The Old Hand The Sea":
Ouwehand, te land en ter zee
ertuigend concert in de Meesterserie
ait
MILIE-ENCYCLOPEDIE DIE
\IET SLECHTS EEN GESLACHT BLOOTLEGT
DOOR POLITIEKE VERDEELDHEID
Vertraging verkiezing leden college
van bestuur Leidse universiteit
Waarom geen
verkeersinforma tie
voor fietsers
Op mijn omwegen door stad en land kom
ik graag mensen tegen. Elke morgen tussen
tien en elf uur kunt u mij telefonisch vertel
len wie u graag in deze rubriek zou willen
tegenkomen Het nummer van mijn geduldi
ge telefoon is 071-122244; u kunt dan naar
toestel 18 vragen.
laan i
vermoede devies zal de
Barn ers Van deze
w lienaam enigszins
5* >en: „Beter een rijke
4, dan een rederijker",
hns volgens Paul
(ehand. die geen van
en is geweest, ofschoon
aspiraties eerder naar de
De dijker trekken. Toch is
Ridïen echte Ouwehand; 71
zalf 14 gepensioneerd Haags
in v^mbtenaar, en auteur
is iaijeen werkelijk
1 zicApssioneel opgezet
het «aardwerk in een
fee olijfgroene linnen
htband:„The Old Hand
pe Sea" (met een
loog naar Ernest
die »The old
u and sea schreef),
e Horfn met z'Jn twee zoons
rl en Cees maa^te hij
en 2>,voSe^v^uc^l'6e schets
in (kn mariheme Katwijkse
piedenis en de
ialogieën Ouwehand en
inderman".
geschiedenis van de
rehands of Ouwehanden,
d inj geduchte peilers der
r^vonjvijkse maatschappij, ligt
j zijn ons. Vandaag nog
er in het vissersdorp
70op (dikke duizend
is Rehands, dat is ongeveer
ilft van de meer dan
luizend naamgenoten
,iaar alle windstreken
(uitgezwermd. Morgen,
it onfdag, is er in „De
Bakfan"> aan de boulevard,
'Unie. Dan krijgt de
nte, in de persoon van
•meester Bos, een
tplaar voor het archief
eboden. De gemeente
daar best blij mee zijn,
The Old Hand is
lijvige documentatie
n niets aan het toeval
irgelaten.
ilijk is het morgen de
lie van „bladzijde 19":
iveer 80 nazaten van
telis Cornelisz., die in
met Cornelia
■tensdochter
nderman trouwde.
het ens schrijver Paul „het
te puur autochtone
estelïwijkse echtpaar";
breidaers na hen zijn de
wehandse jongens met
uwen van elders
•ouwd. Zoon Ewout zou
jen: „daarna hebben Ze
en zooitje van
j^laakt..." Maar als je
jgen in „De Zwaan" om
pelis Ouwehand zou
cfrtven' 8egarandeerd dat ze
ot Aar*jna bemaal kwamen
*aven. Op een enkele
rten, Hendrik of
na (Zoetje is er
Hwrens allang niet meer),
^^Th ze subiet allemaal Cor
i V lees. Eigenzinnig
^^jcht, stijfkoppige
HHekers, mannen van de
BB zee, geen flauwekul,
i versjesschrijverij (één
irehand. Dirk Dirks, die
lijr begin vorige eeuw
lingerde aan de poëzie,
Korll bijkans uitgestoten),
nessdgoort mensen komt
js dus reüniëren; ze
te "4 allemaal te boek, met
en nageslacht, op
prijzfli9 van het ten doop te
naslagwerk,
bijzonderheid:
toUr de ca. 80 herenigde
101 *s, tantes, neven en
n Ouwehand zijn er
twee die nog in
'ijk wonen
imboom begint in 1530,
.rie Jacobszoon en Arie
En al gauw is het
genealogische hek van de
dam. Paul Ouwehand heeft
het allemaal wel geweten,
sinds hij in de oorlogsjaren
belangstelling voor zijn
afkomst begon te krijgen (hij
moest toen namelijk
bewijzen, dat er sinds drie
generaties geen joods bloed
in zijn aderen voorgekomen
was. Paul kreeg een
gruwelijke hekel aan zijn
.ariërschap, maar de
genealogie toen nog
sibbekunde geheten had
hem te pakken gekregen).
Vijfendertig iaar spitte vader
Paul door allerlei archieven
heen, op zoek naar een
vroeg verleden. Heidens
karwei; dievenwerk. Toen
Paul eenmaal met de
„ruwbouw" klaar was,
sprong zoon Ewout bij.
Ewout, 34,
personeelsfunctionaris bij de
Tweede Kamer, had
inmiddels het heilig vuur
ontvangen en bood pa de,
systematisch, helpende
hand. Zoon Cees verzorgde
de artistieke aankleding van
het geheel.
Ewout (vader van Jeroen en
Arnoud en in
omgekeerde volgorde
getrouwd met Geertrui den
Burger, die zich allengs van
ganserharte in het proces
der geschiedschrijving liet
inlassen en alle
kwartierstaten overschreef)
trad op als de pater
intellectualis, en legde een
systeem aan, waarbinnen
„meer dan 1000
Ouwehanden werden
geboren en 750
trouwpartijen zijn
opgenomen; tezamen te
vinden op 3500
systeemkaartjes in bakjes".
Boevenwerk. Zeer zeker, dat
vindt Ewout ook. In een
gesprek met vader en zoon
vragen wij, in het wildeweg,
naar zo maar wat
Ouwehands. Nou, die zitten
gegrift in de breinen. Paul:
„O ja, de directeur van
Ouwehands dierenpark: die
vind je vier omhoog en vier
omlaag". Hetgeen dan wijst
op een stel takken aan de
stamboom.
Vader Paul, spirituele spitter
in het hoe en waarom der
Ouwehands; Ewout heeft
het niet van een vreemde.
Ewout heeft hij bekent
dat ruiterlijk minder
affiniteit met het hoofdstuk
„Koopvaardij", dat volgens
pa juist zo bepalend is
geweest voor een groot
aantal Ouwehands. Pa Paul:
„Die Ouwehanden zijn echt
lang niet allemaal
haringspecialisten geweest.
Van dat idee moeten we
voorgoed af. Ikzelf lust
helemaal geen haring.'Die
koopvaardij was een „gat in
de markt", en daarop heb ik
ingespeeld in het boek. De
Ouwehanden zwoegden door
de Deense Sont, en
ontweken bij nacht en
ontij de tolheffing,
waarna ze in de buurt van
de thuishaven nog even
werden geplunderd door
Engelse kapers. Ik noem nou
maar een dwarsstraat. Best
mogelijk, dat ze in hun
handelsijver hebben
meegewerkt aan het
verschepen van Afrikaanse
slaven naar het
Amerikaanse continent,
maar daarover heb ik niets
kunnen vinden. Zo op het
oog zijn de Ouwehanden
Vader Paul Ouwehand (rechts) en zoon Ewout hebben het erop zitten: „The Old
Hand The Sea" kan tewatergelaten worden.
De grootouders van de auteur, Cornells en Cornelia, en hun Ouwehandse kinderen In 1906.
beste brave burgers geweest
die hooguit van een stevige
pint hielden. Waarvan
akte".
Koren en vlas, zout en wijn:
daarmee, ongeveer, hielden
de Katwijkse koopvaarders
zich doorgaans bezig. Tot de
tweede wereldoorlog kwam;
daarna is het Katwijkse
aandeel in die koopvaardij
opgesoupeerd. Daarvóór nog
wat pakketvaart met
mailschepen, onder
Ouwehand-kapiteins, of wat
Parlevliets en Van der
Plassen, Schapen ook.
Roemruchte
zeilvaartkapiteins, royaal
teboekgesteld en alle eer
genietend die ze verdienden.
Werkelijk een kostelijk
geïllustreerd en
geanalyseerd onderdeel van
The Old Hand.
„The Old Hand The Sea"
is een voorbeeld van
genealogische
geschiedschrijving
geworden. Resultaat van
vele jaren intensieve arbeid.
Naar mijn smaak zou voor
dergelijk „academisch" werk
een cultuurprijsje moeten
worden ingesteld, juist in
deze tijd, waarin steeds meer
mensen zich gaan
bezighouden met hun
„verleden". De aardige
Hagenese Ouwehands Paul,
Ewout en Cees (met de hulp
van vele anderen) konden
dan de eerste kandidaten
zijn, Vanwege hun gedegen
gedrevenheid. Deze
Óuwehands, die geen rijke
reders werden, leverden een
voorbeeld van een
waardevolle „stamboom-
uitpluizerij". Je kunt The
Old Hand The Sea
raadplegen als je
belangstelling hebt voor
bepaalde „zeewaardige"
aspecten van het voorbij
Hollandse leven. Dat de
Ouwehands daarbij een
vitale rol hebben gespeeld, is
een (rijke) bijkomstigheid.
De auteurs zijn werkelijk
„tot de bodem" gegaan.
Onzekerheden bestaan er
nauwelijks meer; daarvoor
zorgen de vele toelichtingen
en verklaringen wel. Ik heb
door Ton Pieters
er alleen maar lof en
bewondering voor.
En als je, toevallig, zelf
Ouwehand heet, is er nu een
lees- en kijkboek (met
kostelijke tekeningen, foto's
van Katwijk, zeilschepen en
gezagvoerders, met
honderden afdrukken van
familieadvertenties en
kranteknipsels) waarin ieder
familielid zichzelf kan
terugvinden: hij of zij staat
er zonder mankeren in
Bijna 2400 vermeldingen.
Om van te duizelen. En erg
eenvoudig via het
ingenieuze systeem-Ewout
op te zoeken. Een boek, dat
het geslacht Ouwehand
ontleedt, maar zonder meer
ook uiterst welkom kan zijn
voor iedereen die zich met
typisch Hollandse, van de
zee doordrenkte, facetten
wil bezighouden. Ook de
Spaandermannen een
minder omvangrijk geslacht
komen op deze manier
aan bod. En we weten nu
ook waar de Katwijkse Van
Duyvenbodes, de Haasnoten,
Parlevliets en Varkevissers
(zie ook de migratie
patronen) vandaan komen.
Wie had nou ooit gedacht,
dat de Varkevissers hun
naam dankten aan het
vangen van bruinvissen
(„zeevarkens")? Men sla er
maar deze Ouwehand-
ehcyclopedie (waar ook de
registers niet ontbreken) op
Uiteraard waren en zijn alle
Ouwehanden (vandaag over
het hele land te vinden; in
'47 was dat nog een stuk
minder) van protestants-
christelijke origine. „Zwaar"
wellicht. Maar het doet de
lichtere Paul werkelijk
enige deugd te kunnen
vermelden, dat er van
„dissidenten" sprake is
geweest. „Er was één tak,
die het bestond om rooms te
worden. Dat was rond 1800,
toen er vanuit Noordwijk
een rooms geworden
kleermaker Ouwehand zich
in Rijnsaterwoude vestigde.
Die roomse tak is „dus"
zonder meer uitgestorven..!".
Van mijn oproep zdu een
wervingskracht moeten
uitgaan, maar ik hoef er niet
omheen te draaien:
liefhebbers, koop dat boek
Prijs, inclusief
verzendkosten, 48,50. Te
bestellen bij E. Ouwehand,
Bunschotensestraat 53, Den
Haag. Vijf guldentjes
minder, als je het boek zelf
afhaalt. Of morgen, in „De
Zwaan"; de Haagse
Ouwehanden hebben dan
hun autokofferruimte geheel
ter beschikking van hun
boek gesteld. Zelf zou ik me
wezenloos lachen, als er
morgen een paar honderd
Kattekse, niet uitgenodigde,
Ouwehanden zich voor de
deur van „De Zwaan"
zouden staan te verdringen.'
Welkom, welkom, maar dan
wèl een familieboek kopen
natuurlijk.
1 u
N Door politieke
in is de commissie
«•bereiding van de
ing van twee leden
jjjollege van bestuur
t tegiLeidse universiteit
1 in geslaagd ge-
kandidaten te vin-
staaIbndaag hebben de
°|3teitsraadsleden
liekeiM van deze com-
il fliijn de bus gekregen
zij meedeelt niet
fcreenstemming te
komen. Op 30 no-
is het daarom aan
ersiteitsraad zelf
meerderheid van
twee leden te
4
Ha:
Naar aanleiding van twee ad
vertenties in het universitaire
weekblad Mare kwamen uit
eindelijk drie sollicitanten uit
de bus voor de twee vacatures
die aanstaande februari ont
staan doordat de maximale
ambtstermijn van de leden
Koornstra en Sicking dan ver
strijkt. De sollicitanten zijn:
E.B.Vermeer.(sinoloog en oud-
universiteitsraadslid voor de
Unie van Faculteiten en Dien
sten, UFD), Fr. van der Meer
(psycholoog, huidige voorzitter
van de raad en lid van de Pro
gressieve Partij, PP) en me
vrouw H.Terborgh-Dupuis (et
hica aan de medische faculteit
en kandidate voor de Centrum
Groepering Leiden, CGL).
Hiermee was voor elke grote
raadsfractie, met uitzondering
van de Buiten Universitaire
Leden, een kandidaat in de
„race". De speciale commissie
voor de voorbereiding van de
verkiezing bestond zelf uit
vertegenwoordigers van elk
van de vijf raadsfracties. Mede
door deze verdeelde politieke
verhoudingen in de commissie
kon men niet tot algemene
Nu is de keus aan de raad
overgelaten. Aangezien de
commissie, die immers een af
spiegeling was van de raad, er
niet uit kwam ziet het er naar
uit dat de verkiezing een lang
durige kwestie kan worden.
Overigens verwacht de voor
zitter van de commissie de
heer G.J.Jansen niet dat de
verkiezing veel extra vertra
ging zal oplopen.
Intussen gaat het werk van de
commissie nog door. Haar an
dere taak, het voorbereiden
van de onderhandeling van de
Leidse universiteit met de
Kroon over de derde vacature
in het college van bestuur is
nog niet afgerond, het gaat om
de open plaats die is ontstaan
na het vrij plotselinge vertrek
van kroonlid Koppelaars naar
de Rotterdamse Erasmusuni-
versiteit. Deze week hoopt de
commissie een brief van het
ministerie te krijgen met een
afspraak om te komen praten
over de binnengekomen solli
citaties.
De jonge
laanse dirigent Ja
nion maakte giste-
overtuigend de-
het Rotterdams
nonisch Orkest in
|rken van een on-
gehalte: een ou-
van Wagner, Pél-
Mélisande van
en De Vuurvogel
van Strawinsky. Het werk
dat daar engszins voor on
der deed, het eerste piano
concert van Mendelssohn,
vofmde een gelijkwaardig
programmaonderdeel,
dankzij de grandioze uit
voering, die de solist Jo
seph Kalichstein ervan
gaf.
Dat mag een prestatie heten,
omdat de inhoud van Men-
delssohns concert grotendeels
uit vrij oppervlakkig technisch
vuurwerk bestaat. Kalichstein
had zich hiervan een dermate
perfect overzicht verworven,
dat hij ook in staat bleek er
een muzikaal zeer functionele
expressie in aan te brengen.
Daarmee voorkwam hij een
droog en rammelend of grof
klankbeeld, hetgeen in deze
solopartij snel gebeurd is. Het
kleurrijkst en meest intens
was zijn expressie in het an
dante en de schaarse lyrische
momenten in de hoekdelen.
De diepgang, die daar vanuit
ging, liet zich verrassend goed
rijmen met het diverterend
karakter van het werk.
De stevige greep, die Conlon
op het o^cest bleek te hebben,
maakte het tot een hecht mu
sicerend ensemble, in staat tot
een haarscherp afgewerkt raf
finement in eigenlijk alle
klankschakeringen.
De ouverture van Wagner
mocht mischien wat log en
verbrokkeld overkomen, Con
lon realiseerde in deze zaal
toch iets van de enorme beel
dende kracht, die het als ope
rastuk bezit.
De vermenging in Fauré van
een Wagnerachtige dramatiek
met een subtiele franse orke
stratie liet hij uitgebalanceerd
en ingetogen klinken. De
scherpte en het raffinement in
Strawinsky's Vuurvogel
maakte dit stuk verrassend
karakteristiek voor de compo
nist, zonder dat de romantisch
beeldende kracht aan gloed
verloor.
DIRK VOOREN
LEIDSE ENFB IN
BRIEF AAN ANP-RADIO:
VOORSCHOTEN/WASSENAAR De Leidse afdeling
van de fietsersbond ENFB heeft een verbolgen brief
gestuurd aan de verkeersinformatiedienst van de ANP-
radio. De bond is boos omdat de berichtgeving op
maandag 16 november over de tijdelijke afsluiting van
de Papelaan wegens een railsdefect op de spoorweg
overgang aldaar alleen op automobilisten .was afge
stemd.
De ENFB vindt dat fietsers en wandelaars door de mededeling
dat de Papelaan „voor het verkeer" was afgesloten, zijn misleid.
De afsluiting bleek namelijk alleen te gelden voor het gemotori
seerde verkeer. Het langzame verkeer kon het spoor wel over
steken. De bond -vindt dat de fietsers en wandelaars naar een
„totaal overbodige omweg zijn gestuurd". De Papelaan is de ver
bindingsweg tussen Voorschoten en Wassenaar, uitmondend in
verkeersplein Den Deyl.
De ENFB wijst er in de brief op dat dit geval niet op zichzelf
staat: „Vrijwel steeds heeft de verkeersinformatie op de radio
alleen betrekking op het snelverkeer. Fietsers en voetgangers
moeten dan gokken: of erop rekenen wèl langs stremmingen te
kunnen met de kans terug te moeten, óf direct terug rijden of
lopen zonder dat dit misschien nodig is. Vaak gaat het hierbij
om vele kilometers". De fietsersbond vraagt het ANP dan ook in
het vervolg rekening te houden met de verschillende verkeers-
soorten.
LEIDSE COURANT VRIJDAG 20 NOVEMBER 1981 PAGINA 6
