als
kan afdwingen met de duurste en
getrainde valk, een alle races winnen-
7 27kameel of bet mooiste lief onder de
g2-e-hteren des tends.
betwist elkaar met de meest extrava-
te lobby's en restaurants sinds de
Zwar^3336" van olie-industrieën een nieuw
ird aan de hemel hebben geschreven:
EC. De heerser van Sharjah incasseert
f hts één procent van de opbrengst aan
jj£emschatten in de VAE. Niettemin heeft
I dwergstaatje de grote exporteurs Abu
bi en Dubai weten te overvleugelen
het indrukwekkendste van de gedenk-
Xns, die de zeven heersers voor zichzelf
£ben opgericht. Sjeik Sultan bin Mo-
imed al Qassemi, zijn vrouwen en prin-
ke zonen hebben de valkenjacht gesu-
"leerd in een nieuw en nog meer harts-
Hen oproepend spel: Wie bouwt de
s ft)iste luchthaven ter wereld?
<-rjah heeft op deze vraag een kernach-
c^ntwoord gegeven. Tien kilometer bui-
de hoofdstad, omringd door een cir-
van vierbaanswegen en viaducten, is
droom werkelijkheid geworden. Ik be-
d er bijna schroomvallig de Taj Mahal
er de internationale luchthavens. Te-
als de welvingen van zoveel zandheu-
in de woestijn verheffen zich drie vol-
ikte koepels. Dit is geen luchtspiege-
De islamitische architectuur heeft dit
ïkjuweel geschapen naar een persoon-
ontwerp van de sjeik. Het is de ideale
A binatie tussen een moskee en het pa-
voor de liefste.
lligdom
Ie ontvangsthal waant men zich. om-
d door boogvensters, in een heilig-
^i. Een schitterende, fonteinvormige
ptuur verheft zich uit het bassin met
'omheen een cirkel van rustbanken,
empt licht, voetstappen die onhoor-
worden gemaakt in hoogpolige tapij-
glanzend marmer en filigrainwerk dra
bij aan de sfeer van een zekere wij-
die de sjeik voor ogen stond toen hij
oot een kleine 300 miljoen gulden uit
ekken voor dit nieuwe wereldwonder.
is er soms stiller dan hij heeft voor-
Er gaan dagen voorbij, dat hier geen
ituig wordt gesignaleerd, terwijl de ca-
teit toereikend is voor twee miljoen
\fagiers per jaar! De weelderigheid van
volgens mensen die het weten
ien mooiste luchthaven ter wereld
^jikt een hoogtepunt in de majesteitelij-
irivé-lounge van de sjeik. Stoelen als
en, met goudbrocaat in het weefsel,
iren zich rondom een uit China afkom-
tapijt, waarvan niemand de prijs mag
an noemen.
enige aandringen bekent een van de
lot J personeelsleden, dat het fortuinen
ui om de techthaven, een zeldzaam
Ttige-object, draaiende te houden. We-
ks starten en landen er nog geen vijf
De sjeik van Sharjah bouwde te zijner nagedachtenis geen piramide maar naar
kenners beweren de mooiste luchthaven ter wereld, kruising tussen een moskee
en een paleis.
een nacht in zo'n tweepersoonskamer of
500,- voor de luxe suite, zijn druppels
op de gloeiende plaat van het exploitatie
tekort.
Dezelfde maatschappij die voor de sjeik
dit hotel in beheer heeft (Dutca, ook trans
port- en constructiebedrijf, 7000 werkne
mers) waakt ook discreet over zijn hotel
Jebel Ali, nabij hoofdstad en haven. Voor
een tuin van 52 acres bedroegen daar. als
ik een vol ontzag gefluisterde informatie
mag geloven, de aanlegkosten tegen de
15 miljoen gulden. Vijftig hoveniers slepen
er dagelijks water aan.
De vier ruime liften zijn het klinkt als
een gelijkenis vier werelden. Materiaal
en weefpatroon van de tapijten in deze
hefwerktuigen vertonen respectievelijk
Arabische, Britse, Duitse en Franse snit.
Ter ondersteuning van het geheugen mel
den de kleden in deze vier talen, welke
dag de kalender aangeeft.
Dit heeft tot consequentie, dat de tapijten
ploegendienst verrichten en elke dag ver
wisseld moeten worden. Dat gebeurt dan
ook. klokslag middernacht, week in, week
uit, ter verhoging van de exclusiviteit in dit
hotelpaleis vol marmer en het geglinster
als van Venetiaanse spiegels. In een van
de nachtclubs wordt een marmeren zuil uit
één stuk omspeeld door wonderbaarlijke
lichteffecten. Aanzittenden aan het banket,
zoals niet zelden onze consul in Dubai,
Pirn Lemstra, directeur van de ABN. wor
den omringd door uitheemse bedienden,
schoon van gedaante en aangezicht.
Baden in weelde
Een Pools strijkje ziet na een week fiede
len de noten nog dansen, verbijsterd als
men is door de uitzinnige weelde, zo be
luister ik in hun akkoorden. Beneden,
naast de receptie, gaan telexen gewoon
door met het tikken van koersen en
nieuwsberichten, want ziet men hier grote
verspillingen door de vingers, elders moe
ten de beleggingen rendement opleveren.
Hotels in de VAE onttrekken zich aan elke
wetmatigheid in de financieel-economi-
sche sector. De bezetting blijft soms onder
de 30 procent (gemiddeld per jaar) maar
dat heeft geen faillissement tot gevolg.
Met goud overtrokken kranen. „Grande
Haute Cuisine" met een meesterkok uit
Deze souk (Arabisch winkelcentrum) van Sharjah heeft 22 miljoen dollar gekost, maar is dan ook de mooiste en modernste van het Midden-Oosten. Sjeik Sultan stelt
alle superkruideniers in de schaduw met dit centrum voor 600 winkels.
(s Werelds meest extravagante Sheraton (300 kamers) staat in Dubai, de hoofdstad
van het gelijknamige emiraat. De bijzondere architectuur omvat een waterval in de
lounge, die vanaf de vierde verdieping klatert door een marmeren bedding.
en ver gecontracteerd om de woestijnen
groen te maken met sproeiers en tankwa
gens. De sjeik van Abu Dhabi heeft het ge
presteerd om de middenberm van meer
dan 100 kilometer vierbaanswegen te be
planten. Dagelijks rukken de waterdragers
uit om deze struiken te besproeien. Wie zo
waanzinnig veel geld aan water (gezuiverd
door peperdure installaties) kan uitgeven
mag rekenen op respect. En daar gaat het
om. Soms echter zijn jeugdsentimenten in
het geding, die raison van miljarden dir-
hams gekoesterd worden.
Zij richten zich dikwijls op de bakermat
van een heersende stam. Al Ain moet uit
groeien van oase tot reusachtige tuinstad,
omdat de ouders van sjeik Zayed, presi
dent van de VAE, er vandaan komen. Op
zijn persoonlijke wens is ook aldaar een
Hilton verrezen, waar het goud van de mu
ren druipt. De exploitatietekorten worden
voor lief genomen.
Ook de heerser van Dubai laat zich verlei
den tot een voorouderverering zonder
weerga. Wat anders kan een sjeik, zelfs
als hij bulkt van het geld, er toe brengen
om meer dan 1150 miljoen gulden uit te
geven voor een hotel met 28 kamers?
Afgekloven bot
Het geïsoleerde woestijnnest Hatta, waar
Rashids ouders zijn geboren moest de
meest exclusieve pleisterplaats worden
binnen Allahs invloedssfeer. Een piramide
in laagbouw. Er doen geruchten de ronde
over andere drijfveren, zoals het feit dat
Dubai de dorre woestenij cadeau zou heb
ben gekregen van Oman ter gelegenheid
van een of andere grondruil. Hij zou de
sjeik ten deel zijn gevallen als het afgeklo
ven bot, dat een hond naar zich toege
smeten krijgt.
Om deze onbeschaamdheid te wreken
heeft hij, fluistert men, de heilige eed ge
zworen om van het dorre Hatta een lusthof
te maken. Dit proces is in volle gang. Het
heeft meer dan vijf miljoen gulden per ka
mer gekost om hier een optrekje uit de
rotsen te hakken, dicht bij een zomerver
blijf van de sjeik.
Op een niveau van 310 meter boven de
Golf tinkelt het ijs in de longdrinkglazen.
Schutters mikken op kleiduiven en de
heerser van Dubai hoopt nog te beleven
dat hier het eerste golfterrein (9 holes) van
de VAE in gebuik kan worden genomen.
Fonteinen, ook hier, watervallen tot in de
lounge die één geheel vormt met de rotsen
en een weelderige ambiance in elk van de
28 appartementen met hun pannendak.
Uit zeventien bronnen tot op een diepte
van 30 meter wordt dagelijks 4,5 miljoen
liter water naar de oppervlakte gebracht,
gezuiverd en gedistribueerd over vergulde
kranen, fonteinen en een batterij van
sproeiers in het gebergte. Tot in de uit
hoeken der aarde hebben verspieders ge
zocht naar de allervolmaakste dienaren
voor deze wondertuin. De manager is een
Italiaan, de slanke gentlemen Sergio Mag-
naldi. Hij zwaait de scepter over 76 perso
neelsleden (bijna 3 per kamer) en over 22
tuinlieden in vaste dienst.
Een binnenhuisarchitecte uit België ont
wierp de interieurs. De in schitterende uni
formen gestoken en gehandschoende
obers komen .uit Sri Lanka. India en de Fi
lippijnen en torsen met een uitzonderlijke
grandeur de schotels, wasbekkens, waarin
rozeblaadjes drijven, en het assortiment
sigaren. Gelet op de investeringen kan
men in het Hatte Fort Hotel goedkoop te
recht. De 350 dirham (ca. 260,-) voor
Midden in de woestijn verheft het wereldhandelscentrum van Dubai zich uit het
zand, 39 verdiepingen hoog, en verbonden met het Hilton-hotel, expositiehallen en
complexen luxe flats.
Parijs, suites voor sjeiks die er kunnen ba
den in weelde, maken deel uit van het
nieuwe en kostbare speelgoed: hotels.
Als de één elf kamers vult met teamleden
van 't vermaarde „Liverpool" dat komt
spelen tegen de Dubai-boys (uitslag 8-0)
kondigt de ander een live optreden van
The Suprèmes aan in zijn kristallen feest
zaal. In alle hotels trippelen beeldschone
dames van de PR-afdeling over marmer
uit Carera of Axminster-tapijt. Ze zijn vaak
afkomstig uit andere oosterse landen dan
de VAE en decoreren menig gala-diner in
een „rooftop-restaurant".
Hyatt Regeney heeft onmiskenbare allure,
maar bovendien extra's als de kunstijs
baan in het atrium, waarop Arabieren ijs
hockey spelen en een hypermoderne bio
scoop met 700 zitplaatsen. Alle onbesla-
pen bedden ten spijt gaan de emiraten ge
woon door met het bouwen van 5-sterren-
hotels. Zij hebben er nu al twintig. Futuris
tische paleizen aan het strand als Mére-
dien van Air France in Sharjah en het nieu
we Continental in de hoofdstad van dit
staatje. Daar kunnen de 350 kamers spoe
dig betrokken worden, achter een gevel
die bol staat van de extravagantie. Inves
tering: 250 miljoen dirham. In geen enkele
lounge ontbreken de twee standaardpor
tretten, altijd éèn van de VAE-president
sheik Zayed, met aan zijn rechterhand de
vorst van het desbetreffende emiraat. Por
tiers, uitgedost als maharadja's of cow
boys bewaken de mat die elektronisch het
bevel „Sesam open u" doorgeeft aan de
schuifdeuren.
Nu Beiroet, dat wufte Parijs van het Mid
den-Oosten half in puin is geschoten, wil
len de zeven sjeikdommen best voor ver
vangende vakantieparadijzen zorgen.
Nachtclubdanseresjes als de Galaxy Girls
vormen wellicht de voorhoede van een
lichtzinniger entertainment. Thans gaan de
voetjes nog van de vloer in een soms toch
wat provinciaal sfeertje, want hoe toegeef
lijk Allah in deze gewesten ook is, in de
bioscopen wordt een zeer oppervlakkige
kus nog altijd uit het beeld gesneden, vóór
de verleiding kan toeslaan. Maar achter de
schermen komen er soms minder decente
rolprenten op het doek, getuige de leven
dige handel in cassettes voor thuisverto-
ning. Huiswaarts kerend via die wonder
mooie luchthaven van Sharjah wacht de
toerist een meer openlijke tegenstelling
tussen leer en leven. De allerbeste whiskey
is er te koop voor zes en een halve gulden
per fles, zoals op alle vliegvelden in de
VAE.
Superkruidenier
Sheik Sultan bin Mohammed al Qassemi is
handel en nijverheid goed gezind. Er wordt
niet alleen gesproken over zijn dure oase
tussen de startbanen, met een exploitatie
tekort van vele miljoenen. Hij is ook de on
gekroonde superkruidenier van de federa
tie, dank zij een gloednieuwe souk (Ara
bisch winkelcentrum) met 600 verkoop
punten.
Het heeft hem nog eens 22 miljoen dollar
gekost, om ook déze droom te verwezen
lijken. De neo-islamitische architectuur
verrijkte de woestijn met een fata-morga-
na, dat nimmer zal vervluchtigen: fontei
nen, galerijen, Moorse balkons, filigrain,
mozaïek en windtorens. Roltrappen voe
ren de bezoekers fluisterzacht naar hogere
sferen in de mooiste souk van het Midden-
Oosten. Een ander rendement dan deze
lovende uitspraak is er niet van te ver
wachten, maar ook de piramides van olie
farao's zijn nu eenmaal geen winstobjec
ten.
LEO J. LEEUWIS
tig vliegtuigen, inclusief de vele privè-ma-
chines met een handjevol passagiers en
vrachttransporten. De olie heeft sjeiks, die
vroeger pochten op een uit het brandend
zand opwellende bron in hun gewest of
een erbarmelijk vissershaventje, bezield
met een nieuwe wedijver. Aan hun woestij
nen verrijzen gedenktekens, waaraan zij
roem en onsterfelijkheid denken te ontle
nen.
Sjeik Zayed bin Sultan al Nahayyan, heer
ser over Abu Dhabi en president van de
VAE is druk bezig de luchtoorlog in zijn
voordeel te beslissen. Op zijn al bestaan
de vliegveld is een ontvangstruimte in aan
bouw, waarvan de onvoorstelbare luxe
Sharjah een toontje lager zal doen zingen.
Er komen zelfs speciale lounges voor pers
en televisie en een salon, waar hoogge
plaatste dames zich kunnen verfrissen.
Bovendien is deze heerser voornemens de
woestijnstad Al Airi te verrijken met een
luchthaven, geïnspireerd op het vliegveld
Charles de Gaulle in Parijs.
Niemand wil achterblijven. Vandaar dat
aan de Arabische Golf nu al zes internatio
nale vliegvelden elkaar een moordende
concurrentie aandoen, soms nog geen
veertig kilometer van elkaar verwijderd.
Gouden kam
Zodra de ene troef is uitgespeeld bezint
men zich op een nieuwe. Sjeik Rashid bin
Said al Maktoum van Dubai is oud en der
dagen zat, maar hij laat het niet aan ande
ren over monumenten te zijner nagedach
tenis op te richten. Zijn baard ordenend
met een gouden kam waarvan de hand
greep uit jade bestaat (richtprijs 2500,-)
kijkt hij vanuit zijn paleis goedkeurend
naar de woestijn.
Daar heeft hij de vergankelijkheid bezwo
ren met zijn wereldhandelscentrum, een
duur pand weliswaar, maar geen beletsel
om per seizoen een miljoen dollar te blij
ven uitgeven aan de klassieke prestigeslag
om het bezit van de beste valken.
Spookachtig, als een zwam die nog vóór
zonsondergang zal verschrompelen in de
zon, verheft de toren zich boven het zand.
Hij tilt 39 verdiepingen naar het zwerk,
verbonden door koele en pijlsnelle liften.
Op de hoogste etage mixen barkeepers
's avonds cocktails voor de bezoekers
van de nachtclub. Niemand in het Midden-
Oosten heeft een gebouw opgetrokken,
dat hoger reikt dan deze piramide van Du
bai
Als (olie)farao's van de 20e eeuw brengen
de sjeiks nieuwe variaties op de eeuwen
oude symbolen, de piramides aan de Nijl.
Een grandioos congresexpositiegebouw,
500 luxe appartementen en een Hilton met
268 kamers groeperen zich vol ontzag aan
de voet van deze wolkenkrabber. Alles is
mogelijk geworden. De bouw van nieuwe
paleizen en moskeeën illustreert de voor
uitgang en nieuwe steden worden als door
schokgolven opgestuwd uit woestijnen en
zandmeren.
Soms steekt zo wil het verhaal een
sjeik zijn stok in het zand en beveelt, dat
ter plaatse een haven moet worden gegra
ven. Zo zou het gigantische miljardencom
plex van Jebel Ali in Dubai zijn ontstaan.
De grootste haven ooit door mensenhan
den (waaronder heel wat Nederlandse
knuisten) gegraven, annex elektrische cen
trale, staalfabriek, aluminiumsmelterij en
zovoort, een paar jaar geleden officieel in
gebruik gesteld door koningin Elisabeth II.
Waterval
Menige sjeik verbleekte in het licht van dit
kolossale wapenfeit en de aankondiging
dat hier een wereldhavenslad zal verrijzen
met 500.000 inwoners. Over Dubai heerst
een niet te onderschatten mededinger in
deze competitie, die ook te Londen menig
een achter zich heeft gelaten met de aan
koop van onroerende goederen. En
schreef hij aan de Golf niet 's werelds
meest extravagante Shereton op zijn
naam? In een architectonische woekering
van triangel, motieven, spiegels en mar
mer, rekende Rashid voorgoed af met het
alles beheersende trauma van zijn voorva
deren: water. Hij nam „wraak" op het hel
se zomerklimaat van zijn gewest door wa
tervallen te bestellen, die vanaf de vierde
verdieping hun weg zoeken door marme
ren beddingen en over marmeren rots
blokken, bekkens vullen, palmen be
vloeien en de hele dag zorgen voor een
oorverdovend geraas, dat me al gauw uit
deze wonderbaarlijke spelonk verdrijft.
Waterverspilling, de doodzonde van wel
eerDuizenden slaven zijn van heinde
