^Kort-mbo is voor jongeren die al doende leren" MMUüilILL I AATSSECRETARIS SETMAN VAN ONDERWIJS: JENLAND LEIDSE COURANT ZATERDAG 19 DECEMBER 1981 PAGINA 7 \t is geen zetfout, die af- hierboven. CDVD be- roiets als „Christen-De- •be Vrijheid en De- Dat is weliswaar if bestaande politieke iaar het had er woens- jd alle schijn van dat- degelijk in de Kamer \woordigd was. ier debatteerde woens- id met staatssecretaris Stuiveling (Binnen zaken) over het geld rijk jaarlijks uitkeert neen ten en provincies. aanders. Juist op het e'* dat wij besloten, het jg op de nominatie te j voor de saaiheidsprijs week, voltrok zich ech- aardig incident. Zo maar weer: in elke i groeit wel een bloe- Üpreker Ben Hennekam in de tweede ronde 1 debat naar een brief die Saskia Stuiveling aan de Kamer had geschrevei. In die brief beantwoordde zij een aantal vragen van kanerleden over de financiële ronpslomp van onze gemeenten tn pro vincies. De ijverige arrbtenaar van Binnenlandse Zalen, die de betreffende brief hal uitge werkt, had echter een kardi nale fout gemaakt: de chris ten-democraat Hennekim was namelijk aangeduid alslid van de VVD. Niet één kee:, maar zelfs tot twee maal toe.' Henne kam kon dat natuurlik niet over zijn kant laten gtan en hij wreef de vergissirgen op de volgende wijze oncèr Sas- kia's neus: „Hoewel ik het regeer&koord heb onderschreven, bihoorde ik niet tot degenen die bij het aantreden van dit cabinet thuis de vlag van zoldtr heb ben gehaald. Dat bitekent echter nog niet meteen dat ik daarom lid zou zijn gevorden van de fractie van de VVD. Wat lees ik echter in dt brief van de staatssecretaris van 4 december op bladzijde drie Vraag van Hennekam en daarachter tussen haakjes: „VVD". Je denkt dan dat ver gissen menselijk is, maar op bladzij vijf staat weer: „Vraag van het lid Hennekam (VVD)". Waarvan akte". Een brede lach sierde de ge laatstrekken van de aanwezi gen en uiteraard was vooral in de VVD-banken uitbundig ge- glunder waar te nemen. „U vraagt toch geen herdruk van die brief?", vroeg voorzitter Dolman. „Nee!", riep de VVD'er Wim Keja, quasi ver heugd omdat zijn fractie plot seling met een lid leek te zijn uitgebreid. „Geen wijziging graagZijn fractiegenoot Loek Hermans deed er nog een schepje bovenop. „Ik kan mij voorstellen, dat de heert Hennekam hier erg trots op is' en ik vind het erg plezierig dat hij dat nog eens in de Kamer wil bevestigen. Hennekam liet de woorden met ingehouden lach over zich heen komen. „Zie je wel, hij straaltriep Keja. „Achzei de aangespro kene. „Ik vind het in ieder ge val curieus en ik wil het daar maar bij laten". En zo liet de CDVD'er de ernst weer terug keren, hoewel hij niet kon voorkomen dat de VVD-colle- ga's hem gedurende de verde re loop van het debat nog me nigmaal een vriendelijke blik van verstandhouding toewier pen. KOFFIE Sinds enkele weken worden in de wandelgangen der Tweede Kamer herhaaldelijk vieze ge zichten getrokken. Een onder zoek van onze kant bracht aan het licht dat de korzelige stem ming zich het hevigst manifes teert in de nabijheid van de her en der opgestelde koffie- automaten. De oorzaak van de gesignaleerde onvrede blijkt te liggen in de kwaliteit van de koffie die uit de betreffende automaten vloeit, uiteraard pas na in worp van de vereiste muntstukken, want voor niets gaat de zon op. Onlangs zijn tot veler treurnis alle oude vertrouwde automa ten vervangen door splinter nieuwe exemplaren. Da's mooi, zou je zeggen. Dat zou ook inderdaad het geval zijn als de nieuwe automaten niet van een geheel andere fabri kant afkomstig waren geweest. De koffie is nu zo slap. dat het een vermoeid kamerlid of per soneelslid onmogelijk lang op de been kan houden. Boven dien is de prijs van het nieuwe bakkie leut ook nog gestegen van een kwartje naar 35 cent. Daar is wel overheen te ko men, maar het is natuurlijk vreemd dat de kwaliteit van een produkt daalt als de prijs stijgt. Narigheid alom dus. Na enige tijd te hebben postge vat bij een van de lichtbruine tap-installeties konden wij uit de mond van een verbitterd, personeelslid de volgende be droevende reactie noteren: „De kleur van die automaten is nog donkerder dan de koffie die eruitkomt". Op een andere automaat had een onbekende uit protest in de rechter bo venhoek een sticker geplakt met daarop het woord „afge keurd". Een monteur, die bij navraag zijn handen vol blijkt te hebben aan het bijstellen van de apparaten, doet de be zwaren echter af als zijnde „kinderziektes". Het CDA-ka- merlid Dien Cornelissen is één van de weinigen die met de nieuwe apparaten tevreden zijn, maar zij drinkt dan ook chocola, „En die is werkelijk uitstekend", zo liet zij ons op gewekt weten. Overigens blijkt men bij de verschillende afdelingen en fractiesecreta riaten uit onvrede met de au- tomatenkoffie steeds meer over te gaan tot het aanschaf fen van een eigen koffiezetap paraat, zodat de gewraakte ap paraten over een poosje wel licht geheel overbodig worden. EPILOOG Als u dit leest, is de Kamer al op kerstvakantie. Tot 15 janu ari zal de volksvertegenwoor diging niet in vergadering bijeen komen. Opmerkelijk was, dat de kamerleden afge lopen donderdagavond in een vrij sombere sfeer uiteen gin gen. De traditie wil, dat de ka mervoorzitter bij het aanbre ken van het kerstreces een „afscheidsspeech" houdt waar in hij op luchtige wijze een te rugblik werpt op de politieke gebeurtenissen van het voor bijejaar. Dat gebeurde donder dag echter niet. Op gedragen toon deelde Dolman de Kamer mee dat hij er niet voor voel de, deze keer in luim uit te barsten. Hoewel hij het niet met name noemde, maakte hij de Kamer duidelijk dat de cri sissituatie in Polen de directe aanleiding vormde voor zijn sombere epiloog. We laten de slotwoorden van de voorzitter hier letterlijk volgen: „Waarde medeleden! Het lust mij niet, als voorzitter van één der nationale parlementen in Europa onder de huidige om standigheden een vrolijke re cesbabbel te houden. Ik volsta met u allen die in dit huis werkzaam zijn en de luiste raars bij de radio (Dolman verwijst hier naar het kabel net, dat in een aantal gemeen ten de kamerdebatten recht streeks uitzendt) vredige kerstdagen te wensen en een gelukkig begin van het nieuwe jaar, waarin zoveel van ons wordt verwacht". Bij het aanbreken van een re ces pleegt Dolman altijd een oorverdovende hamerslag te geven, alsof hij het geluid daarvan tot ver buiten de mu ren van het Binnenhof wil la ten doorklinken. Ook daarvan was dit keer geen sprake. Ster ker nog: zelden hebben wij Dolman een vergadering met een bescheidener klopje horen afsluiten dan na die ingetogen slottoespraak van donderdag. DICK VAN RIETSCHOTEN ifspraak met staatssecretaris Wim Deetman van Onderwijs, tot jjkort dè onderwijsspecialist voor het CDA in de Tweede Kamer, samen te vallen met de dag waarop de nota van wijzigingen op iderwijsbegroting verschijnt. Uit die nota blijkt dat de huidige be- slieden van Onderwijs gekozen hebben voor een meer salaris- ïdelijke aanpak van de ombuigirgen in het onderwijs. Uit de re- Igsverklaring werd al duidelijk dat ook onderwijs een bijdrage keveren in de oplossing van het enorme jeugdwerkloosheidspro- ti, en wel door de opvang van jongeren in het zogeheten kort oielbaar beroepsonderwijs (kort-nbo). Die bijdrage zal niet onaan- "Jjk zijn. a 1 Staatssecretaris W.J.Deetman lidige bewindslieda derwijs hebben, 2) uit de gewijzigè ;ng, gekozen vo<r idamenteel andee van het ombu- •aagstuk. De plai- an de vorige mini- om het mes te ze de onderwijssalari- jjebben zij niet ove- Pais wilde h ïgroting voor vo- jaar 90 miljoen ei het jaar daarop 30 in besnoeien op e in het onde- 'e vragen Deetma [het hoe en waaroa leze beleidswijzigii- tei[ Van Kemenade, He- ik hier begonnen en e doornamen, kwamo de conclusie dat w.t 'ilde helemaal niet kó.. ooneerste plaats bleek alle- zeker of de maatregi n et gewenste bedrag za ge ken. Verder was het eet k| maatregelen die je nie ;etk kunt treffen, die j ;nsr het overleg moet brer mraus moesten we voor d: erjtkelijke ombuigingei andere dekking gaai inp. Die dekking heef wè ingrijpende gevolgei telle salarissen. Ik geef tot et toch wel pijnlijk is doet heel wat mindei plan wanneer we die aan- zeflijke bedragen boven ta- 'anpden moeten krijgen", jmlan doelt op het feit dat rt, n plaats van een werke- zarasalarisherziening heeft )itfn voor het afschaffen din aantal verworvenhe- Tiefin leraren in met name :zet onderwijs, zoals het naar bevoegdheid en 'ger salaris voor leraren irdere tweede- en der bevoegdheden. „Die maatregelen gelden al- ir de nieuwelingen. Ie- ioeidie dus op dit moment u onderwijs werkzaam is r geen nadeel van on- griden". iriorgestelde bezuinigingen zullen volgend jaar nog niet veel opleveren, maar over een aantal jaren ligt dat anders. „Mij is de afgelopen weken door enkele onderwijsorgani saties de vraag gesteld waarom we die maatregelen treffen en of daarmee niet vooruitgelo pen wordt op een bepaalde nieuwe onderwijsstructuur. Het antwoord daarop luidt: Neen, er wordt op geen enkele wijze vooruitgelopen. Dat is al thans onze bedoeling niet. Wij willen ernaar streven dat pak weg in '85 - '86 de dekking voor de meerjarenraming soli de rond is. De maatregelen die we nu willen treffen, leiden ertoe dat tegen die tijd de fi nanciële problemen zijn opge lost.. Naast een aantal inciden tele bezuinigingen, zoals het beperken van de prijscompen satie, hadden we een aantal maatregelen nodig die op de langere termijn voor een soli de dekking zouden zorgen". Hij vindt dat de onderwijsor ganisaties goed moeten beden ken dat alleen de nieuwko mers in het onderwijs erdoor worden getroffen, dus alleen de mensen die hun boterham nu nog niet in het onderwijs verdienen. „Ik vind eigenlijk dat deze maatregel in alle re delijkheid aanvaard moet wor den. We hebben het snoeimes van de bezuinigingen met zorgvuldigheid gehanteerd. We hebben bewust niet in het wilde weg gekapt". Gat in mammoet Zoals bekend wil het kabinet door invoering van het zoge heten kort-middelbaar be-, roepsonderwijs (kort-mbo) de jeugdwerkloosheid gaan be strijden. Het gaat daarbij voor al om die groep jongeren, af komstig uit het lager beroeps- anderwijs (lbo) en de mavo, die geen plaats meer kunnen vinden op de krappe arbeids markt. Het kort-mbo is een tweejarige opleiding, waar men ook nog drie jaar over mag doen. Er zijn nu 29 proef projecten met het kort-mbo, die enkele jaren geleden van de grond zijn getild. Deetman wil best wat dieper hierop ingaan. „Het kort-mbo is er gekomen, omdat bleek dat er een gat was in de mam moetwet. Er waren leerlingen die met of zonder diploma van het lbo en de mavo kwamen en die geen plaats vonden in de tweede fase van het voort gezet onderwijs. Zij werden niet bij het middelbaar be roepsonderwijs en ook niet bij havo en vwo toegelaten. Dat probleem is in de jaren zeven tig steeds méér naar voren ge komen, toen de werkgelegen heid begon af te nemen. Aan vankelijk vonden die jongeren een plaats op de arbeidsmarkt, vonden daar een baan en kwa men dan veelal terecht in het leerlingenstelsel: één of twee dagen per week onderwijs en vorming. Toen ze echter werkloos werden, ging die vlieger niet meer op, want voorwaarde voor deelname in het leerlingenstelsel is dat je een baan hebt". Een jaar of zes geleden moest worden vastgesteld dat er wel degelijk een gat in de mam moetwet was, zo licht hij toe. „Dat gold voor de groep leer lingen die niet werden toege laten bij het mbo, havo en vwo, maar die toch nog wel scholing wilden. Het kort-mbo moet dat gat de komende jaren opvullen". In het kort-mbo zal volgens Deetman een zeer gro te nadruk op de stage worden gelegd, dus een opleiding voor jongeren die al doende willen leren. „De kwalificatie die we aan het eindniveau willen ge ven is dat van een beginnend vakman". De 29 proefprojecten lopen volgens Deetman uitstekend en is men overal enthousiast. Het kort-mbo bevat nu in hoofdzaak leerlingen van het lbo, van mavo-3 en leerlingen die geen diploma hebben. „In het kort-mbo kunnen ze wor den opgevangen. Sommige leerlingen die het eerst niet meer zagen zitten, raken nu weer gemotiveerd. Bovendien hoor ik uit het bedrijfsleven zéér positieve reacties. Daarom hebben we, kijkend naar het probleem van de jeugdwerk loosheid, gezegd: we moeten het aantal kort-mbo-projecten uitbreiden en nog tijdens deze kabinetsperiode komen met een regeling voor de integrale invoeTing ervan". In vier a vijf jaar zou de jeugd werkloosheid die nu al naar de tweehonderdduizend stijgt, op die wijze met zo'n zestigdui zend kunnen worden terugge drongen, zo verwacht de be windsman. ^„Zestigduizend is een flinke slok op een borrel, laten we wel wezen. Je ver mindert daarmee niet alleen de werkloosheid onder de jeugd maar je geeft de jonge ren ook een sterkere positie op de arbeidsmarkt mee". De nu bestaande kort-mbo's herber gen zevenduizend leerlingen, terwijl tweeduizend jongeren op de wachtlijst staan. „We zit ten nog wel in de proeffase maar we proberen in de ko mende jaren een forse uitbrei ding te bewerkstelligen en zo doende een integrale invoe ring zo snel mogelijk rond te krijgen. We verwachten dat we da een aantal jaren zo'n zestigduizend leerlingen in het kort-mbo kunnen opvangen". Gordijn dichtgetrokken Deetman deed onlangs nog tij dens een congres van het Ne derlands Genootschap van Le raren (overigens al jaren fer vente tegenstander van de middenschoolgedachte) een oproep de „vruchteloze discus sie" tussen voor en tegenstan ders van de middenschool te staken. Sommigen verwijten hem nu dat hij een rem op de discussie over de midden school wil leggen, terwijl nota bene in Van Kemenade's „Contourennota's" over de middenschool (uit '74 en '76) die discussie door de regering zélf is aangezwengeld. „Ik vind dat verwijt klinkklare onzin, althans in mijn richting. Ik heb dat punt als kamerlid vaker naar voren gebracht. Ik zeg dus als staatssecretaris wat dat betreft niets nieuws. Je kunt hoog en laag springen, maar de discussie over de Con tourennota's was helemaal geen kwestie van ja of nee. In werkelijkheid waren de reac ties op zowel die twee nota's als op het Ontwikkelingsplan Voortgezet Onderwijs vaak heel genuanceerd". „Wat de afgelopen jaren tegen de middenschool werd inge bracht, leek op het dichttrek ken van een gordijn. Men wil de er überhaupt niet over pra ten. Die discussie over de mid denschool verliep in termen van welles-nietes: kinderen komen wel of niet in het ge drang, de middenschool is wel of niet socialistisch". „Ik houd staande dat, willen wij in Nederland de toekom stige vernieuwingen in het voortgezet onderwijs goed re gelen, we samen met de on derwijsorganisaties moeten overleggen over het vormge ven van die middenschool. Dat is ook de reden waarom we begin januari met een uitge werkt voorstel komen, een voorstel dat als basis voor het overleg kan dienen". Deetman vindt dat men nu eerst maar eens moet afwach ten hoe dat schooltype eruit komt te zien. Dan kan men beoordelen of bijvoorbeeld leerlingen met goede capaci teiten in het gedrang kunnen komen of niet. „Als bijvoor beeld blijkt dat die goede leer ling niét in het gedrang komt, dan is dat argument voor eens en voor altijd van tafel en kan dat ook niet meer worden ge hanteerd". Koudwatervrees In ons gesprek komt ook een argument ter sprake, dat door tegenstanders van de midden school steevast naar voren wordt geschoven. Dat is de zo geheten „differentiatie in klas- senverband". Met die term wordt bedoeld: het op ver schillende niveau's en in ver schillend tempo lesgeven bin nen één en dezelfde klas. Dat idee doet de tegenstanders de rillingen over de rug lopen; zij vrezen dat de betere leerlin gen in hun mogelijkheden worden afgeremd door het ge middelde niveau van zo'n klas. Die vrees zou weieens alleen koudwatervrees kunnen blij ken, getuige de reactie van Deetman: „Middenschool en differentia tie binnen klassenverband worden altijd in één adem ge noemd, alsof differentiatie binnen klassenverband het enig zaligmakende is. Er zijn nog talloze andere mogelijkhe den en ik vind dan ook dat men op zijn minst moet wach ten tot de bewindslieden daar helderheid over geven. Eerst dan kan men met recht zeg gen: we zijn ervoor of ertegen. Dan heb je tenminste een goe de basis voor zo'n discussie". Deetman geeft min of meer aan dat de komende beleidsno ta over de middenschool een aantal splinternieuwe elemen ten zal bevatten, die in de aan vankelijke middenschoolplan nen van Van Kemenade nog niet voorkwamen. „Het eerste punt is al bekend: de middenschool gaat drie jaar duren. Het tweede element be treft de vakken die moeten worden gegeven. Daarmee is niet het laatste woord gezegd hoor, maar dan kun je tenmin ste met elkaar gaan praten. Verder is er de kwestie van de vrijheid, die je de scholen moet geven en de eisen die aan een schoolwerkplan ge steld moeten worden". Er komt vooralsnog geen dif ferentiatie (verscheidenheid) naar vak, maar wel zal het tempo, het niveau en het aan tal lesuren dat men aan een vak kan besteden voor ieder een anders kunnen zijn. In ieder geval zal er een ver breding van het onderwijs- en vormingspakket komen, zo voegt Deetman eraan toe. Bo vendien krijgen de midden scholen een zij het beperk te mate van vrijheid om uit dat totale aanbod van vakken en basisvaardigheden een keus te doen. „Wij willen ook klei ne middenscholen mogelijk maken, waar best wat accent verschillen mogen worden aangebracht in het aanbod van vakken. Een school op het Schilderswijk in Den Haag". Volgens de bewindsman is het echter ook niet de bedoeling dat het een rommeltje wordt in middenschoolland en daar om zullen per vak minimum- eindeisen vastgesteld worden. „Over die aanpak wil ik met de verschillende organisaties gaan praten. Ik denk dat dan ook een hele hoop argumenten tegen de middenschool niet langer staande gehouden kun nen worden". De leerling met grotere leerca- paciteiten kan naar de mening van de staatssecretaris ook met de middenschool goed uit de voeten: „Naast de differentia tie in klassenverband zijn er ook nog wel andere mogelijk heden om dat probleem op te vangen. Dat kan een kwestie zijn van organisatie en op dat punt willen we de scholen niks voorschrijven. Wat we wél willen vermijden is dat zich al meteen op de eerste dag een groepje potentiële gymnasiasten vormt. Dat is niet de bedoeling". Deetman wil zeker niet uit sluiten dat het voor bepaalde vakken toch nodig zal zijn, klassen te vormen waar de leerstof in verschillende groe pen wordt gedoceerd. Geen verschillende niveau's en leer tempo's in verschillende klas sen, maar in groepen binnen één en dezelfde klas. Aan datgene wat Deetman naar voren brengt wagen wij de conclusie te verbinden dat de oorspronkelijke midden schoolgedachte in feite toch is bijgesteld. Deetman aarzelt zichtbaar en reageert uiteinde lijk met: „Ik vind dat er een vorm van geïategreerd voort gezet onderwijs moet komen, waarbij de leerlingen hard zul len moeten werken. Zij zullen na drie jaar middenschool aan minimumeisen moeten vol doen. De meesten zullen be slist verder kunnen komen dan dat niveau". Bovenbouw e bewindslieden denken se rieus aan een drie-en vierjari ge bovenbouw, die in de nieu we opzet in de plaats moeten komen van de huidige havo en atheneum. Dat zou dan wel betekenen dat het voortgezet onderwijs een jaar langer zou gaan duren. Deetman: „Je moet daarbij bedenken dat nu al grote groepen leerlingen niet in één ruk de eindstreep halen. Bij het gymnasium haalt, geloof ik, nog geen twintig procent het binnen zes jaar. In feite betekent dat dus toch al een gemiddelde oplei dingsduur van zeven jaar of missschien nog wel meer. Neem al die mensen die van mavo-4 naar havo doorstro men: dat is ook al zes jaar. Ook bij het atheneum is het aantal leerlingen dat in één ruk de eindstreep haalt niet zo bijster groot". „Als je dus stelt dat een lange re duur van het voortgezet on derwijs niet mag, dan moet je wél eerst kijken naar de huidi ge situatie. Die is echt niet zo fraai als de mammoetwet sug gereert". Kort gezegd: aan het pakket van basiskennis worden van uit de samenleving steeds bre dere eisen gesteld, die betrek king hebben op bijvoorbeeld gezondheidskunde, milieukun de tot en met vredes- en infor- matica-onderwijs. Als op een gegeven moment de verlen ging van jde opleidingsduur aan de orde komt dan moet men daar rekening mee hou den, vindt hij. De vraag of de tweede fase een jaar langer moet worden, is nog in studie, zo laat hij er voorzichtigheidshalve op vol gen, maar uit het feit dat zoiets in studie wordt genomen, mag men volgens de bewindsman wél afleiden dat er gegronde twijfels zijn of de bovenbouw van een tweejarige havo en een driejarig vwo wel vol doende zullen zijn. „Als uit gangspunt hebben we gekozen dat de huidige opleidingsni veau^ tenminste op hetzelfde peil moeten blijven". Als wij hem de vraag voorleggen of je niet nü al kunt stellen dat een verlenging van de havo-oplei ding gezien de grote aan sluitingsproblemen met het hoger beroepsonderwijs noodzakelijk is, antwoordt Deetman dat hij dat zeker niet wil uitsluiten: „We moeten dat inderdaad kritisch gaan bekij ken". „Eén ding is zeker", en dit zegt Deetman met grote na druk, „na drie jaar midden school is het uitstel van be roepskeuze definitief afgelo pen. Men kan op z'n kop gaan staan, maar na drie jaar zal er gekozen moeten worden". FRANS WEERTS

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1981 | | pagina 7