Toerisme is
en innerlijk
erlangen naar
jlet Andere
4
|*5. Engelen:
ider:
maal per jaar,
even regelmatig
:t ritme der
inen, valt
rland bijna
il stil. Zo'n
i miljoen
rlanders en met
miljoenen andere
f>eanen, trekken
jver eikaars
ien: op vakantie.
Langzamerhand is dat
gebeuren zo
vanzelfsprekend
geworden, dat de
vraag naar het
waarom van vakantie
haast ongepast lijkt.
Bovendien lijkt het
antwoord ook zo
eenvoudig.
Nieuwsgierigheid.
Lust naar avontuur.
Ontspanning. Of een
beloning, omdat er
het hele jaar hard
voor is gewerkt
Dergelijke drijfveren
verklaren echter niet
waarom juist onze tijd
deze in de
geschiedenis zo
unieke toeristenlegers
kent
vergelijking van de huidige vakantietrek met de grote
Jhuizingen van vroeger, gaat natuurlijk niet op. De
hten van eeuwen geleden hadden een economische ach-
De nomaden wilden meer land, meer voedsel en soms
igsbuit. Bovendien waren het er destijds niet meer dan
onderdduizenden die gedurende een paar eeuwen van-
Iden- en Oost-Europa naar het Zuiden trokken; de meer-
1 bleef gewoon thuis.
e tijd gaat het er heel anders aan toe. Tegenwoordig trekt
iedereen in lange files naar het Warme Zuiden, temidden
e uitlaatgassen. Een paar hete weken temidden van dui-
n landgenoten in een vakantiekolonie met hoogbouw, om
gens weer een heel jaar te werken. Zouden al die mensen
u echt leuk vinden?
ien dat de mensheid zich over een eeuw of vijftien af-
wat de miljoenen reizigers van onze tijd heeft bezield,
het gaat nu niet om landuitbreiding, noch om een vette
sbuit. Maar wat dan wel? Welk heilig moeten drijft de
n over de grens? Is vakantie ontspanning, ontsnapping, of
in een misverstand?
nomaden
eur Toerisme van de ANWB, drs. D. Engelen, meent dat
lendaagse toeristen toch moderne nomaden zijn te noe-
Volgens hem zit er evenals vroeger een drijfveer achter
erandering en avontuur.
innerlijk verlangen naar wat ik Het Andere noem. Ik
dat men tegenwoordig op stap gaat om de tegenstelling
et werk en het huishouden te zoeken, iets anders dan de
in de dagelijkse gang van zaken".
;n benadrukt, dat velen van weekeind naar weekeind of
akantie naar vakantie leven; de druk moet zo nu en dan
ketel om het gevoel van onvrijheid buiten de vrije tijd te
n accepteren. Volgens hem heeft dit te maken met het
;e bestaan van tegenwoordig en de druk die het werk
neebrengt. Vooral in de Randstad ligt het werktempo ho
is de manier van leven haastiger dan in landelijke stre-
egt hij. Onderzoeken tonen aan dat de bewoners van de
e Randstad veel vaker op vakantie gaan dan de bevolking
;t meer gemoedelijke Oosten, het Noorden en het Zuiden.
NWB heeft in het Westen veel meer leden dan in de rest
et land. Wie in een flat woont wil er eerder tussenuit dan
lerderii-bewoner".
zichtig avontuur
e vakantie gebruikt als „uitlaatklep" zal dus wel met volle
b genieten van de reis, de nieuwe indrukken en het avon-
|n die vrije periode? „Toch niet", zegt Engelen. Hij wijst op
itionale vakantiekolonies van onze tijd, zoals Torremolinos
pidorm, waar de toeristen de biefstuk met patat en dop-
ès in het Nederlands willen bestellen. En de grote cam-
waar landgenoten hutje bij mutje hun vrije dagen opma-
jVaarom proberen zoveel reizigers, eenmaal op hun vakan-
k aangekomen en vaak duizenden kilometers van huis, uit
nacht om de omstandigheden van thuis te imiteren? Wat
laar te genieten
Ien: „De tegenstelling tot het werk mag dan een drijfveer
n feite ontbreekt de ware pioniersgeest Met andere woor
iet avontuur mag nu ook weer niet te avontuurlijk worden,
het verzorgende karakter van de welzijnsmaatschappij van
ïtste vijftien jaar wil men ook in den vreemde van zeker-
9 genieten, moet daar ook een omgeving zijn die vertrou-
piedt. Ik denk, dat velen een beetje lui en verwend zijn
ikt door de verzorging van de wieg tot het graf. De zin om
p ondernemen is erdoor op de achtergrond geraakt en het
n naar nog meer zekerheid en luxe dan er al is, staat op de
p plaats. Je ziet, dat er gewoon weinig creativiteit is. Men
brt elkaar ook: bij de Nederlanders is Mallorca al lang in de
1. bij de Engelsen is dat bijvoorbeeld het Portugese Algarve.
jt geeft het karakter van een volksverhuizing".
„Ook zie je het „claim-bewustzijn" hand over hand toenemen.
Een tijd geleden zou vrijwel niemand er aan gedacht hebben
om, laat ik zeggen, een tijdens de vakantie verloren badpak bij
de verzekering te claimen. Tegenwoordig wel, onze samenleving
geeft er aanleiding toe".
Een ander voorbeeld van „claim-bewustzijn": de mogelijkheid
om een vakantieverzekering af te sluiten tegen regen! Al
lijkt het de vraag of een verzekeringsmaatschappij dat ook voor
een vakantie in Nederland wil doen.
Engelen onderkent overigens, dat het massale karakter van de
moderne kampplaatsen ook een praktische achtergrond heeft
De gebieden waar veel toeristen tegelijk terecht kunnen en
waar met vrij grote zekerheid de zon zal schijnen, zijn in Europa
zo dun gezaaid, dat ze al gauw vol zitten.
Mobiel blijven
Het zit er niet in, dat de mensen zich door bezuinigingen en het
duurdere leven van hun vakantie zullen laten afhouden. Een
vorig jaar gehouden onderzoek van het Nederlands Research In
stituut voor Recreatie en Toerisme heeft aangetoond, dat huis
houdelijke uitgaven het meest concurrerend zijn voor de vakan
tie-uitgaven. Men is bereid om op de vakantie-artikelen zoals ca
ravan en tent te bezuinigen, maar veel minder op de vakantie
l§j||||gf Twee weken zon en een mens
S WÊÈA ken er weer drie maanden te-
gen aan". Dat zegt prof. Tromp
in deze krant en die is biome-
teorotoog. Daarom, ondanks
de barre tijden van het mo
ment en de economische ijs
tijd, die naar men zegt, nog
komen gaat, toch weer een
krant vol reizen en trekken.
Misschien wordt het voor de
mees ten geen reis d la Marco
Polo naar de grenzen van de
aarde, of a/s Phineas Fogg,
maar meer als de Fransman
Lavarêde, die met een kwartje
dé wereld rondging. Wordt het
een strand, gedeeld met hon
derdduizend, of wordt het een
mand met ooft als gezelschap?
Wordt het „hoe meer zielen
hoe meer vreugd" of „hoe
minder zielen hoe meer fruit"?
Hoe dan ook, deze bijlage
moge op deze pagina de lucht
spiegeling geven van een zo
mers beeld vol melk en honing,
een sugestle doen om weg te
zelf. Pas wanneer de normale huishouduitgaven in het gedrang
komen, denkt men aan bezuinigen op de vakantie-uitgaven. Het
niet kopen van een nieuwe versterker, televisie, wasmachine of
kleding, is daar dus al aan vooraf gegaan.
Engelen: „Na de eerste levensbehoeften zoals voedsel, zetten Ne
derlanders de auto op de tweede plaats en komt de vakantie op
de derde. In Duitsland is dat net andersom, daar staat de vakan
tie op de tweede en de auto op de derde plaats. Nederlanders
willen blijkbaar, koste wat het kost, mobiel blijven om er op uit
te kunnen, ook met een inkomen dat er netto op achteruit is
gegaan. De massaliteit van het toerisme zal voorlopig dus niet
veranderen, maar wel de manier, waarop men op vakantie gaat
De gezinnen met kinderen tussen de' zes en zeventien jaar en
jongeren van zo rond de twintig, dat is een groep die zeker zal
blijven gaan. Het is al jaren zo, dat deze mensen zeer aan vakan
tie hechten. En verder heeft de ANWB de verwachting uitge
sproken, dat het toerisme met de tent en de caravan volgende
zomer, flink zal aantrekken".
Actief en ontspannen
Engelen zegt, dat hij met vrij grote zekerheid de veranderingen
in het vakantiepatroon van de komende jaren kan voorspellen.
Letterlijk vertaald betekent
het Engelse woord voor
vakantie, holydays, heilige
dagen. Dat waren vroeger de
vrije dagen voor het volk,
vakantie bestond nog niet; de
burgers hadden hun
ontspanning bij wijze van
spreken in het voorportaal van
de kerk.
Voor de Tweede Wereldoorlog
was vakantie vaak een gunst
van de werkgever of een soort
statussymbool, een voorrecht
van de welgestelden. Men ging
naar badplaatsen en Kurorte
om in aangenaam gezelschap
aan de gezondheid te
sleutelen.
Vlak na de oorlog, in '46, '47,
werd het recht op een week
vakantie voor grote groepen
werknemers vastgelegd in een
cao. Gedurende de jaren
vijftig, met het groeien van de
welvaart en de stijgende
inkomens, werd de
vakantieperiode allengs
langer. Niet veel later zag de
eerste serie chartervliegtuigen
het daglicht en dat betekende
het startschot voor een
toeristenindustrie die zijn
weerga niet kent. Vakantie
neemt men tegenwoordig
steeds vaker tweemaal, zelfs
driemaal per jaar. De vakantie
is inmiddels even
vanzelfsprekend aanvaard als
ingeburgerd in het sociale en
economische leven. Denk
maar aan vakantiegeld. Of aan
de complete toeristenindustrie:
de duizenden werknemers in
die sector, het fijnmazige,
tienduizenden kilometers
lange wegennet, de armada
chartervliegtuigen, de foto- en
filmindustrie,
kledingindustrie, de
verzekeringen. Kortom, de
miljarden die er mee gemoeid
zijn. Alleen al vanuit
Nederland gaan negen miljoen
inwoners jaarlijks naar het
buitenland. Toerisme brengt
geld in de la. Sommige landen
lévep ervan.
Het is ook iets typisch
Europees. De Amerikanen
bijvoorbeeld hebben duidelijk
voorkeur voor het geregeld
houden van lange weekends.
Tegenwoordig is vakantie in
Europa al geen luxe meer.
Eerder een van de verworven
rechten van de welvaartsstaat
Misschien zelfs een plicht voor
velen, om de meewarige blik
van de buren te voorkomen.
Want als je niet gaat en niet
bruin wordt lijkt het wel of je
een soort sociale invaliditeit
hebt opgelopen.
De toeristen zullen zich op verschillende manieren veel actiever
gaan gedragen. Ze zullen veel meer zelf naar hun vakantieplek
gaan zoeken en ook meer van eigen vervoer gebruik maken.
„Het vakantiepakket voor de korte vakantie: volledig vervoer
naar de plek van bestemming, waar de rand van het zwembad
wacht en vervoer naar huis, is een afnemend verschijnsel. De
moderne communicatietechnieken zullen hier een handje bij
helpen: het wordt voor iedereen in de nabije toekomst veel
makkelijker om zelf informatie te krijgen over de gekozen va
kantiebestemming".
Over de tweede verandering, die hij een direct gevolg van de
economische teruggang noemt, kan hij kort zijn: men zal net als
afgelopen jaar al min of meer het geval is, erg dicht bij huis blij
ven. De derde verandering, die duidelijk samenhangt met de
eerste, heeft zich al aangekondigd, zegt Engelen.
„Veertien dagen aan de rand van een zwembad, dé tegenstelling
tot het werken of de sleur en de dagelijkse gang van zaken, zal
veel minder gewoon worden. Actief ontspannen, dat wordt het
parool. Jongeren die gaan parachutespringen, ouderen op cam
pings met veel mogelijkheden voor sportbeoefening, zoals ten
nisbanen en zwembaden. En vooral wandeltochten zullen zeer
in trek raken. Het ANWB-plan „Actief en Anders", speelt hier
al op in".
Volgens de ANWB-diiecteur zal de auto populair blijven, omdat
deze in vergelijking met andere vervoermiddelen toch voordeli
ger is. „Twee derde gaat nu met de auto op vakantie, dat zal zo
blijven en misschien nog iets uitgroeien. Iemand die al een auto
voor de deur heeft staan gaat toch geen extra kosten maken
door met de trein op vakantie te gaan?"
Engelen meent, dat vliegen het beste vervoer zal blijven voor de
mensen die alleen een korte tijd weg kunnen en de zon boven
aan de verlanglijst zetten. „Zij het dat ook dit minder georgani
seerd zal gaan
Minder bang
In feite zegt Engelen, dat de avonturiersgeest weer terugkomt
Leidt gedwongen versobering dan tot een geestelijke ontspan
ning, tot meer durf, meer activiteit en minder angst voor onze
kerheid?
Engelen: „De welvaart neemt af, we leven onderhand al met
veel minder zekerheden. Je bent niet meer zeker van je huis,
van je baan, je inkomen, je uitkering. Het lijkt er sterk op, dat
de mensen weer zullen moeten knokken voor hun bestaan, dat
de handen weer uit de mouwen moeten. De samenleving zal
minder aanleiding geven tot passief gedrag en inderdaad zal dat
de veerkracht geven om zelf weer wat te doen. Men zal probe
ren weer aan het werk te gaan, zelf de schouders er onder te
zetten. En hoe gek het misschien ook klinkt, minder zekerheid
en meer actie maken d? mensen weerbaarder. De angst voor het
vreemde wordt minder, men durft gebaande paden te verlaten.
Er komt meer ruimte en'zin in het doen van eigen dingen, men
is minder bang. Zo zal het ook met de vakantiebesteding gaan".
HENK ENGELENBURG
Zoek de zon
„Wie bet zich financieel en
qua gezinsomstandigheden
kan permitteren, heeft bet
grootste gelijk van de wereld
wanneer bij zich een winter-
sportvakantle gunt Er be
staat geen betere manier om
de accu van lichaam en geest
even bij te laden", zegt op
pagina 2 prof. dr. S. W
Tromp, biometeoroloog. Op
deselfde pagina een troost
prijs voor degenen, die niet
kunnengaan: drieënnegen-
tig compleet verzorgde groeps-
dagtochten in Nederland
Mode
Op pagina 3 een aantal tips
daarvoor, waarbij blijkt, dat de'
„mode 1982 door veel combi
neren bepaald" wordt Op de
zelfde pagina iets over het nut
van het leren van talen vóór
men op vakantie gaat
Drachenfels
Talen leren, zo blijkt uit pagi
na 3 is niet strikt nodig als
men naar de Drachenfels
gaat Die berg wordt door zo
veel landgenoten beklommen,
dat bij kan doorgaan voor de
Jjoogste berg van Neder
land". Eveneens op pagina 5
iets over de aantrekkelijke
combinatie van een fiets met
een kasteel.
Wandelen
Wie van wandelen houdt
vindt iets van zijn gading op
pagina 7 waar verhaald wordt
van de succesvolle pogingen
van twee pittige dames om 450
kilometer wandelpad in Ne
derland in kaart te brengen
van Pieterburen in het noor
den tot de Pietersberg bij
Maastricht Het pad heet dan
ook het ,J>ieterpad". Op de
zelfde pagina ook iets over
Munsterland, leuke streek
voor wie niet ver weg wil dit
jaar.
Noorwegen
Daar boren jongeren waar
schijnlijk niet bij. Voor beo
dan op pagina 9 een tip voor
een avonturen vakantie in
Noorwegen: een kanotocht,
die een halsbrekend tijdver
drijf blijft te zijn.
Sauerland
Wie een gezinsvakantie prefe
reert kan worden gewezen op
Sauerland. Dat gebeurt op pa
gina 10 waar blijkt, dat Sauer
land een paradijs voor wande
laars is, een dorado voor stevi
ge eters en een goed land voor
de kinderen.
Bali
Op pagina 11 tenslotte wat
suggesties voor wie het ver
willen zoeken: een beschou
wende beschrijving gewijd
ft?— Bali dat zal moeten kie
zen tussen eigen cultuur en
vreemde valuta. En een arti
kel over Camp America", een
mogelijkheid voor een vakan
tie van negen weken voor jon
ge Nederlanders, die behalve
•ook kritisch
