'aus vraagt vrijheid
oor landen Oostblok
't goedkoopste ook in 1982
Pravda: Poolse crisis
gevolg van CIA-complot
Onvrede in VS over
sancties tegen Polen
ilitairen
:hieten op
lijnwerkers
Joodse kolonisten
eisen hoger
schadevergoeding
voor ontruiming
Sinai
'oolse crisis nog niet van invloed op
[sprek tussen VS en Sovjet-Unie"
37.90 Jj
per jaar
Proces moordenaars
Prins De Broglie laat
veel vragen open
BS
MARKTEN
Otrag geeft Libië
op als testgebied
fENLAND
LE1DSE COURANT
MAANDAG 28 DECEMBER 1981 PAGINA 13
LSE OUD-GENERAAL
soldaten
in Polen
jet
lef
Leon Dubicki, een Poolse
•neraal die eerder dit jaar over-
^ar het Westen, heeft in een in-
met het Westduitse weekblad
wiegel verklaard, dat Russische
in in Polen dienst doen in Poolse
jnen. Hij verklaarde dat de uni-
n begin dit jaar naar de Sovjet
waren overgebracht. De Russi-
oldaten zijn op de eerste plaats
ken bij de bewaking van vlieg-
wapenopslagplaatsen en com-
atie-centra. Maar volgens de ge-
zouden ze nu ook worden inge-
het breken van het arbeidersver
en de staat van beleg.
Haig: Gevaar Russische
interventie toegenomen
WASHINGTON Volgens de Ameri
kaanse minister van buitenlandse zaken,
Alexander Haig, is het gevaar van een
Russische interventie in Polen nog lang
niet geweken. In een interview met The
Washington Post zei Haig gisteren, dat de
staat van beleg tot nu toe geen succes is ge
weest en dat het gevaar van een Russische
interventie mogelijk zelfs groter is dan
voor het ingrijpen van de Poolse militai
ren.
Haig verwacht dat het verzet zal voortdu
ren en nog verscherpt zal worden door de
consequenties van economische stagnatie
en sociaal-economische ontberingen. Er
zijn volgens Haig op dit moment echter
geen aanwijzigingen voor belangrijke Rus
sische troepenbewegingen.
Da duizenden
Poolse vluchtelin
gen In het Oos
tenrijkse vluchte
lingenkamp
Trafskirchen
moesten in hun
overvolle slaap
zalen kerstmis
vieren. Na afloop
van een speciale
kerstviering trok
ken de Polen op
Eerste Kerstdag
in een betoging
door Wenen.
„KOR-leiders
gemarteld"
WASHINGTON De twee bekend-
ste leden van de inmiddels opgeheven
Poolse dissidentenbeweging KOR, Ja-
cek Kuron en Adam Michnik, zijn na
hun arrestatie door de Poolse politie
twee weken geleden mishandeld"
en er momenteel erg slecht aan toe.
Zo zou Michnik ernstig letsel aan zijn
wervelkolom hebben opgelopen. Dit
staat in een verklaring van twee
vooraanstaande Poolse geleerden in
de VS, onder wie oud-Nobelprijswin
naar voor de literatuur Czeslaw Mi-
losz. De verklaring is gebaseerd op ge
gevens die uit Polen zijn gesmokkeld.
Over de toestand waarin Kuron en
Michnik zich momenteel bevinden is
niets bekend.
'CAANSTAD Paus
jines Paulus II heeft
zijn kersttoespraak
itig uitgesproken
iligieuze vrijheid in
iden van het Oost-
Hij veroordeelde de
ïgen, die in de we-
worden gedaan om
aantallen mensen
i echt op een eigen va-
i nd te ontzeggen.
ius zei verontrust te zijn
een wereld, die „in de
van verschillende belan
gen economisch, imperialis
tisch en strategisch grote
groepen mensen hun werk
ontneemt, hen opsluit in con
centratiekampen, het recht op
een vaderland ontzegt, hen tot
honger veroordeelt en tot sla
ven maakt." Naar schatting
vijftigduizend mensen waren
op het Sint-Pietersplein bijeen
om de kerstboodschap van de
paus te horen. De boodschap
werd uitgezonden naar dertig
landen, maar niet naar Polen
zoals in voorgaande jaren. De
paus sprak voorts in tweeën
veertig talen een kerstwens
Aartsbisschop Luigi Poggi, die
gisteren van een bezoek aan
Polen is teruggekeerd, heeft in
Rome de hoop uitgesproken,
dat de Poolse autoriteiten en
de buiten spel gezette vakbe
weging Solidariteit spoedig
hun gesprek zullen hervatten.
Volgens hem bevindt vak
bondsleider Walesa zich niet
in de gevangenis, maar is hij
onder huisarrest gesteld. De
voorzitter van een vereniging
van Amerikanen van Poolse
afkomst, Jan Nowak, heeft
meegedeeld, dat Walesa sinds
zaterdag in hongerstaking is.
Zijn moreel is goed, maar zijn
lichamelijke toestand zwak,
volgens Nowak. De Poolse his
toricus Adam Michnik, een
van de bekendste oppositiefi
guren, zou door de politie zijn
mishandeld en er slecht aan
toe zijn. De vrijlating is ge
meld van de Poolse cineast
Andrzej Wajda, regisseur van
een aantal bekende films.
De dag voor kerstmis ontving paus Johannes Paulus 300 Polen
in audiëntie, onder wie kardinaal Rubin (links).
(Van onze correspondent
Dick Toet)
WASHINGTON Ge
confronteerd met zijn eer
ste grote intérnationale
Canada flinke vraagtekens
achter de genomen maatrege
len worden geplaatst. Tegelij
kertijd groeit de ontevreden
heid binnenslands. De man,
die na de aan het licht ge-
van de Poolse vluchtelingen in Traiskirchen: een meisje van net tien jaar oud, dat te
jen was om bezoekende verslaggevers haar naam te vertellen.
IINGTON De be-
feingen over wapenbe-
ping tussen de VS en
oviet-Unie zijn nog
)eïnvloed door de ge-
enissen in Polen. Dat
1 de Amerikaanse on-
nister van buiten-
zaken, Stoessel, gis-
gezegd voor de
anse televisie.
er volgens Stoessel een
ind gelegd worden tussen
pprekingen en de rol van
'pu in de Poolse crisis. De
Amerikaanse onderminister
reageerde ook op de suggestie
van minister Haig, dat de ont
wapeningsbesprekingen zou
den kunnen worden uitge
steld. Volgens Stoessel heeft
Haig duidelijk gemaakt, dat de
onderhandelingen in Genève
van zeer groot belang zijn.
„Wij zijn van plan ermee door
te gaan", aldus Stoessel.
De Amerikaanse president
Reagan heeft laten weten, dat
hij mogelijk in 1982 een ont
moeting zal hebben met de
Russische president Brezjnev.
Als voorwaarde stelde Reagan
dat er een goede kans op suc
ces moet zijn.
Moskou heeft de Amerikaanse
houding tijdens de onderhan
delingen in Genève bekriti
seerd. Volgesn TASS zitten de
VS niet aan de onderhande
lingstafel om een overeen
komst voor de beperking van
wapens te bereiken, maar om
tijd te rekken.
[GAS EN WATER IN MIJNGANGEN
IDEN Poolse vei-
iidstroepen hebben
ide mijnwerkers dn
[zuiden van het land
het leven gebracht
mijngangen onder
k te zetten of vol te
ïn met gifgas. Veder
ïen mijnwerkers die
de oppervlakte
ïtten zijn doodge-
?n. De BBC heeft dit
ken gehoord in uit-
ïgen van Poolse ra-
Bmateurs uit de omge-
l van Gdansk. Solda-
d die weigerden op de
Jwerkers te schieten
Ben zelf zijn doodge-
Iten, aldus de radio-
iteurs, die de berichten
tchreven als „hardnek-
t geruchten die in Po-
de ronde doen".
de situatie in de mijnen
waarover de radio-amateurs
spraken is officieel niets be
kend. Anders is dat met de
Piast-mijn in Silezië, waar nog
steeds een ondergrondse sta
kingsactie aan de gang is van
meer dan 1.100 mijnwerkers.
Oproepen van de autoriteiten
en familieleden om de actie op
te geven bleven tijdens de
kerstdagen vrijwel onbeant
woord, slechts 76 mijnwerkers
kwamen naar boven. Volgens
de Poolse autoriteiten is de
staking in de Piast-mijn het
„laatste sociale conflict", nadat'
op Eerste Kerstdag de Ziemo-
wit-mijn in Silezië door veilig
heidstroepen was ontruimd.
Andere berichten uit Polen
spreken echter van meerdere
bezettingen van mijnen, onder
meer in het zuiden van het
land. Daar zou, zoals de door
de BBC geciteerde radio-ama
teurs ook meldden, gifgas zijn
gebruikt om mijnwerkers bo
vengronds te krijgen.
crisis heeft president Rea- brachte Amerikaanse onmacht
gan vooralsnog gekozen in zaken als Afghanistan en
voor de middenweg. Met Iran had beloofd het commu-
de aankondiging, verle- nisme in het algemeen en de
den week van een serie Sovjet-Unie in het bijzonder
den weeK, van een serie weer e€ns hoeken van de
gematigde economische kamer te laten zien, wordt
maatregelen tegen Polen verweten de Poolse kwestie in
bewandelde Reagan het feite niet anders te behandelen
midden tussen de Westeu- dan Carter zou hebben gedaan.
ropese aandrang op kalm- De verwjj(en Rom(m zowe,
teruêh°udendheid van jjnks jjg van rechts, van
en de binnenlandse druk de Democratische senator Da-
voor hardere maatregelen niel Patrick Moynihan en van
tegen zowel de Poolse zijn ultra-conservatieve Repu-
machthebbers als de Sov
jet-Unie.
Reagan belandde
echter tevens in dezelfde on
dankbare positie, die zijn voor-
blikeinse confrater Jesse
Helms, van de vakbonden en
van conservatieve belangen
groepen, van de Polen in de
d^jnjee Verenigde Staten en van bur
gers. De algemene boodschap
deze kringen: hardere
ganger Carter enkele malen maatregelen, en dan meer ii.
heeft ervaren en die van grote bet bijzonder gericht tegen de
invloed is geweest op Carters Sovjet-Unie.
slinkende prestige. Hoewel
Reagan zeer bewust heeft ge- De maatregelen worden vooral
tracht de NAVO-bondgenoten van symbolische waarde
in ieder geval te waarschuwen geacht. Als ze al enige invloed
voor komende Amerikaanse op de wankele Poolse econo-
sancties, is men zich er in
Washington terdege van be
wust, dat in West-Europa en
mie hebben, dan zal die zich,
net als de eerder afgelaste
voedselhulp doen gevoelen on-
Bel 035-284 333
of schrijf aan
Antwoordnummer 70
T000 RA Amsterdam
(géén postzegel)
U steunt dan meteen
de KRO.
fliinïïffltl
der de Poolse bevolking, zo
menen de meeste Amerikaan
se experts. Hoewel Reagan in
zijn toespraak tot tweemaal toe
de Russen direct verantwoor
delijk stelde voor een dikke
vinger in de Poolse pap, ble
ven aan het adres van de Sov
jet-Unie gerichte maatregelen
uit. Bijvoorbeeld een schorsing
van de onderhandelingen in
Genève of van het eind janua
ri te houden eerste gesprek
over een mogelijk nieuw SAL-
T-akkoord worden dan ook
niet overwogen. Vooral de
Westduitsers zouden zich vol
gens Amerikaanse bronnen
sterk hebben verzet tegen
overhaaste maatregelen. Ook
de Canadezen waren niet ge
neigd tot snelle sancties, maar
in Londen, Parijs en Rome zou
de Amerikaanse delegatie vo
rige week een aanzienlijk ge
williger oor hebben gevonden.
De delegatie onder leiding van
onderminister Lauwrence Ea-
gleburger had van nogal wat
Westeuropese politici en diplo
maten vernomen dat de mili
taire overname in Polen niet
alleen een Russische invasie
heeft voorkomen, maar dat de
militairen geleidelijk aan de
teugels weer wat zullen laten
vieren. Aan die filosofie lijken
de Amerikanen nog bepaald
niet toe, maar het heeft er vol
gens waarnemers wel mede
toe geleid dat de Reagan-rege
ring vooralsnog een afwach
tende houding wil aannemen.
President Reagan heeft echter
duidelijke verwachtingen ge
wekt ten aanzien van nieuwe
sancties als de situatie in Polen
op korte termijn niet bedui
dend verbetert. Dat betekent,
dat Reagan de komende we
ken en maanden steeds op
nieuw de moeilijke afweging
zal moeten maken tussen Wes
terse solidariteit en binnen
landse genoegdoening. Carter
heeft ondervonden, dat derge
lijke keuzes weinig ruimte la
ten voor politieke winst
MOSKOU De Sovjet
unie heeft de Verenigde
Staten en het Westen ver
antwoordelijk gesteld
voor de Poolse crisis. Zij
beschuldigt hen ervan een
plan op lange termijn te
hebben uitgewerkt om
Polen van het Sovjet-blok
los te weken.
De veroordeling door Moskou
staat in een artikel van 3600
woorden in het partijorgaan de
Pravda. Polen is jarenlang
„het doelwit nummer een" ge
weest van westerse inlichtin
gendiensten die tot doel had
den het communistische Oost
blok te splijten. Volgens de
Pravda waren „anti-socialisti
sche krachten" in Polen in na
volging van scenario's uitge
werkt door de Amerikaanse
CIA een kruistocht begonnen
tegen het socialisme en tegen
de gehele socialistische ge
meenschap. Het plan, aldus
het blad, had tot doel van Po
len weer een kapitalistische
staat te maken en Polen van
de socialistische gemeenschap,
met name het Warschaupact,
los te rukken.
Het artikel, dat kennelijk op
hoog niveau is goedgekeurd,
wekt de indruk dat de afkon
diging van de noodtoestand in
Polen op 13 december een ge
rechtvaardigde, doorslagge
vende actie is geweest om een
situatie aan te pakken die
wanhopig was geworden voor
het gehele oostblok.
Volgens de Pravda hebben de
Verenigde Staten op een
„waarlijk hysterische manier" Van het „anti-socialistische ge-
gereageerd op de afkondiging spuis» was volgens de Pravda
van de noodtoestand en de het CIA-centrum in München,
vorming van een militaire
raad voor nationale redding in
Polen. Amerikaanse en andere
westerse inlichtingendiensten
hebben Polen gekozen als
voornaamste doelwit om de
eenheid in het Oostblok te
verbreken na teleurstellingen
in Hongarije in 1956 en in
Tsjechoslowakije in 1968, aldus
het blad. Het schrijft dat het
waar het werkte onder de
dekmantel van de radiosta
tions Liberty en Free Europe.
De Pravda geeft een beeld van
Polen dat geconfronteerd
werd met een enorm spionage-
komplot dat van buitenaf was
georganiseerd en haalt officië
le Poolse cijfers aan, dat in het
Westen 400 centra zijn inge
richt tot steun aan de politieke
dissidente Poolse Comité voor oppositie in Polen. Volgens de
Arbeiderszelfverdediging
(KOR) is gevormd niet lang
nadat de CIA een bijeenkomst
in Genève had belegd van dis
sidente bewegingen van emi
granten uit het Sovjet-blok in
1975.
De belangrijkste coördinator
Pravda was het doel van het
Westen het socialisme in Polen
te „vernietigen" en het land
uit de socialistische gemeen
schap los te rukken, maar zo
voegde het eraan toe de socia
listische wereld heeft dergelij
ke pogingen in het verleden
weerstaan.
JERUZALEM Tussen
joodse kolonisten in Yamit
in de Sinai en de Iraëli-
sche regering is een ern
stig conflict ontstaan over
compensatie voor ontrui
ming. Militante kolonisten
wezen gisteren een aan-
bqd van de regering van
de hand de onderhande
lingen te hervatten.
Een woordvoerder van de ko
lonisten zei dat het aanbod
van de regering niets nieuws
bevat. De kolonisten eisen van
hun regering een betere rege
ling als zij in het vooijaar de
Sinai moeten verlaten. „De ge
moederen lopen hoog op en
geweld kan worden verwacht,
tenzij de regering haar voor
waarden verandert en besluit
serieus te onderhandelen", al
dus de woordvoerder. De Is
raëlische regering weet nog
niet hoe zij moet optreden te
gen het groeiend aantal kolo
nisten, dat huizen in de noor
delijke Sinai bezet houdt.
President Reagan heeft vorige
week de Israëlische bewering
verworpen, dat de overeen
komst over strategische sa
menwerking is opgezegd. Van
de kant van Israël was dit ak
koord opgezegd, nadat de VS
de militaire samenwerking
had opgeschort uit protest te
gen de Israëlische annexatie
van de Golanhoogte.
De Israëlische minister van
defensie, Sharon, heeft in een
afgelopen vrijdag gepubliceerd
interview fel uitgehaald naar
de Amerikaanse regering. Hij
omschreef de Amerikanen als
„blindemannen in een schoort-
steen" als het gaat om de strijd
tegen het Soviet-expansionis-
me. In het dagblad Yedioth
Ahronoth zei Sjaron dat de
VS, geconfronteerd met de cri
sis in Polen, „niets- dan mach
teloosheid laten zien". Was
hington zou ook niets begrij
pen van de situatie in het Mid
den-Oosten en Afrika, aldus
Sharon.
De Jordaanse koning Hoessein
heeft afgelopen vrijdag gezegd,
dat de Arabische wereld nog
nooit zo onderling verdeeld is
geweest als tegenwoordig. De
Jordaanse vorst waarschuwde
verder, dat israël sterk genoeg
is om zes maanden lang op alle
fronten oorlog te voeren zon
der steun van buitenaf. Hoes
sein liet doorschemeren dat in
dien de annexatie van de Go
lanhoogte tot een Israëlisch-
Syrische oorlog zou leiden,
Jordanië aan Arabische zijde
zal meestrijden.
(Van onze correspondent
Jan Drummen)
PARIJS Na 35 zittin
gen, die zich twee maan
den voortgesleept hebben,
is op de dag voor kerstmis
het geruchtmakende pro
ces tegen de schuldigen
aan de moord op de Fran
se oud-minister prins Jean
de Broglie, precies vijf
jaar na diens dood, ten
einde gekomen.
Pierre de Varga, de Hongaarse
zakenman en financier die tot
de moord besloten zou hebben
omdat hij een schuld aan De
Broglie niet kon of wilde afbe
talen, kreeg tien jaar gevange
nisstraf. Tien jaar eveneens
voor de corrupte politie-in-
specteur Simone die de moord
organiseerde en tien jaar voor
de sluipmoordenaar Freche.
Een derde beklaagde, die een
mindere rol gespeeld had,
kreeg vijf jaar. Na aftrek van
het voorarrest is deze laatste
inmiddels op vrije voeten ge
steld. De openbare aanklager
had tegen alle beschuldigden
twintig jaar geëist.
Het vonnis heeft niemand be
vredigd. Ofwel De Varga is
schuldig aan de moord en in
dat geval zijn tien jaren een
lachwekkend lichte straf of
wel hij is onschuldig, zoals hij
beweert, en dan is de hem op
gelegde gevangenisstraf uiter
aard ongewettigd. Velen ver
wachtten dat De Varga vrijge
sproken zou worden. Het pro
ces heeft dan ook weinig hel
derheid in de zaak gebracht.
De meest gehoorde theorie
blijft dat De Broglie, zeer ver
mogend en beschikkend over
uitgebreide relaties, destijds
een beslissende rol speelde in
het kweken van een fonds
waaruit in 1974 de verkie
zingscampagne voor partijge
noot Giscard gefinancierd
werd. De twijfelachtige en
verdachte handelingen van De
Broglie wierpen evenwel een
slecht licht op zijn politieke
medestanders, en met name op
Giscard. Deze theorie voert
aan dat De Broglie uit de weg
geruimd zou zijn, omdat hij
een smet was op het bewind.
Deze en vele andere veronder
stellingen zijn fantastisch,
maar een aantal zou op reali
teit kunnen berusten. Mis
schien zullen de ware achter
gronden van de zaak nimmer
bekend worden en de tegen
stellingen en tegenspraken in
het onderzoek alleen wettigen
al de meest nadrukkelijke re-
GROENTEVEILING Leiden: Boe
renkool 75-98, prei 280, stoofsla 99
spruiten A 120-166, B 177-207. C
171, D 45-155, uien 16-31, witlof 170-»
315, knolselderij 65-107. sla 30-71
selderij 119-121.
MUNCHEN De omstreden Westduitse rakettenproducent
Otrag heeft zijn testgebied in Libië gesloten. Dit heeft de top
man van het bedrijf, Wukasch, gisteren in München bekend ge
maakt. Alle Westduitse werknemers van Otrag zijn uit Libië te
ruggetrokken.
„Wij zullen ons nooit meer inlaten met een politiek twijfelachtig
land", aldus de Otrag-topman in een interview. Volgens zegslie
den zou Otrag in onderhandeling zijn met enkele Zuidameri-
kaanse landen om daar een nieuw proef gebied in te richten.
Namen wilden zij echter niet noemen.
Wukasch nam de leiding van het bedrijf over na het ontslag van
de oprichter Kayser. Onder leiding van Kayser was Otrag ook al
in opspraak geraakt in verband met de keuze van landen waar
haar raketten werden uitgezet. Otrag heeft steeds volgehouden
dat zijn raketten niet bedoeld zijn militair gebruik, maar voor
het lanceren van communicatie- en navigatiesatellieten ten be
hoeve van landen uit de Derde Wereld.
„VS optreden in Midden-Amerika
lijkt op Vietnambeleid"
AKRON Een priester, die dertig jaar heeft doorgebracht in
Midden-Amerika, heeft gezegd dat de VS een belangrijke rol
vervu llen bij de onderdrukking van het verzet in die landen.
Het Amerikaanse optreden in Midden-Amerika doet sterk den
ken aan het Amerikaanse Vietnambeleid uit de zestiger jaren,
aldus de geestelijke Reymann.
De priester gelooft dat de Amerikaanse regering een gevaarlijk
buitenlands beleid voert, dat uitgaat van de verkeerde veron
derstelling dat de Soviet-invloed zich als een epidemie over heel
Midden- en Zuid-Amerika zal verspreiden. „De werkelijkheid is
echter", aldus Reymann, „dat wanneer de regering in Washing
ton haar huid ige beleid voortzet het communisme zich veel eer
der over dit continent zal verspreiden".
Oud-premier Ecevit spoedig weer vrij
ANKARA De militaire Hoge Raad van Turkije heeft het von
nis van een militaire rechtbank in Ankara vernietigd, waarin de
oud-premier Ecevit tot vier jaar gevangenisstraf was veroor
deeld. Dit is dit weekeinde vernomen van een medewerker van
Ecevit
De voormalige leider van de Republikeinse Volkspartij wordt op
het ogenblik vastgehouden in een speciale gevangenis in Anka
ra. Ecevit was op 3 november tot vier jaar gevangenisstraf ver
oordeeld, omdat hij een decreet van de nationale veiligheidsraad
had overtreden waarin elke politieke activiteit in Turkije verbo
den wordt Ecevit zal binnenkort op vrije voeten worden ge
steld.
