^essen
zonne
tariu m
drukken en de kracht waarmee
je in het leven staat. Helaas
wordt de lichaamstaal tegen
woordig veel te weinig begre
pen. Dat komt, denk ik, omdat
het je niet meer wordt verteld.
Je krijgt voorgeschoteld dat er
voor alles wel een oplossing is.
En daarbij gaat de medische
stand zeker niet vrij-uit".
Een arts is in wezen weinig
meer dan een vertaler van
klachten, vindt dokter Schön-
berger. ,,Onze deskundigheid
bestaat louter hieruit dat we in
staat zijn te beoordelen of een
klacht al dan niet ernstig is. En
als je tot de conclusie komt dat
het om een niet ernstige klacht
gaat, zul je dienen te zeggen:
rot voor u, mevrouw of me
neer, maar u moet er zelf mee
klaarkomen en er zijn maat
schappelijk werkers om u daar
bij te helpen". Geen pillen in
zo'n geval, maar om terug te
keren naar Well een slaap-
cursus. De gedachte erachter is
dat veel slaapstoornissen hun
oorzaak vinden in verkeerd
aangeleerd gedrag. Misschien
zo lang geleden aangeleerd dat
men het zich niet eens meer
kan herinneren, maar deson
danks verkeerd.sJoop Kroezen:
„Nou, wat je hebt aangeleerd,
kun je ook weer afleren. En
dat doen we op de cursus".
Bouwdoospakket
vindt dokter Schönberger. „Zo'n denkpro
ces geeft het lichaam de kans om zijn rust
te vinden. Het lichaam geeft te kennen
nog niet rijp te zijn voor slaap. Lichamen
hebben hun taal en daar moet je naar luis
teren. Je eet toch ook niet als je geen hon
ger hebt? Pas wanneer je die slapeloosheid
als hinderlijk ervaart en er middelen te
gen gaat gebruiken, wordt het gevaarlijk.
Dan lees je het boek van je lichaamstaal
niet meer, heb je je lichaam niet meer in
de hand. Doofheid voor de lichaamstaal is
er de belangrijkste oorzaak van dat slape
loosheid door de patiënt als een ziekelijk
verschijnsel ervaren wordt. Dan raakt de
balans verstoord tussen de lasten die op je
Het ,gaat allemaal veel eenvou
diger dan de leek geneigd is te
denken. De afleerperiode zit in
elkaar als een soort bouwdoos
pakket: elke keer een blokje
erbij. Men is er hoogstens acht
maal anderhalf uur mee kwijt.
De gebezigde technieken zijn
simpel. Tijdens de eerste les
worden ontspanningsoefenin
gen aangeleerd, vooral de buik
ademhaling. Ook krijgen de
deelnemers informatie over
slaap, slaapmiddelen en ont
wenningsverschijnselen. De
tweede les komt er snel achter
aan. „Dat doen we om de men
sen die er last van hebben dat
ze met slaapmiddelen gestopt
zijn, wat op te peppen", zegt
Kroezen. „Ze hebben een duw
tje nodig. Ook wordt dan door
gepraat of de slaapstoornissen
wellicht te wijten zouden kun
nen zijn aan een verkeerde
leefwijze. Slapen in een ver
warmde kamer, te veel drin
ken, met een volle maag naar
bed gaan, heel kleine dingetjes
soms waarin je gemakkelijk
verandering kunt aanbrengen
als je het eenmaal weet".
Zo gaat het stap voor stap ver
der. In les vier bijvoorbeeld
komt de ged rags versterkings
methode aan bod die erop ge
richt is de deelnemers te leren
het ritueel voor het slapen
gaan (kleding op een bepaalde
manier neerleggen, toilet ma
ken, nog even lezen) prettig te
gaan vinden, hetgeen de angst
voor slapeloosheid en daarmee
de tegenzin om te gaan slapen
wegneemt. In les vijf de ge-
dachtenstopmethode, zijnde
een manier om af te rekenen
met gedachten die maar blijven
doormalen in het hoofd. Joop
Kroezen: „Zoals gezegd is in dit
stadium al drie kwart van de
deelnemers zijn klachten kwijt.
Maar ze gaan door om de rest
een steuntje in de rug te geven.
Die rest wordt tijdens de laatse
lessen volgens een bepaald sy
steem geleerd om minder ge
voelig te zijn voor bepaalde
angsten. En dat is het". Een be
lasting, zo'n cursus? Moeilijk?
„Geen sprake van", vindt
Rieky Eickmans wanneer ze eróp terug
kijkt. „Ik heb hem als erg prettig ervaren.
Het ging allemaal heel gewoon. Niks ge
leerds. En het luchtte op. Je merkte dat je
niet de enige was met een probleem; dat
anderen er nog veel slechter aan toe wa
ren dan jij. Dat gaf de burger moed".
PIET SNOEREN
KERSTMIS 1981/0
T WONDER VAN WELL
_,L „Ik ben een heel ander mens ge
ien. Dat mag je wel zeggen, ja. Veel opge-
ter. Veel minder zenuwachtig ook". Ze
er glunderend uit. Zeven lange jaren,
f haar vijftiende, heeft Rieky Eickmans
slapeloosheid geleden. Elke nacht lag ze
vier uur in het donker voor zich uit te
n voordat de slaap, „het middel tegen
zorgen, de beste zalf voor elke pijn", wil
tonnen. In schaapjes tellen geloofde ze niet
pillen wees ze van de hand. „Ik ben me
f gek, zo jong al". Soms greep ze ten einde
S naar een boek en dat hielp dan af en toe,
in het algemeen was haar houding er
van doffe berusting. „Je moet er mee le-
dacht ik. Je kunt er toch niets aan doen".
rouwde met John, een twee jaar oude-
peubelstoffeerder, en het toeval wilde
die ook slaapproblemen had, zij het
L ;e. Moest Rieky worstelen om de
te kunnen vatten, haar man leed
?t euvel dat hij 's nachts keer op
akker placht te worden en vervol-
iet meer in slaap kon komen. Siga-
roken. Glas warme melk drinken,
aar weer proberen. Hoe duf en krib-
it paar apart 's morgens soms aan de
'e dag begon, laat zich raden. En
>nds nooit eens onbekommerd door-
i, altijd vroeg naar bed in de hoop
uur extra te kunnen maken, met
dat het toch weer niet zou luk-
Nu verstaat Rieky Eickmans de
binnen een kwartier in slaap te
terwijl John het vermogen bezit de
van zijn nachtrust vrijwel onmid-
weer op te pakken, mocht hij tus-
jds wakker worden. Het wonder van
want daar, in het Noordlimburgse,
tn ze. „Het is in één woord geweldig,
fijn er allebei verschrikkelijk blij
De kwaliteit van ons leven is enorm
terd, om het duur te zeggen. We
ien met een gerust hart eens een la-
hebben, want we weten dat we geen
leem zullen krijgen met slapen. En
ik belangrijk isals ik me over-
Jenuwachtig voel, ga ik even op een
zitten en doe een paar ontspannings-
ingen. Niemand merkt het, maar je
Itje zenuwen wel mooi kwijt. Bang dat
de oude kwaal terug zal vallen? He-
al niet. Ik weet nu dat ik het aan
en als je dat weet, val je niet meer
Ik zou graag tegen alle mensen met
problemen willen zeggen: volg ook
slaapcursus".
ïs voor broodroof?
t daardoor is het wondertje van Well
ocht. Een slaapcursus zoals die ont-
celd werd door psychologen van het
tuut voor Klinische Psychologie en
jonlijkheidsleer van de universiteit te
cht. Eigenlijk zijn de technieken die
i te pas komen, in vakkringen allang
nd. Maar psychotherapeuten hebben
Is een soort Steen der Wijzen voor
gehouden. Uit vrees voor broodroof
teren boze tongen. Aan andermans
lemen valt immers aardig te verdie-
wanneer je het oplossen ervan maar
isief voor jezelf reserveert. Het nieu-
'an de Utrechtse slaapcursus is dat er
lijk over beschikt kan worden door
e maatschappelijk werker of andere
verlener. En die vindt men tegen-
dig in de verste uithoeken. Het nieu-
s bovendien dat er overal samenwer-
sverbanden aan het groeien zijn tus-
ïuisartsen en het regionale of plaatse-
maatschappelijk werk. Vroeger be-
uwden veel medici de maatschappe-
iverker als een ongelijkwaardige hulp-
ener. De maatschappelijk werkers van
kant durfden zich niet op bepaalde
:inen te wagen zonder steun in de rug
medische deskundigheid. Daarin
t langzaam verandering. Steeds meer
in zijn bereid uit hun ivoren toren te
>en en steeds meer maatschappelijk
cers schudden hun minderwaardig
scomplex af. Er ontstaan teamverban-
waarbinnen exclusieve behandelings
loden opeens in het bereik komen
een breed publiek.
>ok de slaapcursus. Er lopen er mo-
teel zo'n dertig, verspreid over het
land. Maar in Well? Slapeloosheid in
1? Het 2800 bewoners tellende dorpje
rond zijn laat-middeleeuwse kasteel te
melen in het land waar de asperges
ien. Vroeger bracht het veer over de
s nog enige levendigheid. Sinds de
w van de grote brug in de verbinding
ray-Kevelaer echter kan men in ho-
"estaurant Het Veerhuys gelijktijdig
O
i
John en Rieky
Eickmans: „De
kwaliteit van ons
leven is enorm ver
beterd, om het
duur te zeggen. We
hebben geen pro
blemen meer met
slapen
kanonnen afschieten en blinde paarden
loslaten zonder kans op noemenswaardig
leed. De moderne wereld raast eraan
voorbij. Gezapige rust hangt over de laag
bouw. Slaapverwekkend.
Problemen van deze tijd
„Toch ligt het in Well niet anders dan el
ders", doceert huisarts H. Schönberger na
kennisneming van deze verbazing. „Naar
schatting lijdt tien procent van de Neder
landse bevolking aan slaapstoornissen en
dat percentage geldt ook voor Well". Hij
rangschikt het verschijnsel onder de pro
blemen van deze tijd. Net als toenemend
alcoholgebruik, hyperventilatie, overge
wicht, hoofdpijn en noem nog maar een
paar dwarsstraten. Omdat hij er weinig
neil in zag de kwaal louter met kalmeren
de middelen en slaaptabletten te bestrij
den, verwees hij patiënten die daarvoor in
aanmerking kwamen, door naar het loka
le maatschappelijk werk. Het groeiende
samenwerkingsverband waarvan zojuist
al is gerept. Bij dat maatschappelijk werk
zat Joop Kroezen en die had weer van de
Utrechtse slaapcursus gehoord. Hij liet de
desbetreffende instructies komen, deed er
proeven mee op vrienden en kennissen,
zag dat ze werkten en besloot tot profes
sionele toepassing, onder toezicht van het
artsencollectief uiteraard waarvan dokter
Schönberger deel uitmaakt. Een school
voorbeeld, kortom, van de manier waarop
behandelingsmethoden uit de academi
sche sfeer kunnen worden gehaald en 'ter
beschikking komen van de eerste-lijn-
hulp, van de basis, van de gewone man of
vrouw.
„Niet alle mensen met slaapstoornissen
kunnen geholpen worden door middel
van een slaapcursus", aldus dokter Schön
berger. „Maar zo'n dertig tot veertig pro
cent toch wel. En daarvan vindt de over
grote meerderheid Utrecht spreekt van
zeventig procent er baat bij". Maat
schappelijk werker Joop Kroezen durft
verder te gaan. „Mijn ervaring is dat drie
kwart van de cursisten al na vijf, zes les
sen van de problemen af is. Het werkt
enorm. Er kan geen pil tegenop. Je ziet
gaandeweg de gezichten gewoon verande
ren. Ze worden meer uitgerust. Minder
tobberig. En het minderwaardigheidsge
voel, zo van: wat moet ik toch een zak zijn
dat ik niet kan slapen, verdwijnt".
Eigen verantwoordelijkheid
Een gering percentage cursisten vindt
geen baat. Dokter Schönberger: „Kijk, je
moet de slaapcursus ook niet benaderen
als het zoveelste welvaartsmiddel waar
door je aan je eigen verantwoordelijkheid
kunt ontsnappen. Het is een nieuwe bena
dering met als uitgangspunt: de verant
woordelijkheid ligt bij jezelf; wanneer je
hulp vraagt, moet je beseffen dat een an
der jouw probleem nooit zo goed kan op
lossen als je het zelf kunt. Beschouw je de
cursus niet zo, dan wordt hij zoiets als een
tranquilizer. Dan kun je er geen heil van
verwachten". Joop Kroezen: „Maar als de
cursus werkt, werkt hij prima. We hebben
nu een half jaar ervaring en de deelne
mers bij wie het gelukt is, slapen nog alle
maal even goed, sommigen zelfs beter".
Ieder mens heeft wel eens moeite om in
slaap te komen. Er wordt dan tot in de
kleine uurtjes gepiekerd over problemen
thuis, op het werk, in de omgeving. Span
ningen. „Een normale, gezonde zaak",
