Zeven Nederlandse kamerleden
op zoek naar de Russische vredeswil
oorsnijden van koppelingen nog maar kwestie van tijd
iitensteBinnenhof"buitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnenhof"buitensteBinnen
iitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnen.
fDA KAN SLIKKEN OF STIKKEN
Politiek
Partij
Parlement
LEIDSE COURANT/
IEL (1)
omt best weieens voor
jdens debatten in de
e Kamer bijbelteksten
i geciteerd. Met name
eider Gert Schutte en
oorman Meindert Leer-
willen hun toespraken
acht bijzetten met be
an een citaat uit de bij-
Is die citaten dan ook
erkelijk worden uitge-
n, weten ook de minder
iasten onder ons waar
ver gaat Wanneer het
'ende kamerlid zich ech-
yerkt en dat gebeurt
tok wel tot het noe-
an de nummers van het
ende hoofdstuk en vers,
jt dat anders. Op zo'n
j jt staan vele toehoren-
et hun oren te klappe-
\tuatie deed zich deze
voor, toen het VVD-ka-
Joekes tijdens de finan-
ebatten het woord voer-
1 >kes zette daarin zijn be
rt uiteen tegen het om-
gsbeleid van minister
er Stee van Financiën.
Blijkbaar om zijn beweringen
kracht bij te zetten raadde hij
de bewindsman (van katholie
ken huize) aan de bijbel maar
eens open te slaan op Mattheüs
11 en 12, vers 24. De vraagte
kens stonden de hevig ge
plaagde bewindsman bij wijze
van spreken op het voorhoofd;
hij had zo te zien geen enkele
notie van wat met die verwij
zing werd bedoeld.
Elven later was CDA-woord-
voerder Van Amelsvoort aan
de beurt en deze had blijkbaar
wel door wat de heer Joekes
bedoelde. Hij gaf de VVD'er in
ieder geval lik op stuk met de
volgende woorden: „Als we
dan toch de bijbel erbij moeten
halen, dan moet de heer Joe
kes ook maar eens kijken naar
Mattheüs 7, vers 3!"
Die zat! Dat kon je tenminste
afleiden uit de triomfantelijke
blik, die er op het gezicht van
Van Amelsvoort verscheen.
BUBEL (2)
Allemaal wel leuk en goed, zo
moet Van der Stee toen ge
dacht hebben, nu wil ik ook
weten waar ze het over heb
ben.
En ja hoor, niet lang daarna
deponeerde een van de kamer-
bodes een dikke bijbel, keurig
op een dienblad geserveerd, op
de regeringstafel. Wij hebben
ons net als de minister ook
maar even vergewist van de
inhoud van de betreffende
passages. In het kort komt het
op het volgende neer: Joekes
vindt dat het kabinet1 kwaad
met kwaad bestrijdt, het ene
gat in de begroting dicht met
het andere. Bovendien heeft
deze ministersploeg volgens
deze liberaal het ergste voor
de toekomst te vrezen, getuige
de volgende bijbeltekst:
„Doch ik zeg U dat het Sodom
in de dag des oordeels ver
draaglijker zal zijn dan U".
Van Amelsvoort repliceerde in
zijn toespraak met het volgen
de vers:
„En wat ziet gij de splinter, die
in het oog uws broers is; maar
de balk die in uw oog is merkt
gij niet". Ook Joekes zal moe
ten toegeven dat die raak was.
In gewoon Nederlands: U
heeft als regeringspartij in het
vorige kabinet wat dat betreft
veel meer boter op uw hoofd.
AMBTENAREN
Nu we het toch over boter
hebben: Het botert niet altijd
even goed tussen beleidsamb
tenaren van een ministerie en
de daar verantwoordelijke be
windsman, vooral als de laat
ste zich nogal eigenwijs opstelt
tegenover zijn nijvere knech
ten. Het ministerie is in dit ge
val dat van Economische Za
ken, de minister is D'66'er Jan
Terlouw. (Hij wordt in bepaal
de politieke kringen al op
minder vlijende wijze „de Van
der Klaauw van dit kabinet"
genoemd, maar dat terzijde).
„Ik hou werkelijk mijn hart
vast, als ik die man bezig zie",
zo vertrouwde een uiterst ver
ontruste ambtenaar van het
ministerie van Economische
Zaken ons deze week toe. Dat
gebeurde tijdens een overleg
dat de minister met de Twee
de-Kamercommissie had over
het te voeren regionaal so
ciaal-economisch beleid. Voor
waar geen eenvoudige materie
en Terlouw liet de aanwezige
kamerleden dan ook het vol
gende weten: „Luisterend naar
uw aller bijdragen is het mij
ook opgevallen, hoeveel ik nog
niet weetDe bewindsman
voegde er op welhaast klagen
de toon eraan toe dat het hem
echt onmogelijk was om al die
vragen zomaar te beantwoor
den.
„Misschien is dat trouwens he
lemaal niet de bedoeling van
de kamerleden zo informeer
de hij nog eens voorzichtig bij
de vragenstellers.
Dat bleek toch wèl de bedoe
ling. Want kamerleden stellen
al hun vragen niet aan de mi
nister teneinde in het geheel
geen antwoord daarop te ont
vangen. Dat moest Terlouw als
voormalig kamerlid toch ook
wel weten. Nee, de parlemen
tariërs wilden wel dégelijk de
antwoorden uit de mond van
de minister horen.
Ofschoon Terlouw de kamer
leden bij die gelegenheid nog
even liet weten het regionaal
sociaal-economisch beleid „een
buitengewoon boeiend politiek
terrein" te vinden, kon hij
geen fatsoenlijk antwoord ver
zinnen op enkele volgens
insiders redelijk simpele
vragen.
Een welwillende ambtenaar
was de in antwoordnood ver
kerende minister op dat mo
ment wel bereid te helpen en
schoof hem een briefje toe met
enkele, door het ter plaatse
aanwezige ambtenarencorps
gecomponeerde antwoorden
toe. Terlouw bleek er tot veler
verwondering helemaal niet
van gediend. Hij siste zijn me
dewerker toe, dat hij dat brief
je niet nodig had. Hij zou het
allemaal wel uit het hoofd
doen, kreeg de onthutste man
te horen.
Na dit voorval klonk een licht
gemor op in de kring van
ambtenaren. Later vernamen
wij dat men er vanaf dat mo
ment maar de brui aan heeft
gegeven.
VIDEO
Nog niet zo lang geleden leek
ons de belangstelling voor de
kamerdebatten van de kant
van de televisie wel wat over
dreven groot. In de vergader
zaal van de Tweede Kamer
was naast de gebruikelijke
NOS-camera namelijk nog een
tweede video-camera opge
steld. Wellicht van een con
currerende omroep Dat kon
niet het geval zijn, want het
bleek hier niet om NOS-appa-
ratuur te gaan. Zou de achter
de groene gordijnen opgestelde
apparatuur misschien van een
Haagse zendpiraat zijn die
daar voor zijn achterban opna
men zat te maken Dat was
toch ook uiterst onwaarschijn
lijk.
Ook een voorlichter kon ons
eerst niet verder helpen. Bij
navraag bleek echter dat de
video-camera daar met een
heel ander doel stond opge
steld: in opdracht van het mi
nisterie van Binnenlandse Za
ken werden feilloos alle gedra
gingen en bewegingen opgete
kend van de op dat moment
voor het eerst in de Kamer op
tredende staatssecretaris van
Binnenlandse Zaken. Haar
naam is Saskia Stuiveling,
voormalig politiek adviseur
van de voormalige burgemees
ter va,n Rotterdam, André van
der Louw. Mevrouw Stuive
ling is nog een groentje in het
Haagse circuit.
De staatssecretaris is wat men
noemt „een vlot type" en be
paald nog niet zo gewend aan
het politieke keurslijf van een
bewindspersoon. Zij schijnt
nogal frivool te zijn in haar
optreden en mogelijk vreesde
men op het ministerie een wat
al te vermetel gedrag van deze
persoon.
De video-opnamen blijken dus
deel uit te maken van een spe
ciale spoedcursus gedragstrai
ning. Specialisten op Binnen
landse Zaken zijn bezig haar
training te geven op het ter
rein van gedrags- en vergader-
techniek. Wat ons betreft mag
er best wat frisse frivoliteit
overblijven, want een dergelij
ke eigenschap misstaat geen
enkele politicus.
jOSKOU Zeven Neder-
Indse Tweede Kamerleden,
Sn griffier en een tolk zwer
en sinds woensdagavond
por Moskou, op zoek naar
p waarheid over de Russi-
jhe vredeswil. Het sneeuwt,
pt vriest en alle Russen heb-
en inderdaad een bontmuts
Iet vierdaags verblijf in
Moskou is het hoogtepunt
ran de studiereis (factfin-
ling) van het Hollandse ze-
ental. AI in Parijs de eer
ie plaats van aanleg werd
gin deze week zenuwachtig
an wel lacherig over het na-
end avontuur gesproken,
ud-staatssecretaris Wim
an Eekelen heeft gehoord
at de hotels in Moskou zo
ouwvallig zijn. Daarom
eeft zijn vrouw een stop
oor het bad en een sleutel
oor de verwarming in de
offer gestopt.
mrnalisten en kamerleden
uisteren eveneens reeds in
prijs wie onder hen in de
ovjet-Unie „achter dissiden-
in aan willen gaan." Er zijn
nmers onverschrokken lie-
en in het Nederlandse ge-
i ilschap, die de gaten in het
aatsveiligheidsapparaat wel
eten te vinden.
chokkend
ch. Parijs... Het was een
chtbaar schokkende erva-
"ng voor de Haagse parle-
entariers om charmante en
itelligente bollebozen van
het socialistisch Mitterrand-
-bewind met zoveel oprecht
heid zoveel slechts te horen
vertellen. Dat Frankrijk haar
force de frappe gaat uitbrei
den met kernraketten die
heel West-Rusland kunnen
vernietigen. Dat de nul-optie
levensgevaarlijk is, dat de
Fransen over hun atoom
macht nooit zullen gaan on
derhandelen en dat het maar
goed is dat het Westen behal
ve de Franse en de Ameri
kaanse, ook nog het Britse
kernarsenaal heeft. Dat ver
groot immers in het oosten
de onzekerheid over de inzet
van die wapens.
Ga er maar aanstaan, als je
was gekomen om Frankrijk
op een lijn te krijgen met de
vredesbeweging in Neder
land. Natuurlijk was men
daarvoor niet gekomen en
natuurlijk wist men het alle
maal allang uit de krant,
maar tochWe gaan hier
niet optimistisch vandaan.
Vraag maar eens hoe Wim
Meijer zich voelt", zei delega
tieleider en CDA-er Jan Nico
Scholten. Het hoefde niet
meer. De nieuwbakken socia
listische fractievoorzitter
stond grauw in zijn glas te tu-
Hollanditis
In het vliegtuig naar Moskou
bladerden de CDA- en
D'66-voormannen Lubbers
en Brinkhorst door het foto
boek „Hollanditis." Het is sa
mengesteld door tientallen
fotografen rond de demon
stratie van 21 november in
Amsterdam. De commissie
wil het aan Brezjnev zelf
aanbieden. „Opengeslagen op
een pagina waarop zowel de
kruis- als de SS-20-raketten
worden verworpen", is mr.
Scholten van plan. Maar hij
weet niet of hij Brezjnev te
zien krijgt. Hij weet ook nog
niet of hij minister van bui
tenlandse zaken Gromyko
zal spreken. „De Russen zou
den proberen om het te rege
len. Dat zou natuurlijk mooi
zijn". De Nederlandse chef
de mission zit te springen om
een minister. In Parijs im
mers hadden de bewindslie
den Cheysson en Hernu zich
laten verontschuldigen, met
alle schade vandien voor het
imago van het reisgezelschap.
In Moskou is de eerste ont
moeting tussen pers en parle
mentariërs 's avonds in de
weergaloos mooie Nederland
se ambassade, een oud-Ita
liaans palazzo, dichtbij het
Kremlin. In de conversaties
worden de vooroordelen ge
sloopt en weer opgebouwd.
„Is het jouw ook zo opgeval
len dat die Russen toch goed
gekleed gaan?"
„Ik moet je zeggen dat het bij
de douane met de visa toch
heel soepel ging".
„Ja, maar wij kregen een
speciale behandeling. Zag je
niet hoe in die andere rij elke
koffer werd doorzocht en
elke krant werd ingekeken?"
Per ambassade komt het be
richt door dat Sacharov zijn
hongerstaking heeft beëin
digd, omdat zijn schoondoch
ter een uitreisvisum is be
loofd. „Heeft U daar com
mentaar op?" CD A-leider
Ruud Lubbers wel: „Fantas
tisch. Het is goed geweest dat
er in het Westen van zoveel
kanten iets aan gedaan is".
Partijpolitiek
PPR-man Henk Waltmans
legt uit hoe de delegatie de
mensenrechten aan de orde
zal stellen. „Alleen de voor
zitter zal daarover spreken,
niet de commissieleden af
zonderlijk. Anders wordt het
een partijpolitieke aangele
genheid. Dan gaat Wim
Meijer iets voor de joden
doen, en ik iets voor de ho
mo's." Dat de liberaal Van
Eekelen heel lastig wil zijn
voor zijn Russische gastheren
vertrouwt de radicaal Walt
mans niet erg. „Hij gebruikt
de dissidentenkwestie als ar
gument voor de bewape
ning".
Donderdag krijgen de zeven
Nederlandse kamerleden
heel wat collega's van de op
perste Sovjet voorgeschoteld.
Dat gebeurt binnen de mu
ren van het Kremlin, waar
Russische televisieploegen
opnamen maken voor de
NOS. Tussendoor is er ook
een onderhoud het hoofdre
dacteur Victor Grigorije-
vitsch Afanasjev, hoofdre
dacteur van de Pravda, tege
lijk lid van het centraal co
mité van de communistische
partij en voorzitter van de
Russische journalisten bond.
„Ideoloog" staat er ook op
zijn aankondiging. Afanasjev
is bereid vragen te beant
woorden van de te vroeg
gearriveerde Nederlandse
journalisten. Dan vliegen ge
lijk zoveel SS-20's over de ta
fel dat omstaande Russen de
wenkbrauwen fronsen. Maar
de hoofdredacteur, een sjieke
rustige verschijning, aarzelt
niet volledig te antwoorden.
Hij heeft het over de tweede
Russische nul-optie en over
de Sovjet-bereidheid kernra
ketten daadwerkelijk te ver
nietigen. Is dit groot nieuws?
Willen de Russen iets kwijt
aan het Westen via een
handvol Nederlandse journa
listen? Als de ontmoeting met
Gromyko morgen doorgaat
en die zou het bevestigen...?
Formidabel is het antwoord
van Afanasjev op de vraag of
er ook een vredesbeweging
in Rusland is.
„Ja, het is een beweging van
miljoenen en miljoenen men
sen
Mogen zij ook demonstreren?
„Ja, zij mogen demonstre
ren".
Waarom doen ze het niet?
„Het is niet nodig. Oorlog
propageren is reeds een mis
daad volgens onze grond
wet".
Het gesprek loopt via Polen
(„600.000 Russische soldaten
zijn gesneuveld voor de be
vrijding van Polen") naar
een eind in Roemenië. De
Pravda-man is het er niet
mee eens dat Ceaucescu zegt
dat Oost en West even schul
dig zijn aan de wapenrace.
Vlak voor het afscheid roept
Afanasjev de Nederlandse
pers nog even bij zijn bureau.
Hij heeft zojuist het telexbe
richt van Tass binnen gekre
gen dat „uw minister Van
Mierlo" in Brussel de beslis
sing over plaatsing van
kruisraketten in Nederland
heeft opgeschort
Wat is uw commentaar daar
op? „Als hij de raketten voor
altijd onaanvaardbaar zou
verklaren, dan zou dat een
goed voorbeeld zijn voor an
dere landen".
Gezellig
's Avonds, na een slippende
taxitocht langs de besneeuw
de silhouetten van het Rode
Plein en het Bolsjoi-theater,
is het weer warm en gezellig
op de Nederlandse ambassa
de. Jan Nico Scholten ver
klaart nogmaals dat hij de
mensenrechten telkens heeft
bepleit. Hij heeft behalve het
fotoboek „Hollanditis" ook
nog steeds de petitie van rab
bijn Soetendorp op zak met
een miljoen handtekeningen
voor de Russische Joden. Het
wachten is nog op het ge-
schikste moment om de spul
len te overhandigen. Mis
schien morgen, bij Gromy
ko...
MARC DE KONINCK
HAAG Ruim een jaar geleden verbaasde vriend en
d van de VVD, de toenmalige regeringsfractie, zich over de
lelijke rij concessies die de liberalen bereid waren te doen
il voor het in stand houden van het toen regerende CDA-
-kabinet. Een beleid dat de eerste jaren vooral was gezien
^terk liberaal getint, raakte gaandeweg gedomineerd door
e 'DA en dan vooral door de linker vleugel van deze partij.
VD had in machteloze woede slechts te slikken wat het
haar voorschotelde. Wat van de VVD in 1980 werd vastge-
na een periode van bijna drie jaar regeren, kan nu al ge-
fateerd worden ten aanzien van de Partij van de Arbeid in
weede kabinet-Van Agt, zij het dat dit kabinet nog maar
j naand geleden voor de Kamer is getreden.
Joop den Uyl en zijn PvdA sinds de verkiezingen te slikken
>én gekregen lijkt de omvang van liberale concessies uit de
f üe kabinetsperiode nu al ver te boven te gaan. Na bittere
B n als het gedwongen aanvaarden van Van Agt als premier,
Shaast grenzeloze toegeeflijkheid bij de vaststelling van het
?erakkoord, een kabinetscrisis waarvan de PvdA de schuld
fcg. en een vernederende Phyrrus-overwinning in de daarop
ende lijmperiode, wordt er dezer dagen voor de socialisten
euw pijnlijke geschiedenis geschreven. En het einde van de
K aluskwellingen lijkt nog lang niet in zicht.
i «maatregel
e afgelopen week zijn weer twee treffende voorbeelden aan
ven: het vraagstuk van de zogenaamde koppelingsmecha-
ïn (de uitkeringen volgen de lonen) en de loonmaatregel
1982. Eerst over die loonmaatregel. Nu zoals verwacht de
I ijkse rituele dans van de sociaal-economische opperhoofden
de centen en procenten weer op niets is uitgelopen, zal op-
overheidsingrijpen nodig zijn om er voor te zorgen dat de
7i dnodig gevonden inkomensmatiging volgend jaar gehaald
fdt. Alvorens met zo'n loonmaatregel te kunnen komen (in
Umer wordt die volgende week al verwacht), moest minis-
^Den Uyl in allerijl nog een wetje door de Tweede Kamer
slepen. Enkele uren na het mislukken van het „centraal over
leg werd het voorstel daartoe behandeld.
Het ging daarbij om een verlenging van dezelfde wet waartegen
de PvdA zich een jaar geleden nog te vuur en te zwaard had
verzet. Toen spraken haar woordvoerders (onder wie Den Uyl
zelf) het onaanvaardbaar over dat voorstel uit vanwege alle so
ciale spanningen en conflicten die het zou oproepen. Die conflic
ten dreigen, gezien recente uitlatingen van verscheidene vak
bondsbestuurders, ook nu nog volop. Desondanks dienden zij,
die zich toen zo mordicus tegen verklaarden, dat toen zo ge
wraakte voorstel nu zelf in en nu kreeg het de steun van de
overgrote meerderheid van de PvdA-fractie
Koppeling
Politiek zorgt zo nog wel eens voor gekromde tenen, soms door
eigen schuld, soms door die van anderen, voor wie je politiek
mede-verantwoordelijk bent. Zo is de PvdA tot het uiterste ge
tergd over het bij voortduring ter discussie stellen van de be
staande koppelingen tussen lonen en uitkeringen door haar re
geringspartner, het CDA. Die „koppelingsmechanismen" hou
den in, dat een steeds geringer deel van dé bevolking dat in het
bedrijfsleven werkt bepaalt wat de steeds wassende stroom amb
tenaren, trendvolgers en uitkeringstrekkers maandelijks krijgen
uitbetaald. Door financiële experts wordt dit systeem, op-
Ï;ebouwd in de veel betere tijden, steeds meer gezien als een mo-
ensteen om de nek van onze economie die de kansen op een
succesvol herstel uit de huidige ellende blokkeert. In dat kader
moet de hartekreet van minister Van der Stee worden geplaatst,
toen hij vorige week het voortbestaan van de koppelingen ter
diskussie wilde stellen tegen de achtergrond van de blijvende
noodzaak tot rigoreuze ombuigingen.
Het was niet de eerste keer dat de penningmeester van de Staat
der Nederlanden zich in deze geest uitliet. Toch leek heel Ne
derland deze week over hem heen te vallen. „Wij zijn ontploft",
reageerde een PvdA-Kamerlid op de uitlating van de CDA-mi-
nister. Hij eiste dat Van der Stee „de zak" zou krijgen. PvdA-
leider Meijer haastte zich van premier Van Agt opheldering te
vragen en diens waarnemer Den Uyl had al evenveel haast om
de Kamer mee te delen dat het handhaven van de koppelingen
uitgangspunt van beleid blijft. In de Tweede Kamer spraken de
linkse fracties er allemaal schande van.
Wie denkt dat daarmee het kwaad is bezworen vergist zich
deerlijk. Zoals de PvdA langzaam maar zeker onder druk van
het CDA en terwille van de deelname aan deze regering de
koopkrachtgarantie voor de minima naar.de slachtbank heeft
moeten leiden, zo zal het ook de voor socialisten thans nog heili
ge koppelingsmechanismen vergaan. Dat er een scherp zwaard
boven deze verworvenheid hangt is nu wel duidelijk. Nog niet
iedereen realiseert zich dat het slechts een kwestie van tijd is dat
dit zwaard gaat vallen.
Geesteskind
De koppeling tussen lonen en uitkeringen mag dan een geestes
kind zijn van de grootste regeringsfractie, het CDA, dat neemt
niet weg dat binnen die partij zelfs onder de directe verwekkers
van dat kind steeds meer geluiden klinken waar uit blijkt dat
het geen lang leven meer beschoren zal zijn. Die geluiden ko
men sinds kort ook naar buiten. Zo was het niemand minder
dan CDA-fractieleider Lubbers die na de uitspraak van minister
Van der Stee bewust olie op het vuur gooide door in een vraag
gesprek met een ochtendblad te stellen: „Als de bezuinigingen
nog verder vooruit geschoven worden, voeren we in het voor
jaar een discussie over ontkoppeling van de lonen en de sociale
uitkeringen. Daar is geen ontkomen aan. Dat is geen kwestie
van jaren meer, maar van maanden. Dan kunnen we ons kroke-
dilletranen besparen", aldus Lubbers.
In het deze week gehouden financiële debat mompelde CDA-
woordvoerder Van Amelsvoort weliswaar nog dat „de CDA-
fractie het verband tussen ombuigingen en de koppelingen niet
wil leggen", maar hij voegde daar veel betekenend de woorden
„op dit moment" aan toe. Zijn collega Bert de Vries vroeg zich
donderdag in alle openheid en eerlijkheid af „of het niet ver
standig zou zijn de bestaande koppelingsmechanismen nog eens
nader te bezien". Hij sprak deze woorden bij de behandeling van
een (ironisch genoeg) door minister Den Uyl ondertekend wets
voorstel om te voorkomen dat een aantal toeslagen die in het
bedrijfsleven worden uitbetaald via datzelfde koppelingsmecha
nisme zouden gaan doorwerken in de sociale uitkeringen. In fei
te was dat al de eerste stap op weg naar het doorsnijden van de
koppelingen, die door Den Uyl uitdrukkelijk werd gemotiveerd
met een verwijzing naar de enorme financiële problemen van de
overheid. Het op dit punt onaangetast laten van de koppelingen
zou de staat 2,3 miljard gulden kosten, „en dat kan het kabinet
niet voor zijn rekening nemen", aldus Den Uyl. Minister Van
der Stee verwees zelf ook louter naar de financiële zorgen en
dat alles plaatst het tweeletterige antwoord van Den Uyl op de
woedende vraag van PvdA-fractieleider Meijer of het kabinet
onverminderd vasthoudt aan de koppelingen toch wel in een
ander licht.
Op het moment dat het CDA zich nog definitiever tot het aan
tasten van de koppelingsmechanismen gaat belijden weet zij zich
verzekerd van de steun van een Kamermeerderheid: de VVD
onderkent allang dat het handhaven van de koppelingen on
houdbaar is en de kleine rechtse partijen denken daar nauwe
lijks anders over. Samen met het CDA beschikken zij over 80
van de 150 Kamerzetels. Natuurlijk kan de PvdA in zo'n geval
nog altijd het been stijf houden en dreigen met een kabinetscri
sis. Maar dan gaat opnieuw' de vergelijking met de liberalen uit
de vorige regeerperiode pijnlijk treffend op. Net als de VVD
toen staat de PvdA nu in alle opiniepeilingen op een gigantisch
verlies, dat bovenop de negen zetels die zij bij de laatste verkie
zingen dit jaar verloor. Volgend jaar staan er in elk geval nog
twee verkiezingen op het programma: voor de provinciale staten
(en Eerste Kamer!) en de gemeenteraden. In dat licht zal de
PvdA proberen te redden wat er te redden valt en net als dat
voor de VVD in 1980 gold, gaat nu voor de socialisten de stelling
op: je hebt altijd nog meer invloed binnen de regering dan in de
oppositiebanken. Maar dan krijg je wel heel wat te slikken, veel
meer dan je lief is.
ARJEN BROEKHUIZEN
