oolse primaat
aarschuwt
et parlement
NAVO gaat meer aan
voorlichting doen
Amerikanen
reageren
lakoniek op
Libisch
moordplan'
ITENLAND
KAPERS VENEZOLAANSE
VLIEGTUIGEN GEVEN ZICH OVER
oestand Sacharov
seer ernstig'
heysson: geen Midden-Oosten initiatief van EG-landen
British Rail heeft
tiog weinig plezier
van super-sneltrein
Deense regering
stapt op na
vernietigende
verkiezingsuitslag
Britse mijnwerkers
mogelijk in staking
Nieuwe kandidaten
leiderschap VN
LEIDSE COURANT^
WOENSDAG 9 DECEMBER 1981 PAGINA 11
lobot
doodt arbeider
pKIO In Japan heeft een fabrieksro-
t die de arbeidskosten moet drukken,'
i eerste mensenleven geëist. Bij het on-
uk dat op 4 juli plaats in een automo-
lfabriek, werd de 37-jarige arbeider
nji Oerada gedood toen hij door de arm
een robot tegen een machine werd'
Irukt.
rada wilde een technisch mankement
de robot herstellen, zonder dat de ro-
4 was uitgeschakeld. Collega's die te
lp schoten konden niets uitrichten om-
zij niet wisten hoe de robot buiten
rking gesteld moest worden. Japan
dt als het land dat het meest gebruik
akt van industriële robots. Ter verho-
g van de productie zijn er ruim 50.000
bedrijf.
HAVANNA Op de
luchthaven van de Cu
baanse hoofdstad Havan
na is gisteravond een ein
de gekomen aan de ka
ping van drie Venezolaan
se vliegtuigen. De kapers
hebben zich aan de Cu
baanse autoriteiten over
gegeven, nadat de onge
veer 160 passagiers na
twee dagen van omzwer
vingen door Midden*
Amerika waren vrijgela
ten. Volgens het Cubaanse
persbureau Prensa zijn
alle passagiers en beman
ningsleden in goede ge
zondheid. De Venezolaan
se regering vroeg gistera
vond Cuba nog om uitle
vering van de kapers.
De ongeveer 12 kapers, ver
moedelijk Venezolanen, ver
klaarden tijdens hun omzwer
vingen steun aan enkele link
se organisaties in Latijns-Ame-
rika. Aangenomen wordt dat
zij behoren tot de linkse Vene
zolaanse organisatie Bandera
Roja.
De Venezolaanse weigerde
vanaf het begin in te gaan op
de eisen van de kapers. Aan
vankelijk eisten zij de vrijla
ting van 23 leden van de Ban
dera Roja.
fEEM GEEN ANTI-STAKINGSWET AAN'
^RSCHAU De Pool-
primaat Jozef Glemp
(eft gisteren in een brief
in alle Poolse parlemen-
riërs zijn zorg uitgespro-
»n over de mogelijke
invaarding van een anti-
akingswet. De primaat
ireekt de vrees uit dat
invaarding van de anti-
kkingswet slechts tot ge
lig zal hebben dat „in-
rne vrede wordt ver-
jrd, de zo moeizaam tot
ld gekomen banden
overeenstemming (het
in een impasse verkeren
de overleg over een natio
naal front tussen de rege
ring en Solidariteit, red.)
worden verbroken en het
uitloopt op een ernstig so
ciaal conflict". De bis
schop schrijft verder dat
„het land op het ogenblik
niet bedreigd wordt grote
stakingsacties. De aan
vaarding van een anti-sta-
kingswet nu zou kunnen
leiden tot het uitbreken
van een algemene staking,
waarvan het het belang
iOSKOU De toestand van de Russische dissidente natuur-
lindige Sacharov, die eind verleden week na veertien dagen
ongerstaken in het ziekenhuis van Gorki werd opgenomen, is
her ernstig. Dat heeft de voorzitter van de Russische academie
an wetenschappen, Anatoly Alexandrov, aan de schoondochter
Sacharov, Lisa Alexejeva, laten weten. Over de toestand
de eveneens in het ziekenhuis opgenomen vrouw van Sa-
•ov, Jelena Bonner, is niets bekend.
Alexejeva had gisteren een telefonisch onderhoud met
•xandrov. Hij vertelde haar dat Sacharovs toestand „zeer ern-
j" is. Sacharov en Jelena Bonner zouden hun hongerstaking
I het ziekenhuis voortzetten en niet kunstmatig worden ge-
t bezoek dat Lisa Alexejeva gisteren aan het emigratie-bureau
I Moskou bracht is tevergeefs geweest. De ambtenaar die haar
jnvraag behandelt zou wegens ziekte afwezig zijn.
Jtussen groeit de stroom buitenlandse protesten tegen de be
ndeling van de Sacharovs door de Sovjet-autoriteiten nog
eds. Westerse diplomaten menen dat het Kremlin zeer met de
^le zaak in zijn maag zit en zo snel mogelijk een oplossing wil
or het „probleem-Sacharov".
en de omvang moeilijk te
voorzien zijn". Het be
stuur van Solidariteit
heeft met een algemene
staking van 24 uur ge
dreigd als de wet wordt
aangenomen.
Ondertussen zet de Poolse pers
haar aanvallen tegen het vak
verbond voort. Naar aanlei
ding van de door een geheime
bandopname aan het licht ge
komen uitspraken van de top
van Solidariteit dat een con
frontatie met de regering on
vermijdelijk is, noemt de Pool
se legerkrant Zolnierz Wolnos-
ci vakbondsleider Lech Wale
sa een „grote leugenaar". „Hij
heeft door zijn gedrag bewe
zen dat hij oproerkraaier is.
Het is de hoogste tijd dat iede
re Poolse burger beseft naar
welke tragedie de leiding van
Solidariteit ons land voert".
De Warschause afdeling van
Solidariteit heeft op de felle
perscampagne gereageerd en
gezegd dat het niet de bond is
die een confrontatie met de re
gering wenst, maar het stand
punt van de regering is zoda
nig dat wij er van uit moeten
gaan dat de regering de con
frontatie met ons wil.
De woordvoerder van Solida
riteit, Marek Brunne, zei dat
veel wat tijdens de bestuurs
vergadering van Solidariteit
was gezegd „spontaan en on
doordacht was: gewoon op
merkingen tijdens een discus
sie", maar dat zij worden uit
gebuit door de regering. Velen
geloven dat de aanvallen van
de regering erop gericht zijn
de publieke opinie rijp te ma
ken voor hard overheidsingrij
pen.
Begrotingstekort VS rijst de pan uit
WASHINGTON De tekorten op de Amerikaan
se begroting rijzen de pan uit De ontwikkelingen
van de afgelopen maanden zijn volkomen in te
genstelling met de verwachtingen van de regering-
Reagan. Voor de komende begrotingsjaren worden
nu recordtekorten voorzien.
In de begroting over 1982 zal het tekort twee keer
zo groot worden als eerst was voorzien: 109 mil
jard dollar in plaats van 43 miljard dollar. De ko
mende jaren zal dat tekort alleen maar groeien. In
het Witte Huis zijn de afgelopen dagen besprekin
gen gevoerd om te komen tot een voor het Congres
aanvaardbare begroting '82-'83, die in januari
klaar moet zijn. Naar verluidt zou president Rea
gan zich nog steeds verzetten tegen verlagingen op
de defensiebegroting en verhogingen van de belas
tingen, omdat hij daarmee zijn eerder dit jaar ge
nomen maatregelen teniet zou doen.
John Lennon herdacht
Zowel in New York als in zijn geboortestad Liverpool werd gisteren het feit herdacht
dat de ex-Beatle John Lennon precies een jaar geleden werd doodgeschoten. Voor
zijn huis in New York waar de aanslag plaats vond verzamelden zich groepen fans
van Lennon.
BRUSSEL De elf lan
den van de Eurogroep van
de NAVO hebben gisteren
in Brussel besloten meer
te gaan doen om het pu
bliek ervan te doordrin
gen dat de militaire maat
regelen van het bondge
nootschap „het minimum
zijn dat nodig is om de af
schrikking in stand te
houden en de basis te leg
gen voor vruchtbare on
derhandelingen over wa
penbeheersing".
De ministers van buitenlandse
zaken en van defensie van de
NAVO-landen zijn momenteel
voor hun halfjaarlijks overleg
bijeen in Brussel. Het dubbel-
besluit uit 1979 het opstel
len van 572 nieuwe raketten
en het aanbod aan de Sovjet-
Unie tot onderhandelen over
deze wapens werd in feite
opnieuw bevestigd.
„Tegen de achtergrond van de
voortdurende uitbreiding van
de Sovjet-kernbewapening,
waaronder het opstellen van
de SS-20 raketten en na een
lange periode van door de te
genpartij niet beantwoorde te
rughoudendheid, besloot de
NAVO haar kernwapens voor
de middelange afstand te mo
derniseren", zo staat in een
slotverklaring te lezen. Daarin
staat ook dat „de kracht van
het bondgenootschap voort
vloeit uit haar gehechtheid
aan de vrijheid en democratie
voor haar volkeren. Er bestaat
daarom een fundamentele
noodzaak om het publiek uit te
leggen waarom het beleid van
het bondgenootschap het beste
middel is om vrede in vrijheid
te bewaren."
Geen enkele minister reageer
de op Van Mierlo's mededeling
dat Nederland, nu de Geneefse
onderhandelingen over beper
king van de tactische kernwa
pens voor middellange afstand
pas een week oud zijn, geen
besluit kan nemen over de op
stelling van 48 kruisraketten
op zijn grondgebied. Neder
land had in 1979 meegedeeld
dat het in december 1981 een
besluit zou nemen.
De Griekse premier en minis
ter van defensie Andreas Pa-
pandreou heeft gisteren in
Brussel meegedeeld dat zijn
land zijn NAVO-lidmaatschap
wil beperken. Griekenland wil
in vredestijd zelf zeggenschap
hebben over zijn leger. Slechts
in tijd van oorlog zou het
Griekse leger onder NAVO-
bevel mogen komen te staan.
Uit een onderhoud tussen Pa-
pandreou en de Amerikaanse
minister Weinberger, dat nut
tig en bemoedigend werd ge
noemd, werd geconcludeerd
dat Griekenland er niet op uit
is zijn lidmaatschap van de
NAVO neer te leggen, zoals
Papand reou tijdens de verkie
zingscampagne had gesugge
reerd.
ERUZALEM Zolang
e huidige Franse rege-
ng aan de macht is,
omt er van die kant of
an de Europese Gemeen-
ihap geen initiatief voor
Midden-Oosten. Dit
erklaarde de Franse mi-
Ister van buitenlandse
en, Cheysson, tijdens
bezoek aan Israël.
ieysson leverde kritiek op
Europese verklaring van
netië van vorig jaar, waarin
irdt opgeroepen tot Pales-
is zelfbestuur en betrokken
lid van de PLO bij de vre-
sbesprekingen. Volgens de
anse minister blijft de EG-
i-
verklaring in gebreke, omdat
hierin geen rekening wordt
gehouden met de vorderingen
in het kader van de Camp Da-
vid-akkoorden. Hii voegde
eraan toe dat het fout is ge
weest van de EG om stelling
te nemen tegen het vredespro
ces zoals dat is uitgewerkt in
het Camp David-akkoord. Om
de Franse steun voor het
Amerikaanse vredesstreven in
het Midden-Oosten te onder
strepen zei Cheysson dat zijn
land bereid is een bijdrage te
leveren aan de internationale
vredesmacht, die na de Israëli
sche terugtrekking in april de
rust in de Sinai moet bewaren.
De Franse toenadering tot Is
raël moet waarschijnlijk voor
een belangrijk deel gezien
worden in het licht van de
Franse wapenleveranties aan
het Midden-Oosten. Tot 1967
was Frankrijk de belangrijkste
wapenleverancier voor Israël.
De huidige Franse regering
zou-nu de betrekkingen met
Israël verbeteren-bereid zijn
de Israëli's opnieuw wapens te
leveren.
De woorden van de Franse
minister, die gisteren heel dui
delijk een punt zette achter de
sinds 1967 sterk verkoelde
Frans-Israëlische betrekkin
gen, zijn goed ontvangen in Is
raël. De Israëlische minister
van buitenlandse zaken, Sha
mir, sprak over het begin van
een nieuw tijdperk in de
Frans-Israëlische verhouding.
Frankrijk en Israël verschillen
nog wel van mening ten aan
zien van het Palestijnse vraag
stuk. Frankrijk is voorstander
van directe onderhandelingen
tussen Israëli's en Palestijnen,
terwijl in het Camp David-ak
koord slechts wordt gesproken
over beperkt zelfbestuur voor
de Palestijnen voor de Palestij
nen op de westelijke Jordaan-
oever en in de Gaza-strook.
Vergeten
Shamir heeft gisteravond, na
dat de Cheysson weer naar
Frankrijk vertrokken was, ge
zegd dat de Westeuropese lan
den „Israël met rust moeten
laten" en de gedachte van een
onafhankelijke Palestijnse
staat moeten vergeten. Hij zei
tegen het Westduitse weekblad
Der Stern, dat de opstellers
van de verklaring van Venetië
Israël wilden terugdrijven
naar de ghettogrenzen van
1967. Op de opmerking van
Der Stern dat de meeste inwo
ners van de door Israël bezette
Arabische gebieden een eigen
Palestijnse staat willen, ant
woordde Shamir dat zo'n staat
slechts een uitvalsbasis tegen
Israël zou zijn. „Dat zal nooit
werkelijkheid worden. De Sa-
oedi's, Amerikanen en Euro
peanen-zij moeten het alle
maal eenvoudig vergeten", al
dus Shamir.
Ondertussen gaat Israël door
met de onderdrukking van
Palestijnen in de bezette gebie
den. In de Gaza-strook zijn al
een week demonstraties en
stakingen aan de gang. De Pa
lestijnen verzetten zich tegen
de instelling van burgerlijk
bestuur,'dat volgens hen er toe
zal leiden dat de bezette gebie
den bij Israël wordt ingelijfd.
Ook verwerpen zij het instel
len van een btw-tarief van 12
procent. Eergisteren werd tij
dens een demonstratie in de
Gaza-strook een Palestijnse
jongen door Israëlische militai
ren doodgeschoten.
(Van onze correspondent
Roger Simons)
ONDEN De eerste commerciële (proef )reis van de
ieuwe Britse sneltrein APT van British Rail is giste-,
ïn niet bepaald vlekkeloos verlopen. Nadat de trein,
ie een snelheid kan halen van 255 kilometer per uur,
et 614 kilometer lange traject Glasgow-Londen in iets
leer dan vier uur had afgelegd, vertoonde de APT op
e terugreis enige malen defecten, mede waardoor
len een half uur te laat in Glasgow arriveerde.
e mankementen zaten in de apparatuur die ervoor moet zor-.
in dat de trein in de talrijke bochten op het traject automatisch:
ïldoende overhelt om ondanks de snelheid van meer dan 20Q
lometer per uur toch op de rails te blijven. Tot drie maal toe-
hoten, toen de trein een bocht maakte, de wagons met één;
ap uit hun schuine positie terug. Hierdoor vlogen in de restau-»
itiewagen borden met voedsel, glazen en bestek in het rond en
rak onder de passagiers lichte paniek uit. Na afloop van de reid
aren de reizigers over het algemeen te spreken over de ver-
arting van de reisduur met anderhalf uur, maar een deel vare
an had de tocht weinig comfortabel gevonden.
ritish Rail is al sinds 1966 met de APT in de weer. Geldgebrek-
aeft een snellere invoering van de treinstellen altijd verhinn
erd. Als de APT tijdens de huidige proefritten bevalt, zullen-
ir van deze treinen worden besteld en ingezet
De Deense ex-premler Anker Jorgensen bracht gister
morgen samen met zijn vrouw zijn stem uit. De Denen
gingen gisteren overigens kleumend naar de stembus.
Hevige sneeuwval en temperaturen onder nul maakten
de tocht naar de stemlokalen er niet aangenamer op.
Desondanks bedroeg de opkomst ruim tachtig procent.
KOPENHAGEN De Deense minderheidsregering
van premier Anker Jergensen heeft vanmorgen zijn
ontslag aangeboden, na het grote verlies van de rege
rende sociaal-democraten bij de vervroegde parle
mentsverkiezingen van gisteren. De sociaal-democra
ten blijven wel de grootste partij, maar zij moesten ne
gen van hun 68 zetels in het 179 zetels tellende parle
ment inleveren. De grote winnaar is de links van de
sociaal-democraten staande Socialistische Volkspartij,
die er negen zetels bij krijgt (van elf naar twintig).
De verkiezingen van gisteren waren door ex-premier Jergensen
uitgeschreven, nadat een voorstel om geld van pensioenfondsen
te gebruiken voor het scheppen van meer werk door het parle
ment was weggestemd. Jorgensen gokte erop, dat de kiezers
hem zouden steunen. Vannacht bleek evenwel het tegendeel. De
centrum-democraten boekten een even grote winst als de Socia
listische Volkspartij. De Conservatieve Partij boekte veel min
der winst dan verwacht: vier zetels.
De verkiezingsuitslag heeft de mogelijkheden voor de vorming
van een meerderheidsregering er niet beter op gemaakt.
(Van onze correspondent
Dick Toet)
WASHINGTON De Amerikanen reageren over het
algemeen uiterst lakoniek op beschuldigingen van de
regering Reagan, dat de Libische president Khadaffy
het gemunt heeft op het leven van president Reajptn
en andere Amerikaanse leiders. De beschuldigingen
zijn zwaar genoeg om een soort oorlogsstemming te
creëren, maar „de oorlog" lijkt zich vooralsnog uitslui
tend af te spelen op televisie en in de kolommen van
de Amerikaanse kranten.
Hoewel Amerikaanse congresleden, die vertrouwelijk zijn inge
licht over het Amerikaanse bewijsmateriaal, de getoonde be
zorgdheid en verscherpte veiligheidsmaatregelen over het alge
meen onderschrijven, wordt hier en daar ook openlijke twijfel
geuit aan de waarde van die bewijzen. Zelfs binnen de gangen
van de FBI zou worden getwijfeld en een Democratisch congres
lid opperde gisteren de mogelijkheid, dat Reagan op deze wijze
de aandacht van zijn economische problemen wil afleiden. Des
ondanks bestaat de vrij algemene indruk, dat van Khadaffy zo
ongeveer alles verwacht kan worden en dat daarom de grootst
mogelijke voorzichtigheid gerechtvaardigd is. Die voorzichtig
heid blijkt onder meer uit het grote aantal scherpschutters in en
rond het Witte Huis en het niet of nauwelijks meer bekend ma
ken van de agenda van de president, die het Witte Huis overi
gens steeds minder verlaat.
Dat er tot nu toe alleen in de hoogste politieke kringen van eni
ge paniek sprake lijkt, is waarschijnlijk het gevolg van de
stroom verbale stormaanvallen, die het Amerikaanse publiek
sinds Reagans intrede in het Witte Huis al te verduren heeft ge
had. De regering had daarbij voortdurend moeite zware beschul
digingen van even sterke bewijzen te voorzien.
De informatie over Khadaffy's agenten zou voornamelijk ko
men van een overloper, die zich vorige maand bij een Ameri
kaanse ambassade in West-Europa zou hebben gemeld. De pro
blemen met Libië zijn echter al veel ouder. Officieel onderhoudt
Amerika nog diplomatieke relaties met Libië, maar alle Ameri-
kanse diplomaten zijn vertrokken, nadat een menigte in 1980 de
Amerikaanse ambassade in Tripoli had bestormd en in brand
gestoken. In mei van dit jaar werden alle Libische diplomaten
uitgewezen uit de Verenigde Staten. Afgelopen zomer schoten
Amerikaanse vliegtuigen tijdens een oefening in de Middelland-
se-Zee twee Libische jagers neer, die volgens de Amerikanen op
de Amerikaanse toestellen hadden geschoten. Kort daarna wa
ren er berichten dat huurmoordenaars van Khadaffy het voor
zien zouden hebben op Amerikaanse diplomaten in West-Euro
pa. De ambassadeur in Rome werd tijdelijk teruggeroepen en
onlangs is een aanslag gepleegd op de Amerikaanse zaakgelas
tigde in Parijs. De verbale aanvallen op Khadaffy's Libië zijn
voortdurend venijniger geworden, waarbij ook de oud-presiden
ten Carter, Ford en Nixon een duit in het zakje deden.
Intussen wonen er nog zo'n 1.500 Amerikanen in Libië, voorna
melijk werkzaam in de olie-industrie. Amerika ontvangt nog al
tijd dagelijks zo'n 275.000 vaten olie uit Libië. Dat was ooit ruim
550.000 vaten, maar deze vermindering heeft vooral te maken
met de totale afname van de produktie van de kwalitatief goede,
maar dure Libische olie en het huidige olie-overschot.
Al voor de beschuldigingen over Khadaffy's bedreiging van
Amerikaanse politici overwoog de regering een embargo op Li
bische olie en een verbod voor alle Amerikanen naar Libië te
reizen in te voeren. Het feit dat de nieuwe beschuldigingen- de
afgelopen week op nogal ongebruikelijke wijze openbaar zijn ge
maakt, wordt door waarnemers gezien als een voorbode, dat
maatregelen tegen Libië nu ernst worden. Sommigen menen
zelfs dat nog veel drastischer maatregelen tegen Libië worden
overwogen.
Vakbond maakt zwaai naar radicaal-links
(Van onze correspondent
Roger Simons)
LONDEN De Britten
worden deze winter mo
gelijk opnieuw geconfron
teerd met een nationale
staking van hun mijnwer
kers. Het bestuur van de
vakbond van mijnwerkers
heeft vandaag zijn onge
veer 240.000 leden de raad
gegeven, zich voor te be
reiden op een aktie. Begin
1973 werd de toenmalige
Conservatieve regering-
Heath door de staking van
de mijnwerkers tot aftre
den gedwongen.
De bond weigert akkoord te
gaan met het loonvoorstel van
de Britse NCB (Nationale
Steenkolen Raad). De NCB wil
een loonverhoging van negen
procent gegevn, de mijnwer
kers eisen vijfentwintig pro
cent.
Van belang is verder de op
handen zijnde opvolging van
de huidige vakbondsvoorzitter,
de 65-jarige Joe Gormly, door
de linkse radicaal Arthur
Scargill (43). Gormly zou nog
wel met de negen procent heb
ben ingestemd, Scargill zeker
niet. Hij vertrouwt erop, dat
de mijnwerkers binnen afzien
bare tijd acties tegen de rege
ring zullen beginnen.
De voorzitter van de mijnwer-
kersbond heeft in talrijke óp-
zichten meer invloed dan de
Britse premier en bepaalde
ministers. De bond is histo
risch een van de sterkste zui
len van het Britse socialisme.
Met de verkiezing tot voorzit
ter van Scargill, een goede
vriend en bondgenoot van La-
bour-radicaal Tony Benn,
heeft de mijnwerkersbond een
forse zwaai naar radicaal-links
gemaakt.'
NEW YORK Voor de functie van secretaris-generaal van de
Verenigde Naties hebben zich gisteren zes nieuwe kandidaten
gemeld, nadat behalve de huidige secretaris-generaal Waldheim
ook zijn voornaamste tegenstander, de Tanzaniaan Salim, zich
als kandidaat voor de hoogste VN-post had teruggetrokken.
Beiden waren onaanvaardbaar voor tenminste één van de vaste
leden van de Veiligheidsraad. De voornaamste kanshebber lijkt
nu de Mexicaanse minister van buitenlandse zaken Jorge Casta-
neda, die grote ervaring heeft binnen het apparaat van de VN,
waar hij ongeveer dertig jaar heeft gewerkt. Hij zou voor alle
leden van de Veiligheidsraad aanvaardbaar zijn. Anders ligt dat
met de Argentijnse ambassadeur in Londen, Ortiz de Rozas; de
voormalige hoge commissaris voor de vluchtelingen van de VN,
firins Aga Khan; de Peruaanse diplomaat Javier Perez de Cuel-
ar en de secretaris van het Gemenebest, Shridat Ramphal. Zij
kunnen om uiteenlopende redenen rekenen op een veto van een
van de vaste leden van de Veiligheidsraad ofwel tegenstand van
een meerderheid in de algemene vergadering, die de voordracht
van de Veiligheidsraad moet bevestigen.
